Открытый урок по казахскому языку "Көне Тараз"

Сабақтың тақырыбы: Тараз

Сабақтың мақсаты:

 1. Білімділік . Тараз ескерткіштерінің тарихынан мәлімет бере отырып, оқушының сөздік қорын байыту. Дыбыс, буын түрлерін қайталау. 

2. Дамытушылық. Қазақ тілінде ауыз екі сөйлеу дағдысын дамыту. Өз ойын қазақ тілінде еркін  жеткізе білуге, қисынды сұрақ құра білуге, дыбыстық талдау жасауға машықтану.Түрлі тапсырмалар арқылы оқушылардың қызығушылығы мен  белсенділігін арттыру.

3. Тәрбиелілік .Отанға деген сүйіспеншілік рухында тәрбиелеп, тарихи ескерткіштерімізді сақтап қалуға үндеу.

Сабақтың типі:

Сабақтың түрі:  Біріккен , саяхат сабағы

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, аударма әдісі,

Сабақтың көрнекілігі: суреттер, сөзжұмбақ,

Пән аралық байланыс: тарих, ағылшын

Техника құралдары:слайд, видие ролик

      Сабақтың барысы:      І Ұйымдастыру кезеңі                           2 минут

                                                 -Сәлемдесу,түгелдеу , топқа бөлу                                  

                                     ІІ  Үй тапсырмасын тексеру                     10митут

                                          1. Сұрақ-жауап, топтпастыру

                                          2. Қорыту

                                     ІІІ  Жаңа сабақ                                            25 минут

                                          1. Сөздікпен жұмыс

                                          2. Сұрақ-жауап

                                              Сергіту сәті                                         2 минут

                                          3. Жазба жаттығу жұмысы

                                          4. Тест

                                      ІҮ. Бекіту

                                         1.Сұрақ-жауап

                                      Ү  Үйге тапсырма бер                                 3минут

                                      ҮІ    Бағалау                                                 3 минут

Күтілетін нәтиже: мемлекеттік тілде өз ойын еркін жеткізе біледі, белгілі тақырып бойынша әңгімелей біледі, сөздерді мағынасына қарай тиімді қолдана біледі. Кез келген сөзге дыбыстық талдау жасай біледі

Сабақтың барысы:

І  Ұйымдастыру кезеңі .Сәлемдесу, сыныпта сабаққа келмей қалған оқушы болса белгілеу.Оқушы назарын сабаққа ұйымдастыру. Оқушыларды өз қалаулары бойынша екі топқа бөліп алу.

ІІ  Үй тапсырмасын тексеру.   Отырар

      1. Мәтіннің мазмұнын айту. 4-жаттығу.

2. Мәтін бойынша сұрақ дайындау

3. Дыбыс , буын түрлерін қайталау.

- Дыбыстар нешеге бөлінеді?

- Дауыстылар қалай бөлінеді?

- Буынның неше түрі бар?

-Ашық буын дегеніміз не?

-Тұйық буын дегеніміз не?

-Бітеу буын дегеніміз не?

ІІІ  Жаңа сабақ

Балалар ,  біз қазақ жеріндегі  Түркістан, Отырар сияқты көне қалалармен таныстық, бүгінгі сабақта 2000 жылдан астам тарихы бар, Тараз қаласындағы ескерткіштеріміздің тарихымен таныс боламыз. Әр  берілген тапсырмаларды орындаған сайын келесі ескерткіштерді ашуға  мүмкіндік аламыз . Бүгінгі сабақтағы мақсатымыз барлық тапсырмаларды белсенді орындап шығып,Тараз қаласына саяхат жасау.

Тапсырмалар:

1.Сөз өнері.Сөздікпен жұмыс, мәтіннің мазмұнымен таныс болу(жаңа сөздермен сөзтіркесін немесе сөйлем құрау )

2. Сиқырлы сандар.Сұрақтарға жауап беру.

3. Өнер алды- қызыл тіл. Ребусты  мақалдарды шешейік

4 .Қазақ тілі лотосы. Қарама-қарсы мағынадағы сөздерді табу

5.  Кім көп сөз біледі? Сөздегі әріптерден жаңа сөз құрау.

6. Грамматика әлемінде. Фонетикалық талдау

7. Не білдім? 5 жолды өлең

Ал, балалар, іске сәт! Саяхатқа шығайық.

1-тапсырма. Мәтіннің мазмұнымен танысу , сөз тіркестерін құрау, сөйлем құрау

Қалада тамаша ескерткіштер бар.

Тапсырма орындалып болған соң Қарахан баба ескерткіші ашылады. Олай болса ескерткіштің қысқаша тарихын айтып өтейін.

Кесене Қараханидтер әулетінің көрнекті тұлғасының бірі Шах Махмуд Қараханға арналып салынған екен.

Қаламыздағы келесі ескерткішке бару  үшін, мына тапсырманы орындайық.

2-тапсырма   Сиқырлы сандар. Әр саның астында  мәтінге байланысты сұрақтар бар.

                           1.Тараз қандай қала?

                     2.Тараз қаласы қайда орналасқан?

                     3. Таразда қандай ескерткіштер бар?

                     4.Тараз моншасының бөлмелері немен безендірілген?

                     5. Тараз қаласы бұрын қалай аталған?

Сұрақтарға  жауап берген соң, Айша бибі кесенесі ашылады яғни кесененің тарихымен танысамыз.

Аңыз бойынша –Қарахан өзінің сүйіктісіне арнап керемет кесене салдырған.Іңкәрлік сапары кезінде жылан шағып қайтыс болған Айша бибі аруға арналған.

 3-тапсырма. Өнер алды қызыл тіл.  Ребусты мақалдарды шешіп  суреттегі сөздерді атап  үш тілде айт.

Отан оттанда  ыстық.

Отансыз адам- ормансыз бұлбұл.

Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық.

Бақа көлінде- патша, балық суында –патша, батыр елінде- патша.

Туған жерге туыңды тік.

От-огонь-fair(фая)

Бұлбұл-соловей-bird(бөд)

Күн-солнце-sun(сан)

Бақа-лягушка-frog(фрог)

Балық-рыба-fish(фиш)

Батыр-багатыр-hero(хероу)

Ту-флаг-flag(фләг)

Тектұрмас ата кесенесі ашылады және оның тарихымен танысамыз.

 Бұл кесене ХІY ғасырда Талас өзенінің оң жағалауында орналасқан .Тектұрмас сөзі «тынымсыз орын»  дегенді білдіреді.

4-тапсырма.Қазақ тілі лотосы. Антоним сөздерді табу.

Ұзын                Алыс-

Суық                Ашық-

Үлкен              Ауыр-

Тәтті                 Жаз-

Әулие ата тұрғыны Қали Жүніс өз қаржысына 1906 жылы салдырған.

5-тапсырма.Кім көп сөз біледі? «Қазақстан», «Ескерткіш» сөздерінен жаңа сөздер жасау.

Қазақстан                                             ескерткіш

Қазақ                                                    ес

Ақ                                                         ескі

Тақ                                                        рет

Сақ                                                       кіші

Сана                                                     секір

Аз                                                         іш

Жамбыл ата ескерткішінің тарихы.

 Ескерткіш 1961 жылы ақынның 115жылдық мерей тойына арналып салынған.

    Сергіту сәті

6.Грамматика әлемінде. Фонетикалық талдау. «Тараз», «көне» сөздеріне

Тараз-5 әріп, 5дыбыс,2 буын Та-ашық буын, раз-бітеу буын

Т-дауыссыз,қатаң,

А-дауысты, жуан,

Р-дауыссыз,үнді,

З- дауыссыз,ұяң.

Б.Момышұлы ескерткіші.

Ескерткіш 2000жылы Б.Момышұлының 90 жылдық мерей тойына арналып салынған. Халқымыздың қаһарманы Б. Момышұлы Москваны қорғауда батырлық ,ержүректілік көрсеткен.

7. Не білдім?    Бес жолды өлең арқылы . Бүгінгі сабақта нелер туралы білдік?Ендеше  ескерткіш сөзіне бес жолды сөйлемдер құрайық.

1. Ескерткіштер.

2. Ескерткіштермен таныстым.

3. Мен ескерткіштермен таныстым.

4. Бүгін мен ескерткіштермен таныстым.

5. Бүгін мен қала ескерткіштерімен таныстым.

Ғ. Байтасов ескерткішінің тарихы

ІҮ Бекіту.

1.Бүгін қандай сөздермен таныстық?

2.Қандай ескерткіштер тарихымен таныстық?

3.Ескерткіштер атауын атайық.

Ү. Үй тапсырмасы: 4-тапсырмадағы мәтіннен жуан сөздерді бір буынға, жіңішке сөздерді екінші бағанға жазу