План урока на тему "DELPHI тіліндегі графиктік мүмкіндіктерді жүзеге асыру объектілері"

Қ.Жұбанов атындағы   Ақтөбе  өңірлік

мемлекеттік  университеті

Физика-математика  факультеті

Информатика  теориясы  және оқыту технологиясы   кафедрасы

Ашық сабақ

Тақырыбы:

DELPHI тіліндегі графиктік мүмкіндіктерді

жүзеге асыру объектілері

                                                    Орындаған: Сержанова Г

                                2014-2015 оқу жылы

9- СЫНЫП

Сабақтың     тақырыбы: 

DELPHI тіліндегі графиктік мүмкіндіктерді

жүзеге асыру объектілері

Сабақтың     мақсаты:      

Delphi программалау тілінің графиктік мүмкіндіктерімен таныстыру және оны жүзеге асыруды үйрету

Сабақтың     міндеттері:

Білімділік:   

         Оқушылардың  Delphi  программалау тілінің графикалық мүмкіндіктері  туралы білімдерін  қалыптастырып, оны практика кезінде қолданып,  сурет салуға үйрету.

Тәрбиелілік:                       

            Оқушылардың эстетикалық талғамдарын қалыптастыруға, ұқыптылыққа, шапшаңдыққа, ізденімпаздыққа, өз беттерімен жұмыс істеуге, еңбекқорлыққа,жан-жақты болуға тәрбиелеу;

Дамытушылық:

Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, түстермен жұмыс жасауға үйрету,  ойлау қабілетін дамыту.

Сабақтың     қолданылатын акт:Таратпа материалда,тақта, iSpring QuizMaker,Prezi, Power Point бағдарламалары

Сабақтың     түрі:    аралас сабақ

Сабақтың     әдісі : көрнекілік әдіс

Сабақтың     барысы: 

1.                  Ұйымдастыру. (3 мин)

·         Оқушыларды түгелдеу, журнал толтыру, оқушылардың дәптерлерін, оқулықтарын қарап шығу.

·         Түстер таңдау арқылы топқа бөлу

·         Сынып, тақта, компьютер тазалығын қарап шығу, қажет болса ескертулер жасау.

·         Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

2.                  Үй жұмысының орындалуын тексеру, есепке алу (5 мин)

     Қысқаша сұрақ-жауап. Бір дұрыс жауапқа бір ұпай.

3.                  Жаңа тақырыпты түсіндіру(15 мин)

4.                  Тапсырмаларды орындау(12 мин)

5.                  Сабақты бекіту(5 мин)

6.                  Бағалау (2 мин)

7.                  Қорытынды(2 мин)

8.                  Үйге тапсырма(1 мин)

Топқа бөлу

Қызыл  түс

Импульсивті жандардың түсі. Бұл адамдар батыл,билікті жақсы көреді, тез ашуланады.

Көк түс

Қарапайым және  меланхолик адамдарға ұнайды. Бүл адамдарға сенімділік, орта көңілі маңызды емес.

Жасыл түс

Табиғат түсі, бұл түсті тандағандар басқа біреудің ықпалында болудан қорқады, өзін-өзін жетілдеру амалдарын іздейді.

Үй тапсырмасын сұрау

1.      Delphi ортасын шақырғаннан кейін ортаның жұмысын басқаратын қанша негізгі терезе шығады? 6

Негізгі терезе,  обьектілер құрылымы орналасқан терезе, обьектілер инспекторы терезесі,  форма терезесі, бағдарлама коды орналасқан терезе, браузер (көру) терезесі

2.      Символдар жолын енгізуге жане жөндеуге арналған компонент: Edit

3. Бағдарламаны орындау үшін мәзір жолынан қандай команда таңдаймыз?

a.       Run

4. Компонент дегеніміз не? Компонент деп белгілі бір қасиеті бар,

қолданушы формалар терезесінде орналастыра алатын қандай да бір басқару

элементі

5. Бүтін типтердің қандай түрлері бар: Integer, byte т.б
6. Массив дегеніміз? Бір атауға біріктірілген айнымалылардың реттелген тізбегі.
7. Additional парағында қандай негізгі компоненттер  бар: BitBtn, StringGrid, Image, Shape т.б

          Жаңа сабақ

Delphi ортасы схемаларды, сызбаларды, түрлі иллюстрацияларды экранға шығаратын программаларды неғұрлым қарапайым жолмен құруға мүмкіндік береді.

Графикалық элементтер объекттің үстіңгі жағында шығарылады (формалар немесе Image компоненті), бұған Canvas қасиеттері сәйкес келеді. Объектінің бетіне графиктік элементтерді (түзу сызық, шеңбер және т.б) шығару үшін осы объектінің Canvas қасиетін қолдану әдісін пайдаланымыз.

Мысалы:

form1. Canvas. Restangle (10,10,100,100);

Бет (Холст);

Қарапайым графиктерді шығару әдісінде сурет салуға болатын абстрактты бет (холст) ретінде Canvas қасиеттері қарастырылады. Бұл бет  (холст) жеке нүктелерден-пикселдерден тұрады, олардың әр қайсысы көлденең (Х) және тік (Y) координаталар арқылы анықталады.

Қарандаш және қылқалам

Қарапайым графиктерді бет (холст) бетіне салуды қамтамасыз ететін әдістер үшін, қарандаш және қылқалам қолданылады: қарандашты түзулер мен контурларды сызуға қолданады, ал қылқаламды аймақтарды шекаралық контурмен бояуға қолданады.

Графиктерді бетке (холстқа) шығаратын арнайы қарандаш және қылқаламға Pen (қарандаш) Brush (қылқалам) қасиеттері сәйкес келеді, бұлар TPen және TBrush типтерін көрсетеді. Осы объектілердің қасиеттерінің мәні шыарылатын графикалық элементтердің түрін анықтайды.

TPen объектісінің мынадай қасиеттері бар:

Color – түзудің түсі(контуры)

Width — түзудің қалыңдығы (пиксель бойынша)

Style —    түзудің түрі

Pen.Color – қасиетінің мәні ретінде мынадай атаулы тұрақтыларды қолдануға болады (TColor): clBlack, clOlive, clGray, clBlue, clMaroon, clNavy  clSilver, clAqua, clGreen, clPurple, clRed, clWhite.

Pen.Style қасиеті мынадай мәндерді қабылдайды:

psSolid – біркелкі түзу;

psDash – пункттирлік түзу, ұзын штрихтар;

psDot —  пункттирлік түзу, қысқа штрихтар;

psClear – түзу көрінбейді.

Егер Pen.Width қасиетінің мәні бірден үлкен болса, онда пункттирлік түзулер біркелкі түзулер болып шығады.

Қылқалам (Canvas.Brush) тұйық аймақтарды сызатын және сол облыстарды бояуды қамтамасыз ететін әдіс ретінде қолданылады.Қылқалам объект сыяқты екі қасиетке ие:

Color- тұйық облысты бояйтын түс;

Style — аймақты толықтыру стилі (типі).

Brush.color қасиетінің мәні ретінде жоғарыда айтылып өткен Tcolor типті атаулы  тұрақтыларды қолдануға болады.

Brush.Style қәсиеті мынадай мәндерді қабылдайды:

bsSolid — біркелкі бояу;

bsClear – облыс болмайды;

bsHorizontal – көлденең штрих;

bsVertical – тік штрих;

bsFDiogonal – ілгері қарай көлбеген диоганалдық штрих.

   Графикалық объекттің бетіне мәтін шығару үшін TextOut әдісі қолданылады. Осы әдістің шақыру нұсқауы жалпы жағдайда мынадай түрде болады:

Объект. Canvas. TextOut(x , y , Текст);

Мұндағы x , y – шығатын мәтіннің координат нүктелері;

Текст – айнымалы немесе символдық типті тұрақты  (шығарылатын мәтін).

TextOut әдісімен шығарылатын мәтін облысының оң жақ шекара координаттарын,

                                    Қарапайым графиктерді сызу әдістері

LineTo әдісі түзуді қарандаштың ағымдағы орынан координатасы көрсетілген нүктеге дейін сызады.

Объект. Canvas. LineTo(x , y);

MoveTo әдісі  қарандашты белгіленген  нүктеге апарады.

Объект. Canvas. MoveTo(x , y);

Ellipse әдісі эллипс сызады (жеке жағдайда, шеңбер – параметр мәніне тәуелді болады):           Объект. Canvas.Ellipse(x1 , y1,x2,y2);

Мұндағы: x1, y1, x2, y2 – ішіне эллипс сызылатын тікбұрыш координаттары.

Arc әдісі доға сызады:

Объект. Canvas.Arc(x1 , y1,x2, y2, x3, y3, x4, y4);

Мұндағы:  x1, y1, x2, y2 – эллипс параметрі, эллипс белгілі, яғни сызылатын доға болады.

Rectangle әдісі тіктөртбұрыш сызады:

Объект. Canvas. Rectangle (x1 , y1, x2 , y2);

Мұндағы:  x1, y1 және x2, y2 – сол жақ үстінгі және оң жақ астыңғы тіктөртбұрыш бұрыштарының координаттары.

Тапсырмалар

Тапсырма 1

3 топқа сурет беріліп, оны топпен біігіп жұмыс істеу арқылы компьютерде орындайды.

1 топ тапсырмасы

begin

with Image1.Canvas do

      begin

      Brush.color:=clBlue;

      rectangle(200,300,700,600);

      Brush.color:=clyellow;

      rectangle(350,370,550,550);

      Brush.color:=clRED;

      Moveto(200,300);

      lineto(450,100);

      lineto(700,300);

      Brush.color:=clPurple;

      ellipse(400,150,500,250);

      end;

end;

end.

2 топ тапсырмасы

procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);

begin

with Image1.Canvas do

begin

Brush.color:=clBlue;

rectangle(50,200,150,300);

Brush.color:=clMaroon;

rectangle(150,120,400,300);

Brush.color:=clBlack;

ellipse(75,300,125,350);

ellipse(320,300,370,350);

end;

end;

end.

3 топ тапсырмасы

procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);

begin

with Image1.Canvas do

begin

Brush.color:=clBlue;

ellipse(75,50,125,100);

ellipse(50,100,150,200);

ellipse(25,200,175,350);

ellipse(25,120,50,145);

ellipse(150,120,175,145);

end;

end;

end.

Сергіту сәті 

«Біз айтпаймыз, тек көрсетеміз»

Ғалымдардың айтуы бойынша 7% қарым-қатынас ауызша жасалады, дауыс бойынша - 38%, ал басқаша жолмен 55% мәлімет. Сондықтан Публиция деген дұрыс: «Дауыспен сөйлесеміз, ал денемізбен кеңесеміз».

Бұл сөздерді сөйлемей көрсету керек.

1 команда – «Ертең сабақ болмайды»

2 команда – «Ертең дискотека 22.00 дейін»

3 команда – «Бүгін менің туған күнім»

Тест тапсырмалары

1. Нүктелерді, сызықтарды, геометриялық фигураларды:  шеңбер, тіктөртбұрыш, эллипс, және т.б. суреттерді салуға арналған құрал?

a) Font
b) Style
c) Pen
d) Brush
2.Image компоненті кандай бетте орналасқан?

a) Additional
b) Standard
c) Win32
d) System
3. Жоғарғы сол жақ  пикселдің координатасы:
a) 0,0
b) 1,0
c) 0,1
d) 1,1
4. Тіктөртбұрыш қай  әдіс арқылы салынады?
a) Polygon
b) Ellips
c) Rectangle
d) Arc
5. Графикалық объектінің бетіне мәтінді шығару үшін  қандай командасы қолданылады?

a) Style
b) Line To
c) Move To
d) TextOut

6. Тұйық фигуралардың ішін толтыру қызметін атқаратын объект?

a) Brush

b) Pen
c) Color
d) Canvas

7. Объектінің бетіне графикалық  элементті шығару  үшін  қандай объекті қасиетіне сәйкес әдісті  қою керек?

a) Brush

b) Image
c) Shape
d) Canvas

8. Көпбұрыш  қай  әдіс арқылы салынады?
a) Polygon
b) Pie
c) Arc

d) Rectangle

9. Қаламмен салынған сызықтың түсін анықтайтын объекті?

a) Color

b) Ellips

c) Pen

d) Brush

10. Ellips әдісі берілген параметрге байланысты қандай фигура  сызады?
a) эллипс  немесе шеңбер
b) эллипс  немесе төртбұрыш
c) Көпбұрыш немесе эллипс
d) эллипс немесе доға

Қорытынды

Үй тапсырмасы

    Еркін тақырыпта  Delphi тілінде графиктік мүмкіндіктерін    жүзеге асыра отырып  сурет салып келу

Бағалау

Шығармашылық қабілет және белсенділік көрсеткен оқушыларды бағалаймын.