План-конспект интегрированного урока в 9-классе "Физика и музыка"

Мектеп: Астана қаласы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі
Біріккен сабақ: физика – музыка
9.3С-Тербелістер
Мұғалімдер: Тулеуова А.Б., Андырбаев Ә.Р.			Сынып: 9А(1)	Күні: 18/04/2015
Оқушы саны: 12			Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы:		Физика және музыка
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)		·         толқын амплитудасының дыбыс қаттылығына және жиіліктің дыбыс биіктігіне   тәуелділігін білу ·         бастапқы және қосымша деректерді талдау, интерпретациялау және өңдеу
Жетістік критерийлері		Оқушылар мақсатқа жетеді, егер… дыбысқа және оның қасиеттеріне сипаттама бере алады дыбыс түрлерін график бойынша анықтай алады музыкалық дыбыстар мен шуды ажырата алады музыкалық аспаптардың қолданылу принципін түсіндіре алады музыкалық дыбыстар мен шудың ағзаға әрекеті туралы деректерді талдап, қорытынды  жасай алады
Тілдік  мақсат		Пәнге тән лексика мен терминология: Дыбыс толқыны, дыбыс қаттылығы, дыбыс биіктігі, дыбыс тоны, тембр, шу, музыкалық аспап, пернелі аспап, үрмелі аспап, Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер: Дыбыс биіктігі .... тәуелді Дыбыс қаттылығы .... тәуелді Бірдей жиіліктегі дыбыстардың қабаттасуы кезінде .... .... пайда болады Оқушы график бойынша дыбысты сипаттап, периодын, жиілігін анықтай алады. Графиктен музыкалық дыбыстар мен шуды ажыратады. Дыбыстың адам ағзасына тигізетін әсерін түсіндіреді.
Құндылықтарды дарыту		ü  Оқушылардың белсенділігін арттыру; ü  Сыни ойлау қабілетін дамытуға жағдай жасау; ü  Коммуникативтік дағдысын жетілдіру
Пәнаралық байланыстар		Математика:   гармониялық қозғалыс графиктері Музыка: адам дыбысының тоны, октаваларға бөлінуі
АКТ қолдану дағдылары		Презентация Power Point, сайттар: классная физика; bilimland.kz МР-3 музыка тыңдау бағдарламасы
Бастапқы білім		дыбыс, жаңғырық, акустикалық резонанс, ультра- және инфрадыбыстарға сипаттама бере алады
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет				Ресурстар
1-2 минут 5-6 минут	І. Ұйымдастыру (1-2 минут) Оқушыларға әр түрлі дыбыс көздерінің суреттері үлестіріледі. Суреттердегі бейнелердің ұқсастықтары бойынша оқушылар бірігіп, топ құрайды. Әр топта 3 оқушыдан, төрт топ құралады. І топ табиғи дыбыс көздерінің суреттері бойынша бірігеді. ІІ- топ ультрадыбыс көздері ІІІ-топ шекті аспаптар ІV- топ үрмелі аспаптар ІІ. Графиктер ақпарат береді Оқушыларға әртүрлі дыбыс толқындарының графиктері беріледі. Мақсат: дыбыс толқынының осциллограммасын оқи білу. Графикті сипаттап, талдау, түсінік беру (қайсысы музыкалық дыбыстар, қайсысы шу, жиіліктері мен амплитудаларының айырмашылығы) Оқушыларға қойылатын қосымша сұрақ: 1.      Дыбыстың сипаттамалары қандай? Дыбыстың сипаттамалары: қаттылық, тон, тембр. Дыбыс қаттылығы амплитудамаен анықталады, егер амплитуда жоғары болса, дыбыс қатты шығады. Дыбыс қаттылығының өлшем бірлігі: ДБ (децибелл). Адам құлағының ауыртпалықты сезіну шегі 140дБ. Дыбыс тоны жиілікпен анықталады. Неғұрлым жиілік жоғары болған сайын тон да жоғары болады. Ер адамдар дауысы төменгі тон, ал әйел адамдар дауысы жоғары тонға сәйкес келеді. 2.      Музыкалық дыбыстар мен шудың қандай айырмашылығы бар? Бірдей жиіліктегі дыбыстар қабаттасса, музыкалық дыбыстар пайда болады. Ал әртүрлі жиіліктегі дыбыстар қабаттасса, шу пайда болады. 3.       Шудың ағзаға қандай әсері бар? (оқушылар өз ойларын айтады)				домбыра, гитара, баян, камертон, дауылпаз синтезатор компьютерлік бағдарлама http://bilimland.kz/kk/home#lesson=10743 http://phet.colorado.edu/sims/pendulum-lab/pendulum-lab_en.html
5-6 минут 7-8 минут	IІІ. Тренинг-1 Оқушылар музыкалық шығармалардан үзінділер тыңдайды.  Осы шығармадағы дыбыстарды айырады. “Aquamarine Lake” Ginkgo Garden (музыка фонында тамшының дауысы естіледі) Гитара + теңіз толқынының дауысы В.А.Моцарт «Времена года» (музыка+күн күркіреуі+жаңбыр+құстар) ІV. Музыкалық аспаптар Сұрақ: музыкалық аспаптардың қандай түрлері болады? Шекті аспаптар Үрмелі аспаптар (мыс және ағаш) Соқпалы (ударные) Пернелік аспаптар Музыкалық шығармадан үзінді тыңдалады. Оқушылар қандай аспаптардың үнін тыңдағандары туралы айтады. (гитара+рояль+саксофон) Осы аспаптарда дыбыс қалай шығады? –шекті аспаптарда шектің тербелісі ауа бөлшектерінің қозғалысын тудырады, ал ауада пайда болған толқын аспаптың кеудесіндегі саңылау арқылы еніп,  бірнеше рет шағылу нәтижесінде күшейтіліп шығады. Үрмелі аспаптарда ауа бөлшектерінің шоғырлануы мен сығылуы нәтижесінде тербеліс пайда болып, толқын ретінде таралады.  Музыка мұғалімі аспаптарда түрлі елдердің музыкасынан үзінді ойнайды. Оқушылар қай ел екенін анықтайды. Сұрақ: Не байқадыңыздар? Аспаптардағы дыбыстың қаттылығы неге тәуелді? – соғу күшіне  ТОН:                                      Гитарада бірнеше шек бар. Айырмашылығы неде? – шек неғұрлым жуан болған сайын оның тербелісі кезінде шығатын дыбыс тоны төмен болады, ал жіңішке болса-тон жоғары болады. Оқушыларға бір нотаны кезекпен айтып көруге ұсынылады.  Олардың дауысының тоны анықталады. ТЕМБР: Егер бір жиіліктегі бір нотаны әр түрлі аспаптарда ойнаса дыбыс өзгеше болады. Бұл нені білдіреді? – әр дыбыс көзінің бояуй болады, ол тембр деп аталады. Тембр тек аспап түріне ғана емес, аспаптың материалына, күйіне байланысты болады. Ал адамдардың дайысының тембрі дауыс желбезегінің ұзындығы мен қалыңдығына байланысты болады. ОБЕРТОНДАР:  Обертон- жиілігі негізгі үнге қараганда жоғарылау, күрделі түрдегі мерзімдік тербелістің синусоидалық құраушысы.Ол дауысқа ерекшелік, қайталанбас рең береді.
2-3 минут 4-5 минут	V. «Кімнің дауысы?» Оқушыларға түрлі әншілердің орындауынан үзінді тыңдатылады, оқушыларға дауыс иесін анықтау тапсырылады. VIII. Дыбысты өңдеу (оранжировка) Компьютерлің бағдарлама арқылы дыбысты қалай өңдеуге болатындығы туралы ақпарат беріледі. Оқушыларға негізгі дауыс пен өңделген дауысты тыңдап айыруға тапсырма беріледі.
7-8 минут 1-2 минут	IX. Тренинг-2 Оқушылар классикалық музыканы тыңдап отырып сурет салады Сонан соң рок музыканы тыңдап отырып сол суреттерін қайта салады. Екі сурет салыстырылып қорытынды жасалады. Музыканың ағзаға қандай әсері бар? Қандай музыканы тыңдағанды ұнатасыңдар?  X. Қорытындылау. Адамдар түрлі дыбыстар әлемінде өмір сүреді. Дыбыс- физика тұрғысынан қарағанда серпімді ортаның бөлшектерінің тербелісінің таралуы нәтижесінде пайда болатын механикалық толқын. Ауа толқыны біздің құлағымыздың жарғағына әсер етіп, біз дыбысты естиміз. Ал музыка туралы ұлы адамдар пікіріне сүйенсек: Л. Бетховен: «Музыка адам жанын жарқындатып, жалындатуға тиіс» десе, Әл-Фараби:  «Музыканың үш түрі бар. Біріншісі, жәй ғана рахат сезімін туғызады, екіншісі құмарлықты, ынтықтықты білдіреді, үшіншісі біздің қиялымызға бағытталады. Жағымды сезім оятатын музыка демалыс үшін қолданылады, ол бізді жақсы тынықтырады»  деген екен. Ендеше Абай атамыз айтқандай: «Әннің де естісі бар, есері бар...» . Жанымызға жақын ән тыңдайық. Бүгінгі сабақта өзіңізге қажетті мәліметтер алып, демала да алдыңыздар деп ойлаймыз. Сабақ туралы пікірлеріңізді қалдыруды сұраймыз. Оқушылар өздері салған суреттерге сабақ туралы пікірлерін жазады

Астана қаласы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі

«Физика және музыка» атты

біріккен сабақ жоспары

Сынып: 9А(1)

Пән мұғалімдері:                 физика –Тулеуова А.Б.

                                                 өнер –Андырбаев Ә.

Астана, 2015