ОЙЫН ЭЛЕМЕНТТЕРІН ПАЙДАЛАНУ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ АУЫЗЕКІ СӨЙЛЕУ ДАҒДЫЛАРЫН АРТТЫРУ

Ойын элементтерін пайдалану арқылы бастауыш сынып оқушыларының ауызекі сөйлеу дағдыларын арттыру

         Сабақта ойын элементтерін қолдану оқушылардың белсенділігін арттырып, оларды ынталандырады, теориялық білімдерін практикада қолдануға үйретеді,іздендіреді.Ойынның басты мақсаты баланы қызықтыра отырып, тіл үйрету.Біз ойын элементтері сабақта екі түрлі мақсатты пайдаланамыз.Оның біріншісі-оқушының  сабақққа қызығушылығын,  ынтасын арттыру, тілін дамыту, екіншісі-оқушыларды тапқырлыққа баулып, зейінін, байқампаздығын арттыру және ойлау қабілетін дамыту.Ойын арқылы оқушылардың білім-білік дағдылары қалыптасады.

Оқытудағы ойынның міндеті:

-         Білім  деңгейі мен дағдыларын жетілдіре  отырып, ойын арқылы оқу және тәрбие ұштасады.

-    Ойната отырып жаңа білімді меңгертеді.

-         Танымдық  қызметі  мен ой-өрісі кеңейеді.

-         Оқушының  өзіне деген сенімі артады, оқуға деген  қызығушылығы , белсенділігі дамиды.

-         Оқушыларды адамгершілікке, бір-бірін сыйлай біліп, көмектесуге үйретеді.

Балаларды  оқытудағы ойынның ерекшелігі:

          Сабақ сапасы жақсарады, пәнге деген қызығушылығы артады, логикалық ойлай білуге итереді, тәртіп сақтау дағдысы қалыптасады, есте сақтау қабілеті дамиды.

Ойынға қойылатын әдістемелік талаптар:

-         Ойынның  мақсаты нақты және керекті көрнекіліктер мен материалдар күн ілгері дайыдалып,оңтайлы жерге қою.

-         Ойынға  кірер алдында оың жүргізілу тәртібі оқушыларға әбден түсіндіру.

-         Ойынға оқушылардың түгел қатысуын қамтмасыз ету.

-         Ойын үстінде  шешім қабылдай  білуіне,ойлана білуіне жетелеу.

-         Ойын түрлерін бағдарламаға сай іріктеп алу.

-         Ойынды баланың жас ерекшелігіне қарай түрлендіріп пайдалану.

-         Қарапайым ойыннан қиын ойынға көшу.

-         Міндетті түрде ойының қорытыдысы жариялау қажет.

Ойын балалар үшін оқу да, еңбек  те болып табылады. Ойын айналадағы  дүниені танудың тәсілі.Ойын балаларға өмірде кездескен қиыншылықтарды жеңіудің жолын үйретіп қана қоймайды, ұйымдастырушылық қабілетін қалыптастырады дегенді айтады. А.С. Макаренко: «Ойын –балалар өмірінде өте маңызы зор нәрсе, үлкендердің қайраткерлігі, жұмысы, қызметі қандай маңызды болса,балалардың ойыны да сондай маңызды.Ойында бала қандай болса , өскен кезде жұмыста да, көбінесе, сондай болады.Сондықтан болашақ қайраткер, ең алдымен, тәрбиені ойын арқылы алады,» - деп балалар ойынын жоғары бағалаған.

          Мұғалім үшін басты міндет оқушының қызығушылығын арттыру,оның дамуына жағдай туғызу, сөйлеу қабілетін дамыту.Бастауыш сынып оқушысы – балалықпен толық қоштаспаған, мектепке жаңа бейімделе бастаған ойын баласы. Сондықтан  оқу орыс және өзге тілдерде жүргізілетін бастауыш мектеп оқушысының  жас ерекшелігіне сай сабақты ойын түрінде өткізу қазақ тілі сабақтарында жақсы нәтиже береді.Ойын арқылы баланың сана-сезімі,  ақыл-ойы өседі.

          Ойындардың қажеттісі сабақтың тақырыбына қарай іріктеп ала білу ұстаз шеберлгіне байланысты. Тиімді қолданылған ойын мұғалімнің түсіндіріп отырған материалын оқушылардың зор ынтамен тыңдап, берік меңгеруіне көмектеседі. Өйткені төменгі сыныптағы оқушылардың аңсары сабақтан гөрі ойынға ауыңқырап тұрады. Қызықты ойын түрінен кейін олар тез сергіп,тапсырманы  ықыластана әрі сапалы орындайтын болады.

  ОЙЫН

    Ұлттық                                  Дидактикалық                           Логикалық                               «Мың бір мақал»                    «Қанталапай»                                                                                               

«Көкпар»                                  «Ғажайып алаң»                         «Көкпар»

«Қанталапай»                          «Кім болам »                               «Ақсүйек»                                                     

«Арқантартым»                       «Сөз құрау», «Сергіту сәті»       «Арқантартым»

                                                  «Жұмбақ есеп», «Әріпті кубик»

          Сабақ үстінде біліктілігін, іскерлігін дағдысын, дүниетанымын,  шығырмашылық іс-әрекетін, қызығушылығын арттыру.

           Бастауыш сыныптарда сөздік ойындардың алатын орны ерекше.Сондықтан әр сабақта сөздік ойындарын қолдануға болады.Сондай ойындардың бірі- «Керекті сөзді тауып айт». Оқушыларға ойын тәртібі түсідіріледі. Ойын бастаушысы тақырыпты атап, сол тақырыпта өтілген жаңа сөдерді айтуды талап етеді.Ойын барысындатақырып өзгерген сайын оқушылар ауыстырылып отырады. Сөздік ойынның «Сиқырлы қоржын» деп атап, сынып оқушыларын екі топқа бөліп, қоржыннан алынған сюжетті  суреттер бойынша ойынды жарыс түрінде өткізуге болады.

           Сабақта өткізілетін  граммматикалық ойындардың ерекшеліктері бар.Грамматикалық анықтамаларды меңгертуде тақта алдына жұмыс істеугенемесе жарыс ойыны түрінде тақырыпты бекітуге қолайлы.

«Кім?Не? Кімдер? Нелер? Ойыны

          Осы ойын арқылы көптік жалғауды дұрыс жалғай білу дағдысы тексеріледі.Екі түрлі сюжетті сурет арқылы бұл грамматикалық тақырыпты тілдесімге ұластыруға болады. Сол сияқты реттік сан есімдердің жұрнақтарын меңгертуде тақтаға сандар жазып, «Сен қалайістер едің?» деген мәселе қойып, білімдерін тексеруге қолайлы. Қазақ тілі пәнінің  фонетика,лексика, морфология, синтаксис салаларын  оқытқанда  тақырыпқа орай  әртүрлі әдіс-тәсілдермен, шеберлікпен  грамматикалық ойындарды  енгізуге болады.

          Ойындар- белгілі бір білімді, іс-әрекетті үйренудің құралы. Дидактикалық ойындарды қолдау барысында ойынның әлеуметтік қырына азар аударған жөн. Ойын сабақ үрдісінде оқушыларды әлеуметтендіруге , қоршаған ортамен қарым-қатынас жасау түрткілері мен заңдылықтарын түсінуге жәрдемдеседі.

     Сабақта ойын элементтерін пайдалану- сабақтың формалары мен әдістерін жетілдіру жолындағы іздеістердің маңызды бір бөлшегі.Ойын  элементтерін оқу үдерісі пысықтау,жаңа сабақты қорытындылау кезеңдерінде , қайталау сабақтарында пайдаланған өте тиімді. Ойын элементтерінің материалдары сабақтың тақырыбы мен мазмұыа сәйкес  таңдалынып алыса, оың берер пайдасы мен танымдық,тәрбиелік маңызын күшейте түсері анық. Оны тиімді қолдану мен іске асыру сабақтың әсерлілігін, тартымдылығын дамытып, оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын арттырды.

          Белгілі педагог В.А.Сухомлинский айтқандай: «Ойынсыз, музыкасыз, ертегісіз, шығармашылықсыз, фантазиясыз толық мәніндегі ақыл-ой тәрбиесі болмайды!». Ендеше баланы ойынға үйрету, ойынға қатыстыру арқылы ойыны қайсы, үйретуі қайсы екенін балалар айырмастай, сезбестей етіп үйрету керек.

          Мұғалім мәңгі ізденіс үстінде болып, сабағының қызықты да тартымды болуына жағдай жасайды.Бұл мұғалімнің шығармашылық қабілетін шыңдай түседі әрі өз алдына қойған мақсатына жетуге ықпал етеді.

Қолданылған әдебиеттер

1. «Білім берудегі менеджмент!» журналы, 2006 ж.№3

2. «Қазақ тілі мн әдебиеті орыс мектебінде» журналы, 2009ж.№7,2010ж.№8,2011ж.№10 сандары

3. «ШҚО педагогика жаршысы» журналы, 2010ж.№3