План урока по химии: "Темір және оның қосылыстары" 9-сынып

Сабақтың тақырыбы:  «Темір және оның қосылыстары»

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі:

Темір элементінің периодтық жүйедегі орнын, табиғатта кездесуі, алынуы, физикалық қасиеттері, химиялық қасиеттері, қолданылуы туралы мәліметтерді  меңгерту;

Дамытушылығы:

Оқушының пәнге қызығушылығын, дүниетанымын, металдар жайлы алған білімді одан әрі дамыту;

Тәрбиелігі:

Темірдің тұрмыста  қолданылуы мен адам ағзасы үшін маңызын түсіндіре келе қажеттілігі бойынша қолдануға үйрету.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгерту

Сабақтың әдісі: ұжымдық оқыту, сұрақ-жауап, СТО технологиясы, АКТ

Пәнаралық байланыс:  Математика, әдебиет, биология, география, физика.

Сабақтың көрнекілігі: периодтық жүйе, интерактивті тақта, реактивтер, электронды оқулық.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі;

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

ІІІ. «Мағынаны тану» жаңа сабақтың тақырыбын оқушылармен бірлесе отырып ашу

ІV. Жаңа сабақты түсіндіру

V. Тәжірибелік бөлім (тәжірибелер көрсету)

VІ. Сабақты бекіту (сандық есептер, Венн диаграммасын орындау, Сандарды сөйлету)

VІІ. Бағалау, үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: оқушылармен сәлемдесу, назарларын сабаққа аудару.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру 

 Тақырыбы: «Алюминий қосылыстары»

1. Алюминий элементінің атомдық құрылысын айтыңдар.

2. Алюминийдің табиғатта кездесуі және қосылыстары қандай?

3. Алюминийдің физикалық қасиеттерін сипаттаңдар.

4. Химиялық қасиеттері:

А) жай заттармен әрекеттесуі;

Б) күрделі заттармен әрекеттесуі

5. Өнеркәсіпте алыну жолын ата және елімізде қай қалада алюминий өндіретін өнеркәсіп орындары бар?

№3, №6 есептерді (162 бет)  тексеру

№3 есеп

Берілген айналымдарды іске асыруға болатын химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар

Al₂(SO₄)₃ → AlCl₃ → Al(OH)₃

№6. Құрамында 30 г алюминий хлориді бар ерітіндіге калий гидроксидінің ерітіндісін құйғанда тұнбаға түсетін алюминий гидроксидінің массасы қанша?

ІІІ. «Мағынаны тану» жаңа сабақтың тақырыбын оқушылармен бірлесе отырып ашу

Сөзжұмбақ шешу (көлденеңінен)

1.             Ең жеңіл металл (литий)

2.             Электрохимиялық кернеу қатарын кім ұсынды? (Бекетов Н.Н.)

3. Электрөткізгіштігі 2-орындағы металл (мыс)

4. Қандай металдарды керосиннің астында сақтайды? (сілтілік)

 5. Ең қатты металл (хром)

т

 

м

                                                                           

ІV. Жаңа сабақты түсіндіру

Жаңа сабақ жоспары:

1. Темірдің периодтық жүйедегі орны

2. Табиғатта таралуы

3.  Физикалық қасиеттері

4. Алынуы мен қолданылуы

5. Темірдің химиялық қасиеттері

6. Темірдің маңызды қосылыстары

Алюминийдің периодтық жүйедегі орны

Fe – VІІІ топтың қосымша топшасының элементі.

Реттік нөмірі – 26                   Салыстырмалы атомдық массасы – 56 г/моль

Валенттілігі ІІ  және ІІІ          Тотығу дәрежесі +2; +3

Табиғатта кездесуі

Тек қосылыс түрінде. Жер қыртысында 4,2%, таралуы жөнінен 2 орындағы металл.

Темірдің маңызды минералдары:

Магнитті теміртас (Магнетит)                  Fe₃ О₄

Қызыл теміртас (Гематит)               Fe₂О₃

Пирит (темір колчеданы)                           ҒeS₂

Темір сульфаты                               ҒeSО₄

Темір гидрокарбонаты                              Ғe(НСО₃)₂

 Физикалық қасиеттері

Темір – жылтыр, күміс түстес ақ металл, оның тығыздығы 7,87г/см³. Қиын балқиды, иілімді, магниттелетін және оны жоғалтатын қасиеттері бар.

Темірдің ғажайыптары

Эйфель мұнарасы

1889 жылы Парижде француз инженері

Гюстов Эйфель алып мұнара

құрылысын аяқтады.Париж эмблемасына

айналған мұнара биіктігі 300 метр,

таза темір металынан тұрады.

Меккедегі қара тастың құрамы темір

металынан құралған, оның ауада қалқып

тұру себебі магниттік қасиетіне негізделген

«Делидегі темір бағана»

Алынуы.

Оксидтермен тотықсыздандыру

 ҒеО+СО=Ғе+СО₂

Алюмотермия әдісі

2АІ+Ғе₂ О₃=АІ₂ О₃+2Ғе

Электролиз әдісі

ҒеСІ₂  →  ^{электр тогы}  Ғе+СІ₂

Химиялық қасиеттері

    I. Жай заттармен әрекеттесуі:

    Темір оттекте жанғанда екі тотығу дәрежесін де (+2, +3) көрсетеді, ұшқын шашыратып жанады:

                       3Fe + 2O₂ = Fe₃O₄

    Белсенді бейметалдар темірді тотықтырады:

    2Fe + 3Cl₂ = 2Fe³⁺ Cl₃^-

    Fe + S = FeS

Күрделі заттармен әрекеттесуі:

n  Қатты қыздырылған темір су буымен әрекеттеседі:

                   Fe + H₂O = FeO + H_2↑

    Концентрлі азот және күкірт қышқылдарында темір енжарланады, өйткені ерімейтін қосылыстардың қорғағыш қабатшасымен қапталады.

n  Сұйылтылған азот және күкірт қышқылдарымен әрекеттесіп, темір тотықсызданады:

                   Fe + 4HNO_{3(сұйық)} = Fe(NO₃)₃ + NO  + 2H₂O

                   Fe + H₂SO_{4(сұйық)} = FeSO₄ + H_{2 ↑}(тәжірибе)

n  Темір белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарынан тотықсыздандырып, ығыстырып шығарады:

                   Fe + CuCl₂ = FeCl₂ + Cu

    Темірдің маңызды қосылыстары.

Темір (ІІ) оксиді немесе (FeO) – негіздік оксид, оңай тотығатын қара ұнтақ, оны мына реакция бойынша алады:

                   Fe₂O₃ + CO        2FeO + CO₂

Қышқылдармен және қышқылдық оксидтермен әрекеттесіп тұз түзеді:

1)    FeO + 2HCl = FeCl₂ + H₂O

2)    FeO + CO₂ = FeCO₃

Темір (ІІІ) оксиді Fe₂O₃ – амфотерлі оксид, бірақ негіздік қасиеті басымдау, ең тұрақты оксид, қызыл-қоңыр түсті, минералы гематит.

V. Тәжірибелік бөлім

қышқылмен FeO + H₂SO₄ = FeSO₄ + H₂O  (тәжірибе көрсетіледі)

FeSO₄ + 2KOH → Fe(OH)₂↓+ K₂SO₄ (тәжірибе көрсетіледі)

                                                _{жасыл тұнба}

FeCl₃ + 3NaOH → Fe(OH)₃↓+ 3NaCl (тәжірибе көрсетіледі)

                       _{Қызыл-күрең түсті тұнба}

 VІ. Сабақты бекіту бөлімі

Есептер шығару

№6. Берілген айналымдарды жүзеге асыратын реакция теңдеулерін жазыңдар

Fe → FeCl₂ → Fe(OH)₂ → Fe(OH)₃→ Fe₂O₃ → Fe

№7. Темірдің массалық үлесі қайсыларында көп: темір (ІІ) оксидінде ме, әлде темір (ІІІ) оксидінде ме? 

Венн диаграммасы

 

Сандарды сөйлетейік

 

VІ. Бағалау

VІІ. Үйге тапсырма: §37-38. №9-10 есептер шығару

VІ. Бағалау. Үйге тапсырма беру