План- конспект урока по калмыцкому языку "Мана гер"

Кичәлин  төр: Мана  гер.

Кичәлин  күцл:

1. «Мана  гер» гидг   төрәр  шин  үгмүдлә  таньлдулҗ, сурврмудт  чикәр  хәрү өглһнә  көдлмш  давулһн.

2. Күүкдин  үгин  көрӊ  байҗулһн, келлһ  өргҗүллһн.

3.Эврә  герән  цеврәр  бәрх  сурһмҗ өглһн.

Кичәлин  теткүл: компьютер, проектор, экран, предметн  зургуд.

Эв-арһс:  күүндвр +наадн +хәрү  өглһн  ( үзмр, практическ, хәрү  хәәлһн ).

                              Кичәлин  йовуд:

1.Кичәлин  бүрдәц:

-Чини  нерн  кемб?

-Чи  кедүтәвч?

-Кедүдгч  класст  сурнач?

-Чини  өрк-бүлд  кедү  күн   бәәнә?

-Чини  эцкин  нерн  кемб?

-Чини экин нерн  кемб?

-Чи  эврә өрк-бүлдән  дуртавч?

2.Кичәлин  төр  медүллһн.

-Чик, күн  болһн  эврәннь  өрк  бүлдән  дурта. Тиигчкәд, өрк-бүл  болһн эврәннь  гертә  болна. Мана  гер  цуг  өөрхн  нег-негндән  эӊкр  улсиг дулална,харна. Күн  альд  йовв чигн  гер  талан  хәрҗ  ирнә. Тегәд  эндрк мана  кичәлин  төр  «Мана  гер».

3.Шин  төрәр  көдлһн. Гер  тосхлһн.

а )  (Багш  хулһна  зург үзүлнә )

-Эн  юмб? (Эн  хулһн)

-Күүкд,  юӊгад  хулһн  гейүрәд  бәәнә? (ю.г. гер  уга)

-Хулһнд  нөкд  болад, гер тосцхай? (Тосцхай)

-Нә, тосцхай! Гер юунас  тогтна? ( уул, эрс, үүд, ора, терз)

-Түрүләд  ю  тәвхм? (уул) Цугтан  келхм.

-Ода  ю  босхкх  кергтә? (Эрс) Цугтан  келхм.

-Эрс  деер  ю  тәвнә? (Ора  орална) Цугтан  келхм.

-Дәкәд ю тәвх  кергтә?(үүд) Эн юмб? Эн  үүдн. Цугтан  келхм.

-Ода ю кергтә? (терз) Цугтан  келхм.

-Герин өмн  ю  тәвхм? (хаша)

-Нә, ода тодлхм.

б ) Схемар  зәӊг  тогталһн.

Гер  бәрхлә ---------------------тәвнә.

Гер  бәрхлә ---------------------босхна.

Гер  бәрхлә ---------------------орална.

Гер  бәрхлә ---------------------тәвнә.

(Цугтан  келхм.)

-Хулһн  байрлад, герт  орв. Хулһнд  гер йир  таасгдв. Эн  герт  орад  бәәх.

4.Наадн «Ширндг».

-Эн  юмб? (меклә)

-Мекләд гер  үзүлхм. . Ямаран хорас  эн герт  бәәхнь  келхм. – (слайдар көдлхм)  Тиигәд меклә байрлад, дала хората герт бәәхәр үлднә.

5.Келлһ  өргҗүллһнә  көдлмш.

А) -Эн  юмб? (туула)

-Туулад  хора болһнд ю кедгнь келҗ өгтн.  Зәӊг тогталһн. (слайдар көдллһн )

Б) -Эн юмб? (арат)Арат маднд белг авч ирҗ.  Зуг эн ширндгин нерд  мартчкч Тиигәд эн арат нөкд болад, ширндгин неердс келҗ өгхм. Чикәр мадн келхлә эн ширндгис  хорад орад зогсх.

6.Физминутк.

-Нә, ода цугтан  амрхм. Оньган өгәд , хәләтн.

-Эн  ямаран хора?(бийән  уһадг хора.)

-Эн хорад  мадн ю кенәвидн? (Өрүн  босад, һарад  уһанавидн, чирән  уһанавидн,  шүдән  цеврлнәвидн )

-Эн  ямаран хора? (Хот  уудг  хора)

-Эн  хорад  мадн  ю кенәвидн?( Хот  иднәвидн, цә  уунавидн )

-Эн ямаран  хора? (Бичкдүдин  хора)

-Күүкд  ю  кенә? (Наадна)

-Ода  наадхм. Туула  мет  һәрәдхм. Арат  мет  гүүхм. Биилхм.

-Эн  ямаран  хора? (Унтдг хора)

-Эн хорад  мадн ю кенәвидн? (Унтнавидн).Үзултн, яһҗ  тадн  унтнад.

-Сән, ода  арһул  суутн.

7.Эврә  герән  цеврәр  бәрх сурһмҗ  өглһн.

а ) –Мана  герин  аӊгуд  цугтан   көдлмшч. Нә, хәләхм, аӊгуд  ю  кеҗәхм?

-Зогсчатн, дәкәд  нег  гиич  маднур  ирҗ. Эн  юмб? ( чон)

-Чонд  бас  көдлмш  олхм. (Слайдар  көдллһн).

Хулһн  ааһ-сав  уһана. Меклә  хаша  ахулна. Туула  гер  сәврднә. Арат  терз  уһана.

-Эн  герт  бәәхләрн,чон  ю  кех? (тоос  арчх)

-Чон  бас  көдлмшч  бәәҗ,  герт  үлдҗәнә.

-Күүкд, тадн  эврә  герән  цеврәр  бәрх  зөвтәд. Мана  аӊгуд  әдл  көдлмшч  болтн, ю. г. «ахуч  күн  әмндән  туста»  гиҗ  хальмгуд  келнә. (перевод)

б) Үлгүр  даслһн.

-Эн  үлгүр  дасхм.

8. Текстәр  көдллһн.

-Хәләтн, аю  ирҗ. Аю  алӊ  болна: -Эн  кенә иим  сәәхн  гер?

Аӊгуд  келнә : Умшхм, ямаран  хәрү  өгнә. (Текст  слайд  бичәтә.)

Эн  мана  гер. Мана  гер чолун. Гер йир  сарул, сәәхн. Герт дала хорас  бәәнә.

1) Багшин  умшлһн.

2) Цугтан   умшлһн.

3) Айслулҗ  умшлһн.

4) Орчуллһн.

-Аюд  гер  таасгдв, тиигәд  эн  герт  үлдҗәнә.

-Мана  аӊгуд ямаран  герт  бәәнә? (чолун  герт)

-Ямаран бас гермүд бәәнә?

(Ишкә  гер,  модн  гер, шавр  гер,  чолун  гер)

-Ямаран  герт  бәәвв чигн, күн  чигн, аӊ  чигн  ни-негн  байрта  бәәнә. Хальмг  улст  сәәхн авъяс  бәәнә: өрк-бүләрн  тоста, затьта  цә уудмн. Цә чанхин төлә ямаран хот-хол кергтә? Ода  цә  чанхм.

9.Наадн «Цә»

10. Ашлвр.

-Юуна  тускар  күүндләвидн? (герин  туск) Мана гер таднд таасгдв?

 11.Рефлексия

-Юн  таасгдв? (на  русском  языке)

- Эн ширә деер бамб цецгә бәәнә. Нә, таасгдсн болхла, самбрт һарад, эн цецгүдәр гериг  кеерүлтн.

- Ямаран сәәхн гер болв!

-Тадн  бас цецгүд мет сәәхн, ухата, хальмг келән сәәнәр меддг бичкдүд бәәҗт!!!

-Тадн цугтан йир сәәнәр кичәлдән көдлвт.

12. Багшин йөрәл