План урока в 5 классе

Хакимьянова Лилия Ахмеровна.

Уфимский район, МОБУ СОШ с. Авдон.

Номинация: Конкурс разработок уроков по произведениям Мустая Карима.

Контактный телефон:  [phone]

Е-маil : [e-mail]

Федераль дәүләт стандартына яҡынлаштырып эшләнгән уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең  5-се класы өсөн башҡорт теленән дәрес өлгөһө.

Тема: Мостай Кәрим.Урманда. Предметтың билдәһен белдереүсе һүҙҙәр.

Маҡсат:   Башҡортостандың    халыҡ   шағиры     Мостай Кәрим    ижады һәм тормош юлы менән таныштырыу; уҡыусының  уйлау, фекерләү  ҡеүәһен үҫтереү; тел өйрәнеүгә ҡыҙыҡһыныу уятыу ; сифат тураһында  төшөнсә биреү; Тыуған ергә мөхәббәт, һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү.

Йыһазландырыу: дәреслек, компьютер, интерактив таҡта, һүҙлектәр.

Дәрес барышы

Уҡытыусы эшмәкәрлеге	Уҡыусылар эшмәкәрлеге
I.Ойоштороу мәле
-Һаумыһығыҙ!  Хәйерле иртә! Ултырығыҙ!	Балалар уҡытыусы менән иҫәнләшә.
II. Уңыш ситуацияһы булдырыу.
-Беҙ дәрестә күп һөйләшәбеҙ. Әйҙәгеҙ, телгә зарядка яһап алайыҡ. [һ]-тәҙрәгә өрәбеҙ. [ғ]- тамаҡ сайҡайбыҙ, [ҙ]-тел осон тештәр менән еңелсә генә ҡыҫабыҙ, [ң]-һауаны танау аша сығарабыҙ. -Башҡорт телендә ҙур булмаған шиғырҙы уҡып алабыҙ.       Уйна әйҙә, шаян һеңлем,       Күңелең күбәләк булғас,       Тыуған илең гөл баҡсаһы       Хуш еҫен һибеп торғас.                               (М.Кәрим.) -Кәйефтәрегеҙ нисек? -Дәресте башлайбыҙмы?	Уҡытыусы артынан өндәрҙе дөрөҫ итеп ҡабатлау. -Шәп.  -Эйе.
III. Уҡыу мәсьәләһе ҡуйыу
Был шиғырҙа нимә тураһында һүҙ бара? -Гөл баҡсаһы, күбәләк, ил  һеҙҙеңсә нимә ул? -Шаян, хуш һүҙҙәре нимәне белдерә? -Авторына иғтибар  итегеҙ әле. Уның тураһында нимәләр беләбеҙ? Ниндәй әҫәрҙәрен уҡынығыҙ? -         Дәрестә нимәләр тураһында һөйләшәсәкбеҙ? Мостай Кәримдең тәбиғәткә арналған әҫәре менән танышыу, был өлкәлә белемдәребеҙҙе арттырыу. Предметтың билдәһен белдереүсе һүҙҙәр менән танышыу.	Тыуған ер, ил тураһында.  Тәбиғәт. Беҙҙе уратып алған донъя. -Предметтарҙың билдәһен. Башҡортостандың халыҡ шағиры Мостай Кәрим.  Көҙ, ҡыш тураһында шиғырҙар. Башҡортостан телеведениеһының “Сәңгелдәк” тапшырыуында “Оҙон-оҙаҡ бала саҡ” әҫәре буйынса әҙерләнгән тапшырыу ҡараныҡ. -М.Кәримдең ижады, предметты белдереүсе һүҙҙәр менән танышасаҡбыҙ.
IV.  Уҡыу  мәсьәләһен  хәл   итеү
-Кем ул Мостай Кәрим? ( 1-се слайд) - Балалар өсөн әҫәрҙәр ижад иткәнме?	Башҡортостандың халыҡ шағиры, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты. -Эйе. Бәләкәй кластарҙа балалар өсөн яҙған шиғырҙары, Әлфиә хикәйәләре менән таныштыҡ.
V. Ғәмәли эштәр
- Дәфтәрҙәрҙе асабыҙ бөгөнгө датаны һәм теманы яҙабыҙ. Хәҙер тексты үҙ аллы уҡып сығығыҙ. Тәржемәһе аңлашылмаған һүҙҙәрҙе эҙләгеҙ. Һеҙҙең өҫтәлдәрҙә һүҙлектәр ята, шуларға таянып, һүҙлек эше эшләрбеҙ. (3-сө слайд) Һүҙҙәрҙе дәфтәрҙәргә яҙып ҡуйыу. Эргәһендә- рядом Ҡояшлы- солнечный Ары-дальше Өҙмәксе булды- хотела нарвать Баҙнат итмәне- не смела Ҡаҡ- пастила Ҡайнатма-варенье -Уҡытыусы тасуири уҡый. -Төркөмдәргә бүленеп эшләп алайыҡ. Һәр төркөм текст буйынса һорауҙар төҙөй һәм икенсе төркөмдөргә һорауҙарын бирә. Уҡыусылар, нисек уйлайһығыҙ, ни өсөн  сәскә, күбәләк,  бәшмәк һәм еләк Әлфиә менән һөйләшә? Беҙ барыбыҙҙа тәбиғәт балалары. Әммә йәнлектәр, үҫемлектәр, бөжәктәр кешеләрҙең ярҙамына мохтаж.Улар үҙҙәрен яҡлай һәм һаҡлай алмай. Шуға күрә кешеләрҙе мәрхәмәтлерәк,яҡшыраҡ булырға саҡыра. Балалар, тирә-яҡ мөхитте бысратмайһығыҙмы, сәскәләрҙе саманан тыш күп өҙмәйһегеҙме, бөжәктәрҙе, йәнлектәрҙе үлтермәйһегеҙме? -Хәҙер әҫәрҙе ролдәргә бүлеп уҡыйбыҙ. - Предметты белдереүсе  һүҙҙәр алдынан килгән һүҙҙәрҙе табабыҙ. Был һүҙҙәр нимәне белдерә һәм ни өсөн кәрәк?   Ял  минуты «Күҙҙе һаҡла » Кү-кү-кү- күк йөҙө күм-күк. Ҡа-ҡа-ҡа-ҡарасы аҫҡа. Ға-ға-ға-ҡарасы уңға, Гә-гә-гә-һулда күләгә. «Ҡолаҡты һаҡла» Ҡо-ҡо-ҡо-ҡас минән, йоҡо, Кө-кө-кө-мин түгел өкө. Ма-ма-ма- көндөҙ йоҡлама, Кө-кө-кө- һис түгел көлкө.  -Текстан исемдәрҙе асыҡлап килгән һүҙҙәр менән дәфтәргә күсереп яҙырға. Дәфтәрҙе  күршеңә биреп тикшертергә, аҙаҡтан таҡтала бирелгәндәр менән  сағыштырырға.( слайд) -ҡояшлы, матур көн -кескәй генә кәрзин -ҡыҙыл ҡанатлы күбәләк -матур сәскәләр -ҡыҙыл сәскә -аҡ эшләпәле бәшмәк -бәләкәй генә аҡлан -бешкән еләк -иң ҙур ҡыҙыл еләк Ә хәҙер ҡағиҙә сығарып ҡарайыҡ. Исемдәр алдында килгән һүҙҙәр нимәне белдерә? «Кластер алымы” менән  Әлфиәгә ҡылыҡһырлама биреү.                           тыңлаусан                       матур                         Әлфиә                   бәләкәй                                   отҡор                                                  йыуаш                           аҡыллы                            батыр -Ҡыҙҙың исеме ни өсөн  Әлфиә тип уйлайһығыҙ? - Эйе, Әлфиә Мостай Кәримдең үҙ ҡыҙының исеме. Һәр бер атай өсөн ҡыҙы ҡәҙерле булған кеүек, Мостай ағайға ла Әлфиә иң ҡәҙерлеһе һәм яҡыны. Ҡыҙына арнап “Әлфиә хикәйәләре” исеме аҫтында әҫәрҙәр ижад иткән. Әлфиә образы аша автор тәбиғәтебеҙҙең матурлығын тоя белергә, тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡараш тәрбиәләргә өйрәткән. Әҫәрҙә предметтың  билдәһен белдереүсе һүҙҙәрҙе лә бик урынлы ҡулланған. Һеҙ уларҙы үҙегеҙ ҙә “Урманда” хикәйәһенән таптығыҙ. Беҙ тәбиғәт балалары һәм уға ҡарата һәр ваҡыт яҡшы мөнәсәбәттә булырға тейешбеҙ. Тәбиғәтте һаҡлау- яҡшы тормош нигеҙе ул. Мостай Кәрим дә үҙ әҫәре менән тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡараш тәрбиәләй.	Уҡыусыларҙың  үҙ аллы эшләүе. Һүҙлектәрҙән тәржемәһе аңлашылмаған һүҙҙәрҙе табыу. Таҡталағы һүҙҙәрҙе дәфтәргә яҙыу, телмәрҙә ҡуллана белеү. -Балалар тыңлай. -Уҡыусылар һөйләмләп уҡый, тәржемә итә.Дөрөҫ уҡыуға иғтибар итеү. -Төркөмдәр һорауҙар төҙөй. -Көн ниндәй? -Әлфиә нисек кейенгән? -Ни өсөн бәләкәй кәрзин? -Күбәләк ниндәй? -Ниндәй сәскәләр үҫә? -Бәшмәк ниндәй? -Ни ҡыҙыл еләк үҙҙәрен йыйырға ҡуша? -Әлфиә нимә эшләй? -Әкиәт формаһында бирелгән. -Беҙ тәбиғәт балалары. -Тәбиғәт менән уртаҡ тел таба белергә тейешбеҙ. -Юҡ. Беҙ тирә-яғыбыҙҙы бысратмаҫҡа,ҡош-ҡорттарыбыҙҙы үлтермәҫкә тейешбеҙ. Тәбиғәтте һаҡлау, уға битараф булмау тураһында уйланыу. Уҡыусылар тасуири итеп ролләп уҡый.Дөрөҫ уҡыуға иғтибар итеү. -Предметтың билдәһен билдерә.Телмәр байыраҡ булһын өсөн. Шиғырҙың һүҙҙәренә ярашлы хәрәкәттәряһау. Күтәренке күңел, комфорт тыуҙырыу. -Исемдәрҙе асыҡлап килгән һүҙҙәр менәняҙыу. -Бер-береңдең эшен тикшереү. Алынған белемдәрҙеҡулланып, ҡағиҙә сығарыу. Һығымта яһау. -Предметтың билдәһен. Формаһын, төҫөн, күләмен,тәмен.  -Уҡыусыларҙың сифаттарҙы практик рәүештә ҡуллана белеүе. -Уҡыусыларҙың яуабы. - Иң яратҡан исеме. - Ҡыҙының исеме.
VI. Рефлексив анализ, баһалау
Бөгөн дәрестә нимәләр белдегеҙ? Ҡуйылған маҡсаттарға ирештекме?  Һөҙөмтәләр ниндәй? Бөгөнгө белемеңде ҡайҙа һәм нисек ҡулланырға мөмкин?  Дәрестә актив ҡатнашыусыларҙың эшмәкәрлеген баһалау. Үҙ-үҙеңде баһалау.	Уҡыусыларҙың яуабы Дәрес материалын бик һәйбәт үҙләштерҙем-5, Һәйбәт эшләнем,материалды аңланым-4, Һәйбәт эшләнем, ләкин иптәштәремдең ярҙамына ҡаршы килмәнем-3
VII. Өйгә эш.
Бәләкәй күләмле инша яҙырға, предметтың билдәһен белдергән һүҙҙәрҙе ҡулланып һүҙбәйләнештәр яҙырға (эш төрөнөң береһе һайлап алына).