Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру

Оқушылардың оқу-танымдық белсенділігін арттыру

Бала белсенділігі туралы 15-18 ғасырдағы негізделген алғашқы әрекеттер (Я.А.Коменский,Ж.Ж.Руссо) және бұл ұстанымдарды А.Дистервергтің,

К.Д Ушинскийдің және 19 ғасырдың басқа да прогрессивті ұстаздардың қолдауы физиологиялық және психологиялық деңгейде адал белсенділігінің мәнін методологиялық бағалаушылықпен расталады.Осы зерттеулердің

нәтижесінде тұлғаның белсенділігі оның табиғи жаратылысы жағдайы,сонымен бірге,тұлға іс-әрекет барысында қалыптасатындығы,іс-әрекет қандай болса,тұлға да сондай болады деген қорытындылар жасалынады.Демек,жеке тұлғаны жан-жақты дамыту үшін оқу белсенділігінің мәні ерекше.

Шынымен-ақ,оқушылардың оқу белсенділігін арттыру арқылы өздігінен білім алуды қажетсіну қазіргі таңда шешуін күтетін өзекті мәселелердің бірі екені айқын.

Белсенділік деп адамның іс-әрекеті үстіндегі жағдайын айтады,Тіршілік және іс-әрекеттері барысында адамның қарым-қатынас жасау,таным және өзін-өзі тәрбиелеу белсенділігі дамиды.

Бала белсенділігінің ең алғашқы формасының бір қарым-қатынас жасау белсенділігі.Бұл адамның бүкіл өмірінде дамитын белсенділік.Балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес басқа адамдармен қарым-қатынас жасау белсенділігінің мазмұны өзгеріп отырады.

Баланың даму барысында таным белсенділігі артады.Балалардың бір нәрсеге құмартып,білуге талаптануын таным ынтасы дейді.

Бастауыш сынып оқушыларының таным ынтасын қалыптастыруда білім беру тәсілдерінің ерекше маңызы бар.

“Бір сарынды және бір бағытта ұзақ жүргізілген іс-әрекет бала өміріне шексіз зиянын тигізеді.Сондықтан,әсіресе бастауыш сыныптарда оқыту барысында әртүрлі оқыту әдістері мен нормаларын алмастырып отырып қолдану керек.

Өз сабағына барлық оқушыларды тарта білуі,белсенділігін оята білуі,

мұғалімнің көрсеткіші”-дейді К.Д.Ушинский

Жоғары қызығушылық 1-ші сыныптан бастап қолданылады.

“Үлкен болып өскенімізде бақытты өмір сүруіміз үшін бәріміз жақсы оқуымыз керек”

Тәрбие сағатын өткізу барысында “Ата анамыз әрқайсымызды мақтан тұту үшін бәріміз жақсы өнерімізді көрсетеміз”Бақылау жұмысы кезінде

“Тоқсандық бағамыз жақсы болу үшін,бақылау жұмысын қатесіз орындауымыз керек”деген сөздерді айтуға болады.

Бірінші сыныпқа келген оқушыларда қорқыныш сезімі болады.Мысалы, Маликов Ерасылды алғаш тақтаға шығарғанда “Мен қалай жазамын, білмеймін”деп партадан тұрғысы келмеді.Сол кезде сен сондай ақылдысың сен өте мәдениеттісің және сен өте батылсың. Егер дұрыс болмаса біз көмектесеміз деген қошемет сөздерді айтуға тура келді.

Сарбаев Санжар мысалдарды шығару барысында шатасып,сасқалақтап,балалар оған күле бастады.Сол кезде “Осындай жағдай бәріңде болуы мүмкін.Санжар әлі кішкентай.Ол әрі қатесіз шығаруға үйренеді” деген қолпаштау сөздерді айтуға болады.Сөйтіп,оқушының өзіне деген сенімін нығайтып,ненің болса да,қолынан келетіндігіне көз жеткізу керек.

Үлгерімі төмен оқушылардың кішкентай жетістігінің өзін ерекше атап өткен жөн. “Сендер өте ақылдысыңдар,қабілеттісіңдер,кез келген тапсырманы жақсы орындайтындарыңа мен сенімдімін” деп оларға сенім артқан жөн.

Осындай жылы,қошемет сөздер сабаққа ынтасын арттырып,жақсы оқуына ықпалын тигізеді.

Білімді сылбыр қабылдайтын оқушының шама шарқына қарай мөлшерлеп,жеке тапсырмалар беріп,оның қабілетін жетілдіру ісіне көңіл бөлу керек.

Қабылдау қабілеті нашар оқушыны үнемі сабақ үдерісіне белсене қатынастырып азғантай болса да олардың табыстарын мадақтап,көтермелеп,кейде тіпті көтеріңкі баға қоюға да болады.

Мысал: (Оқу жылдамдығына байланысты.)

Жыл соңында әр баланың жетістігін ескеріп, “ең сыпайы оқушы”,“үлгілі тәртібі үшін”,“өнерлі оқушы”,“көркем жазуы үшін”,“сабақтан қалмайтын оқушы”,“салмақты оқушы”,“зейінді оқушы”,“алғыр оқушы” т.б.номинациялар бойынша мадақтау қағаздарын бере отырып,“Жарайсыңдар,

-Ең жақсы,зерек,өнерлі, ұғымтал балаларсыңдар! Мен сендерді мақтаныш етемін!Сендер біздің үмітімізсіңдер,күннің шуағысыңдар!”Деген сенімділік сөздерді айтқан артық болмайды.

Сабақтың белсенділігін арттыру жағдайын ұйымдастыру үшін мына мәселелерді ескерсе ерсі болмас:

- Тәлім-тәрбие беруде шынайы сөзбен батыл ойлармен мұғалім оқушыға рухани тұрғыда көмек беруі тиіс;

- Оқушының тәртібі мен білімді бағалауда әділ,әділетті және мұқият болып,сабыр мен батыл түрде шешім қабылдау;

- Ұстаз тарапынан оқушыны адам ретінде дәріптеп,ілтипатпен ынталандыру

- Оқушының беделіне,ар-ожданына,намысына нұқсан келтірмей,оның жүрегіне жылы лебізді сезіммен жол табу;

- Оқушының майда-шүйде кемшілігін емес,оқуға,еңбекке ынта-ықыласын арттырып,жетістігін іздеу.