План конспект урока по черчении на тему "Проекциялау әдісі. " (9 класс)

Сыныбы: 9

Тақырыбы: 11  Проекциялау әдісі. Параллель проекциялау әдісі

Мақсат:

1.                                     Білімділік:  Проекциялау әдістерімен таныстыру.

2.                                     Дамытушылық: Кеңістікте ойлау қабілеттерін, визуалды қабылдау  дағдыларын дамыту.

3.                                     Тәрбиелік:  Сызудың алғашқы негіздерін игерту арқылы оқушыларды политехникалық мамандықтарға тәрбиелеу

Сабақ типі: жаңа сабақ

Сабақ түрі: лекция, ішінара ізденіс сабағы.

Әдіс-тәсілдер: әңгіме, иллюстрациялау, сызу

Құрал-жабдықтар: Транспортир, циркуль, қарындаштардың түрлері, көрнекіліктер, «Проекция түрлері» презентациясы,  өшіргіш, сызғыш түрлері, бұрыштықтар.

Сабақ барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен сәлемдесу.  Сабақта жоқ оқушыларды түгендеп, журналға белгілеу.

ІІ. Жаңа сабақты меңгеруге дайындау кезеңі

Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, мақсатымен, сабақ  таныстыру.

Сендер  бүгін  сабақта проекция түсінігімен танысып оның өмірде пайдаланатын әдістерімен танысасыңдар.

III. Өткен тақырыпты қайталау

1. Шеңбер деп қандай фигураны атайды?
2.  Хорда, радиус, диагональ деп нелердi атайды?
3. .Шеңбермен жанаманың неше жанасу нүктесi болады?
4. Қандай түзулер параллель түзулер деп аталады?
5. Параллель мен перпендикулярды белгiлеу ушiн қандай таңбалар пайдалынылады?

ІV. Жаңа сабақты меңгеру кезеңі

Проекциялау

Центрлік жэне параллель проекциялау. Егер нәрсенің проекциясын салу үшін пайдаланылатын проекциялаушы сәулелер бір нүктеден тарайтын болса, ондай проекциялау центрлік про-екциялау/1-сурет/ деп аталады. Ал проекциялаушы сәулелер шығатын нүкте проекциялау центрі деп аталады. Бұл жағдайда шыққан проекция центрлік проекция деп аталады. Центрлік проекцияны көбінесе перспвктивтік проекция деп атайды/2-сурет/. Фотосуреттер мен кинокадрлар, электр, шамының сәулесі түсіретін нәрсенің көлеңкесі т. б. центрлік проекцияның мысалдары бола алады. Центрлік проекция нәрсенің суретін өзіне қарап салғанда қолданылады.

        

1-сурет                                                           2-сурет      

 

3-сурет

Егер   проекциялаушы   сәулелер   бір-біріне   параллель   болса ондай проекциялау параллель проекциялау, ал онан шыққан проекция параллель проекция деп аталады. Нәрсенің күн сәулесі түскендегі көлеңкесі параллель проекцияға мысал бола алады/2-сурет/.    

Нәрсенің кескінін параллель проекцияда салу центрлік проекцияда салудан гөрі онайырақ. Сызу пәнінде мүндай проекциялар көрнекі кескіндер ретінде пайдаланылады.

Параллель проекциялау кезінде барлық проекциялаушы сәулелер проекциялар жазықтығына бірдей бұрыш жасап түседі. Егер бүл бүрыш кез келген сүйір" бүрыш болса, ондай проекциялау қиғаш бұрыштап проекциялау деп аталады

         Параллель проециялау қасиеттеріне тоқталайық;

4-сурет

4-сурет

Проекциялар туралы жалпы мағлұматтар. Мемлекеттік стандарт ережелеріне сәйкес келетін сызбалардағы нәрсе кескін-дерін тік бұрыштап проекциялау тәсілі (әдісі) бойынша шығарып алады. Проекциялау дегеніміз нәрсенің проекциясын салу процесі. Проекцияны қалай алуға болады? Мынадай мысалды қарастырып көріңдер. Кеңістіктегі кез келген А нүктесін және қандай болмасын Н жазықтығын алайық. Н жазықтығын қайсыбір а нүктесінде қиып өтетіндей етіп А нүктесі аркылы түзу жүргізейік. Сонда а нүктесі А нүктесінің проекциясы болады. Нәрсенің проекциясы түсетін жазықтық проекциялар жазықтығы деп аталады. Ал а түзуі проекциялаушы сәуле деп аталады. Осы түзудін, көмегімен А нүктесі Н жазықтығына проекцияланады. Кез келген кеңістік фигурасының барлық нүктелерінің проекцияларын осындай тәсілмен салады. Демек, қандай болмасын фигураның проекциясын жазық-ыққа салу үшін, осы фигура нүктесі аркылы жорамал проек циялаушы сәулелерді жазықтықпен қиылысқанша жүргізу керек. Фигураның барлық нүктелері проекцияларының жиыны берілген фигураның проекциясы болады. Қандай болмасын геометриялык фигуранын, мысалы, үшбүрыштың  проекциясын шығарып алу жолын қарастырайық. Бұдан былай нәрсенің өзіндегі нүктелерді бас әріптермен, ал олардың проекцияларын кіші әріптермен белгілейміз. А нүктесінің берілген Н жазықтығындағы проекциясы а нүктесі боладьц бұл проекциялаушы А сәулесінің проекциялар жазықтығымен қиылысу нәтижесінде шығады. В және С нүктелерінің проекциялары b және с болады. Жазықтықтағы а, b және с нүктелерін түзу кесіндісімен қосып, аbс фигурасын шығарыg аламыз, бүл берілген АВС фигурасының проекциясы болады.

                                                

                                                                                                                                                                                                Фигура проекциясы                               Модель  көлеңкесін   шығарып  алу 

                        

Центрлік проекциялау                                          Қиғаш   бұрыштап   проекция.лау.                                                             Тік   бұрыштап   проекциялау

Нәрсе көлеңкелеріне зер салып қарағанда проекция туралы түсінік алуға болады. Мысалы, призманың сымнан жасалған моделін алайық. Осы модельді күн сәулесімен жарыктандырғанда, ол кабырғаға көленке түсіреді. Осылайша кабырғаға түскен көлеңкені берілген нәрсенін проекциясы деуге болады. «Проекция»-латын сөзі. Оны қазақ тіліне аударғанда «алға қарай (ілгері қарай) тастау» деген мағынаны береді. Жазық нәрсені қағаздың үстіне қойып, оyы қарындашпен айналдыра сызыңдар. Мұнда да сендер осы нәрсенің проекциясына сәйкес келетін кескін шығарып аласыңдар. Сондайақ фотографиялык суреттер, кинокадрлар және т. б. проекция мысалдары бола алады.

V. Жаңа сабақты бекіту

1.               Проекциялау дегеніміз не? Проекцияға  мысал  келтіріңдер.

2.               Жазықтыққа нүктенің проекциясын  қалай  салуға  болады?

3.               Фигура проекциясын қалай салуға болады?

4.               Проекциялаушы түзу деп неі атайды?

5.               Қиылысу нүктесі  қайда  орналасады?

Жаттығу

VI. Қорытынды    Оқушылар проециялау әдістерімен жалпы танысып, түсініктер туралы мағлұматтар алды. Осы сабақта оқушылар параллель проециялау қасиеттерімен әдісін игерді, сызбалары салыстырмалы түрде бағаланды

VII.  Үйге тапсырма        Проекциялау  әдістері  тақырыбын қайталау. Жаттығуларды дәптерде аяқтау.