Қазақстан
тарихи 7-синип
Дәрисниң
мавзуси: ІХ-ХІІ
әсирләрдики һүнәрвәнчилик, сода, егилик тәрәққияти.
Дәрисниң
мәхсити: 1)
ІХ-ХІІ ә шәһәрләодики қол һүнәрниң, һәр түрлүк кәсипләрниң тәрәққий етиш
алаһидиликлири; Содиниң, деханчилиқниң тәрәққиятини чүшәндүрүш.
2)
Оқуғичиларни һәр бир кәсип түрлириниң тәрәққий етиши вә алаһидиликлирини
селуштуруп, йәкүнләшкә үгитиш.
3)
Адәмгәрчилик вә эстетикилиқ тәрбийә бериш.
Дәрис
түри:
Арилаш
Қолланған
усул: алгоритмлиқ
мәзмунлаш, соал-жавап.
Көрнәкиликләр:
ҚЖ
хәритиси, сүрәтләр, презентация
Дәрисниң бериши
І.
Уюштуруш қисми
Оқуғучиларниң
дәрискә тәйярлиғини тәкшүрәш
Түгәлләш
ІІ.
Өй тапшурмисини сораш.
1.Шәһәрләр
Х-ХІІ ә-ә Қазақстанниң қәйәрлиридә көпирәк орунлашқан?Уларниң алаһидилиги
немидә?
2.Шәһәрләр
көләмигә қарап нәччә топқа бөлүнгән?
3.
Шәһәр қурулушидики йеңилиқлар?
ІІІ.
Тест елиш
1. Улуқ Ипәк йоли қайси вақитта пәйда
болди? а/
бэб ІІ-І әә ә/ бэб ІІІ-ІІ әә б/ бэб І- бэ І әә в/ бэ ІІ- І
әә 2.
Бэб ІІ-І әә қайси мәмликәтләр бир-бири билән мунасивәт бағлап, сода-сетиқ
жүргүзгән?
а/
Хитай-Мисир ә/ Хитай- Қаңлилар б/ Хитай- Үйсүн в/ Хитай- Византия 3.
Ипәк йоли қәйәрдин
башланди?
а/ Хитай Хуанхэ дәриясиниң вадисидин
төвән б/ Қара деңиз
қирғиғидин
ә/
Сирдәрияниң төвәнки еқимидин в/ Кавказ
йери
4. Ипәк сетишта Хитай билән риқабәтчиликкә чүшкән
әл а/
Иран ә/ Соғда б/ Ғәрип әллири в/ Кавказ йери
еқимидин 5. Қазақстанниң қайси
тәвәси карван йолиниң Шәриққә чиқидиған асасий дәрвазиси
һесапланди?
а/ Йәттису ә/ Сир тәвәси б/ Ғәрбий
Қазақстан в/ Сариарқа 6.Византияниң
кәлгән әжайип күмүч чөгүнләр қайси шәһәрдә тепиған? а/
Тараз ә/ Сайрам б/ Талғир в/
Испижаб 7.
Хитайниң гөзәл фарфоридин ясалған қача-қомучлар қайси шәһәрдә
тепилған? а/
Тараз ә/ Сайрам б/Жент в/
Испижаб 8.
Хитай императори У-Ди 138-жили Ғәрип әллиригә әвәткән әлчилик нәччә жилдин
кейин қайтқан? а/
10-ж ә/ 12-ж б/ 13-ж в/
15-ж 9.
568-жили қайси мәмликәтләр бир-бири билән дипломатик мунасивәтләрни
орнатти?
а/ Түрк хақанлиғи-
Византия ә/ Хитай-
Иран б/
Япония-Иран в/ Түрк хақанлиғи-
Хитай 10.
Ахча яки қиммәт соға орнида маңған
буюм а/
алтун ә/ күмүч б/ қиммәт баһалиқ илқилар в/
ипәк
Карточка
соаллири:
1.Шәриқ мончисиниң орни қайси шәһәрләрдин тепилған?
2. Таш но дегинимиз немә?
ІV.
Мавзу плани:
1.ІХ-ХІІ
әсирләрдики һүнәрвәнчилик вә униң тәрәққияти.
2.
Сода һәм ахча муамилиси.
3.
Деханчилиқ.
V.
Йеңи мавзуни чүшәндүрүш
Шәһәр турғунлириниң көпийиши исьтимал буюмлирини нурғун ишләп чиқиришини тәләп
қилиду.
Сапал
қача ясайдиған ишханилар Отрар, Қуйруқтөбә, Талғар, Тараз в.б. шәһәрләрдин
тепилған.
Қача-қомучларниң
алаһидилиги:ичи-теши ялтирап туридиған түрлүк –түмән әйнәк охшаш сир билән
сирланди.
Мустәқил иш
|
Кәсип
|
Ясалған буюмлар
|
Тепилған йәрләр
|
|
Сапал қача ясаш
|
Коза, қача-қомуч
|
Отрар, Тараз, Қуйруқтөбә,
Талғир
|
|
Әйнәк пүвдәш
|
Һәр хил қача-қомуч,
дерезә әйнәклири в.б.
|
Тараз, Отрар, Түркстан,
Талғир
|
|
Төмүрчилик
|
Пичақ, қайча, қурал-ярақ,
кәтмән, сақиниң чиши
|
Алмута, Талғир
|
|
Зәргарлиқ
|
Һалқа, үзүк, биләйүзүкләр
(есил ташлар б/н зенәтләнгән)
|
Отрар, Тараз, Талғир
|
|
Устихан ишләш
|
Булавка, шахмат ташлири,
оқ-я учи в.б.
|
Талғир,Қуйруқтөбә
|
Улуқ
Ипәк йолиниң сода бағлинишини тәрәққий әткүзүштики роли зор болғанлиғини
билимиз.
Соал:
Ипәк
йолиниң пәйда болушиға немә сәвәп блди?
Башқа әлләрдин немиләр содиға чиқирилған?
Шәһәр
әтрапидики ашлиқ теришкә һажәтлик йәр кәң түрдә өзләштүрүшкә болишида.М: Отрар
шәһириниң әтрапидики терилғу йәрләрниң 60-70% Х-ХІІ ә-ә шәһәрлик олтиришлиқ
мәдәнийәт тәрәққиятиға бағлиқ өзләштүрүлгән.
VІ.
Мавзуни пишиғдаш
1.
Һүнәрвәнчиликниң қандақ түрлирини билисиләр?
2.
Сода вә ахча муамилиси қандақ барлиққа кәлди?
3.
Деханчилиқ тәрәққиятиға немә тәсир қилди?
VII.
Йәкүнләш
VIII.
Өйгә тапшурма: §17
76-79- бәтләр.
Оқуғучилар
билимини баһалаш
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.