Открытый урок по казахскому языку на тему "Телевидение" . Сан есім (9 класс)

Сабақтың тақырыбы:  Телевидение. Сан есім

Білімділік мақсаты:   Оқушылардың сан есім  бойынша алған теориялық білімдерін практикалық тұрғыда тексеру, кеңейту.  Телевидение жөнінде мағлұмат беру білімдерін жетілдіру.

Дамытушылық: Өз ойларын тиянақтап айту,  дағдыларын қалыптастыру, сауаттылығын, қызығушылығын арттыру, ойлау қабілетін, сөздік қорларын дамыту.

Тәрбиелік: Адами тұлғалық ерекшелікті қастерлеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:  Дәстүрлі – аралас  сабақ

Сабақтың әдісі:  Баяндау, салыстыру, талқылау, сұрақ-жауап,  ой қозғау, дамыта оқытудың элементтері.

Сабақ көрнекілігі: Интербелсенді тақта (арнайы дайынд. мәтіндер)

Пәнаралық байланыс: Тарих, тіл, әдебиет.

I.Ұйымдастыру кезеңі:

а) Сәлемдесу;                              б) Оқу құралдарын реттеу;

                   ә) Оқушыларды түгендеу;        в) Кезекшілікті анықтау.

Жаңа сабақ:

Жаңа сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.

Сабақтың мақсаты:

-  Балалар, бүгін біз сендермен  сан есімнің түрлеріне тоқталып, телеарналар жайлы мағұлмат аламыз.

Ой қозғау.

1.«Телевидение» дегеніміз не?

2. Ол қай тілден енген сөз?

3. Қандай телеарналарды білеміз?

1-тапсырма.  160 бет. Мәтінді түсініп оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңдер. Қарамен жазылған сөздердің жасалу жолын түсіндіріңдер. Өздік етістің жұрнағын анықтаңдар.

 Бүгінде телевидение бүкіл әлемде өтпелі кезеңді бастан кешіп отыр. Ақ-қара түсті теледидардың орнына қазір түрлі түсті теледидарды пайдалану көбейді. Ал мұның өзі телехабарларды беруді жаңа бір сатыға көтеріп отыр. Түрлі түсті телевидениені айтқанда, қазір бүкіл әлемде бұл орайда радио мен телевидение  жүйесінде үлкен өзгерістер болып жатқанын айту керек. Телехабарларды түсіру мен беруде сандық техника мен технологияны қолдану үрдісі пайда болды. Бұл да үлкен жетістік. Сонымен бірге жаңадан жер серігі (спутниктік) және кабельдік телевидениенің жүзеге асуы – соның айғағы. Бұл радио мен телевидение көбіне халықты жаңалық хабарлармен және білімдік, сөздік-танымдық бағдарламалармен қамтуға тырысады.

v Сөздікпен жұмыс.

өтпелі – переходный

бастан кешіру – проходить

көбею – увеличиться

саты – уровень

өзгерістер – изменения

сандық – цифровой

үрдіс – процесс

мән – значение

v Сұрақтарға жауап беріңдер.

1.     Қазіргі радио мен телевидениеде қандай өзгерістер болып жатыр?

2.     Хабарларды түсіру мен беруде қандай жаңа технологиялар қолданылып жатыр?

3.     Коммерциялық телевидение халықты қандай бағдарламалармен қамтуға тырысады?

4.     Қоғамдық телевидение халықты қандай бағдарламалармен қамтуға тырысады?

5.     Теледидардан қандай бағдарламаны көргенді ұнатасыңдар? Неге?

Ережені қайталау.  Сан есім. Сан есім дегеніміз не? Құрамына қарай нешеге бөлінеді? Мағынасына қарай неше түрге бөлінеді?

   Сан есім дегеніміз – заттың  санын, мөлшерін, ретін білдіріп, қанша? неше? нешеу? нешінші?  тәрізді сұрақтарға жауап беретін сөз табы сан есім деп аталады.  

    Мысалы:

         -    Аманкелді ауданында төрт орта мектеп бар.

          -   Аманкелді ауданында неше орта мектеп бар?

          -  Төрт.

Құрамына қарай дара және күрделі сан есімдер

       Сан есімдер құрамына қарай дара сан есім және күрделі сан есім болып екіге бөлінеді. 

         Бір түбірден құралған негізгі және туынды сан есім дара сан есім деп аталады.

   Мысалы: он, үш, бес, жүз, сегізінші, жетеу, ондаған.

      Екі я одан да көп түбірдің тіркесінен жасалған сан есім күрделі сан есім деп аталады.

   Мысалы: екі жүз, оннан бір, бір-бірден, жүз қаралы, қырық – елу, он- он бес. 

Мағынасына қарай сан есімнің түрлері

       Сан есімдер мағынасына қарай алты түрге бөлінеді:

1.Есептік сан есім

2.Реттік сан есім

3.Болжалдық сан есім

4.Топтау сан есім

5.Жинақтық сан есім

6.Бөлшектік сан есім.          

3-тапсырма. Мәтін бойынша хронологиялық кесте құрып, әңгімелеңдер. Сан есімдерді көшіріп жазып, түрлеріне қарай ажыратыңдар. «Іске асыр»

Аудирование

          Әлем елдерінде телехабар тарату соғыстан кейін шетелде де тез қайта қалпына келтіріле бастады. Англияда теледидар хабарларын тарату 1946 жылы, Еуропаның қалған елдері мен Жапонияда 1952-53 жылдары қайта қалпына келтірілді. Германияда теледидар хабарлары 1952 жылы 21 желтоқсанда басталды. Прага теледидарының бірінші хабары 1953 жылы 1 мамырда берілді, ал келесі жылы КСРО-ның техника көмегінің арқасындаЕуропаның басқа да елдерінде телехабарлар тарату басталды. Бастапқыда телекөрермендердің саны аз болды. Мысалы, Германияда 1954 жылы бар-жоғы 4000 теледидар болды. Жапонияда хабарларды1953 жылы 886 теледидар қабылдады, олар негізінен шетелдік өндірістің өнімдері еді. Алайда 2-3 жылдан соң, радиотехникалық аппаратура өндірісінің тәжірибесі бар елдердің барлығында теледидарлар шығару жолға қойылды, ал теледидарлар антенналары бүкіл дүние жүзі қалалары мен ауылдардағы ғимараттардың шатырларынан тұрақты орын ала бастады.

         1958 жылы 8 наурызда Алматы телестудиясы эфирде өз жұмысын бастады. Дикторлар көрермендерді екі тілде Қазақ теледидарының алғашқы беташар қадамымен құттықтады. Сол кезеңде Алматыда – 4000, ал облыстарда 1007 теледидар болды...

4-тапсырма.  Деңгейлік тапсырмалар. «Әрекет».  

І деңгей

          Төменде берілген сан есімдерді дара сан есімдер мен  күрделі сан есімдер қатарына топтастырып жаз.

             Дара сан есімдер:  ......................................................................................

          .........................................................................................................................

          .........................................................................................................................             

             Күрделі сан есімдер: ...................................................................................

         ..........................................................................................................................

         ..........................................................................................................................

         Қырық – елу, сегізінші, қырық бір, бір, мың тоғыз жүз елу, оннан бір, он-он бес, жетпіс-сексен, алтыншы, ондаған, бес ондық. 

    ІІ деңгей

     Берілген  есептік сан есімдерден  реттік, топтау, жинақтық,  болжалдық сан есімдер жасап, сөзбен жазыңдар.

    Есептік сан есім:

    Реттік сан есім:

    Жинақтық сан есім:

    Топтау сан есім:

    Болжалдық сан есім:

                        5, 7, 3, 20, 180, 1000, 34, 71, 82, 120

   І І І деңгей

      Берілген тірек сөздерді қатыстырып,  сан есімі бар  сөйлемдерден тұратын сөйлемдер құраңдар.

Оқимын, тұрамын, ықшамауданда, жастамын, отбасымда, жаста, пәтер.

Бекіту.

Не үйрендім? Нені білдім?

Тұжырымдау

1. Сабақ пайдалы болды ма?

2. Пайдасы қандай?

3. Сенің сабақтан кейінгі көңіл – күйің?

4. Пікірің.

Қорытынды кезеңі:  Өз-өзіңді тексер . Тест жұмысы

1. Сан есімнің анықтамасын белгіле.

      а) заттың сынын білдіреді     б) заттың санын білдіреді

      ә) заттыі атын білдіреді          в) қимылды білдіреді

 2. Сан есім құрамына қарай нешеге бөлінеді?

      а) 4                                               б) 2

      ә) 5                                               в) 6

3. Сан есім мағынасына қарай нешеге бөлінеді?

      а) 6                                               б) 3

      б) 2                                               в) 4

4. Есептік сан есім қандай сұрақтарға жауап береді?

      а) қандай ? қай?                        б) қанша? неше?

      б) нешеу? нешінші?                  в) қай шамалы? қаншадан?

5. Жинақтық сан есім қандай жұрнақтар арқылы жасалады?

     а) –ыншы, - інші                    а) –дай, -дей

     б) – лаған, - леген                  в) –ау, -еу

Үйге тапсырма.  161 бет,  4 тапсырма.  Диалог құрастыру.

Рефлексия

Оқушылар өз көңіл-күйілеріне сай  «смайликті»  көрсету    керек.   

Смайликтер  

Бағалау парақшасы:

№	Оқушының аты-жөні	Үй тапсырмасы		Жаңа сабақ				Бекіту		Қорытынды
				Мәтінмен жұмыс		Грамматикалық тапсырма		Тұжырымдыма	Тест	Жалпы ұпай	Қорытынды баға
				Аудару	Тұжырым	Мәтінмен жұмыс	Грамм тапсырма (деңгейлік тапсырма)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Тест бойынша бағалау:

5 – «5»

4 –«4»

3 – «3»

2 – «2»

 Бағалау парақшасындағы  «+», «-» белгілерін санап, қосып  тапсырады. Мұғалім бағалайды.

Бір «+» белгісі бір балл болып саналады.

Бағалау парақшасы:

№	Оқушының аты-жөні	Үй тапсырмасы		Жаңа сабақ				Бекіту		Қорытынды
				Мәтінмен жұмыс		Грамматикалық тапсырма		Тұжырымдыма	Тест	Жалпы ұпай	Қорытынды баға
				Аудару	Тұжырым	Мәтінмен жұмыс	Грамм тапсырма (деңгейлік тапсырма)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Бағалау парақшасы:

№	Оқушының аты-жөні	Үй тапсырмасы		Жаңа сабақ				Бекіту		Қорытынды
				Мәтінмен жұмыс		Грамматикалық тапсырма		Тұжырымдыма	Тест	Жалпы ұпай	Қорытынды баға
				Аудару	Тұжырым	Мәтінмен жұмыс	Грамм тапсырма (деңгейлік тапсырма)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12