План-канспект урока: Глобус- мадэль Зямлі.

Тэма: Глобус – мадэль Зямлі. Фізічная карта паўшар'яў

Мэты:

- фарміраваць уяўленне аб глобусе як мадэлі Зямлі, аб карце як паменшаным малюнку ўсёй Зямлі ці яе вялікіх участкаў на плоскасці, вучыць чытаць карту;

- выхоўваць акуратнасць пры выкананні заданняў, павагу адзін да аднаго ў працэсе сумеснай працы.

Абсталяванне: глобус, карта паўшар'яў, фізічная карта Беларусі, табліца «План мясцовасці», алоўкі, лінейкі, тапаграфічныя знакі.

Ход урока

У пачатку ўрока настаўнік арганізуе праверку засвоеных ведаў і ўменняў па папярэдняй тэме. Кантроль ведаў і уменняў ажыццяўляецца вусным, пісьмовым і практычным метадам. Формы арганізацыі – індывідуальная і франтальная.

Пасля праверкі дамашняга задання настаўнік знаёміць вучняў з тэмай ўрока, ставіць навучальныя задачы: даведацца, што ўяўляе сабой глобус, карта, чым карта падобная на план, чым адрозніваецца ад яго, вучыцца чытаць карту.

Па просьбе настаўніка вучні разважаюць, ці можна на паперы адлюстраваць усю Зямлю, вялікі горад? Можна. Для гэтага спатрэбіцца глобус або карта. Школьнікі ўспамінаюць, якую форму мае Зямля. Далей навучэнцы вызначаюць, якую форму мае глобус? Чаму? Што ж такое глобус? Ўласныя развагі навучэнцы параўноўваюць з тэкстам падручніка на стар 18. Пасля чытання тэксту падручніка, вучні адказваюць на пытанні: Чаму нельга на плане паказаць усю Зямлю ці вялікі горад? (На плане паказваецца толькі невялікі ўчастак зямной паверхні.) Што такое глобус? Чаму глобус дае найбольш дакладнае ўяўленне аб знешнім выглядзе нашай планеты?

Настаўнік звяртае ўвагу, што на глобусе ёсць гарызантальныя і вертыкальныя крывыя лініі. Гарызантальныя лініі называюцца паралелямі, вертыкальныя – мерыдыянам (назвы ліній не для запамінання). Настаўнік паказвае на глобусе самую доўгую гарызантальную лінію – экватар – ўяўную акружнасць, якая дзеліць зямны шар на два роўных паўшар'я: паўднёвае і паўночнае (паказвае на глобусе). Даўжыня акружнасці экватара прыкладна 40 тыс. км. Самая паўночная кропка планеты – Паўночны полюс, самая паўднёвая – Паўднёвы полюс. Вучні разважаюць, якой полюс знаходзіцца бліжэй да экватара (прыкладна на аднолькавай адлегласці, так як экватар дзеліць зямны шар на два роўных паўшар'я). Акрамя паўночнага і паўднёвага паўшар'я на глобусе вылучаюць заходняе і усходняе паўшар'е. На захад ад пачатковага мерыдыяна (на глобусе ён паказаны больш тлустым колерам, праходзіць праз Еўропу) знаходзіцца заходняе паўшар'е, на ўсход ад яго – усходняе. Каб замацаваць веды, якія навучэнцы выконваюць заданне 5 у рабочым сшытку на стр. 15 або вычэрчваюць схему ў сваёй сшыткі; настаўнік нарыхтоўвае схему на дошцы:

 

Настаўнік малюе на схеме лінію зямной восі, якая знаходзіцца пад пэўным вуглом. На схеме настаўнік адзначае самую паўночную кропку і пытаецца школьнікаў, як яна называецца. Пасля гэтага робіцца адпаведная подпіс на чарцяжы. Затым адзначаецца самая паўднёвая кропка зямлі, навучэнцы называюць яе і падпісваюць яе. Настаўнік пытаецца, як называецца ўяўная лінія, якая размешчана на аднолькавай адлегласці ад абодвух палюсоў? Вучні падпісваюць на сваім малюнку экватар. На аднолькавай адлегласці ад экватара. У заключэнне падпісваецца Паўночнае і Паўднёвае паўшар'е.

Але глобусам карыстацца не заўсёды зручна, таму прыдумалі карту паўшар'яў. Вывешваецца карта паўшар'яў. Навучэнцы разглядаюць карту паўшар'яў і выказваюць сваё меркаванне, як яе атрымалі. Па якой лініі трэба падзяліць глобус, каб атрымаліся дзве роўныя палоўкі – Заходняе і Усходняе паўшар'і? (Па вертыкальнай лініі, якая адзначана на глобусе тлустым колерам. Менавіта яна дзеліць зямны шар на два паўшар'я). Чым падобная карта паўшар'яў на глобус? (На карце паўшар'яў намаляваная ўся Зямля, на ёй выкарыстоўваюцца такія ж умоўныя знакі, як і на глобусе.) Чым адрозніваецца карта паўшар'яў ад глобуса? ( глобус мае шарападобным форму, гэта мадэль Зямлі; карта – малюнак Зямлі на плоскасці).

А затым школьнікі самастойна ў группах выконваюць практычную работу.

Пасля самастойнай працы настаўнік правярае вынікі. Пасля карты паўшар'яў дзеці знаёмяцца з фізічнай картай Беларусі. Высвятляецца, чым гэтая карта адрозніваецца ад карты паўшар'яў (намаляваны толькі ўчастак Зямлі – адна краіна – Рэспубліка Беларусь).

Падвядзенне вынікаў.

Дамашняе  заданне: Прачытаць тэкст па тэме. Скласці пытанні да яго.