План урока на тему "Табиғи құбылыстардың көптүрлілігі" (5 класс)

«______»__________201____жыл Сынып:5

Сабақ тақырыбы: Табиғи құбылыстардың көптүрлілігі/жарық, жылу, дыбыс,электрлік және магниттік құбылыстар/

Мақсаты: Білімділік: Оқушыларға электрлік және магниттік, жарық, жылу, дыбыстық құбылыстар жайлы түсінік беру, мысалдар келтіру.

Дамытушылық: табиғаттың әр түрлі құбылыстарын бақылай алуға, өмірде керегіне жаратуға дағдыландыру. Тәжірибелер жасай отырып қорытындысын шығара алу дағдысын қалыптастыру. Жалпы оқу іскерліктерін үйрену,оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелік: Оқушыларды өз ойларын жеткізе білуіне,қарым-қатынас жасауды үйрету.Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: жаңа сабақ

Әдістемелік шешім: тәжірибелер жасау, оқулық мәтінімен жұмыс

Көрнекіліктер: оқулық хрестоматиясы, оқулықтағы сызбанұсқалар

Сабақ барысы:

1 кезең-ұйымдастыру. Психологиялық ахуал. «Әріптер сөйлейді» тренингі

2 кезең- жаңа тақырыпты меңгерту

Ой қозғау: Табиғатта қандай құбылыстарды білеміз?

Оқушылардың жауаптарын талдай отырып, жаңа сабақ тақырыбын хабарлау

Бізді қоршаған табиғат ұдайы өзгеріске түседі.

Оқушыларға жұппен орындауға оқулық мәтіні бойынша тапсырма беру. 1-2-оқушы жарық, жылу оқушы- 3-оқушы: дыбыс 4-5оқушы –электромагниттік құбылыстарды оқулықтан тауып оқиды.

1. Жарық табиғи: күн, ай, жұлдыз, жануарлардың жарық шығаруы т.б.

Жасанды: шам, ТВ, алау, электр лампасының жарығы т.б.

Жарық тура бағытталған сызықпен таралса- сәуле д.а.Кейбір денелер сәулені өткізбегендіктен оның қарама-қарсы жағына көлеңке түседі.

Тәжірибе: оқушыға лупа беру, күн сәулелерін жинауды түсіндіреді.

2. Жылу. Молекулалардың қозғалысы жылулық қозғалыс деп аталады.

Тәжірибе: а. медициналық термометрді беру, оқушы өз дене температурасын өлшеп түсіндіреді. Термометр қызған кезде сынап ұлғаяды. Б. бөлме температурасын өлшейтін термометрдегі көрсеткішті қарап талдау. Қызыл сұйық- боялған спирт. Жылу құбылыстары: қайнау, булану, конденсациялану. Тәжірибені түсіндіру: хрестоматиядан 55-сурет. Дүниежүзілік су айналымы.

Ыстық және суық денелердің температурасын салыстыру

А-Колбаға суық су құйып, температурасын өлшейді.

Б- Колбадағы суды қыздырып, қандай температурада қайнайтынын анықтау. Біраздан соң қайта суынады.

• PISA тапсырмаларын орындау:

Бірдей екі стақанға қайнаған су және қайнамаған суды құйып, оларды бірнеше сағатқа қояды.

1. сұрақ: осы уақытта не байқадыңыз?

А. Екі стақанда да ешқандай өзгеріс болған жоқ.

В. қайнамаған суы бар стақанның ішкі қабырғаларында ұсақ көпіршіктер пайда болады.

С. қайнаған суы бар стақанның ішкі қабырғаларында ұсақ көпіршіктер пайда болады.

2- сұрақ: Судың қайнауы барысында қандай өзгерістер болады?

А. Су қайнағанда газдармен қанығады.

В. Су қайнағанда газдар жойылады

С. Су қайнағанда ешқандай өзгерістер болмайды.

Жылу өткізгіштікке тәжірибе: шеге, ағаш, пластмассаны ыстық суға салып жылу өткізгіштігін талдау.

3.Дыбыс. Көзі денелердің немесе оның бір бөлігінің тербелу, үйкелу, сығылу, т.б. жағдайлар арқылы дыбысты шығаруы.

• Сөйлеп тұрғанда немесе ән салғанда қолмен жайлап тамағын басып көрсек дыбыс тербелісін байқауға болады.

PISA тапсырмаларын орындау:

Әртүрлі елдердің зерттеушілері жасаған көптеген тәжірибе лер өсімдіктердің дыбыстарға, оның ішінде музыкаға белгілі дәрежеде жауап қайтаратынын толық дәлелдеп көрсетті. Олардың тіпті музыкалық тағылымы да анықталды. Байқасақ, біздің жасыл достарымыз бәрінен гөрі табиғатта көп ұшырасатын: теңіз толқынының гуілі, күн күркіреуі, өзен суының сылдыры, жабайы араның ызыңы секілді төменгі дыбыстарды ұнатады екен.

1. сұрақ: өсімдіктің тезірек өсуіне төменгі дауыспен айтылған ән әсер етеді. Иә/жоқ

2. Өте нәзік гүлдің бірі –қалампыр гүлін бар даусымен сөйлеп тұрған радиоқабылдағыштың жанына қойса, ол жақсы қарқынмен өседі. Иә/жоқ

3. Дыбыс толқындары өсімдіктің барлық жасушаларына әсер етіп, барлық тіршілік процестерін жылдамдатады. Иә/жоқ

4. Өте жоғары ультрадыбыс немесе өте жиі дыбыс толқындарының әсерінен өсімдік тез «қалжырап», сола бастайды. Иә/жоқ

Электромагниттік құбылыстар. Тәжірибе: тарақты шашқа үйкеп көріп, қағаз қиындыларына жақындатса қандай құбылыс байқалады?

Магниттерді талдау.

• PISA тапсырмаларын орындау:

Әлемдегі жұлдыздар мен планеталардың барлығы үлкен магнит болып табылады. Біздің күн де-магнит, Жер де –магнит, Жердегі барлық денелер де-магниттер, бұл денелерді құрайтын атомдардың барлығының да жеке алғанда белгілі дәрежеде магниттік қасиеті бар. Жер магнетизмі өсімдіктер тіршілігіне үлкен әсер етеді. Жаңадан өніп шыққан өсімдіктің ақ тамыршасы Солтүстік пен Оңтүстік полюстің қайда екенін сезеді.

Тапсырма. Егер бұршақ, бидай, жүгері тұқымын сеуіп, ыдысты қимылдатпасақ тұқымнан шыққан бұл өсімдік тамыршалары қай бағытқа қарай өседі?

А. солтүстікке В. Батысқа немесе шығысқа С.оңтүстікке

Жаңа сабақты қорытындылау.

Оқушылар тақтаға шығып жазылған бетке табиғи құбылыстардың сызбасын түсіреді.

Метереор-қ

Жылу бөлу

Дыбыс шығару

биологиялық

Табиғи құбылыстар

Жарық шығару

магнитті

химиялық

электрлі

Бағалау. Үйге тапсырма беру. §36-39 Тақырып соңындаңы сұрақтар бойынша дайындалу.