Инфоурок Другое КонспектыПоурочные планы по предмету "Документы, делопроизводство"

Поурочные планы по предмету "Документы, делопроизводство"

Скачать материал

Cабақ 1-2

Топ 6

Күні  05.09.2014

Тақырыбы: Іс құжаттары қарым-қатынас жасаудың тәсілі

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжат мәтіні  туралы кіріспе әнгіме

                            2. Іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                     Әдеби тілдің негізгі стильдері қандай?

                    Іс құжаттары стилінің неше түрі бар?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Бізге белгілі, әдеби тілдің бес негізгі стилі бар: ғылыми, ресми-іс қағаздары, публицистикалық, көркем әдебиет (кітап стильдері) және ауызекі сөйлеу тілінің стилі 

Бұлай бөлудің бірнеше негізі бар. Біріншіден, бұлар тілдің қоғамдық қызмет аясына жатады. Іс құжаттары тілі үшін мұндай қызмет аясына құқықтық қатынастар саласы, яғни, басқару саласы жатады. Бірақ мұнда құқықтық қатыныстар мемлекетаралық қатынастарда, мемлекеттің өз азаматтарымен және олардың бірлестіктерімен, сондай-ақ мекемелер мен кәсіпорын ішіндегі азаматтар арасындағы ресми қатыныстарда және шаруашылық субъектілерінің арасындағы қатынастарда орын алады. Осыған байланысты іс-құжаттары стилінің үш түрі ажыратылады. Олар: дипломатиялық , заң шығарушылық және күнделікті іс жүргізу стильдері. Мұны кесте түрінде былай көрсетуге болады:

Ресми іс жүргізу стилі

Дипломатиялық стиль

Заң шығарушылық стиль

Күнделікті іс жүргізу стилі

 

Екіншіден, ресми іс жүргізу стилі әлеуметтік сананың ерекше формасы – құқықтық санамен сәйкеседі. Біздің әрқайсымыз белгілі бір дәрежеде өз құқымыз туралы, мысалға отбасы қарым-қатынасындағы, қызметтегі, қоғамдық орындардағы және мемлекет алдындағы міндеттемелеріміз бен жауапкершіліктеріміз туралы білеміз. Мұндай құқықтық нормалады тәжірибе жүзінде меңгеруіміз бізге басқа адамдармен қатынас жасауға мүмкіндік береді.

Адамдарды басқару заңдар, ережелер, жарғылар негізінде, сондай-ақ моральдық-этикалық ұйғарымдар мен тыйымдар негізінде жүргізілетіндіктен, басқарушы үшін құқықтық және моральдық нормалады білу ерекше мәнге ие болады.

Іскерлік қатынастың өзіндік мәні, әсіресе, нақты түрде жазба мәтінде, құжаттарда көрінеді. Құжат жасаушы бұл жағдайда компания президенті мен жүргізушісі, вице-президенті мен кеңсе қызметкері, менеджер мен күзетшесі сияқты белгілі бір әлеуметтік рөлді орындаушы ретінде болады. Сондықтан қандай да бір қызметтің өзі белгілі бір құжаттарды толтыра білу міндеттерін және түрлі жанрдағы қызметтік қарым-қатынастарды кәсіби түрде игеру қажеттігін талап етеді.

·         Бұл жерде және одан әрі жақшаның ішіндегі бірінші библиографиялық тізімде берілген әдебиеттің нөмірін, ал екінші сан – басылымның бетін көрсетеді.

 

Cабақ 3-4

Топ 6

Күні  12.09.2014

Тақырыбы: Әкімшілік тілінің стильдік қырлары

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжат мәтіні  туралы кіріспе әнгіме

                            2. Іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                     Әкімшілік тілінің мәні  қандай?

                     Әкімшілік тілінің түрлерін атап бер.

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Заң шығару, сот ісін жүргізу, әкімшілік-шаруашылық салаларында сөйлеу тілінің табиғаты екі жақты: оның мазмұны нақты болғанмен, сол мазмұнды бейнелеудің құралдары дерексіз. Кезінде бұл туралы белгілі лингвист Шарль Балли былай деп жазды: “Әкімшілік тілінің мәні мынадан көрінеді: оның негізі ғылыми сипатта болады, сонымен бірге күнделікті өмірмен үйлесіп жатады” (Ш. Балли. Француз стилистикасы. М., 1961). Өмірдің түрлі құбылыстары іс жүргізу стилінде белгілі бар қалыпқа түскен жағдайлардың, терминденген сөздердің (сауалнама, анықтама, нұсқаулық, қаулы-қарар, хаттама, акт, бұйрық, заң т.б.), сондай-ақ тұрақты тіркестердің шектеулі мөлшеріне сыйғызылып беріледі. Бейнелеу құралдарының  жалпылылығы, дерексіздігі – басқару тілінің стильдік бір белгісі. Бұл белгісі, әсіресе, мынадай термин сөздердің: жалдаушы, жұмыс беруші, франко-зауыт, фрахт(жолдау кіресі), кедендік тазалау, жалға алу шарты, таңбалау, наразылық шағым т,б, сипаттардан анық көрінеді.

Іс жүргізу тілінің терминденуі тіл әсерлілігінің маңызды белгісі болып табылады және дәлдігін көрсетеді. Бұл турасында франйуз ағартушысы Ш. Монтескье былай деп жазады: “Заңда қолданылатын сөздер адамдардың санасында белгілі бір идеяларды ғана тудыруы керек. Заңда ешқашан анық емес ұғымдарды қолдануға болмайды. Заңның стилі дәлдігімен және қысқа да нүсқалығымен ерекшеленуі тиіс”.

Терминдердің, тұжырымдардың екі ұшты болмауы нормативті актілерді дәл орындауға бағышталады. Бұл, әсіресе, азаматтық қоғамның негізгі заңдары үшін маңызды. Сонымен қатар, тіл дәлдігі келесімшарттағы екі жақтың немесе ұйым ішіндегі лауазым иелерінің міндеттемелері мен жауапкершілігінін, қүқығын білдіретін құжаттар үшін де маңызды. Екі ұшты тұжырымдардың орын алуы өзара міндеттемелер мен қызметтік міндеттемелерді дәл орындауға кедергі келтіреді. Екі ұшты, нақты емес келесімдер фирмалардың іскерлік байланыстарына кеселін тигізеді, ал кейде “заңды” негізде қиянат жасауға дейін алып барады.

Жазба түрдегі әкімшідік тіліне, тұтастай алғанда, жеке адам тіліндегі ерекшеліктер тән емес. Оның барлық формадағы компоненттері бір үлгіге түскен, баяндау үлгісі бір ізді болып келеді. Құжаттарды толтырудағы олқылықтар (мысалы, мөрдің болмауы, қол қойылмауы, келісімде жауапкершілік туралы айтылмауы т.б.) сол құжаттың заңсыздағына алып келеді. Сонымен бірге, тілдегі бір үлгілік “жекелік факторды”, тіл әсерлілігін жоққа шығармайды. №№бұл құжат мәніне толық сәйкестігінен көрінеді.

Құжат тілінің осы аталған, тағы да басқа жалпы белгілері іс жүргізу мәтіндерінің композициясын ұйымдастыруда, грамматиқалық тұлғаларын, сөздерді іріктеуде және оларды тіркестіріп қолдануда жүзеге асады. Осыған байланысты іс жүргізу мәтінінің тілдік құралдарының үш тобын бөліп көрсетуге болады: арнайы тілдік құралдар, жалпы кітаби және бейтарап тілдік құралдар (барлық стильге тән). Мысалы, іс жүргізу стильне мынадай сөздер мен тіркестер тән: хабардар етілсін, ескертілсін, мәлім етілсін, қамтамасыз етіледі, мәселе қойылсын, бір ай мерзімде т.б. Іс жүргізу стилінде тұйық етістікті тіркестер жиі қолданылады: міндеттерді орындау, шешім қабылдау, мәжіліске әзірлену; бұл сондай-ақ жанрлардың атауларында да кездеседі: ескерту жасау, қаулы қабылдау, шешім шығару, нұсқау беру, тапсырма беру, талап қою. Сөздерді байланыстыру үшін “сәйкес”, “байланысты”, “туралы”,  “бойынша” шылаулары жиі қолданылады.

Синтаксистік құрылысында күрделенген сөйлемдер, құрмалас сөйлемдер жиі қолданылады. Мысалы, Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 2-тарауының  1-бабындағы: “Азаматтық заңдар өздері реттейтін қатынастарға қатысушылардың теңдегін, меншікке қол сұқпаушылықты, шарт еркіндігін, жеке істерге кімнің болса да озбырлықпен араласуына жол беруге болмайтындығын, азаматтық құқықтарды кедергісіз жүзеге асыру, нұқсан келтірілген құқықтардың қалпына келтірілуін, оларды соттың қорғауын қамтамасыз ету қажеттігін тануға негізделген” (9, 154) деген үзіндіні алайық.

Келтірілген мысалда бірыңғай мүшелер толық қолданылған. Мұнда “тағы басқалар”, “тағы сол сияқты” дегендей қысқарған тіркестерді қолдануға болмайды. Заңның тармағын саналы түрде меңгеру үшін, оны 2-3 рет оқу керек. Бұл мысалда сондай-ақ дерексіз сөздер,етістіктен жасалған сөздер көп кездеседі. Жазба түрдегі әкімшілік тілінің әрбір жанры белгілі мәліметтер (деректер) тізбесін қамтиды және оның әбден қалыптасқан құрылымы (композициясы) болады.

Сөздік құрамы мен грамматикалық құрылымдарының стилистикалық бірлігі құжаттың қажетті үлгіде құрылуын, берілетін ақпараттың дәлдігі мен толықтығын, қисындылық, қысқалық т.б. талаптардың жузеге асуын қамтасмасыз етеді.

Әкімшілік тілдің ауызша және жазба түрін меңгеру белгілі мерзімді және соған деген ынта-ыкыласты талап етеді. Басқарушының меңгеруге тиісті құжат түрі – оның лауазымдық міндеттемелерімен анықталады. Алайда керекті терминдерді меңгеру, жалпы мәдени сөздік қор, сондай-ақ құжаттарды толтырау жолдарын меңгеру өздігінен пайда болмайды, қайта оған жүйелі түрде көңіл бөлуді, көн күш жұмсауды талап етеді. Сондықтан, іскерлік хат жазу өнерін меңгерудің алғашқы сатысы оның теориялық моделін игеру болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cабақ 5-6

Топ 6

Күні  19.09.2014

Тақырыбы: Іс қағаздарың жүргізудің нормативтік базасы

Мақсаты: Білімділік:      Оқушыларды ісқағаздарың жүргізудің нормативтік базасымен таныстыру, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Нормативтік құжаттар  туралы кіріспе әнгіме

                            2. Нормативтік құжаттар  үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                    Нормативтік құжаттар дегеніміз не?      

                     Нормативтік құжаттарының түрлерін атап бер.

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

Қазақстан Республикасында құжаттарды жасау және олармен  жұмысты ұйымдастырудың жалпы талаптары Қазақсьан Республикасының мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім минитстрлігінің Мұрағаттарды және құжаттаманы басқару жөніндегі комитеті төрағасының 2003 жылғы 29 сәірдегі «Қазақстан  Республикасының мемлекеттік ұйымдарында құжаттау және құжаттаманы басқарудың үлгі ережелері туралы» № 33 бұйрығымен белгіленген.

ҚР Үкіметінің 26.02.03 ж. № 204 қаулысына сәйкес күші жойылды деп таңылған ҚР Министрлер кабинетінің 30.06.92 ж № 562 қаулысымен бекітілген Ереженің орнына осы ереже енгізілді.

Алайда осы құжатта ҚР Министрлер кабинетінің 30.06.92 ж. № 562 қаулысында жазылған құжаттарды ресімдеуге қойылатын негізгі талаптар сақталған, бірақ қазіргі күнгі талаптарды ескере отырып, жаңартылған, толықтырылған. Осы ережелер негізінде ереже талаптары міндетті болып табылатын мемлекеттік органдар мен ұйымдарға іс жүргізу жөніндегі нұсқаулық әзірленді және бекітілді. Осы ережелермен өзінің қызмет ерекшеліктерін ескере отырып және Қазақстан Республикасының  құжат айналымының жалпы жүйесін бірыңғай жүйелендіру мақсатында мемлекеттік емес сектордағы ұйымдар да пайдалана алады.

Ұымдардың электрондық құжаттарды жасау жүйесіне көшу кезінде 07.01.2003 жылғы «Электрондық құжат және электрондық сандық қол қою туралы» № 370-ІІ ҚР-ның Заңын пайдалану қажет.

Іс қағаздарың жүргізу жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу кезінде «Іс қағаздарын жүргізу және мұрағат ісі. Терминдер мен анықтамалар» 1037-2001 ҚР СТ, «Ұйымдық-нұсқаулық құжаттама. Құжаттарды ресімдеуге қойылатын талаптар» 1040-2001 ҚР СТ мемлекеттік стандарттарының талаптарын ескеру қажет.

 

 

Cабақ 7-8

Топ 6

Күні  24.09.2014

Тақырыбы: Іс қағаздарың жүргізу ұйымдастыру

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1.  Іс қағаздарын жүргізу  туралы кіріспе әнгіме

                            2. Іс қағаздарының жүйесімен  таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

 

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                     Әкімшілік тілінің мәні  қандай?

                     Әкімшілік тілінің түрлерін атап бер.

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Іс қағаздарын жүргізу қарапайым және жедел болуы тиіс, оның жұмысы фирма ішіндегі құжат – ҚР-ның мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінің Мұрағаттарды және құжаттаманы басқару жөніндегі комитеті Төрағасының 2003 жылғы 29 сәуірдегі № 33 бұйрығының талаптарына сәйкес жасалған және ұйымның жоғары лауазымды тұлғасы бекіткен «Іс қағаздарын жүргізу туралы» нұсқаулықпен белгіленеді.

Субъекті құжат айналымы объектісіне және өзінің ұйымдық құрылымына байланысты іс жүргізуді:

-       Іс қағаздарын жүргізу басқармасы;

-       Кеңсе;

-      Секретариат;

-      Жалпы бөлім;

-      Хатшы-референт;

-      Лауазымның оның ауыстыру тәртібімен кез келген қызметкер жүзеге асырады.

Іс қағаздарын жүргізу қызметі қызметкерлерінің функционалдық міндеттері мен құқықтары лауазымдық нұсқаулықтармен белгіленеді. ҚР АҚ-нің 01-99 10.10.99 ж. № 22 сәйкес осы қызмет қызметкерлеріне:

басшылар:

-      меңгерушілер;

-      меңгерушілердің орынбасарлары;

мамандар:

-      фирма басшысының көмекшісі;

-      инспектор;

-      методист;

-      мұрағат меңгерушісі;

-      редактор,  корректор;

техникалық қызметкерлер:

-      хатшы-жәрдемші;

-      хатшы-машинка басушы;

-      экспедитор;

-      курьер жатады.

Іс қағаздарын жүргізуге жауапкершілік басшының бірінші орынбасарына немесе ұқрылымға сәйкес нақты орындаушыға жүктеледі және жеке еңбек шартында белгіленеді.

Лауазымы бойынша хат хабармен жұмыс істейтін фирманың барлық қызметкерлері «Іс қағаздарың жүргізу туралы» нұсқаулықты білуге және оның талаптарына сәйкес қызметтік құжаттаманы ресімдеуге міндетті.

«Іс қағаздарын жүргізу туралы» нұсқаулық ұйымдастыруды, ережені, құжаттарды қабылдау және жасау процесін реттейтін нормативтік құжат болып табылады. Нұсқаулыққа фирмада қолданылатын құжаттардың нысандары мен үлгілері және анықтамалық-әдістемелік материал: бекітуге жататын құжаттардың тізбесі, мөр соғылатын құжаттарды тізбесі т.б. қоса беріледі.

Фирма ішіндегі қызметтік хат жазысу Қазақстан Республикаысның заңнамасында, ҚР-ның «Еңбек туралы» 10.12.99ж. № 493-1 Заңында белгіленген жағдайларда рұқсат етіледі.

Ұйымның құрылымдық бөлімшелерінің арасында қызметтік хат жазысуға рұхсат етілмейді.

Басқа ұйымдармен және азаматтармен қызметтік хат жазысу:

-      мемлекеттік тілде;

-      ресми тілде;

-      түскен сұрату, хат, өтініш қай тілде жазылса, сол тілде жүргізіледі.

Іс қағаздарын жүргізудің бірегейлендірген жүйесі құжаттама қалыптасуының бірнеше шағын жүйелерін белгілейді:

-      жоспарлы;

-      есептік-статистикалық;

-      бастапқы есепке алу;

-      қаржы және бухгалтерлік есеп;

-      есептік ақша;

-      ұйымдық басқару;

-      салық;

-      жобалау сметалық (құрылыс);

-      сыртқы сауда;

-      техникалық (жаңа техника, рационализация, жаналық ашу және т.б.);

-      еңбек және әлеуметтік мәселелер;

-      еңбекті қорғау  және техника қауіпсіздігі;

-      баға белгілеу;

-      кадр мәселері бойынша;

-      халыққа тұрмыстық қызмет көрсету бойынша.

Осы басылымда біз кез-келген шаруашылық қызметі субъектілері үшін қажет ұйымдық басқару жүйесіне жан-жақты тоқталамыз.

Әрбір субъект өзі үшін практикалық қызметіне қажетті шағын жүйелерді белгілейді, яғни бұл тізбе кеңейтілген түсіндірмеге жатады.

Құпия іс қағаздарын жүргізу тәртібі ҚР ҚМ, ҚР ҰҚК және басқа да мемлекеттік органдардың арнайы нұсқаулықтарымен белгіленеді.

Іс қағаздарын жүргізуге жауапты тұлға ауысқан кезде жаңа қабылданған қызметкерге өзінде бар істі және мұрағатты акт бойынша тапсыруға міндетті.

 

Cабақ 9-10

Топ 6

Күні 03.10.2014

Тақырыбы: Құжаттарды топтастыру

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжатты топтастыру  туралы кіріспе әнгіме

                            2. Іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

1.      «Құжат» атауының қандай мағыналары бар?        

2.      Кәсіпорынды басқару дегеніміз не?

3.      Қазақстан Республикасында құжат толтырудың біртұтас  соңғы ережесін айтып берініз.

4.      «Ережеде» не айқындалған?

5.       Құжаттардың топтастыруын айтып берініз.

 

 

 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

“Құжат” – латын тілінде “куәлік”, “дәлелдеу тәсілі” деген мағына береді. Бүгінгі қолданыста оның негізгі үш мағынасы бар: 1) қандайда бір фактіні не бір нәрсеге деген құқықты (мысалы, жол жүруге деген) растайтын іс қағазы; 2) жеке басты ресми түрде куәландыратын құжат (төлқұжат); 3) бір нәрсе туралы жазбаша куәлік (мысалы, ескі грамоталар).

Кәсіпорынды басқару – мәліметтерді қабылдап алу және өңдеу, шешім қабылдап оны орындау сияқты белгілі бір дәрежедегі ақпараттық процесс болып табылады. Дұрыс шешім қабылдау үшін толық түрдегі жедел және ақиқат мәліметтер керек болады. Құжат ақпараттың осы талабына жауап беруі тиіс. Дегенмен хабардың толықтығы оның көлемімен ғана емес, сонымен бірге оның мәнді де басты мәселелерін көрсетумен бағаланады. Яғни, ақпараттың көптігі оны өндеуді талап етеді, оның маңызды, жедел орындауды қажет ететін жақтарын айқындап, оны қабылдап – түсінуге ыңғайлы күйге түсіруді керек етеді. Осы жұмыстың бәрін құжатты толтырушы атқаруы тиіс. Құжаттың сапасы оның толықтағы, оралымдылығы және анықтылығымен ғана емес, сондай-ақ оның ықшамдылығымен, көрнелігімен және қолайлылығымен айқындалады.

Сондықтан құжаттар тікелей қатынас жасаумен тиімді ұштастырыла жүргізілсе, техникалық жағынан жақсы жыбдықталып, нақты мақсаттарға жұмсалса, онда олар іс-әрекеттің табысты болуына жағдай жасайды. Іс жүргізу құжаттары сонымен қатар хабар-мәліметтің қайнар көзі және таратушысы, заң арқылы қорғалатын істі белгілеудің тәсілі де болып табылады. Басқарудың құралы ретінде құжаттар жоспарлауда, қаржыландыруда, несие беруде, бухгалтерлік есептеу мен есеп беруде, оперативті басқаруда, ұйымның қызметін кадрлық жағынан қамтамасыз етуде т.б. қолданылады. Құжаттарда мемлекеттік құрылым белгіленеді, олар мекемелер, ұйымдар, кәсіпорындағы қатынастар үшін қызмет етеді. Материалданған(құжат түріндегі) заңды күші бар мәліметтер төрелік сотта бизнесс бойынша әріптестерімен шаруашылық дауларын немесе халықтық сотта еңбек тартыстары шешуде қаңдай бір фактінің негізгі дәлелі ретінде қызмет етеді.

Кәсіпорынның не ұйымның құжаттары белгілі бір мәдени-тарихи құндылыққа ие, мемлекеттің архив қорының бәлігі болып табылады, сондықтан олар мемлекеттік архивтерге тапсырылуы тиіс.

Құжат толтырудың біртұтас ережесін Қазақстан Республикасы мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінің архивтер мен құжаттарды басқару комитеті белгілейді. Мұндай соңғы ереже 1992 жылы 30 маусымда ҚР Министрлер Кабинеті бекіткен “Қазақстан Республикасында барлық ұйымдық-құқықтық нысандардағы кәсіпорындар, мекемелер мен ұйымдарда құжат толтыруды басқару және құжат жүргізудің негізгі ережелері” деп аталатын № 562 қаулысы болып табылады. “Ережелерде” құжаттарды толтырудың және құжат айналымын басқарудың нормалары айқындалған (17, 109). Құжаттарды топтастыру – оларды ұқсастықтары мен айырмашылықтары бойынша бөлу болып табылады.

Белгілеу тәсіліне қарай құжаттар жазба, графикалық, акустикалық (фото, кино, бейнеқұжаттар) болып бөлінеді.

Мазмұнына қарай – ұйымдық-өкімдік, қаржы-есеп, жабдықтау-өткізу құжаттары болып бөлінеді.

Атауына қарай көптеген түрге (жанрға) бөлінеді: ережелер, бұйрықтар, хаттамалар, жарғылар, арыздар, хаттар т.б.

Түріне қарай құжаттар типтік, үдгілік, жекелік, қалыпты, жалпыға бірдей болып бөлінеді.

Толтыру орнына қарай құжаттар ішкі және сыртқы (кіріс, шығыс) болып бөлінеді.

Орындалу мерзімі бойынша құжаттар жедел және жедел емес (жай) болып бөлінеді.

Шығу теггіне қарай құжаттар қызметтік және ресми-жекелік (атаулы) болып бөлінеді.

Жариялылық дәрежесіне қарай құжаттар қарапайым, күнделікті қызметте қолдану үшін және құпия болып бөлінеді.

Заңдылық күшіне қарай шын және жалған құжаттар болып бөлінеді.

Жасалу сатысына қарай түпнұсқа (бірінші данасы) және көшірме құжаттар болып бөлінеді. Көшірменің өзі іштей отпуск – шығыс құжатының толық көшірмесі, выписка – құжаттың бір бөлігінің көшірмесі және дубликат – құжаттың жоғалғанда берілетін екінші нұсқасы болып бөлінеді.

Сақталу мерзіміне қарай құжаттардың мынадай түрлері болады: 10 жылдан жоғары тұрақты мерзімге сақталатын және 10 жылға дейін уақытша сақталатын. ГОСТ 6.10.1-88 бойынша ҚР қызмет ерекшелігіне қарай “Құжат толтырудың бірыңғай жүйесі. Негізгі ережелер” (А. 1992) белгіленген. Осы мемлекеттік стандартқа сәйкес құжат толтырудың 16 бірыңғай жүйесі бар: жоспарлары, есептік- санақтық, алғашқы есептеу, қаржылық және бухгалтерлік- есептік, ақшалай есеп айыру, ұйымдық-өкімдік, баға белгілеу бойынша, материалдық-техникалық жабдықтау мен өткізу боцынша, сауда боцынша, сыртқы сауда бойынша, құрылыс жобасы, өнертап-қыштық және жаңалықтар ашу бойынша, әлеуметтік қамсыздандыру бойынша, еңбек және әлеуметтік мәселелер бойынша, транспорт жүйесін жедел жоспарлау және басқару жұмысы бойынша, халыққа тұрмыстық қызмет көрсету бойынша.

Ұйым өзінің қалыпты қызмет етуіне қажет салалық құжаттар табелін әзірлейді. Ондай табельге дәстүрлі әдіспен жасалған құжат түрлері де, сондай-ақ есептеу техникалық құралдары арқылы жасалған түрлері де енеді. Құжаттарды басқару қызметі салалық бөлімдердің барлығына бірдей іс номенклатурасынжасап шығырады. Қағаз санының шектен тыс көптігінен оларды жасауға көп күш, уақыт кетеді. Мұның өзі тікелей іске, ауызша түрдегі жеке қарым-қатынасқа кедергі келтіреді.

Құжаттардың қажетті және жеткілікті мөлшерде болуы, оларды толтырудың біркелкілігі нақты жұмысқа көп уақыт бөлуге мүмкіндік береді. Бірақ бұл – құжаттарға мүлде көңіл бөлмеу керек деген сөз емес. Фирманы басқарудағы жазба құжаттардың үйлесімді жүйесі бірте-бірте қалыптасады және ол тұрақты түрдегі заңдылықты жолға қояды.

Әрі қарай біз фирманы құру, оны ұйымдастыру, жеке құрамын жедел басқару және хат жазысу туралы айтамыз.

 

 

 

 

Cабақ 11-12

Топ 6

Күні  10.10.2014

Тақырыбы: Құжаттардың жіктелуі және бір ізге түсірілуі

Мақсаты: Білімділік:      Оқушыларды құжаттардың жіктелуімен таныстыру, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжат мәтіні  туралы кіріспе әнгіме

                            2. Іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                           1.  Құжаттама жүйесі дегеніміз не?                                           

                                           2. Құжат жұмыстары мен айналысатын жұмысшылар

                                               категориясы нешеу?

                                                 3.     Мемлекетік тілді қолдану салаларын ата.    

                                                 4.     Құжаттар жүйелерін ата?

 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

Бір ізге түсіруге құжаттардың атаулары, формалары, құжаттау процедуралары, құжат айналымын ұйымдастыру мен оларды сақтау жатады.

Құжаттарды жүйелеу ісін орталық атқару органдары жүзеге асырады. Құжаттарды жүйелеу нәтижесі құжаттамалардың, құжаттар бойынша жұмыс жүргізу әдістері мен ережелерінің бір ізге түсірілген жүйесі болып табылады.

Құжаттардың   бір ізге түсірілген жүйелерін тиісті орталық атқару органдары әзірлейді және ол мемлекеттік стандарт түрінде рәсімделеді.

Бір ізге түсірілген құжаттама жүйелерінің мемлекеттік тіркелімдерін стандарттау жөніндегі өкілетті орган жүргізеді.

Стандарттау – нақты бар немесе ықтимал міндеттерге қатысты жаппай және көп мәрте пайдалану үшін белгілі бір салада ережелерді қол жеткізуге бағытталған қызмет. ҚР «Стандарттау туралы» Заңының 1 – бабында белгіленгендей, стандарт – мүдделі тараптардың келісімі негізінде әзірленген және қызметтің әр түріне немесе олардың нәтижелеріне қатысты жаппай және көп мәрте пайдалану үшін ережелер, жалпы пинциптер немесе сипаттамалар белгіленетін құжат.

Құжаттарды бір жүйеге келтірудегі қолданылатын құжаттар.

Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 24 наурыздағы № 213-1 «Нормативтік құқықтық актілер туралы» заңына толықтырулар мен өзгерістер еңгізу туралы 06.03.2002 ж. заңы.

Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 16 шілдедегі «Стандарттау туралы» заңы.

Тұрпатты ережелер Қазақстан Республикасы Мәдениет, Ақпарат және қоғамдық келісім министрлігі.Мұрағаттар мен құжаттаманы басқару жөніндегі комитетінің 2003 жылғы  29 сәуірдегі №33 бұйрығымен бекітілген.

 СТ 1042 – 2001 «Ұйымдық - өкімдік құжаттама. құжаттарды рәсімдеге қойылатын талаптар».

 

 

Cабақ 13-14

Топ 6

Күні  17.10.2014

Тақырыбы: Бланк. Бланктерге қойылатын талаптар

Мақсаты: Білімділік:      Оқушыларды бланк түрлерімен таныстыру.  Бланктерге қойылатын талаптарды білу. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Бланк түрлері  туралы кіріспе әнгіме

                            2. Блактардың  үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                          

 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материалы

 

Барлық хат хабар жарғының және «Іс қағаздарын жүргізу туралы»нұсқаулықтың талаптарын ескере отырып, өздері әзірлеген субъектінің фирмалық бланкілерінде ресімделеді.

Бланк дегеніміз А4 немесе А5 форматында әзірленген, тұлғаның құжат шығаратын автордың аты жазылған таза қағаз.

Әрбір субъект бланкінің екі түрін әзірлейді және қолданады: хаттар үшін және басқа құжаттар үшін.

Бұл бланкілердің арасындағы айырмашылық мынадай: хаттарға арналған бланкілерде «байланыс кәсіпорынның инексі поштаның және телеграфтың мекен-жайы факстің нөмірі, Е-mail, СТН, телефон нөмірі, банктік шоттың нөмірі» сияқты деректемелер және «кіріс құжатының индексі мен күніне сілтеме» деректемесінің тұрақты бөлігі жазылады, ал басқа құжаттарға арналған бланкілерде «құжат түрінің атауы» және «жасау немесе шығару орны» деректемелерін толтыру үшін бос орын қалдырылады.

Құжаттары көп мекемелерде мысалы, қаулы, шешім, бұйрық, сияқты құжат түрінің атауы типографиялық әдіспен басылған құжаттардың жекелеген түрлеріне арналған бланкілерде пайдалану ұсынылады.

Шетелдік әріптестермен жұмыс істейтін ұйымдар үшін деректемелері әріптестің тілінде қайталанатын арнайы бланкілер қажет.

Егер құжатты екі немесе одан да көп заңды тұлға жасайтын болса, онда жалпы ережелерді қолдана отырып, қағаздың таза бетінде ресімделеді.

Барлық бланкілер мен құжаттардың азат жолы:

-  сол жағынан және жоғарыдан – 20мм;

-  оң жағынан және төменнен – 10мм болуы қажет.

Бланкілердегі деректемелердің орналасуы  29.04.03ж. ҚР-ның мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінің Мұрағаттарды және құжаттаманы басқару жөніндегі комитеті Төрағасының № 33 бұйрығында белгіленген тәртіппен және санға сәйкес болады.

Алайда, бұл ең жоғарғы жиынтық және тәжірибеде құжаттың түріне байланысты ең аз мөлшері қолданылады.

 

Cабақ 15-16

Топ 6

Күні 24.10.2014

Тақырыбы: Деректемелер мен формулярлар. Құжат деректемелерін ресімдеуге қойылатын талаптар

Мақсаты: Білімділік:      Оқушыларды деректемелермен  таныстыру.  Құжат деректемелеріне қойылатын талаптарды білу. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Деректеме   туралы кіріспе әнгіме

                            2. Деректеме рәсімдеуімен  таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                                1. Формуляр  үлгі дегеніміз не?

                                                2. Реквизит дегеніміз не ?

                                                3. Реквизит саны құрайды                                          

                                                4. Құжат реквизиттері бекітілген стандарт?

                                                5. Бланк анықтамасы?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын         жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Құжаттың жеке құрамды бөлігі деректеме (реквизит) деп аталады.

01 – Қазақстан Республикасының мемлекеттік елтаңбасы

01 – государственный герб Республики Казахстан;

 

02 - Ұйым нышаны немесе тауар белгісі (қызмет көрсету белгісі)

02 –

 

03 – Жоғарғы тұрған органның ресми атауы

03 –

 

04 – Ұйымның ресми атауы

04 –

Мысалы:  ТОО, АО, ЧМП, ОАО, ЗАО.

                  ЖШС, АҚ, ЖММ, ААҚ,ЖАҚ.

 

05 – ұйым туралы анықтамалық деректер

Мысалы: 638710. Екібастұз қаласы                                        638710. Г Екибастуз

                 Ленина көшесі 19                                                             ул Ленина 19

                 Тел: 4-38-31                                                              тел: 4-38-31

                  Факс: (31835)

                  РНН

                  Р/с

06 – Құжат түрінің атауы

06 – наименование вида документа

Мысалы: БҰЙРЫҚ, ХАТТАМА, АНЫҚТАМА.ЖАРҒЫ

                ПРИКАЗ, ПРТОКОЛ, СПРАВКА, УСТАВ.

07 – Құжаттың күні

07 – дата документа

Мысалы: Цифровой способ 00.00.00. Словесноцифровой 10 октября 2005 года

                 Сандық тәсіл  00.00.00. Сөзбен сан аралас тәсіл 10қазан 2005 жыл

 

08 – Құжаттың тіркеу нөмірі

08 – регистрационный номер документа

Мысалы: 04-12/57

 04- номер структурного подразделения     04- құрылымдық бөлімшенің номірі

 12- номер дела по номенклатуре.               12- номенклатура бойынша істің номірі.

 57- порядковый номер документа               57 – құжаттың реттік номірі

 

09 – Кіріс құжатының тіркеу нөмірі мен күніне сілтеме.

09 – ссылка на регистрационный номер и дату поступившего документа;

Мысалы: № 25/01-25, 10.10.05                     на №25/01-25 от 10.10.05

 

10 – Құжаттың құрылған немесе басылып шығарылған жері;

10 – место составления или издания документа;

Мысалы: Екібастұз қаласы.                                  Город. Екибастуз

 

11 – Құжатқа қол жеткізуді шектеу белгісі

11 –гриф ограничения доступа к документу;

Мысалы: «С» - секретно                                           «Қ»-құпия

               «СС» -совершенно секретно                      «АҚ»-аса құпия

               «КТ» - коммерческая тайна                        «КҚ» - коммерциялық құпия

               «К»- конфиденциално                                 «Ж» -жасырын

               «ДСП» - для служебного пользования       «ҚПА» - қызметте пайдалануға арналған

 

12 – Хат алушы

12 – адресат

Мысалы:  Директору ТОО «Рауан и К»                    ЖШС «Рауан и К» Директоры

                  Г-ну Кенжесарину Ж.Ж                           Кенжесарин Ж. Ж. мырзаға

                  638710. Екибастуз.                                    638710. Екібастұз қаласы

                  ул. Маргулана 1                                         Маргұлан көшесі 1

 

13 – Құжатты бекіту белгісі;

13 –гриф утверждения документа

Мысалы:  УТВЕРЖДАЮ                                            БЕКІТЕМІН

                 Директор предприятия                              мекеменің Директоры

                  Подпись А.Б. Сарсенов                            қолы           А.Б. Сарсенов

10.08.05.                                                                                                        10.08.05

УТВЕРЖДЕНО                                          БЕКІТІЛДІ

Приказом директора                                  мекеме  директорының

предприятия                                                бұйрығы

от 05.08.05 №10                                          №10  05.08.05

 

14  - Бұрыштама

14 – резолюция

Мысалы:   Асаинову А. М                                         Асаинов А.М –ке

           Подготовить проект договора              15.10.05 ж –ға «Арай» фирмасымен

           С фирмой «Арай» к 15.10.05.                шартқа отыру жобасын дайындасын

           Подпись 14.10.05                                     қолы 14.10.05

15 – Мәтіннің тақырыбы;

15 – заголовок к тексту

Мысалы: «о чем?», «чего?», «кімді?»                                       «не жайлы», «нені», «кімді»

Приказ – о приеме на работу;                                           Бұйрық – жұмысқа қабылдау жайлы

Положение – о бухгалтерии;                                             Ереже –бухгалтерия жайлы

 Протокол – собрания акционеров                                   Хаттама – акционерлер жиналысы Должностная инструкция – менеджера по кадрам         Қызмет бабындағы нұсқау-

                                                                                              кадрлар бойынша менеджер

 

16 – Бақылау туралы белгі

16 – отметка о контроле

Мысалы: «К» -контроль                                                           «Б»- бақылау

 

17 – текст документа;

17 – Құжаттың мәтіні

 

18 – Қосымшасы  бары туралы белгі;

18 – отметка о наличие приложения

Мысалы: Приложение: 1. Инструкция по делопроизводству на 10 л.в 3 экз.

                                        2. Отзыв на проект инструкций на 4 л. в 2 экз.

19 – Қойылған қол;

19 –подпись

Мысалы: Генеральный директор      подпись          Р. Л. Ломакин

 

20 –  Құжаттағы келісім қолтаңбасы

20 – гриф согласования документа;

Мысалы: Лист согласования прилагается

                 Подпись дата   

21 – Құжаттағы келісім белгісі

21 – визы согласования документа;

Мысалы: Главный бухгалтер

                   подпись И. Д. Луконина

                10.10.05    

22  - Мөр

22 – печать

 

23  - Көшірменің куәландырылғаны туралы белгі

23 – отметка о заверении копии

Мысалы: Верно

                 Инспектор   личная подпись                О.В. Белова

                 10.10.05

24 –Орындаушы туралы белгі

24 – отметка об исполнителе;

Мысалы: Петров                    Петров Иван Васильевич                             924 45 67                                              924 45 67                  

25 – Құжаттың орындалуы және оның іске бағытталуы туралы белгі

25 – отметка об исполнении документа и направлении его в дело;

Мысалы: В дело 12-25 за 2005 г.

                 Николаева  24.05.2005

26 – Құжаттың ұйымға келіп түскені туралы белгі

26 – отметка о поступлении документа в организацию;

Мысалы: ОАО «Эталон»

                Дата 26.06.2005

                Вх. №14

27- құжаттың электронды көшірмесін сәйкестендіргіш;

27 – отметка для автоматического поиска документа;

Мысалы: DOCN\RASP\2004200.doc    DOCN - каталог

RASP – подкаталог                 2004200.doc - файл

Сабақ 18

Тақырыбы:  Құжаттың  мәтініне қойылатын талаптар

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

1.                                                                                                          Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2.                                                                                                          Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

3.                                                                                                          Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4.                                                                                                          Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжат мәтіні  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                Құжаттың мәтіні  қандай болуы керек?     

                Анкета түріндегі мәтін қалай рәсімделеді?

                Кесте түріндегі мәтін қалай ресімделеді?

                Мәтін неше бөлімнен тұрады?

                Мәтінде бірнеше шешім болса, олар қалай рәсімделеді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Мәтін – құжатағы негізгі реквизит. Құжаттың  мәтіні  қысқа, түсінікті және қарапайым болуы қажет. Құжаттың мәтіні анкета, кесте, тұтасмәтін немесе осы түрлердің араласып келген түрінде болуы мүмкін.

     Анкета түріндегі мәтін бір объекті туралы белгілі бір деректер жиынтығы бойынша сөзбен немесе цифрмен берілген ақпаратты жеткізу үшін қолданылады. Мәтіннің бұл түрі жеке құрам құжаттары мен маркетингтік зерттеулерде қолданылады. Анкета түріндегі мәтінде сипатталатын объектінің белгілері ІІІ жақта беріледі. Мысалы, білімі, тілдерді менгеруі, шет елдерде болуы т.б..

Кесте түріндегі мәтін бірнеше объекті туралы белгілі бір деректер жиынтығы бойынша сөзбен немесе цифрмен берілген ақпаратты жеткізу үшін пайдаланылады. Ол есеп, жоспар және қаржы жөніндегі құжаттарды дайындау барысында қолданылады. Кесте бірнеше жолға басылса кестенің бағандары нөмірлнеді де, келесі бетке оның нөмірлері ғана жазылады.

Тұтас мәтін түріндегі құжаттардың мәтіні эдетке екі бөлімнен тұрады. Бұлар – кіріспе бөлім және негізгі бөлім. Кіріспе бөлімде құжатты құрастырудың мақсаты, себебі көрсетіледі. Негізгі бөлімде кіріспе бөлімге қатысты жасалатын өтініш, ұсыныс, шешім, қортынды, кеңес т.б. жазылады. Көп жағдайда бұл бөлім ерекше жазумен немесе басқа жолмен бөлініп көрсетіледі. Кейде құжаттың мәтінінде екінші бөлім ғана болады. Мысалы, өтініште өтініштің себебі көрсетілмей өтініш қана жазыладыь т.б.

Басқа ұйымдардың құжаттарының немесе бұрын шыққан құжаттардың негізінде дайындалған құжаттардың мәтінінде ол құжаттың атауы, автор-ұйымның атауы, құжаттың датасы, тіркеу нөмірі, мәтіннің тақырыбы көрсетіледі.

Құжаттың мәтінінде бірнеше шешім, қортынды т.б. болса, олар пункті немесе тарауларға бөлінеді де, араб цифрларымен белгіленеді.

Реттеу құжаттарының мәтіні (бұйрық, шешім сияқты) және ұйымның басшылығының атына жазылған құжаттардың мәтіні І жақтан баяндалады. Мысалы, бұйырамын, ұсынамын, өтінемін т.б.

Алқалық органдардың реттеу құжаттары ІІІ жақтан баяндалады. Мысалы, қаулы қабылдады, шешті т.б. Ұйымның құқықтары мен міндеттері белгіленетін ұйымдастыру құжаттарынын мәтіні (ереже, нұсқау т.б.) ІІІ жақтан баяндалады. Мысалы, жүзеге асырады, бағынады.

 

Сабақ 19-20

Тақырыбы:  Ұйымдық басқару құжаттамасының жалпы сипаттамасы

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:         

                                                     1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                                     2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                                     3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                                     4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:               1. Ұымдық басқару құжаттамасының  жалпы сипаттамасы  туралы кіріспе әнгіме

                          2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                          3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                Кәсіпорынның ұйымдық басқару құжаттары немен реттеледі? 

                Ұйымдық басқару құжаттарына қандай құжаттар жатады?

                Ұйымдық басқару құжаттарының негізгі ерекшелігі қандай?

                Құжаттардың заңдық күші болу үшін қандай ережелерді сақтау керек?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Кәсіпорын жұмысының тиімділігі, олар жасайтын мәмілілірдің нәтижелелегі осы кәсіпорынның қызметінің қалай ұйымдастырылуына, әрбір бөлімшенің шешетін мәселелерінің анық айқындалуына, өндірістік мүдде тұрғысынан әрбір қызметкердің құқықтары мен міндеттері және лауазымды тұлғалардың өкілеттіктері қаншалықты нақты белгіленген, шешімдерді қабылдау және оларды орындау жүйесі қандай және құжаттама айналымы тәртібі қандай екендігіне тікелей байланысты. Осының бәрі кәсіпорынның ұйымдық-басқару құжаттарымен реттеледі. Мұндай құжаттарға құрылымдық бөлімшелер туралы ережелер, бөлімдердің және жекелеген мамандардың жұмыс регламенті, лауазымдық міндеттер туралы нұсқаулықтар, басқару шешімдерін тіркейтін қаулылар, өкімдер, бұйрықтар, алқалық отырыстардың және жиналыстардың хаттамалары, хаттар, актілер және т.б.

Ұйымдық-басқару құжаттарының негізгі ерекшелігі олардың ішкі құжаттар болып табылуында. Басқаша айтсақ, оларды әзірлеуге немесе қолданысқа енгізу үшін  басқа ұйымдардың немесе қандай да бір басқа кәсіпорындардың өкілдерінің қатысуы қажет емес. Осы  кәсіпорын басшысының немесе осы құжаттың қызметіне қатысты басқа лауазымды тұлғаның шешімі жеткілікті. Шарттар, жүк құжаттар, жұмысты  қабылдау актілері с ияқты сыртқы құжаттарға қол қою үшін бір ғана заңды тұлғаның шешімі жеткіліксіз. Кем дегенде бір-біріне бағынышсыз екі ұйымның лауазымды тұлғаларының шешімі қажет.

Кәсіпорында шығарылатын ішкі құжат заңдық күші болған жағдайда ғана қызмекткерлер үшін орындалуы міндетті болып саналады.

Құжаттың осындай күші болуы үшін:

-   құжаттағы ережелер заңнаманың талаптарына қатаң сәйкес келуі тиіс;

-   осы өкілетке ие кәсіпорын  басқармасының, бөлімінің лауазымды тұлғалары осы құжатты дайындауы қажет;

-   құжаттың деректемелері қабылданған нормаларға сәйкес болуы тиіс.

Егер осы нормалар сақталмаса, онда құжатты сот жарамсыз деп таниды.

Сонымен, мысалы, өкілдік шығыстарды өзіндік құнға жатқызу үшін қолданылып жүрген заңнамаға сәйкес кәсіпорын мынадай құжаттарды шығаруы тиіс:

-   өкілдік шығыстарға арналған қолма-қол ақшаны өзінің  жауапкершілігіне алуға құқығы бар қызметкерлерді бекіту туралы бұйрық;

-   өкілдік шығыстарды есептен шығарудың заңдылығын тексеру үшін комиссия тағайындау туралы бұйрық;

-   кәсіпорынның бас директоры бекіткен алдағы жылы делегатарды қабылдауға арналған жалпы смета;

-   жұмсалған шығыстар туралы кәсіпорын қызметкерлерінің есебі. Есепке тағамдар, кәдесыйлар, және тауар-материалдық құндылықтар, буфет немесе мейрамхана шығыстарын, қызмет көрсетулерін және тағы басқаларын растайтын тиісті құжаттардың көшірмелері қоса беріледі;

-   аванстық есептер.

 

Егер осындай құжаттар дұрыс жасалмаса немесе жоқ болса, онда салық инспекциясы өзіндік құнда өкілдік шығыстарды есептен шығаруды заң бұзушылық деп есептейді. Ал бұл кіріске салық немесе қосылған құнға салық бойынша қаржы санкцияларын қолдануға әкеліп соғады.

Осы немесе басқа құжатқа нұсқау орындамас бұрын осы құжатқа қол қойған тұлғаның құзыреттілігіне көніл аударған жөн. Егер осы құжатты дайындау кезінде лауазымды тұлға өзінің құзыреті шегінен шығып кетсе, онда құжаттың заңдық күші болмайды және жарамсыз деп танылады.

Кәсіпорын басшысының құзыретіне кәсіпорынның жалпы жиналысы немесе Директорлар кеңесі шешуге құқылы мәселелерден басқа, ағымдағы қызметтегі басшылықтың барлық мәселелері жатады. Басшы – кәсіпорынның атынан сенімхатсыз әрекет ететін жалғыз қызметкер.

Кәсіпорынның жарғысына сәйкес басшының құзыреті шектелуі мүмкін, оның «әдеттегі»

өкілеттігі Директорлар кеңесіне немесе қатысушылардың жалпы жиналысына берілуі мүмкін. Мысалы, жарғыда басшының, қатысушылардың жалпы жиналысының келісімінсіз 500 000 теңгеден  асатын сомаға мәміле жасауға құқығы болмайтыны көзделуі мүмкін. Осындай мәміле заңды болуы үшін шартқа осы мәмілені жүргізу туралы кәсіпорын қатысушыларының жалпы жиналысының осы мәмілені мақұлдаған шешішмін қоса беру қажет. Басқаша жағдайда, шарт (мәміле) жарамсыз деп танылуы мүмкін. Мұндай жағдайда қарсы агенттің кәсіпорын басшысының өкілеттігінің шектеулілігі туралы білмедім, хабарым болмады деген «түсініктемесі», кәсіпорынның жарғысы ашық құжат болғандықтан, қабылданбайды. Онымен кәсіпорынмен келісім-шарт жасауға ниет білдірген барлық фирмалар мен компаниялар таныса алады.

Кәсіпорыннның басқа лауазымды тұлғалары басшы қол қойған және бекіткен бұйрықпен, сенімхатпен, лауазымдық нұсқаулықпен, ережелермен өкілетті барлық мәселелерді шеше алады. Кәсіпорынның атынан шарттарды жасағанда немесе басқа тауар-қаржылық құжаттарды дайындау және қол қою кезінде лауазымды тұлға іс әрекетке негіз болатын сенімхаттың,  бұйрықтын немесе басқа да құжаттардың атына, нөміріне, күніне сілтеме жасауы керек. Әйтпесе, басқа ұйымдардың осы  лауазымды тұлғаның шын мәнінде қажетті өкілікері бар ма, жоқ па деп күмәндәнуі мүмкін.

 Құжат жасаудың және сақтаудың кеңінен тараған шағын жүйесі ұйымдық-басқару құжаттары болып табылады, оған мынадай топтар кіреді:

-                     ұйымдық;

-                     басқару;

-                     жеке құрам бойынша құжаттар;

-                     қаржылық-бухгалтерлік;

-                     ақпаратық-анықтамалық.

Осы басылымда барлық ұйымдық-басқару құжаттарын сипаттап шығу мүмкін емес, біз практикада (негізгі нысандарын Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі, Ұлттық Банк және Қазақстан Республикасының Ұлттық статистикалық агенттік бекітетін қаржылық-бухгалтерлік құжаттардан басқа) жиі кездесетін құжаттарға ғана тоқталамыз.

 

 

 

 

 

Сабақ 21

Тақырыбы:  Басқару құрылымы және құжат толтыру

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

               1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

               2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

               3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

               4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Үйымдық, әкімдік  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:                 сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                        Жарғы мен құрылтай шарты құжаттары не үшін жасалады?         

                        Жоғарғы басшылық орган және атқарушы органның құрамына кім кіре алады

                        Орталықтырылған құрылым кімге бағынады?

                        Орталақтандырылмаған жүйе кімге бағынады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Кәсіпорын үлкен болған сайын, оны басқарудың жүйесі де күрделене түседі. Олай болса сізге өкілеттілікті ажыратуға, құжат толтырудағы бірлескен іс-әрекетке жауаптырақ қарауға тура келеді.

Жарғы мен құрылтай шарты компанияны ашу, қайта құру және тарату жұмыстарын тек құрылтайшылар мен  акционерлер ғана істей алатынын белгілеп береді. Олардың жиналысы ғана кәсіпорынның ұзақ мерзімді түпкі мақсатын айқындайды, компанияның басшылығын сайлайды не тағайындайды. Бұл органның құрамына кәсіпорынның ішкі бөлімшелерінің директорлары және басқа кәсіпорындардың, қаржы мекемелерінің өкілдері, менеджерлер мен ғылыми  қызметкерлер кіре алады.

Жоғарғы басшылық органы тек маңызды мәселелерді ғана қарастырады. Атқарушы органның басшысы кәсіпорынды тікелей және күнделікті басқаратын президент не бас директор болуы мүмкін.

Ағымдағы басқару құрылымы орталықтандырылған немесе орталықтандырылмаған болуы  мүмкін. Орталықтандырылған құрылымда барлық қызмет басқару жөніндегі вице-президентке бағынады. Басқа вице-президенттер (өндіріс, транспорт, өткізу, қаржы т.б. бойынша) президентке бағына отырып, бөлімдер мен қызметтерді тікелей басқармайды.

Орталықтандырылмаған жүйе – арнаулы қызметтердің вице-президеттерге бағынауын қажет етеді.

Басқарудың өзара бағыныштылық тізбегі кәсіпорынның көлемі  мен басқару қызметіне байланысты екі, үш және төрт звенолық жүйеден тұруы мүмкін. Басқарудың түпкі мақсатын таңдауда ең алдымен барлық басқару бөлімдерінің бақылауда болуын, жауапкершілігін және қызметтердің нақты бөлінісін, тиімділікті басшылыққа алған жөн.

Кәсіпорынның ағымдағы қызметі бойынша ұйымдық құжаттарды жасауда дәл осындай мәселелер шешіледі.

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 22

Тақырыбы:  Құрылымдық бөлімшелер туралы ережелер

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

               1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

               2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

               3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

               4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Үйымдық, әкімдік  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:                 сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                        Ереже қалай жасалынады?      

                        Ережеде не көрсетіледі?

                        Құжаттың мәтінінде не жазылады?

                        Құжатқа кім қол қояды?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Кәсіпорынның құрылымы және штат саны оның жарғысына сәйкес айқындалады және кәсіпорынның барлық құрылымдық бөлімшелері, лауазымдардың атауы және әрбір лауазым бойынша штат саны арнайы құжатпен бекітіледі. Оңдай құжат құрылымдық бөлімшелер туралы ереже болып табылады. Ереже әрбір бөлімше үшін жеке жасалынады және онда бөлімшенің құқықтық мәртебесі, міндеттері, қызметі, құқығы, жауапкершілігі мен міндеттемелері көрсетіледі.

Мәтіннің «Жалпы ережесінде» бөлімшелердің бағыныштылығы, басшыны тағайындау және босату тәртібі, басшыға қойылатын біліктілік талаптар, басшы болмаған кезде оны ауыстырудың тәртібі көрсетіледі. Бөлімде құрылымдық бөлімше басшылыққа алатын құқықтық актілер аталады.

«Негізгі міндеттер» атты бөлімде аталған бөлімше қызметінің бағыты баяндалады.

«Қызметтер» бөлімінде шаруашылық қызметінің нақты түрлері көрсетіледі.

«Құқықтары мен міндеттері» бөлімінде бөлімшенің басшылық пен басқа бөлімшелерге және өзге ұйымдарға қатысты орындайтын міндеттемелері мен қызметтерін жүзеге асыруға қажетті құқықтары ашылады.

«Жауапкершілік» бөлімінде міндеттемелердің мезгілінде орындалмағаны немесе сапасыз орындалғаны үшін, яғни берілген құқығын дұрыс пайдалмағаны үшін бөлімше басшысын қандай, қай мөлшерде және кім жауапкершілікке тартатыны сипатталады.

«Өзара қарым-қатынас. Байланыстар.» бөлімінде аталған бөлімше кіммен және қандай бағытта әрекет ететіні, кіммен бірлесіп жұмыс жасайтыны, т.б. анықталады.

«Жұмысты ұйымдастыру» бөлімінде бөлімшенің жұмыс тәртібі, қызметін тексеру қалай жүзеге асатыны, оның қайта құрылуы мен таратылуы сияқты мәселелер айқындалады.

Бұл ережелерді бөлімшелердің жетекшілері, вице-президенттер жасап, оларды бірінші басшы бекітеді. Осы бекіту сатысында кәсіпорын қызметтері арасындағы жауапкершілік пен құзыреттерін бөлу нақты жүзеге асады

 

 

 

 

 

 

Кәсіпорынның атауы                                           БЕКІТЕМІН                                                                                                                                              Кәсіпорын басшысы

                                                                                   __________  А . Белгибаева

                                                                                   21 қараша 2009 ж.

 

                                                                         

                                                                                     

 

               ҚАРЖЫ БӨЛІМІ ТУРАЛЫ ЕРЕЖЕ

-          Жалпы ережелер;

-          Негізгі міндеттері;

-          Қызметтері;

-          Құқықтары мен міндеттері;

-          Жауапкершілігі;

-          Өзара қарым – қатынасы. Байланыстары;

-          Жұмыстың ұйымдастырылуы.

 

Қаржы бөлімінің

басшысы                                                                         А. Кайыржанова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 23-24

Тақырыбы:  Фирма жарғысы

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                             1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                             2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                             3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                             4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Үйымдық, әкімдік  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                        Жарғы қандай кәсіпорындарда болатын құжат?      

                        Жарғы құжатында қандай деректемелер қолданылады?

                        Құжаттың мәтінінде не жазылады?

                        Құжатқа кім қол қояды?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

        Барлық мемлекеттік және жеке меншіктегі кәсіпорындар, қоғамдық бірлестіктер жарғы негізінде жұмыс істейді.

        Жарғы – ұйымдардың, мекемелердің, қоғамдардың қызметін, олардың басқа ұйымдармен, азаматтармен қарым – қатынасын, мемлекеттік немесе шаруашылық қызметінің белгілі бір саласындағы құқықтары мен міндеттертін реттейтін ережелер жинағы.

        Мемлекеттік кәсіпорындар мен мекемелердің жарғысы олардың жоғары органдарында бекітіледі.

        Жарғының реквизиттері: министрліктің атауы, ұйымның атауы, құжат түрінің атауы, тіркеу нөмірі, дата, құжаттың басылған орны, бекіту графі. Құжат мәтінінде жалпы ережелер, негізгі функциялар, ұйымның құқықтары мен міндеттері, басшылығы, қарым – қатынастар мен байланыстар, өндірістік – шаруашылық, коммерциялық қызметі, мүлік пен қаржы, бақылау, тексеру, қайта құру мен жою мәселелеріне қатысты бөлімдер қамтылады. Меншік түріне қарай (жауапкершілігі шектеулі серіктестік, ашық немесе жабық акционерлік қоғам т.б.) мәтінннің бөлімдер өзгеріп, алынып немесе қосылып отырады. Мысалы, пайданы бөлу, қор құру т.б.

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1.                                           Құжат үлгісінде берілген жарғының мәтінін оқып, орыс тіліне аударыңыз.

2.                                           Құжат үлгісін ДК-де рәсімденіз.

 

ЖЕКЕ КӘСІПОРЫННЫҢ ЖАРҒЫСЫ

 

Кәсіпорынның иесі ________________________________________________

Кәсіпорынның атауы_______________________________________________ 

Заңды адресі______________________________________________________ 

 

Павлодар қ.                                                                      200  жылғы

 

1.                                     Жалпы ережелер:

1.1. «_______» жеке кәсіпорынның / бұдан былай кәсіпорын/ құрылтайшысы ҚР азаматы________________, кәсіпорын оның жеке меншік құқығында, құрылтайшы кәсіпорынның салымының шегінде жауап береді;

1.2. Кәсіпорын өзінің қызметінде ҚР заңдарын басшылыққа алып әрекет етеді;

1.3. Кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткен күннен заңды тұлға құқығын алады;

1.4. Кәсіпорын толық шаруашылық есебінде жұмыс істейді, бюджеттік міндеттеріне, банкілердің, әріптестерінің, еңбек ұжымының алдында заңдарға сәйкес жауап береді;  

1.5. Кәсіпорын өз әркеттрі үшін, өзіне алған міндеттері үшін, бюдждеттік міндеттеріне, банкілердің, әріптестерінің, еңбек ұжымның алдында заңдарға сәйкес жауап береді;

1.6. Мемлекеттік кәсіпорынның міндеттері бойынша, кәсіпорын мемлекеттің міндеттеріне жауап бермейді;

2. Кәсіпорынның қызметінің мақсаты мен нысаны.          

Кәсіпорынның құқықтары:

        2.1. Кәсіпорын тұрғындардың және халық шаруашылығының тауарға, қызметке деген сұранысын өтеу үшін, тұрғындардың қоғамдың пайдалы еңбекпен айналысуын қамтамасыз ету үшін және кәсіпорын жұмыскерлерінің тұрмыс деңгейін көтеру мақсатында құрылды;

        2.2. Кәсіпорын құқылы:

        - өз қызметін өзі жоспарлауға;

        - өзінің филиалын және тағы басқа құрылмдық бөлімшелерін, заңға сәйкес ережелерін, жарғыларын бекітуге;

        - ұзақ және қысқа мерзімдік кредиттер алуға;

        - бағалы қағаздар шығаруға;

        - сауда орындарын ашуға;

        - өз өнімдерін, жұмысын, қызметін сатуға.

        3. Басқару және бақылау органдары, олардың міндеттері:

        3.1. Кәсіпорынның жұмысына басшылықты директор жасайды. Директорды құрылтайшы тағайындайды және қызметінен ала алады. Құрылтайшы мен  директордың арасында келісім жасалады. Келісімде директордың құқықтары мен міндеттері, келісімнің мерзімі көрсетіледі;

        3.2. Кәсіпорын директоры сенімхатсыз кәсіпорынның атынан жұмыс істей алады, өзінің жұмысында кәсіпорынның мүддесін қорғайды, кәсіпорынның мүлкін пайдаланады, келісімдер жасайды, сенімхат береді, банкілерде есепшот ашады, штатты бекітеді, бұйрық шығарады, Кәсіпорынның жұмыскерлерінің бәріне қатысты ңусқау береді;

        3.3 Кәсіпорынның қызметіне бақылауды Құрылтайшы жасайды;

        4. Пайданы бөлу және қор құру:

        4.1 Кәсіпорынның мүлкі Құрылтайшының салымдары есебінен, шығарылған өнімдердің, жұмысты, қызметті, бағалы қағаздарды сатудан, банкіден алынған кредиттен тағы басқа заңды түсімдер есебінен алынады. Құрылтайшы_______      теңге көлемінде құрылтай капиталын құрайды;

        4.2. Материалдық және оған теңестірілген шығындардан, соның ішінде еңбекке, банкілер мен бюджетке төленген төлемдерден қалған пайда мына қорларға бөлінеді:

                              - өндірістік даму;

                              - әлеуметтік даму;

                              - резервтік;

                              - басқа қорлар;

        4.3. Кәсіпорын ақшалай қаржысын банкілердің есептік және басқа шоттарында сақтайды, кассалық және есептік операцияларды зандарда белгіленген тәртіпке сәйкес жүргізеді;

        5. Кәсіпорын жұмыскерлеріне кепілдеме:

        5.1. Кәсіпорынның еңбек ұжымын оның жұмысын еңбек келісімі бойынша атқаратын барлық азаматтар құрайды;

        5.2. Кәсіпорын жұмыскерлерді заңмен белгіленген көлемдегі минималды еңбекақымен қамтамасыз етеді, жұмыскерлердің денсаулығы мен еңбеке жарамдылығына келтірген нұскан үшін заңдарда белгіленген тәртіппен жауап береді;

        6. Кәсіпорынды қайта құру мен жоюдың шарттары:

        6.1. Кәсіпорынның қызметін тоқтауы оны жою немесе қайта құру түрінде жүзеге асырылуы мумкін;

        6.2. Кәсіпорынды қайта құру мен жою:

        - меншік иесінің еңбек ұжымымен келісімі бойынша;

        - сот шешімі бойынша жасалады;

        6.3 Кәсіпорын мынандай жағдайларда жойылады:

        - банкрот болып танылғанда;

        - сот құрылтай құттардын және кәсіпорында құру туралы басқа шешімдерді жарамсыз деп танығанда;

        - заңмен қарастырылған басқа негіздемелерге байланысты;

        6.4. Кәсіпорын қайта құрылғанда немесе жойылғанда жұмыстан босатылатын жұмыскергерге олардың құқықтары мен мүдделері заңға сәйкес сақталатынына кепілдік береді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cабақ 25

Тақырыбы: Құрылтай шарты

Мақсаты: Білімділік:      Оқушыларды құрылтай шарты түрлерімен таныстыру.  Бланктерге қойылатын талаптарды білу. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құрылтай шарт түрлері  туралы кіріспе әнгіме

                            2. Құжат  үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                        Құрылтай шарты  қандай кәсіпорындарда болатын құжат?

                        Құрылтай шарт құжатында қандай деректемелер қолданылады?

                        Құжаттың мәтінінде не жазылады?

                        Құжатқа кім қол қояды?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

ЖШС-тің қурылтайшылық құжаттары - қүрылтайшылық шарт пен жарғы. Егер серіктестік бір ғана тулға тарапынан қүрылатын болса қүрылтайшылық шарт жасалмайды. Мүндай серіктестік жарғы негізінде жумыс істейді. ЖШС-тің қурылтайшылық құжаттарын нотариат куәландыруы тиіс (Қәзақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 58-бабы 4 және 5-тармақтары). ЖШС-тің қурылтай құжаттарында осы Кодекстің 41-бабы 4 және 5-тармақта рында аталған мәліметтерге қоса әрбір қатысушының үлес мелшері туралы; серіктестіктің жарғылық капиталына олар салатын салым мелшері, құрамы, мерзімі және тәртібі туралы; серіктестіктің жарғылық капиталына салым салу жөніндегі міндеттерді бузғаны үшін қатысушылар жауәпкершілігі туралы ережелер, сондай-ақ заң қүжаттарында кезделген өзге де мәліметтер болуға тиіс (ҚР Азаматтық кодексінің 58-бабы 6-тармағы).

Серіктестік жарғысы - заңды тұлғаның қуқықтық жағдайын айқындайтын заңды қүжат. Жарғы негізгі қүрылтайшылық қүжат болып табылады. «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілік бар серіктестіктер туралы» заңның 17-бабы 2-тармағына сәйкес Жарғыда серіктестік аты, орналасқан жері, қызмет ету мерзімі (егер ол құрылған кезде белгіленген болса), мүлкінің жасақталу тәртібі, пайданы бөлу мен шығынды өндіру тәртібі, серіктестік мүшелеріне және үлес иелеріне серіктестіктің қызметі туралы құжаттар мен ақпараттарды алуға рүқсат беру тәртібі, серіктестік мушелерінің қүқықтары мен міндеттері, ішкі қызметті реттеуге арналған құжаттарды бекіту тәртібі т.б. керсетілуі керек.

Серіктестік жарғысында қатысушылардың тізбесі беріліп, онда жеке түлғалардың аты-жөні, түратын мекенжайы және жеке басын куәландыратын қүжаттардың мәліметтері, заңды түлғалардың атауы мен орналасқан жері көрсетіледі.

Енді ЖШС қурылтайшылық шарты мен жарғысы схема түрінде қалай болатынын келтірейік.

Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің қурылтайшылық құжаттары

Бітті. Сізде жарғы (мемлекеттік тілде және орыс тілінде 3 дана етіп әзірленген, нотариат куәландырған), ЖШС-н құру туралы шешім (хаттама) бар. Енді Сіз мемлекеттік тіркеуден өту үшін жарна төлеп (кіші кәсіпкерлік субъектілері үшін оның мөлшері 2280 теңгені құрайды), белгіленген форма бойынша арыз толтырасыз да, ЖШС-н тіркеуге арналған қужаттарды Әділет департаментіне тапсырасыз.

Бұдан әрі қалай әрекет ету керек, қай құжатты қалай толтыру қажет деген мәселелерді келесі кезекте әңгімелейтін боламыз.

 

Сабақ 26-27

Тақырыбы:  Лауазымдық нұсқаулықтар

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                    Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                    Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                   Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                   Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Үйымдық, әкімдік  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                              Лауазымдық нұсқау құжаты нені белгілейді?     

                              Лауазымдық нұсқаулықтын мазмұндық балансы қандай түрде беріледі?

                              Құжаттың мәтінінде не жазылады?

                              Құжатты кім жасайды және кім бекітеді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Лауазымдық нұсқаулық кәсiпорын қызметкерлерiнiң құқықтық жағдайын, қызметтерiн, құқықтарын, мiндеттерi мен жауапкершiлiгiн белгiлейдi. Жақсы жасалған, тәжiрибеде сыналған құжат үмiткердi лауазымды қызметке таңдауда жақсы бағдар болады. Соған қоса ол үмiткерлердi аталған лауазымға алуда келiсiм-шарттардың көлемiн елеулi түрде қысқартуға мүмкiндiк бередi.

Тиiмдi басқарi жұмысы лауазымды адамның қызметi мен сол қызметтi жүзеге асырудағы мүмкiндiктерiнiң тепе-теңдiгi арқылы мүмкiн болады.Лауазымдық нұсқаулықтың тепе-теңдiгi мынаны бiлдiредi. Лауазымға тек оларды орындауды қамтамасыз ететiн құралдар арқылы орындалатын қызметтер ғана берiледi. Соның өзiнде құқықтары мен мiндеттерi өзара теңестiрiлуi керек, яғни әрбiр мiндеттеме белгiлi бiр құқықпен қамтамасыз етiлуi қажет және әрбiр құқық тек белгiлi бiр мiндеттемелердiң арқайсында жүзеге асырылуы тиiс. Жауапкершелiк көлемi мен билiк көлемi десолай сәйкестендiрiлуi қажет, яғни, бiр нәрсеге жауапкершiлiк соған сай билiк көлемiмен қамтамасыз етiлуi керек және керісiнше.

Лауазымдық нұсқаулықтын мазмұндық балансы кесте түрінде былай беріледі:

 

ҚЫЗМЕТТЕР                               ҚАРАЖАТТАР

МІНДЕТТЕМЕЛЕР                          ҚҰҚЫҚТАР

ЖАУАПКЕРШІЛІК                               БИЛІК

 

Лауазымдық нұсқаулық мәтініне ең алдымен «Жалпы ережелер» кіреді. Оңда маманңың қызметаясы, оны тағайындау, ауыстыру және босату тәртібі белгіленеді, квалификациялық талаптар анықталады. Сондай-ақ ол кімге бағынатыны, кімді басқаратыны айқындалады. Бөлімде маман өз жұмысында басшылыққа алуға тиіс заң актілері көрсетіледі.

 «Қызметтері» бөлімі маманның қызметінің бағыттарын анықтайды.

 «Лауазымдық міндеттемелері» бөлімінде маманның нақты міндеттері, оның басқару процессіне қатысу түрлері санамалап көрсетіледі.

 «Құқықтары» бөлімінде маманның өз міндеттемелерін орындауға қажетті құқықтары анықталады.

 «Жауапкершілік» бөлімі өз міндеттемелерін сапасыз және өз мезгілінде орындамағаны үшін жауапкершілікті белгілейді.

 «Лауазым бойынша байланыстар» бөлімінде хабар алмасу мен қызметтік өзара қатынастар шеңбері, құжаттардың жүргізілу тәртібі белгіленеді.

Лауазымдық нұсқаулықты бөлімшенің басшысы жасайды және кәсіпорынның директоры бекітеді.

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

1.Құжат үлгісінде берілген лауазымдық нұсқаудың  мәтінін оқып, орыс тіліне аударыңыз.

2. Құжат үлгісін ДК-де рәсімденіз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 28-29

Тақырыбы:   Штат кестесі

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                  Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                  Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                  Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                  Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Үйымдық, әкімдік  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                        Штаттық кестеде  не анықталады?     

                        Штаттық кестеде қандай   деректемелер қолданылады?

                        Құжаттың қандай бөлімдері бар, олардың мәтінінде не жазылады?

                        Штат кестесі құжатында не көрсетіледі?

                        Штат кестесіне кім қол қойып бекітеді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Штат кестесі

Кәсiпорынның құрамы, сандық құрамы, бiрiншiден, «Құрылым және штат саны» деген құжатта бекiтiледi. Құжаттардың мәтiндiк белгiсi кесте түрiнде орындалады. Онда кәсiпорынның барлық құрылымдық бөлiмшелерi, оларға кiргiзiлген қызмет түрлерi және әр қызмет түрi бойынша штаттық түлғалар саны көрсетiледi.

Құжат кәсiпорынның (лауазымдық және сандық құрамы, жалақы) бланксiнде жасалып, оған басшысының орынбасары қол қояды, бас есепшiмен келiсiлiм, бiрiншi басшы бекiтiледi.

Кәсiпорынның лауазымдық және сандық құрамы, жалақы қоры көрсетiлiп, «штат кестесiнде» бекiтiледi. Ол кәсiпорынның бланкiсiнде толтырылып, қызмет түрлерiнiң тiзiмi, штаттық түлғалардың саны, қызметақысы, қосымша ақы және жалақының айлық қоры туралы мәлiметтердi бередi.

Штат кестесiне кәсiпорын басшысының орынбасары қол қойып, бас есепшi мен келiсiле отырып, кәсiпорынның басшысы бекiтедi. Бекiту белгiсiнде кәсiпорынның жалпы штат саны, еңбекақының айлық қоры көрсетiледi.

Бүл аталған құжаттарға тек басшысының бүйрығы мен өзгерiстер енгiзiледi.

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

 

1.Құжаттардың  үлгілерінің  мәтінін оқып, қазақ  тіліне аударыңыз.

2.Құжат үлгісін ДК-де рәсімденіз.

 

 

 


 

 

УТВЕРЖДАЮ

штат в количестве 6 единиц с месячным фондом

заработной платы 150 000 (сто пятьдесят тысяч) тенге

директор с/х «Тулпар»

_____________ Д.М. Иренова

00.00.00

 

ШТАТНОЕ РАСПИСАНИЕ

 

00.00.00

 

г. Астана

 

Наименова

ние должности

Количество штатных единиц

Должностные оклады

Надбавки

Месячный фонд заработной платы

Примечание

  персо

нальные

прочие

Директор

1

35 000

 

 

35 000

 

Заместитель директора

2

30 000

 

 

60 000

 

Бухгалтер

1

25 000

 

 

25 000

 

Кассир

1

15 000

 

 

15 000

 

Секретарь

 

1

15 000

 

 

15 000

 

 

 

Заместитель руководителя            подпись                       И.О.Фамилия

 

Главный бухгалтер                         подпись                       И.О.Фамилия

00.00.00

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 30-31

Тақырыбы:  Бұйрықтар

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                       Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                      Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                      Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                      Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Жарлық   құжаттары туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                              Бұйрық құжатының анықтамасын берініз..         

                              Бұйрықтын қандай түрлері бар?

                             Негізгі қызмет бойынша құжаттың мәтінінде не жазылады?

                             Жеке құрам бойынша бұйрықта не жазылады?

                             Құжатқа кім қол қояды?

                             Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Бұйрық – қандай да бір міндеттерді шешу ұшін мекеме басшысы шығаратын өкімдік құжаттардың бірі.

Кәсіпорын жұмысын ұйымдастыру, қаржыландыру, жоспарлау,  өнімді өткізу сияқты өндірістік мәселелерді шешуге бағытталған бұйрықтар негізгі қызмет бойынша бұйрық деп аталады. Бұйрықтарда ең алдымен мекеменің атауы, күні, айы, жылы және бұйрық нөмірі көрсетілуі тиіс. Сосын «БҰЙРЫҚ»  деген сөз және не туралы бұйрық екені жазылады.

Мысалы: Штаттық кестеге өзгерістер енгізу туралы

                  Кәсіпорынның  жойылуы туралы  және т.б.

Негізгі қызмет бойынша бұйрықтар жеке құрам бойынша  бұйрықтардан бөлек нөмірленіп, жеке жұргізіледі. Негізгі қызмет бойынша бұйрық мәтіні екі бөліктен тұрады. Бірінші констатациялық бөлікте бұйрық беруге негіз болған дерек көрсетіледі. Ол мемлекеттік органдардың нормативті құжаттары, директорлар кеңесінің, акционерлердің жалпы жиналысының шешімдері немесе өндірістік қажеттілік болуы мүмкін. Негізгі қызмет жөніндегі бұйрық негізі, әдетте «... байланысты»,  «... жүзеге асыруда»,  «... жақсарту мақсатында»,  «... орындау мақсатында»,  «... жетілдіру мақсатында»,  «үшін»,  «сәйкес» деген сияқты тұжырымдаулармен басталады. Егер берілетін бұйрық түсіндіруді қажет етпейтін болса, констатациялық бөлім жазылмайды. Негізгі қызмет бойынша бұйрықтың екінші бөлігі  өкімдік бөлім деп аталады. Ол «БҰЙЫРАМЫН» деген сөзден басталады.  «БҰЙЫРАМЫН» деген сөз бас әріптермен жазылады. Бұйрықтың өкімдік бөлігінде кімге не тапсырылатыны, оның орындалу мерзімі көрсетіледі. Егер тапсырмалар бірнешеу болса, әр тармақ  азат жолдан басталады. Соңғы тармақта бұйрықтың орындалуын қадағалайтын жауапты адам көрсетіледі. Барлық бұйрықтардың мәтінінде етістік бұйрық райдың үшінші жағында жазылады.

Мысалы: жүргізілетін болсын

                   Тыйым  салынсын

                    Қабылдансын

                    Босатылсын

                    Белгіленсін

                    Жүктелсін

                   Тағайындалсын

                   Ауыстырылсын және т.б.

 

Жеке құрам бойынша бұйрықтар арқылы жұмысқа қабылдау, қызметi бойынша ауыстыру, жұмыстан шығару, демалыс беру, мадақтау және жазалау ресiмделедi. Мұндай бұйрықтар негiзгi қызметке қатысты бұйрықтардан бөлек жүргiзiлiп, оның екi түрi де бiркелкi бланкiлерге толтырылады.

       Жеке құрам бойынша бұйрықтар мәтiнiнiң тақырыбына жұмысқа алу, басқа жұмысқа ауыстыру, жґмыстан шығару, демалыс беру туралы және т.б. атаулар қойылады.

       Мұндай бұйрықтардың мәтiнiнiң белгiлеушi бөлiгiнде негiзгi қызметке байланысты бұйрықтарда мiндеттi саналатын «БҰЙЫРАМЫН» сөзi болмайды. Сондықтан жеке құрам бойынша бұйрықтар нұсқаулық әректтердi бiлдiретiн ҚАБЫЛДАНСЫН, ТАҒАЙЫНДАЛСЫН, АУЫСТЫРЫЛСЫН, ШЫҒАРЫЛСЫН, ДЕМАЛЫС БЕРIЛСIН, ЖОЛСАПАРҒА ШЫҚСЫН т.б. сөздермен басталады.

       Жеке құрам бойынша бұйрықтардың жай (жеке) және күрделi түрлерi болады. Жеке бұйрықтарда бiр қызметкер туралы ақпараттар берiледi. Атап айтқанда, этикалық жағы ескерiлiп мадақтау және жазалау туралы бұйрықтар бөлек толтырылады.

       Жиынтық бұйрықтарда әртүрлi басқарушылық әрекеттер көрiнiс табуы мүмкiн.

       Бұйрықтың әр тармағы ЕтЗК талаптарына сәйкес болуы қажет. Кез келген кадрлық бұйрықтардың мазмұны тұрақты түрде мынадай мәлiметтерден тұрады: нұсқаулық әрекеттердi (ауыстыру, жұмыстан шығару, тағайындау т.б.) көрсету, жұмысшының тегi, аты-жөнi, қызметi, құрылымдық бөлiмшесi, бұйрықта берiлген тармақтың күшiне ену мерзiмi (егер бұйрықтың тiркелу мерзiмiне сәйкес келмесе).

       Жеке құрам бойынша жиынтық бұйрықтардың тармақтарындағы басқа мәлiметтердiң құрамы нұсқаулық әрекеттердiң ерекшелiктерiне қатысты белгiленедi.

       Мысалы, жұмысқа қабылдауда белгiленген еңбек ақы көлемi, қабылдау шарты (уақытша, 00.00.0 ден 00.00.0 аралықындағы сынау мерзiмiмен т.б.) және тағы басқалары мiндеттi түрде көрсетiледi.

       Басқа жұмысқа ауыстырғанда жаңа қызметi, ауыстыру түрi, оның себебi, еңбек ақысындағы өзгерiстер көрсетiледi.

       Жеке құрамға қатысты бұйрықтардың әр тармағы еңбек туралы заңдарға, iшкi еңбек тәртiбi ережелерiне сәйкес болуы керек және ол жұмысшыға ескертiледi.

       Әдетте жеке құрам туралы бұйрықтардың жобасы басқа да осыған қатысты қызмет иелерiмен: бас бухалтермен, заңгермен, құрылымдық бөлiмшенiң басшысымен келiсiледi. Жеке құрам бойынша бұйрықтарға кадр бөлiмi басшысы тарапынан бұрыштама белгi қойылуы мiндеттi болып саналады.

       Жеке құрамға қатысты бұйрықтар мiндеттi түрде тiркеледi.

       Жеке құрам бойынша еңбек туралы заңдарды бұзып толтырылған бұйрықтар белгiленген тәртiп негiзiнде қайтып алынады.

 

Жеке құрам бойынша – по личному составу

Өкімдік құжат                - распорядительный документ

Негізгі қызмет бойынша -  по основной деятельности

Штаттық кесте                - штатное расписание

Кәсіпорынның жойылуы – ликвидация предприятия

Айрықша жұмыс жағдайлары – особые условия труда

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1.      Сөз тіркестерін аударыңыз

Бұйрық негізі, бұйрық шығару, акционерлердің жалпы жиналысы, негізгі қызмет бойынша, міндеттерді шешу, мемлекеттік органдар, бұйрықтын орындалу мерзімі, мекеме басшысы, өндірістік қажеттілік,  келісімшарт  мерзімі, кәсіпорынның жойылуы,  нұсқаулықты еңгізу, құжаттармен жұмыс істеу, қамтамасыз ету, нұсқаулықты бекіту, ережені басшылыққа алу, нұсқаулықты көбейту, бұйрықтың орындалуын қадағалау, кәсіпорынның барлық бөлімшелері, қамтамасыз ету мақсатында

2.      Үлгі бойынша   негізгі қызмет бойынша  бұйрық  құрастырыңыз

№ 5 орта мектеп. БҰЙРЫҚ. 00.00.00 № ---.  Көкшетау қаласы.  Оқұшылардың білім сапасын  көтеру туралы. Оқұшылардың білім сапасын көтеру және оқұшылардың білімге қызығушылығын арттыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН  1. Ай сайын пән мұғалімдері өз пәндері бойынша аттестация өткізсін. 1. Жыл бойы әрбір пән бойынша мектеп ішінде олимпиадалар мен  байқаулар өткізілсін. 3. Бұйрықтың орындалуы оқу ісінің меңгерушісі Р.С. Исинаға жүктелсін. Мектеп директоры. Қолы. Аты-жөні.

3.      А. Асановты «Қуат» құрылыс фирмасына инженер қызметіне қабылдау туралы.

4.      Ж. Досановты еңбек тәртібін ұдайы бұза бергендігі үшін үйлестіруші қызметінен босату туралы.

5.      Университет ішінде және ауласында шылым шегуге тыйым салу туралы.

 

 

 

 

 

Мекеменiң, кәсiпорынның                                                                   Наименование      

атауы                                                                                                       ведомства,          учреждения  

(қазақ тiлiнде)                                                                                                (на русском языке)

                                                                                                                                     

БҰЙРЫҚ                                                                                                ПРИКАЗ

00.00.00.        №____    

Алматы                                                                                                    Алматы

Шығарылған орны                                                                                 Место издания

(қазақ тiлiнде)                                                                                           (на русском  языке)

 

Жұмысқа қабылдау туралы

 

         Төлеуова Мәншұк Есiмқызы  маркетинг бөлiмiнiң инженерi қызметiне 00.00.00. ден бастап айына 25000 (жиырма  бес мың)теңге жалақысымен тағайындалсын.

         Негiздеме: М. Е. Төлеуованың өтiнiшi.

 

Директор                                   қолы                                                 қол қоюшының     аты – жөнi

                                                        

Бұрыштама белгi

Кадр бөлiмi

 

«Арай» ЖШС

Жұмысқа қабылдау туралы

№1 БҰЙРЫҚ

11.02.2003

        Алма Омарова 2003 жылы ақпанның 10-ынан жоспарлау бөліміне бухгалтер ретінде жұмысқа қабылдансын.

        Алма Омароваға 10000 (он мың) теңге көлемінде еңбекақы тағайындалсын.

        Негіздеме: А. Омарованың өтініш.

        Бұйрықпен таныстым:  қолы / Омарова /

 

 

 

 

Ұлттық банкінің облыстық басқармасы

Кезекті еңбек демалысын беру туралы

№1 БҰЙРЫҚ

11.03.2003

        Екінші дәрежелі банкілерді жою үрдісін бақылау бөлімінің жетекші маманы Алма Омарға 2003 жылғы наурыздың 10-ынан наурыздың 31-іне дейін, 28 жұмыс күніне кезекті еңбек демалысы берілсін.т

        Негіздеме: А. Омардың өтініш.

        Бұйрықпен таныстым:  қолы / Омар / 

 

 

 

 

 

«Роса» ААҚ

Жұмыстан босату туралы

№3 БҰЙРЫҚ

20.03.2003

        Жоспарлау бөлімінің бухгалтері Алма Омарқызы, зейнетке шығуына байланысты, 2003 жылғы наурыздың 19- ынан жұмыстан босатылсын

        Негіздеме: А. Омарқызының өтініші.

        Бұйрықпен таныстым:  қолы / Омарқызы /

Кадрлар бөлімінің бастығы                                                                      қолы / тегі /   

              

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 32-33

Тақырыбы:  Өкімдер

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                       Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                      Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                      Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                      Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Басқару   құжаттары туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                              Өкім құжатының анықтамасын берініз..  

                             Өкім құжаттың мәтінінде не жазылады?

                             Құжаттың басқару  бөлігі қандай сөздермен аяқталады?

                             Құжатқа кім қол қояды?

                             Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Өкiм – кәсiпорынның күнделiктi өндiрiстiк-шаруашылық және әкiмшiлiк қызметiнiң жедел мәселелерi бойынша директор немесе оның орынбасары шығаратың құжат.

Өкiм кәсiпорынның iшкi құжаттарына арналған бланкiлерде ресiмделедi және оған директор немесе оның орынбасарлары қол қояды.

Өкiмнiң мәтiнiне:

-нақты тапсырма;

жауапты орындаушы;

орындау мерзiмi кiредi.

Басқару бөлiгi әдетте, қазақ тiлiндегi мәтiнде «Мiндеттеймiн», «Белгiлеймiн» деген сөздермен аяқталады.

 

 

ЖШС «Томирис»

 

 

ӨКIМ

 

 

00.00.0                                                                      №_____

 

 

Екiбастұз қаласы

 

 

Жөндеу жұмыстарын жүргiзу туралы

 

 

№ 5 бөлмедегі жылу жүйесінің авариялық

Жағдайына байланысты

 

 

МIНДЕТТЕЙМIН:

1.    № 5 бөлмеге жөндеу жұмыстары жүргізілсін

2.    Жауапты сантехник Акишев О.О. Орындау мерзiмi 5 күн

3.    Осы өкімнің орындалуын қадағалауды бас инженер Акишева Р.С.

 

Басшы                                           қолы            Аты-жөні

 

Белгiлер:

Юрисконсульт                                қолы           Аты-жөні

 

№_____ iске

_______ Аты-жөні

 

 

Сабақ 34-35

Тақырыбы:  Нұсқау

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                       Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                      Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                      Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                      Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Жарлық   құжаттары туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                              Нұсқау құжатының анықтамасын бер.

                             Нұсқау құжаттың мәтінінде не жазылады?

                              Құжатқа кім қол қояды?

                             Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

 

 

Нұсқау-бұйрықтарды, нұсқаулықтарды тапсырмаларды орындауды ұйымдастыруға байланысты мәселелер бойынша басқару құжаты. Нұсқауға кәсіпорынның директоры немесе құзыреті шегінде оның орынбасары қол қояды.

Нұсқаудың басқару бөлігі қазақ тіліндегі мәтінде «ұсынамын», «міндеттеймін» деген сөздермен аяқталады.

Нұсқауларға күнтізбелік жыл шегінде реттік сандар беріледі.

 

 

 

 

 

 

ЖШС «БАК»

 

 

НҰСҚАУ

 

 

00.00.00           №____

 

 

Екiбастұз қаласы

 

 

2008 жылғы демалыс кестесі туралы

 

 

2008 жылы берiлетiн демалыстардың кестесін жасау үшін

ҰСЫНАМЫН:

1. Құрылым бөлімшелерінің басшылары хатшыға 2009 жылғы еңбек демалысың шамамен салынған тізімін сынуға тиіс. Тізімді тапсыру уақыты 00.00.00 дейін.

 

2. Хатшы 2009 жылғы еңбек демалысының кестесін жасап оны 00.00.00 дейінгі мерзімге еткізсін.

 

 

Басшы                               қолы                  Аты-жөні

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 36-37

Тақырыбы:  Шешім (қаулы)

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                       Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                      Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                      Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                      Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Жарлық   құжаттары туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                              Шешім  құжатының анықтамасын бер.

                             Шешім  құжаттың мәтінінде не жазылады?

                              Құжатқа кім қол қояды?

                             Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Мұндай құқықтық актiлердi алқалық басқару органдары қабылдайды. ҚР Азаматтық Кодексіне, басқа да заң шығару актілеріне сәйкес мемлекеттік басқару органдары мынадай жарлық құжаттар шығарады: Министрлер кабинеті – қаулылар; Премьер- Министр және оның орынбасарлары – жарлықтар; минитсрліктер – министрлердің бұйрықтарын, алқа шешімдерін; комитеттер мен комиссиялар – қаулылар, бұйрықтар, нұсқаулар; кооперативтік ұйымдар – шешімдер; қоғамдық ұйымдар – қаулылар, жарлықтар.

Үлгiсi жағынан әр түрлi құжаттар шығаруға өкiлеттi органдардын бiрлескен жарлық құжаттары «бiрлескен шешiм» түрiнде шығарылады және ол шешiм бұл құжатты қабылдағай ұйымдардың әр қайсысы үшiн құқықтық күшке ие болады.

Мәселелерді талқылаудың барысы және алқалық органдар отырыстарында, кеңестерде, жиналыстарда, мәжілістерде қабылданған шешімдер хаттамаларда белгіленіп отырады.

          Қаулы – алқалық тұрғадан басқарылатын органдардың алдарында тұратын кейбір мәселелерді шешу мақсатында шығаратын құқықтық актілері.

Шешiм немесе қаулы өндірістік мәселелер бойынша жасалған алқалық органдардың құжаттарын білдіреді. Шешім «ШЕШТІ», «ШЕШІЛДІ», «ҚАУЛЫ ЕТЕДІ», «ҚАУЛЫ ҚАБЫЛДАНДЫ» деген сөздерді пайдалана отырып басқару құжаттары сияқты ресімделеді. Шешімге алқалық органның Төрағасы және оның мүшелері немесе Төраға мен хатшы қол қояды

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

         1.            Қаулының  мәтіні оқып, орыс тіліне аударыныз. Қосымшада берілген                    қаулының мәтінінен кез – келген қаулының мәтінінде болатын немесе жиі кездесетін сөздер мен сөз тіркестерін тауып, көшіріп жазыңыз.

 

 

Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігінің ақпараттық –                                                                                                            баста орталығы «Қазстатақпарат» республикалық

мемлекеттік кәсіпорынын құру туралы

 

                                                            ҚАУЛЫСЫ 

 

        Елдің әлеуметтік – экономикалық дамуы туралы жұртшылықтың хабардар болу деңгейін көтеру үшін, сондай – ақ статистикалық қызмет көрсетулерді тұтынушыларға сапалы жеткізу мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулы етеді;

        1. Шаруашылық жүргізу құқығындағы «Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігінің ақпарттық – баста орталығы «Қазстатақпарат» құрылыссын; 

        2. Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігі кәсіпорынға қатысы мемлекеттік басқару органы, сондай – ақ мемлекеттік меншік құқығы субьектісінің функцияларын жүзеге асырушы орган болып белгіленсін;

        Кәсіпорынның негізгі міндеттері:

            Статистикалық ақпаратты басып шығару, тарату және сату;

        3.2. Статистикалық жинақтарды, бюллетеньдерді, статистикалық еаептілік нысандарының блакілерін басып шығаруға байланысты полиграфия қызметтер;

        3.3. Маркетингтік зерттеулер саласында қызметтер көрсету.

 

        Қолдар

        Бұрыштамалар           

 

 

Сабақ  № 38-39

Тақырыбы:  Қызмет  хаттары 

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                           1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                           2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                           3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                           4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                   1. Қызметтік хаттың анықтамасын бер.          

                                   2. Қызметтік хаттың қандай түрлері бар?

                                   3. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

                                   4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

                                   5. Құжатқа кім қол қояды?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Қызметтік хаттар ұйымдардың басқа ұйымдарымен, жеке адамдармен байланысуының құралы. Қызмет бабымен жазылатын хаттар түрлі жағдайларға байланысты жазылады. Ұйымдар байланыстың қазіргі заман талабына сай құралдарын, атап айтқанда телефонда, факсті, модемдік байланысты т.б. пайдаланса да, қызметтік хаттардың мәні ерекше болып қала бермек. Қызметтік хаттардың көмегімен басқа ұйымдармен және жеке тұлғалармен келіссөздер, ұсыныстар, өтініштер жасалады. Қызметтік хаттар тек ресми байланыс үшін қолданылады және ұжам мүшелері атынан, ұжымның мүддесі үщін жазылады. Хаттың мәтіні алушының тез қабылдауына ыңғайланып қысқа, түсінікті етіп жазылады. Мамандар қызметтік хаттың мәтіні бір беттен аспағаны жөн деп санайды. Хат мәтінін ресмилікті сақтай отырып, өтіну, ұсыну мәнінде құрастыру үшін дайын қалпында қолданылатын сөздер мен сөз тіркестері пайдаланылады. Хат мәтінінде қолданылатын сөздер тура мағнасында қолданылады. Хатта күмәнді, анықталмаған деректер туралы сөз қозғауға болмайды. Сөйлемдер қысқа болып құрыстырылады. Қызметтік хаттар арнайы бланкілерге жазылады. Республиканың ішіндегі адресатқа жіберілетін хаттар қазақ, орыс тілдерінде екі бөлек ресімделеді. Реквизиттер бланкінің бұрышына немесе ортасына орналастырылады. Хаттың реквизиттері:

1.                       ҚР Мемлекеттік гербі

2.                       ұйымның атауы

3.                       ұйым туралы ақпараттық деректер

4.                       құжаттың датасы

5.                       құжаттың тіркеу нөмірі

6.                       түскен құжаттың тіркеу нөмірі мен датасына сілтеме

7.                       адресат

8.                       мәтін

9.                       қол

10.орындаушының тегі мен телефон нөміріне сілтеме

Қызметтік хаттардың ішінде кепіл хатта ғана құжат түрінің атауы көрсетіледі.

  Өтініш хат

  Хаттың бұл түрі ұйымның атынан өтініш білдіргенде жазылады. Хат мәтінінің бірінші бөлімінде өтініштің себебі өте қысқа және ресми түрде жазылады. Хатта адресатқа өтінішті қабылдағаны үшін алдын – ала ризашылық білдіру қажет. Хатта І жақтан өтінемін, І жақ көпше түрде өтінеміз, ІІІ жақ өтінеді деген етістіктер қолданылады.

 Жауап хат.

 Жауап хаттың мәтіні төмендегі жүйеде құрастырылады: жауап жазуға негіз болған өтініш, өтінішке қайтарылатын жауаптың себебі, өтінішке қайтарылатын жауап. Өтініш қабылданбаған жағдайды мәтінде «өкінішке орай сіздердің тараптарыңыздан жасалған туралы өтініштеріңізді қабылдай алмаймыз» немесе «орындауғв мүмкіншілігіміз жоқ» деген сияқты тіркестерді қолдану өтінішке үзілді – кесілді жауап бермеуге мүмкіндік береді.

 Ақпараттық хатта.

 Ақпараттық хатта басқа мекеме қызметкерлеріне немесе мүдделі жеке тұлғаларға болатын оқиға, шара туралы хабарланды. Хат мәтінінде І жақтан «хабарлаймын» немесе І жақ көпше түрде «хабарлаймыз» деген етістіктер қолданылады. Хатқа хатшы немесе референт қол қоюы мүмкін. Ақпараттық хаттар арқылы ұйымда өткізілетін шаоралар кәсіпорынның шығаратын өнімдері насихатталуы да жиі кездеседі.

Ескерту хат.

Ескерту хат телефонмен сөйлесуге немесе кездесіп қаралатын мәселе жөнінде келісуге мүмкіндік болмаған жағдайда жазылады. Хат мәтінінде іске асырылуы тиіс әркет жайлы ескеріледі және сол әркет іске асырылмаған жағдайда қолданылатын шаралар көрсетіледі. Хат мәтінде «ескертеміз», «бұған дейін ескерткенбіз», «шара қолдануға мәжбүр брламыз» деген тіркестер жиі қолданылады.

Шақыру хат.

Шақыру хат бір адамға немесе ұжымқа арналап жазылуы мүмкін. Хат мәтінінде «шақырамыз», «қатысуыңызды өтінеміз» деген сөздер мен сөз тіркестері қолданылуы мүмкін.

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

 

1.                       Кәсіпорынның жеке және мемлекеттік кәсіпорындарға келісімді ақылға персоналдық компьютер сататыны туралы ақпараттық хат жазыңыз.

2.                 Келесі кәсіпорынның басшылығының атына кәсіпорынның шығаратын өнімі туралы толық мәлімет сұрап өтініш – хат жазыңыз.

3.                              Мекеменің атынан жеке тұлғаға белгілі бір жағдайға байланысты ескерту- хат жазыңыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кәсiпорынның атауы                                           Директоры Омаров Б.А.

00.00.00 № 21/1-3                                                 Кәсiпорынның мекен-жайы                                                                            

№__00.00.00                                                          Павлодар      

                                                                               Торайғыров, 98                                                                                            

                                                                                637003,                                                                                   

                                                                                тел. 552763

                                                                                 факс

 

Жиһаз жеткiзудi туралы

 

Құрметтi Болат Асқарұлы!

 

          Бiз Сiзе 00.00.00-дағы №___келiсiм-шарт бойынша келiсiлген үш офис жиһазының комплектiсiн, өкiнiшке орай, уақытында жеткiзiп бере алмағыныңыз туралы хабарлаймыз. Өзара келiсiлген мерзiмнен берi екi апта уақыт өтiп кеткенiн естерiңiзге саламыз.

            Бұдан әрi кешiктiретiн болсаңыздар бiрлескен қызметтi доғаруымыз әбден мүмкiн.

            Бiз Сiздер қажеттi шаралар қолданып, оның нәтижесi туралы бiзге хабарлайды деген үмiттемiз.

 

Директор                                                                  қолы                                            аты-жөнi

 

Райымбекова 234 5 192

 

 

 

 

 

 

С.Тарайғыров атындағы ПМУ                                           Мемлекеттік                         

Кіріс № 304                                                                           нотариалдық кеңсесі

Павлодар                                                                            Мемлекеттік нотариус

                                                                   М.Т.Жангазиновқа

 

 

 

        Сіздің 13.11.2008 жылғы № 00012 хатыңызға

       «Данабанк» ААҚ Иван Алексеевич Сидоровтың 04.07.2008 жылы қайтыс болған мезгілінде Елена Сергеевна Сидировтың атына салған салымы болмағанын хабарлайды.

 

«Данабанк» ААҚ басқармасының

  Төрағасы                                                                қолы                                     тегі   

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 40-41

Тақырыбы:  Актілер

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                       1.  Акт қандай құжат?.          

                                       2. Актілер қандай жағдайларда құрастырылады?

                                       3. Актілердің мәтіні неще бөлімнен тұрады, бұл бөлімдерде не жазылады?

                                       4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

                                       5. Құжатқа кім қол қояды және кім бекітеді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Акт – бiрнеше лауазымды адамдардың белгiлi бiр фактiнi не оқиғаны растап қол қойған құжат түрi. Актiнi жеке адам (тексерушi - ревизор, сарапшы – аудитор, инспектор) толтыруы да мүмкiн. Актiлер кәсiпорынның не оның бөлiмшесiнiң және жеке лауазымды адамдардың қызметiн тексеру қорытындысы бойынша, мүлiктiң не құжаттың қабылдау – өткiзу, объектiнiң немесе тауар – ақшалық бағалы заттарды қабылдау кезiнде жасалады. Актiде мындай деректемелер болады: кәсiпорын атауы, құжат түрi, күнi, индексi, жасалу орны, бекiту белгiсi, тақырыбы, мәтiнi, қосымшасы бар екенi туралы белгi, қолы.

            Актiге комиссия төрағасының және мүшелерiнiң қолы қойылады.

            Актiнiң мәтiнi екi бөлiктен: кiрiспеден және белгiлеушi бөлiктен тұрады.

            Кiрiспеде актiнi жасауға негiз болған құжат түрi, оның нөмiрi, күнi көрсетiледi. Ары қарай лауазымдары көрсетiлген комиссия құрамы, сондай-ақ тексеру кезiнде болған адамдардың тiзiмi аталады.

            Белгiлеушi бөлiгiнде комиссия жұмысының мақсат – мiндеттерi, мәнi баяндалып, айқындалған фактiлер ресiмделедi. Актiнiң саны мүдделi жақтарға қажеттi мөлшерде жасалып, мәтiн сонында көрсетiледi.

          Акт жасалған соң, комиссия оның мазмұнымен актiде аталған адамдарды қолхат алып таныстырады.

Акт әкiмшiлiк тарапынаң бекiтiлiп, басқару шешiмдерiн шығару үшiн негiз болады.

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

 

  1. Сөз тіркестерін аударыныз:

Шын мәнінде, салық инспекциясы, әлеуметтік қамсыздандыру  бөлімі, 23-пәтердің тұрғыны, тапсыру үшін, оқу бөлімі, тұрғын үй, кадр бөлімі, анықтама әкелу, өз күшінде.

  1.  Акт үлгісіне қарап құжатты толтырыныз:

 

    

 

 

 

  (министрлiктiң, ведомствоның                                         БЕКIТIЛГЕН

           атауы)                                                                         Министрдiң бұйрығы

 

АКТ

 

________№___________

(шығарылған жерi)_____

(өндiрiстiк бiрлестiктiң

_____________________

         атауы)

 

жою туралы

 

 

Негiздеме: «__________________________________________

 __________________________________________

туралы» министрдiң _________________№___________________________

бұйрығы.

Акт жасаған комиссия:____________________________________

Төрағасы___________________________________

                                              (қызметi, аты-жөнi)

Комиссия мүшелерi: 1. __________________________________________

                                              (қызметi, аты-жөнi)

                              2. __________________________________________

                                              (қызметi, аты-жөнi)

 

 

әтiн)

        

3 дана етiп жасалған:

         1-данасы

         2-данасы

         3-данасы

 

 

Комиссия төрағасы                        қолы                                            аты-жөнi

 

Комиссия мүшелерi                       қолы                                             аты-жөнi

 

Сабақ 42

Тақырыбы:  Факстер

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                       1.  Факс дегеніміз не?.          

                                       2. Факс қалай жіберіледі?

                                       3. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

                                       4. Құжатқа кім қол қояды және кім бекітеді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Факсимилдiк байланыс, көбiнесе қысқаша «факс»деп аталады, қазiр кең қолданылады. Факстiң ең құнды жерi ол аппарат арқылы тек қана мәтiндi құжаттарды ғана емес, кестелi, кесiмдi құжаттарды да тез арада екiншi адамға немесе екiншi мекемеге жеткiзуге болады. Факс арқылы мәтiнiң, кестенiң, кескiннiң, қол қойылған кез-келген құжаттың дәл сол күйiнде қайталанған нұсқасы екiншi мекемеге жеткiзiледi. Сондықтан да дәл қазiр факстi алмастыруға келетiн байланыс түрi жоқ.

қазiргi таңда елiмiздiң көптеген мемлекеттiк, жеке кәсiпорындары мен мекемелерiнiң офистерi жаңа заманның қабылдау-хабарлау аппараты – факспен жабдықталған. Факстiн жеткiзу жылдамдығы өте жоғары, себебi факс арқылы жiберiлген кез-келген құжат санаулы сағаттардан кейiн-ақ адресат қолына тиедi.

Факс арқылы жiберiлетiн құжат А4 формалы бланкiге кейде  А5 формалы бланкiге тортырылады. Фотография, сызба, кесте т.б. сияқты үлкен көлемдi құжаттар алдынала факс аппаратының мүмкiншiлiгiне сәйкес келетiндей етiлiп кiшiрейтiлуi керек.

Факс арқылы жiберiлетiн iс қағаздардың құрылымы:

- жiберушiнiң толық мекен- жайы ұсақ шрифтерiмен бланкiнiң сол жақтағы бұрышына жоғарылау жазылады;

- жiберушi мекеменiң аты бланкiнiң оң  жағына жоғарылау жазылады;

- бланкiнiң ортасына «факс арқылы» деп үлкен шрифтiлерiмен жазылады;

- алушының аты-жөнi сол жаққа, барыс септiгiнде жазылады. Мысалы, кiмге: Мұратбеков Асқар Құрамысұлына;

- жiберушiнiң аты-жөнi оң жаққа шығыс септiк тұлғасында жазылады. Мысалы, кiмнен: Досжанов Едiге Арманұлынан;

- одан төмен, сол жаққа факс нөмiрi жазылады. Мысалы, факс: 13-01;

- оң жақ шетке, құжат көлемiнiң неше беттен тұратыны жазылады. Мысалы, Көлемi: 7 (жетi) бет;

- факс нөмiрiнiң төменгi жағынан мәлiмет немесе ақпарат жiберiлген аппарат нөмiрi жазылады. Мысалы, 8-3292-43-50-66;

- оң жаққа, құжат көлемi жөнiндегi мәлiметтiң төменгi жағына  күн мерзiмi, қажет жағдайда жiберiлген сағаты көрсетiледi;

- сол жақ шетке, аппарат нөмiрiнен төмен, факс арқылы жiберiлетiн хабардың тақырыбы жазылады. Мысалы, 1 жарты жылдық есеп;

- оң жаққа, қажет болған жағдайда күн мерзiмiнен төмен құжаттың көшiрмесiн алушы адамның аты-жөнi жазылады. Мысалы, Көшiрмесi: Аяпова Назира Жакенқызына.

Осыдан кейiн бланк көлденең жiңiшке сызықпен сызылады да, сызықтан кейiн «Тез қаралуға тиiс», «Құпия», «Қажеттi белгiлер соғу үшiн» сияқты қосымша ескертулер жазылады. Бұдан кейiн де көлденең жiңiшке сызық сызылып, негiзгi мәтiн жазылады.

Мекемеге факс арқылы жiберiлген құжаттар арнайы журналға тiркеледi.

 

ФАКС

 

Кәсiпорынның атауы                     Кәсiпорынның басшысы

Кәсiпорынның мекен-жайы            _________________

«__»_________2008 ж. №__       факс (095) 141 1526

№____«___»________2006 ж.

 

«__»________2006 жылғы №__     шот бойынша төлемдi кешiктiру туралы

 

Құрметтi____________________ !

            «Технократ-105» жабдығының комплектiсiн жеткiзiп беру туралы «__»_____2007 ж. №____ шот бойынша төлемнiң кешiктiрелгенiн естерiңiзге саламыз. Шотты Сiздерге факс бойынша 10 күн бұрын жiбергенбiз.

            «__»_____2007 ж. №____ келiсiм-шарттың 6.4. тармајшасына сәйкес 5 банктiк күннен кейiн кешiктiрiлген төлем үшiн өсiмақы есептеледi.

            Бiз Сiздер тез арада мәселенi шешедi деп сенемiз.

           

          Директор                                               қолы                                  аты-жөнi

           

          P.S. Бұл ескертпенi алған кезде Сiздер төлемдi төлеп үлгерген болсаңыздар,бiз Сiздерге тек қана алғысымызды бiлдiремiз.

Сабақ 43-44

Тақырыбы:  Анықтамалар

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                              1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                              2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                              3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                              4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                         1.  Анықтама нені дәлелдейді?.      

                                         2. Анықтаманың мәтіні қалай құрастырылады?

                                         3. Анықтаманың қандай түрлері бар?

                                         4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

                                         5. Құжатқа кім қол қояды

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Анықтама – мазмұны белгiлi бiр фактiнi я оқиғаны дәлелдейтiн, растайтын, сипаттайтын ақпараттық-анықтамалық iс қағазының түрi.

Өмiрдiң түрлi жағдайларына байланысты бiзге әр кезеңде, түрлi мекемелерге барып ір мазмұнда анықтамалар алуға тура келедi. Бiздiң жеке басымызды куәландыратын құжаттарды жоғалтып алғанда да анықтама оның орнын уақытша ауыстыра алады.

Мекеме жетекшiсi өз билiгi мен өкiлеттiгiнiң шеңберiнде анықтама беруге нұсқау бередi және оны растап қол қояды. Анықтама көп жағдайда жеке адамға байланысты нақты бiр ақпаратты растау үшiн берiледi. Мысалы, тегi, аты-жөнi, туған күнi, туған жерi, еңбек стажы, атқаратын қызметi, бiлiмi туралы мәлiмет, мамандығы т.б. Анықтама берiлген мәлiмет әркез мұқият тексерiлуi қажет. Мәлiметтiң дәлдiгiн тексерумен кадр бөлiмiнiң қызметкерi я ұйым жетекшiсi өкiлдiк берген секретариат қызметкерi айналысады. Анықтамадағы қызметтiк сипаттағы мәлiметтi тиiстi бөлiм қызметкерi тексередi. Мысалы, еңбекақы туралы мәлiметтi бухгалтерия бөлiмiнiң қызметкерi тексерiп, дайындайды. Анықтама беру журналындағы рет санының өсу тәртiбiне орай әр анықтамаға нөмiр қойылады және бiрнеше дана берiлсе ол да көрсетiледi. Мысалы, «422/2», берiлген анықтаманың көшiрмесi мекемеде қалдырылмайды. Кейбiр ерекше жағдайда көшiрмесi қалдырылатын болса ол жеке iс папкасына немесе қызметкердiң жеке iсiне тiгiледi.

Анықтама А5 форматты парақта дайындалады. Кейбiр көлемi үлкен анықтамалар ұшiн А4 форматты қағаз парағы пайдаланылады. Анықтама құрылымына мына мәлiметтер кiредi:

-                            құжат аты;

-                            негiзгi мәтiн;

-                            анықтаманың қай ұйымға берiлгенi туралы мәлiмет;

-                            анықтаманың жарамдылық мерзiмi жайлы мәлiмет;

-    анықтаманы берiп отырған ұйымның мөрi мен анықтама берушi       адамның қолы.

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

1. Сөз тіркестерін аударыныз:

Деректі растау, жеке адамға байланысты, ақпаратты растау, бірнеше дана, агықтама нөмірленеді, анықтама мазмұны, анықтама мәтіні, кімге берілгені, мекеме басшылары, мекеме мөрі, не үшін берілгені, мөр басылады, жарамдылық мерзімі.

 

2. Жағдаяттар бойынша  анықтама үлгісіне қарап құжат жазыңыз:

Анықтама Сапар Жолдасбекұлының мекенжайын растау үшін әскері комиссариатқа керек. Мекенжайы: Семей қ., Пушкин к-сі, 45-үй, 12-пәтер.

 

Анықтама ұлттық кітапханаға Бақытова Айнұрдың Әл-Фараби атындағы КазҰУ-дың заң факультетінде оқитынын растау үшін керек. 

 

 

 

 

                                         «АЗАМАТ» ЖМПИК

                                                  

                                            № 1 АНЫҚТАМА   

 

01.10.2003

        Азамат Самат Қанатұлы Омар 1970 жылы туған, Павлодар қ., Мир к., 1-үй, 2-пәтерде тұрады.

        Отбасы құрамы: Әйелі, Анар Оспанқызы Омарова, 1971 жылы туған.

        Ұлы, Әмір Саматұлы, 1998 жылы туған.

        Анықтама талап етуші орынға көрсету үшін берілді.

 

«АЗАМАТ» ЖМПИК-ның төрағасы мөр                                        қолы / тегі /    

 

 

                                                   «АРАЙ» ЖШС

                                                № 2 АНЫҚТАМА  

 

11.02.2003

        Арман Қайратұлы Ахметов 1999 жылдан ақпарат бөлімінде бағдарламашы болып жұмыс істейді.

        А.Қ. Ахметовтің бір айлық еңбекақысы 20000 (жиырма мың) теңге көлемінде.

        Анықтама Ұлттық зейнетақы қорына көрсету үшін берілді.

 

«АРАЙ» ЖШС-ның төрағасы мөр                                                   қолы / тегі /  


Сабақ 45-46

Тақырыбы:   Сенімхаттар

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                     сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                    1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                    2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                    3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                    4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                       1. Сенімхаттың   анықтамасын бер.     

                       2. Сенімхаттың мәтіні қалай құрастырылады?

                       3. Сенімхаттың қандай түрлері бар?

                 4. Сенімхат неше данада шығарылады және қалай сақталады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Сенiмхат – құжат иесi басқа бiреуге бiр iстi атқаруға, сүйтiп, өз атынан оның құқын пайдалануға рұқсат беретiн құжат түрi. Сенiмхатты мынадай ақша түрлерiн алу үшiн пайдалануға болады: жалақы, зейнетақы, алимент, ақша аудару, т,б. Сондай-ақ сатып алу, сату, үй ауыстыру, басқару, сыйлық алу, автокөлiктердi сату, ауыстыру т.б. Операцияларды сенiмхат арқылы жүзеге асыруға болады.

Сенiмдi  өкiлге сотта, кәсiпкерлiкте iс жүргiзудi, банктегi есеп – шотқа иелiк етудi т,б сенiп тапсыруға болады.

Сенiмхаттың мәтiнi мындай мәлiметтердi қамтиды:

         1. сенiмхат иесiнi аты – жөнi, қызметi және мекен – жайы;

         2. сенiп тапсыратын өкiлеттiктерi мен құқықтарының дәл ауқымы;

         3. сенiп тапсырған адамның аты – жөнi, оның қызметi немесе мекен – жайы, сондай –ақ жеке басын куәландыратын құжатты (куәлiктiң) нөмiрi, кiм бергенi, қашан бергенi;

         4. сенiмхат әрекетiнiң мерзiмi.

         Мәтiндегi екiншi және үшiншi бөлiктерiнiң орнын ауыстыруға да болады.

         Үлкен жауапкершiлiк жүктейтiн iс - әрекеттi орындауға немесе қымбат мүлiктi алуға берiлген сенiмхат нотариалдық түрғыдан куәландырылуы мүмкiн. Кей жағдайда қойылған қолдар сенiмхатта көрсетiлген адамдар жұмыс iстейтiн мекемелердiң кадырлық қызмет көрсету орындарымен де куәландырылуы мүмкiн.

         Сенiмхат ұйымдар тарапынан өз қызметкерлерiне де берiледi. Бұл жағдайда сенiмдi өкiлге қандай құқықтар берiлетiнi дәл көрсетiледi. Ондай құқықтарға келiсiм жасау, фирма атынан келiссөз жүргiзу, жұмысшы жалдау немесе тауар қабылдаулар жатады. 

         Автомобиль жүргiзуге сенiмхат жеке адам тарапынан берiлгенде де дәл осылай толтырылады. Тек онда ұйымның атының орнына сенiмхат берушi адамның тегi көрсетiледi.

         Кейбiр есеп айырысу, несие, нотариалдық, тағы басқа ұйымдар сенiмхат, арыз, анықтама тағы басқа жеке құжаттардың бланкiлерiн басып шығарады. Бұл жұмыс барысын оңтайландырып, жеделдетедi.

         Бұл жағдайда клиентке құжат бланкiсiне тек қажет мәлiметтердi енгiзу ғана қалады.

         «Бланкiлер» - құжаттың қатаң тәртiпке түсiрiлген үлгi – схемасы ғана. Құжаттардың ондай қатаң бiр үлгiдегi түрi компьютерлердiң көмегiмен операцияларды автоматтандыруға жол ашады. Мұның өзi адамдардың уақытын үнемдеуге көмектеседi. Құжат үлгiсi «еркiн» болған сайын, оны толтырудың қиындығы да көп және оның мазмұнын әр жаққа жүгiртiп талқылауға болады. Сондықтан ресми салада құжаттардың қатаң реттелген үлгiге түсiруi тек қана жақсылық әкеледi.

           

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

 

1.                              Ресми сенімхат жазыңыз.

2.                              Келесі біреуге өзіңіздің атыңызға түскен пошта хат-хабарларын алуды сеніп тапсыратыныңыз туралы сенімхат жазыңыз.

 

 

СЕНIМХАТ

 

         Мен, Алматы қаласы, Жарков көшесi, 211-үй, 2-пәтерде тұратын Қасым Берiк Мақсатұлы, Алматы қаласы, Жароков көшесi, 211-үй, 3- пәтерде тұратын Сомов Василий Петровичке (жеке куәлiгi № ... кiм, қанша бергенi) маған тиесiлi 2008 жылдық наурыз айының зейнет ақысын бостандық ауданы № 000 жинақ банкiсiндегi № 000 есеп – шотынан алуды сенiп тапсырамын.

         Сенiмхат 2008 ж. 1 мамырға дейiн берiлдi.

 

 

12.03.2008.                                                                                                   Б. Қасым 

 

 

                                                                                                                      

СЕНІМХАТ

 

        Мен, Арман Бекұлы Тайлақов, жеке куәлік №00000 ҚР ПМ 02.01.2000 жылы берілген, мекен жайым: Павлодар қ., Мир қ., 1-үй, 2-пәтер, азамат Қайрат Мұратұлынан, жеке куәлік №00013 ҚР ПМ 01.01.2000 жылы берілген, мекен жайым: Павлодар қ., Мир қ., 2-үй, 1-пәтер, С.Торайғыров атындағы ПМУ-дың кассасынан мамыр айының еңбекақысын алуды сеніп тапсырамын.

 

01.04.2003                                                                                                     қолы / тегі /         

А.Б. Тайлақовтың қолын куәландырамын

Мемлекеттік нотариус мөр                                                                         қолы / тегі /          

02.04.2003

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ  № 47

Тақырыбы:   Телефонхаттар

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                           1. Телефонхаттың  анықтамасын бер.           

                                           2. Телефонхат  қандай жағдайларда жазылады?

                                           3. Телефонхаттың  мәтіні қалай құрастырылады?

                                                 4. Телефонхат қалай жіберіледі?

                                                 5. Телефонхатты жібергенде және қабылдап алғанда қандай ережелер сақтау керек?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Телефонхат – телефон я радио арқылы телефонхат, радиограмма ретiнде жеткiзiлетiн жедел сипаттағы құжат.

Телефонхаттың жеделхаттан айырмашылығы сiз үшiншi бiр мекеме қызметiне жүгiнбей өз ақпаратынызды телефон я радио арқылы алушыға тiкелей мәлiмдей аласыз. Ол байланыстың келесi бетiнде тұрып сiз айтқан ақпаратты жазып алады. Телефонхат мәтiнi аса күрделi болмау керек.

Телефонхат формуляры: жiберiлген хабардың аты, нөмiрi, жiберiлген күнi және  қабылданған уақыты жөнiндегi мәлiмет, байланыс жүйесiн iске асырған адамның аты-жөнi, телефон я рация нөмiрi.

Телефонхат, радиохат мәтiнi арнаулы бланкке немесе таза қағазға жазылады, оған мекеме бастығы немесе жауапты қызметкер қол қояды.

Бұл құжаттың ерекшелiгi оның мекемеге бiрден келiп түсетiндегi. Телефонхаттар басқа қызметтiк құжаттар сияқты есептеледi, қабылданады, сақталады.

Телефон, радио байланысы арқылы құжаттарды жiберiп қабылдаудың әлсiз жағы Қазақстандағы телефон, радио байланысының әли де талапқа сай құрылмағандығы, техникалық құралдардың нашарлығы.

Телефонхатпен жұмыс iстейтiн қызметкер ептi, мәтiндi тез жазып алуға қабiлеттi, дауысы анық, дикциясы жақсы болуы керек. Есту қабiлетiнiң жақсы, қолы ширақ болуы да мiндеттi. Кеңсе қағаздарына қатысты жұмысты да, телефон байланысын да жақсы меңгерген адам болғаны жөн.

Мекемеде жiберiлген, келген телефонхаттарды тiркеп отыратын арнайы журнал болуы керек. «Телефонхаттар журналы» екi бөлiкке бөлiнедi. Бiрiншi бөлiкке мекемеге келiп түскен телефонхаттар жазылады, екiншi бөлiгi жiберiлген телефонхаттар мәтiндерiн жазуға арналады.

Телефонхат құрылымының жеделхат құрылымынан көп айырмашылығы жөқ. Телефонхат құрылымына:

- адресаттың толық аты-жөнi жазылады. Ақпарат телефон я радио арқылы бiрден мекеменiң өзiне келiп түсетiндiктен мекен-жайы көрсетiлмейдi;

- негiзгi мәтiн (1000 белгiнiң шегiнде болу керек. 9-12 сөйлем);

- жiберушiнiң аты-жөнi;

- ақпаратты телефон арқылы жеткiзушi адамның аты-жөнi, телефонхат жiберiлген телефонның нөмiрi;

- телефонхат жiберiлiп болған уақыт және айы, күнi, жылы.

Телефонхатты жiберушi қызметкер мәтiндi «Телефонхат журналында» жазылған мәтiнмен салыстыра отырып тексеруге, дұрыс жазылғандығына көз жеткiзу үшiн қайталап беруге мiндеттi.

Телефонхатты қабылдап алған адам ақпарат кiмге жiберiлсе сол адамға  телефонхаттың келгенi туралы бiрден мәлiмдеуi керек.

Телефонхатты жiберушi адам қабылдап алған адамның аты-жөнiн журналға жазып қоюы керек.

Қызметтiк телефонды пайдаланудың кейбiр қарапайым ережелерi:

- өте қажет жағдайда болмаса қызметтiк телефонды бөгде әнгiме үшiн қолданудың қажетi жоқ;

- қызмет бабында телефонмен сөйлескен кезде төңiректегi басқа адамдар тыныштық сақтауы керек;

- маңызды қызметiк мәлiметтердi телефон арқылы жеткiзу барысында бөгде адамның болуы, жiберушi адамға да, бұл хабардың ерiксiз куәгерi болып түрған бөгде тындаушыға да ыңғайсыздық туғызады;

- әдеттегi қызметтiк сұхбатты жүргiзу 2-3 минуттан артық уақытқа созылмауы керек. Жер алыстығы мен уыјыт тығыздығы болмаса көлемдi, күрделi мәселелердi жеке кездесу кезiнде шешкен абзал;

- телефон арқылы сөйлесiп отырған адамыңызды жақсы ести алмаған жағдайда, оған қайта телефон соғатыныңызды ескертiңiз де, қайтадан байланасыңыз. Телефон байланысы үзiлiп кеткен жағдайда ең бiрiншi хабарласқан адам қайталап телефон соғуы керек. Телефон арқылы жүргiзiлген сұхбатты да бiрiншi аяқтаушы телефон соққан адам болуы керек;

- телефон арқылы құпия информация алудан бас тартыңыз.

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

1.                       Телефонхат үлгісіне қарап астында көрсетілген мәліметтерден құжат құраныз:

Телефонхат. 19.07.2008 № 19. Шығармашылық ұйымдардың жетекшілеріне. 14 маусым күні сағат 11-де Республика сарайында Республикадағы шығармашылық ұйымдар жетекшілерінің Халықаралық конкурсқа кандидатуралар дайындау жөнінде бас қосуы болады. Қол қойған: Республикалық шығармашылық ұйымдар бірлестігі ақпарат бөлімінің бастығы Н.Р. Абрамов. Жіберген: хатшы Ж.Есембаева. 19.07.2008 күні сағат 10.00-де қабылдап алған б.Нұрғазина.

 

 

 

ТЕЛЕФОНХАТ

 

01.05.2008 ж.         № 21                             Бөлiм меңгерушiлерiне

9.30

14 мамыр күнi сағат 10-да № 1 залда өндiрiс мәселелерiне байланысты өткiзiлетiн халықаралық конференцияға делегаттарды сайлауға бас қосу болады.

 

 

Ақмола облысы әкiмнiң орынбасары                         М.Л.Мейрамов

Жiберген                                                                        М.Оразова

231218

Қабылдап алушы                                                           П.Ережепова

251214

Сабақ  № 48-49

Тақырыбы:   Шағым. Шағымға жауап.

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                           1. Шағым құжатының  анықтамасын бер.    

                                           2. Шағым  қандай жағдайларда жазылады?

                                           3. Шағымға кім қол қояды?

                                                 4. Шағымға жауаптың қандай нұсқалары болуы  мүмкін?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

Шағым – келісім – шарт міндеттемелерін және осы міндеттемелерді бұзған тараптардың шағындарын өтеу туралы талаптарын бұзғандығы туралы құжат. Шағым тауардың (жұмыстын және қызмет көрсетудің) сапасы, оны жеткізудің көлемі мен мерзімдері, орау, таңбалау, төлемдер және кеісім – шарттың басқа талаптарына қатысты қойылады және оған: шағым жасауға негіздеме; дәлелдер (құжаттарға сілтеме, мысалы, коммерциялық акт, сапа сертификаты); шығындарды өтеудің нақты талаптары. Шағым растаулар шағымға қосымша ретінде ресімделеді.

            Шағымға кәсіпорынның басшысы, бас бухгалтері қол қояды және мөр соғады. Шағым тапсырыс хатпен жіберіледі не курьер арқылы қолма – қол тапсырылады.

 

Шағымға жауап

             Шағымға жауаптың мынадай нұсқалары болуы мүмкін:

-          Ол бойынша шешім қабылданбаса, шағымға қарауға қабылдау туралы;

-          Ақы төлеу кезінде күнін және төлем тапсырмасының нөмірін көрсете отырып, толық немесе ішінара шағымды қанағаттандыру туралы;

-          Шағымнан толық немесе ішінара бас тарту. Шағымға жауап жасаған кезде қосымша түрінде ресімделген қажетті құжаттар ұсынылуы тиіс.

Шағымға жауапқа кәсіпорынның басшысы қол қояды және мөрмен растайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 50

Тақырыбы:  Баяндау хат

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                  1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                  2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                  3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                  4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                     1. Баяндау хаттың анықтамасын бер.

                                     2. Баяндау хат қандай жағдайларда жазылады?

                                     3. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

                                     4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

                                     5. Құжатқа кім қол қояды

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

        Баяндау хат – мекеменің немесе жоғары тұрған орындардың басшыларының атына жазылатын құжат. Баяндау хатта мекемеде қалыптасқан жағдай, болған оқиға немесе факті, атқарылған жұмыс туралы баяндалады, құрастырушының ұсыныстары мен қортындылары т.б. жазылады. Құрастырушының бастамасымен жазылған баяндау хат мекеменің басшыларының нақты шешім қабылдауын қажет етеді. Баяндау хаттың мәтіні екі бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде орын алған оқиға, қалыптасқан жағдай, атқарылған жұмыс туралы баяндалса, екінші бөлімде жоғарыда көрсетілген жағдайларға байланысты жасалатын ұсыныс, жасалатын қортынды, т.б. жазылады.

        Баяндау хаттың реквизиттері: адресат, құжат түрінің атауы, дата, мәтін, қол. Құжат басқа мекемелерге жіберу үшін дайындалса арнайы бланкіге жазылып, мекеменің мөрі қойылады.

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

1.                       Мекеменің хатшы – референтінің атынан бірінші басшының атына жұмыскер Н.А.Омаровтың мекемеге басқа мекемеден бір ай бұрын келіп түскен хатты жоғалтқаны туралы баяндау хат жазыңыз.

2.                       Баяндау хатты деректемелердің бұрыштап орналасуы бойынша көркемдеңіз:

Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігіне. Баяндау хат. Мерзімі, нөмірі, оқу бағдарламасына өзгеріс еңгізу туралы. Оқу бағдарламасында компьютерде іс жүргізуді меңгертуге аптасына 2 сағат бөлінген, бұл сағат саны іс жүргізу дағдысын қалыптастыруға аз деп санаймыз. Сондықтан осы пән бойынша компьютерде іс жүргізу сағат санын аптасына 4 сағатқа өсірсе деген ұсыныс жасаймын. Кәсіптік мектеп директоры Б.А.Исаков.

 

 

                                                                                         

 

 

 

                                                                                           «Рауан» АҚ-ның

                                                                                       бас инженері

                                                                                                  С.А.Құлымжановқа

 

                                             

БАЯНДАУ ХАТ

 

01.12.2008

 

        Сізге Кутузов көшесіндегі № 10 үйде жөндеу жұмыстарының қажетті құрылыс материалдарының мезгілінде жеткізілмеуі себепті тоқтап тұрғанын хабарлаймын.

        Құрылыс материалдарының мезгілінде жеткізілмеу себебін анықтап, тиісті шара қолдануыңызды сұраймын.

 

 

Инженер                                                            қолы /                        А.С. Сапаров    

 

 

 

 

 

 

                                                                                              № 1 ЖЭО-ның

                                                                                                    бастығы А.Омарға

 

                                                  БАЯНДАУ ХАТ

 

01.02.2008

 

        Сізге бағдарламашы А.Ақпановтың іссапардан белгіленген мерзімнен 1 жұмыс күніне кешіккенін хабарлаймын.

        Тиісті шара қолдануыңызды өтінемін.

 

 

№ 3 цехтың бастығы                                          қолы /                               тегі   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 51

Тақырыбы:  Түсініктеме

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                     1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                     2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                     3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                     4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                                 1. Түсініктеме хаттың анықтамасын бер.     

                                                 2. Түсініктеме хат қандай жағдайларда жазылады?

                                                 3. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

                                                 4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

                                                 5. Құжат қандай бланкте толтырылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

        Түсініктеме – негізгі құжаттың жекелген ережелерінің мамұнын түсіндіретін немесе белгілі бір фактінің, оқиғаның, әркеттің себебі баяндалатын құжат.

        Егер түсініктеме негізгі құжатқа байланысты жазылса, ол мекеменің жалпы бланкісіне ресімделеді. Ал түсініктеме белгілі бір фактіге, орын алған оқиғаға, мекемеде қалыптасқан жағдайға байланысты болса, құжатта болған жағдайдың себебі бұлтартпас дәлелмен берілуі қажет.

        Құжаттың реквизиттері: адресат, құжат түрінің атауы, дата, мәтін, қол.

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

 

1. Жұмысқа, оқуға кешігіп келуіңіздің себебі көрсетілген түсініктеме жазыңыз. Түсініктеменің мәтінінде кешігіп келген күніңіз, уақыты және себебі көрсетілсін.

2. Атқарылған жұмыстардың тоқсандық есебін мерзімінде тапсырмауыңыздың себебі көрсетілген түсініктеме жазыңыз.

 

 

                                                                                         

 

 

                                                 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                       Павлодар қаласының

                                                                            № 1 жалпы білім беру мектебінің

                                                             директоры А.Сыздыққа

 

                                                 ТҮСІНІКТЕМЕ 

 

01.02.2008

 

        2008 жылғы қаңтардың 10-ынын 29-ына децін кезектен тыс еңбек демалысында болғандықтан, сынып оқушыларының оқу үлгерімдері туралы мәліметті уақытында тапсыра алмадым.

 

8-сынып жетекшісі                          қолы /                                           тегі    

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                             № 1 ЖЭО-ның

                                                                                                    бастығы А.Омарға

 

                                                ТҮСІНІКТЕМЕ  

02.02.2008

 

        Іссапардаң 1 жұмыс күніне кешігіп келуіме ауа-райына байланысты Алматы-Павлодар ұшағының ұшу кестесінің өзгеруі себеп болды.

        Әуежай әкімшілігінің анықтамасы қоса берілді.

 

Бағдарламашы                                                қолы /                                тегі   

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                          


Сабақ № 52-53

Тақырыбы:  Визит карточкасы

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                     1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                     2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                     3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                     4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                                 1. Визит карточканың  анықтамасын бер.    

                                                 2. Визит карточка  қандай жағдайларда жазылады?

                                                 3. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

                                                 4. Құжатқа қандай деректемелер кіреді?

                                                 5. Құжат қандай бланкте толтырылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Қазiргi кезде визит карточкалары адамдардың iскерлiк қарым-қатынасының бөлiнбес атрибутына айналды. Бүгiнгi таңда бiрден көзге ұратын әдемi визиткалармен ешкiмдi таңдандыра алмайсыз. Дегенмен де сiздiң визиткаңыз iскерлiк қатынасты да, жеке басыңызға қатысты қарым-қатынасты да дамыту Үшiн не iстеу керек? Визит карточкасы қандай болу керек? Бұл әрине онда не жазылғанына және қалай жазылғанына байланысты.

Әдетте визит карточкасының бет жағына, анық оқылатын шрифтiмен (негiзгi жазулар үшiн жартылай қанық бояулы Times-14 қолданылады):

- аты-жөнi жазылады. Фамилия үлкен әрiптермен терiледi. Мысалы, БЕКБОЛАТОВ Асан Қайырбекұлы. Ағылшын тiлiнде жазылатын вариантында алдымен фамилия, содан кейiн әкесiнiң атынық бiрiншi әрiпi және өз аты жазылады. Мысалы, BEKBOLATOW K. Asan;

- қызметi. Тек ресми атқаратын қызметi жазылады. «Мiндетiн атқарушы», «уақытша орындаушы», «уақытша» сөздерi визит карточкаларына жазылмайды. Мысалы, уақытша директор, бөлiм бастығының мiндетiн атқарушы т.с.с. Ресми қабылданған, көпшiлiкке түсiнiктi қысқарған сөздердi ғана пайдаланыңыз. Бұл сiздiң визиткаңыздың мүмкiндiктерiн дұрыс пайдалануға өз әсерiн тигiзедi. Түсiнiксiз қысқартылған сөздер мен шартты белгiлердi қолданудан аулақ болыңыз. Одан да мейлiнше ұсақ шрифтiмен берiңiз я болмаса визитканың артық бетiн пайдаланыңыз. Қызмет iстейтiн мекеменiң аты толық жазылғанда иерархия сқјталуы керек. Мысалы,

          Қазақстан Республикасының

          Iшкi iстер министрлiгi,

          кадрлардың бас басқармасы,

          әкiмшiлiк бөлiмi. 7-сектор.

          Заң тобы.

- Ғылыми дәреже, әскери т.б. атақтар визит карточка иесiнiң iскерлiк қатынас қажеттiлiгiне қарай көрсетiледi. Визитка иесiнiң белгiлi қызметi болмағанда немесе атқаратын қызметiн жасырын ұстау қажет болғанда ғылыми дәрежесi, әскери т.б. атағы ғана көрсетiледi. Мысалы,

          «КОПЕЖАНОВ Абылай Темiрханұлы

Авиация генерал-майоры»

немесе

«СЕРIКБОЛСЫНОВ Әдiлет Танатұлы.

Филология ғылымының докторы»

«ӘДIЛБЕКОВ Жайсан Серiкұлы.

Жазушы».

- толық адрестi жазған кезде хат-хабар алуға онай болуы үшiн индекстi де жазып қоюға болады.

- Үйдiң телефоны;

- жұмыс орнының толық адресi көрсетiледi;

- жұмыс телефоны.

Алдымен хатшының (немесе департамент бойынша кезекшiнiң) телефоны жазылады. Қажет деп тапқан сенiмдi жағдайда өзiңiздiң жеке телефоныңызды да көрсетуге болады. Мобиль жүйесiндегi байланысыңыз болса ол кодымен толық көрсетiледi. Егер мобиль жүйесiндегi байланыс бiрнешеу болса әрқайсысы кодымен жеке көрсетiледi.

Басқа ақпаратқа карточкада орын да қалмайды.

Ендi Визит карточкаларының безендiрiлуi туралы. Визит карточкасының   стандарт    көлемi   жоқ.  Бiрақ   көбiнесе  ол  

50×90 мм-лiк  көлемдегi  қатты  қағазда  жасалады.

Визит карточкаларының түр-түсi:

- Үкiмет құрылымында, сайлау органдарында iстейтiн қызметкерлер көбiне ақ немесе мемлекеттiк ту түсiмен сәйкестiрiп жасайды. Ақ түс – қолының және ниетiнiң ақтығының символы болса, мемлекеттiк ту түсi – мемлекеттiк құрылымында iстейтiндiгiн бiлдiредi және отанына адал қызмет ететiндiгiн көрсетедi;

- қаржы бөлiмдерiнiң, банктердiң қызметкерлерi сенiмдiлiктi, орнықтылығты көрсететiн ауырлау түспен жасатады. Олар: алтын түстi, металл түстi, қызыл, сұр, күмiс, жасыл түстерi;

- түрлi дәрежедегi басқару орындарында iстейтiндер классикалық үлгiдегi түстердi (фон – көгiлдiр, шрифт – қара көк, фон – ақшыл сия түстi, фон – ақшыл қоныр, шрифт – қара қоныр т.б.) қалайды. Әр мамандық иесi өз қалауына қарай тандап жасатады. Мысалы, теңiз, әуе жолы јызметкерлерi көгiлдiр түспен жасатқанды жқјсы көредi. Орман шаруашылығы қызметкерлерi өз визиткаларының фонын көп жағдайда жасыл түске жақын етiп жасатады. Полиграфист қай тонды тандаса да шрифтi мiндеттi түрде қара түспен бередi;

- творчество адамдары өз визиткаларының бiрден көзге ұрып тұратындай болғаның қалайды. Осыдан келiп өз визиткаларын түрлi түстердi бiр-бiрiмен сәйкестендiрiп немесе түрлi фигуралар мен өрнектер, бедерлер сала отырып жасайды. Сондықтан жазушы визиткасынан төгiлген сияның суретiн, музыкант визиткасынан нота белгiлерiн көруге болады;

- Ғылыми интеллигенция, iшкi iстер министрлiгi, қорғаныс министрлiгi, мемлекеттiк қауiпсiздiк комитетi, мемлекеттiк құрылым қызметкерлерi көбiне ақ фонмен, шрифтерi қара, артық-ауыс белгi, фигуралары, сызықтары жоқ визиткалар жасатады.

қызғылт және қызыл түстi визиткалар сирек кездеседi.

Ендi визиткалардағы рәмiздерге келейiк.

Мемлекет қайраткерлерi мен қызметкерлер өз визиткаларында мемлекеттiк ту мен елтаңба белгiсiн орынды, орынсыз орналастыра бередi. Түрлi сала қызметкерлерi өз мамандығына байланысты эмблемаларды көрсетедi. Фирма қызметкерi - өз фирмасының эмблемасын бередi. Географ визиткасынан компас т.с.с. белгiлердi көруге болады. Творчество адамдары пушкин қаламынан бастап, түрлi сән үлгiсiмен жасалған шашқа дейiнгi кез-келген нәрсенi бере бередi.

Iссапар, конференция, семинар, көрме т.б. iскерлiк байланыс жасалатын жерлерге жиналғанда визиткаларды жеткiлiктi етiп алып шығыныз. Бұл жерлерде визиткалар сiздiң жеке басыңыздың құжаты ретiнде де, кепiлдеме ретiнде де сiзге көп пайдасын тигiзедi.

Визиткаларды кiм көрiнгене бере бермеңiз, тек өзiңiз байланыс жасағыңыз келген адамға ғана ұсынған дұрыс. Визитканы оң қолмен алады жәәне бiрден қалтаға сала салмай, мазмұнымен танысады.

Визит карточкаларына кейбiр жағдайда бiр-екi ауыз сөз жазып та тапсыруға болады. Мысалы, сiз кездесу үшiн iздеп келген адамыңыз орнында болмады. өз визиткаңызды ол адамға тапсыру үшiн хатшыға тастап кетуге болады. Ол адамға арадағы жұмыс мақсаты мен мазмұнына қарай: º«Жауап күтемiн», «сейсенбi сағ. 14ºº келемiн», «жұма сағ.15º-де күтемiн» т.б. түрiнде жазып беруге болады. Сол сияқты үлкен жиын, конференция кезiнде сөйлесудiң сәтi түспеген, бiрақ кейiн қарым-қатынас жасағыңыз келетiн адамға да бiр-екi ауыз сөз жазып екiншi адам арқылы я тiкелей визиткаңызды тапсыруыңызға болады. Кейбiр тығыз жағдайға байланысты кездесу алдын-ала келiсiлген адаммен жолыға алмайтындай болғанда визиткаға «кешiрiм өтiнемiн», «Алматыға кетiп барамын», «келген соң жолығамыз», «20.02. күнi телефон соқ» т.б. жазып егер кездесу сiздiң мекемеде өтуге тиiс болған жағдайда өз хатшыңызға, егер ол адамның жұмыс орнында өтуге тиiс болған жағдайда хатшысына немесе көмекшiсiне берiп кетуге болады. Осы сияқты жағдайларда визиткаларға жазылатын сөздер қысқа, нұсқа, нақты, еркiн стильде жазылады. Мұны да жазбаша қатынастың бiр түрiне жатқызуға болады. Бұл қолданыс әрине сiздiң екiншi адаммен арадағы қарым-қатынасыңыздың жақындық деңгейiне iскерлiк қатынасыңыздың түрiне, дәл сол уақыттағы жағдайға орай, сiз қажет деп тапқан жағдайда жүзеге асады.

Дүние жүзi тәжiрибелiгiнде iскерлiк қатынас кезiнде де, жеке басқа қатысты жағдайда да қолданылатын, визит карточкалар арқылы жүзеге асыруға болатын бiрнеше жағдайды ескерте кеткендi жөн көрдiк.

1.     Латын әрiптерiмен берiлетiн «p.f.» белгiсi құттықтау мағынасын бередi. Жаңа жыл қарсаңында, 8-наурыз мерекесi т.б. мейрамдар қарсаңында өткiзiлген iскерлiк кездесу, ресми кездесу, конференция, семинар т.б. кезiнде өзiңiз кейiн байланыс жасағыңыз келетiн, я болмаса, осы сәттi пайдаланып танысқыңыз келген, я болмаса, ол адамға деген өз ниетiңiздi бiлдiргiңiз келген жағдайда «p.f.-2000»- (жаңа жыл қарсаңында), «p.f.8/III-2000»-(8 наурыз қарсаңыда), «p.f.» - (кез келген қуанышты күн, мейрам күндерi) белгiлерiн қойып визит карточкаңызды тiкелей өзiңiз, я екiншi адам арқылы тапсыруыңызға болады.

2.     «P.C.» (латын) – әрiптерi арқылы берiлетiн белгi көңiл айту мағынасын бередi. Мұны да қажет болған жағдайда визиткаға жазып пошта арқылы жiберуге, я екiншi адам арқылы табыс етуге, я тiкелей беруге болады.

3. «P.r.» (латын) белгiсi – алғыс айту, рахмет айту, ризашылық бiлдiру мағынасын бередi. Бұл – көп сөз қолданбай-ақ, шын ниетiңiздi бiлдiрудiң тамаша мүмкiндiгi, ұтымды жолы. өмiрде кездесетiн кез-келген жағдайда қолдануға болады.

4.                  «P.p.» - ескi әрiптесiңiзге жаңа адамды таныстырған кезде ұсыныс, кепiлдеме хат орнына қолданасыз. Бұл жағдайда ескi әрiптесiңiзге жаңа адамның визит карточкасын таныстырушы адам, яғни, сiз ұсынасыз.

5.                                         «P.p.c.» (латын) - («P.p.s.» – постпостскриптум белгiсiмен шатастырып алмау керек) қоштасу мағынасын бередi. Бiреумен арнайы, жеке қоштаса алмайтындай жағдайда «P.p.c.» белгiсiн жазып визиткаңызды жiберуiңiзге болады. Бұл – бiрiншiден ол адамға деген құрмет, екiншiден өзара қарым-қатынастың ары қарай дамуына себепшi болады.

Бұл айтылған белгiлердiң кез-келгенiн ресми, ресми емес, iскерлiк, iскерлiк емес қатынастың барлық түрiнде қолдануға болады. өмiрдiң барлық жағдайларына жарамды.

Визит карточкалары туралы қорыта келе айтарымыз өз визиткаңызға да, өзгелердiң визиткаларына да барынша ұқыпты, құрметпен қараған жөн. Сiзге берiлген визитка оның иесiнiң сiзге деген құрметiн, байланыс жасағысы келген ниетiн, өз тарапынан көрсеткен iлтипатын бiлдiредi. Сондықтан оны жоғалтпаңыз. Ол адаммен байланыс жасамайтыныңызға сенiмдi болсаңыз да оның визиткасын кез-келген жерге лақтырып кетпеңiз. Ол өз мәдениетiңiздiң төмендiгi, визитка иесiн сыйламағандық болып табылады. Визиткаңызды онды-солды, кiм болса соған бере бермеңiз. Карточкаңызда жазылған мәлiмет шын болсын.                         

Визит карточкасы

 

- Жаңабатырова Әлия Сәрсенқызы

- Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттiк          университетiнiң

 филология факультетi деканы орынбасары

- Филология ғылымының кандидаты

- Көкшетау қаласы, Абай көшесi, 33-Үй, 1-пәтер

- үй телефоны: 26-66-66

Сабақ № 54

Тақырыбы:  Жеделхат

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                              1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                              2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                              3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                              4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                   1. Жеделхаттың  анықтамасын бер.     

                                    2. Жеделхат хат қандай жағдайларда жазылады?

                                    3. Жеделхаттың  мәтіні қалай құрастырылады?

                                    4. Жедел.хат қалай жіберіледі?

                                     5. Жеделхаттың мәтіні қалай құрастырылады?

 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Жеделхат (телетайпхаттар) – ақпарат беру әдiсi (телеграф) жағынан бiрдей, әртүрлi мазмұндағы құжаттардың жалпы түрдегi жинақтама атауы.

Жеделхаттың iшiне мыналар кiредi: қай категорияға жататыны туралы белгi (үкiметтiк, халықаралық, жедел, категориясы жоқ, кезектен тыс, шторм, байланыс, апат); мекен – жайы, мәтiнi, мәтiнге қол қойған лауазымды адамның аты – жөнi, жiберушi үйымының байланыс мекен – жайы, жiберушi лауазымды адамның қолы, мөр, күнi.

Жеделхаттар сондай – ақ тапсырылғанын ескертетiн, талап ету бойынша алатын, қабылдаушының өз қолына тапсырылатын, жеткiзiлiп берiлетiн, жауабына ақысы төленген түрлерде де болады.

Жеделхаттар мен телетайпхаттар арнайы баспахана қағаздарына толтырылады, олар жоқ болса, қажет пiшiмдегi жай қағазға толтырылады. Жеделхаттың екiншi данасы (көшiрмесi) үйымыныңқағаздарында сақталады.

Оның мәтiнiне ерекше телеграф стилi тән: көмекшi сөздер, шылаулар, жалғаулықтар, тыныс белгiлерi болмайды. Көп белгiлi түрлерi болмаса, сандар сөзбен жазылады. Мәтiн қысқа, жинақылықты қажет етедi, екi ұшты, астарлы болмауы тиiс. Екi ұшты түсiнiк тууы мүмкiн жағдайда тыныс белгiлерi қысқарған сөздерден құралады: НКТ – нүкте, ҮТ – үтiр, ҚТ – қос нүкте, ТР – тырнақша, НР – нөмiр.

Халықаралық жеделхаттар орыс және латын шрифтерiмен басылады. Халықаралық жеделхат мәтiнi 1,5 аралықта, тасқа басылған әрiптермен, жаңа жолсыз, тасымалсыз, түзетулерсiз басылады.

Халықаралық жеделхаттың мекен – жайы бөлiмiнде жеделхаттың категориясы туралы белгi, қабылдаушының аты, жiберiлген елдің атауы көрсетiледi. Мәтiнге үйым басшысының қолы қойылады. Халықаралық жеделхаттң сол жақ төменгi бүрышында нөмiрi, күнi, орындаушының аты- жөнi, қызмет телефонының нөмiрi көрсетiледi.

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

1.  Жеделхат үлгісіне қарап бір мекемеге жедел жеткізу қажет болатын бір жағдай туралы құжат құрастырыныз.

 

 

 

 

ЖЕДЕЛХАТ

 

480013. АЛМАТЫ, АБАЙ-22, ҚР  ЯДРОЛЫҚ ФИЗИКА ИНСТИТУТЫ. ДИРЕКТОРҒА.

СЫНАҚТЫҢ ЕКIНШI КЕЗЕҢI СӘТТI АЯҚТАЛДЫ. ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫН ЖАЛҒАСТЫРУ ШАРТТАРЫН КҮТЕМIН. МАТЕРИАЛДАРДЫ МЫНА МЕКЕН-ЖАЙҒА ЖIБЕРIҢIЗ. АТЫРАУ. ДЖАМБУЛ-7. БАЙЖАНОВ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 55

Тақырыбы:  Шағымдану

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                              1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                              2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                              3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                              4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                   1. Қандай жағдайда шағымдану жазылады?  

                                   2. Шағымдану   мәтіні қалай құрастырылады?

                                   3. Шағымдануды  қандай мемлекеттік орган қарастырады?

                                    

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Мемлекеттік органының немесе лауазымды тұлғаның әрекеттерімен оның құқықтарына қысым жасалса, кез келген азамат сотқа шағымдана алады. Сотта мемлекеттік органдарда және қоғамдық ұйымдарда жұмыс істейтін және лауазымды бойынша немесе арнайы тапсырма бойынша заңдық мәні бар әрекеттерді жасайтын немесе оларды орындаудан жалтаратын тұлғалардың кез келген заңсыз әрекетіне жеке тұлға өз атынан немесе олар білдіретін органдардың (оның ішінде алқалық органның) атынан сотқа шағымдана алады, бұл азаматтардың құқықтары мен еріктерін бұзады немесе оларға заңда көзделмеген міндеттерді жүктейді. Сонымен бірге лауазымдық тұлға өзінің қызметін тұрақты немесе уақытша атқара ма, жоқ па немесе осы орынға сайланған ба немесе тағайындалған ба – оның ешқандай мәні болмайды.

  Мемлекеттіе органдардың немесе лауазымды тұлғалардың заңды бұза отырып, жасаған  іс – әрекеттеріне – азаматтардың құқықтарын шектей отырып өкілеттілігін асыра пайдалануға алқалық немесе жеке дара іс – әрекет жасау жатады, оның нәтижесінде:

-          Азамат оған заңмен немесе нормативтік актімен берілген құқықты толық немесе ішінара жүзеге асыру мүмкіндігінен заңсыз айырылады:

-          Азаматқа заңсыз қандай да бір міндеттеме жүктеледі.

             

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 56-57

Тақырыбы:  Коммерциялық құпия мазмұнындағы құжаттар

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                              1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                              2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                              3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                              4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                   1. Коммерциялық құпия дегеніміз не?

                                   2. Коммерциялық құпия қандай бөліктерге бөлінеді?

                                   3. Коммерциялық құпияға қандай мәліметтер жатпайды?

                 4.Құпия мәліметтерден тұратын құжатармен жұмыс  қалай ұйымдастырылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Коммерциялық құпия - ғылыми - техникалық , сауда , ұйымдық немесе басқа қолданылатын кәсіпкерлік қызметте хабар , нақты немесе потенциалды экономикалық құндылықпен ие болады , себебі ол басқа беттермен бейнемен келмейді , оның жұртқа жаюының экономикалық пайдасын алу немесе қолдану еді. Сауда құпияға  ең алдымен, ойлар, ойлап табулар, ашулар, технологиялар, сауда қызмет дара бөлшектері, бәсекелесуге табысты мүмкіндік беретіндер жатады.

Сауда кәсіпорында жасырын хабар алмасуды қамтамасыз ету келесі шарттардың сақтауларын талап етеді:

- мәлімдеулердің анықтамасы ,коммерциялық құпияны кәсіпорындарда құрастыру;

-  қамтамасыз етуі рет олардың қорғанышы;

 

КОММЕРЦИЯЛЫҚ ҚҰПИЯҒА  ҚАТЫСТЫ АНЫҚТАМА

КҚ мәлімдеулер шарттын ірілеп екіге одаққа бөлуге болады;

- ғылыми - техникалық ( технологиялық ) хабар;

- іскер хабар.

Ғылыми - техникалық ( технологиялық ) хабар қосады;

- мәлімдеудің машиналардың контрукциясына және жабдықтаудың; чертеждер; схеманың;

- қолданылатын материалдар;

- рецептураны;

- әдістер және өндіріс тәсілдері ( әсіресе туралы жаңадан өңделетіндердің бұйымдарда );

- жаңа технологиялар , белгілі технологиялардың жаңарту бағыттары , процестердің және жабдықтаудың;

- КК бағдарламалық қамтамасыз ету, парольдер, кілттер, кодтар, және хабарға рұқсат процедуралары;

Іскер хабар қосады;

- мәлімдеу туралы қаражаттық кәсіпорын қызметі жағына ( аралық қаражаттық есептеу нәтиже , алғашқы бухгалтерлік құжаттар , қарыз , несиелер және п т . )

- мәлімдеу туралы ең пайдалылардың түрлерінде ақшалай құралдар қолдану , құнды қағаздард , акцияларды:

- мәлімдеу пайда мөлшері туралы , туындатылған өнім өзндік құнының ;

- кәсіпорын даму жоспарлары ;

- жоспарлар және көлемдерді өнім орындаулары ( маркетингі жоспары , тап осылар мінез-құлық туралы және сауда операциялардың көлемінде , бағалардың деңгейлерінде , тауарлардың барысында ;

- шығарылушы өнім бәсеке қабілеттілік талдау экспорт нәтижелілік , шығу шамаланған уақыты базар ;

- жарнамалық қызмет жоспары ;

- сауда және басқа клиенттердің тізімдері , өкілдердің , делдалдардың , бәсекешілердің , мәлімдеудің өзара қатынастар туралы

Олардын , олардың қаражаттық жайда , шығарып салынушы операцияларда және көлемдерде , жұмыс істейтін және отырған келісімдердің шарттарында ;

- құрылым және басқару әдістері , байланыстың фирма ішінде және сыртында оның , міндеттердің тарату және олардың ұстауы ;

- тұрақтының құрам және оның құруы ;

- мәлімдеудің іскер қайтадан жазудың :

 

Коммерциялық құпияға жатпайтын мәліметтер:

- Коммерциялық әрекеттермен айналысуға құқық беретін құжаттардан және құжаттарында ұсталатын құжаттардан тұратын ақпарат;

- Жылдық есеп беруден бухгалтерлік баланстардан және де басқа бухгалтерлік есеп беру нысандарыннан тұратын ақпарат;

- Бос жұмыс орнына алу туралы ақпарат;

- Экологиялық және антимонополиялық заң шығаруды бақылауға байланысты ақпарат;

- Еңбектің қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз ету бойынша ақпарат.

 

Кәсіпорынның КҚ құрайтын мәліметтер көлемі мен құрамы, мерзімдері, құпиялық ақпаратқа кіру және қорғау тәртібі, сонымен бірге оны қолдану ережесі жетекшімен анықталады. Жетекші бұл жұмысты өткізу үшін маман-талдаушыларға тарата алады.

 

 Коммерциялық құпиядан тұратын құжаттарды қорғау

 

Құпиялық ақпараттарды қорғаудың негізгі мақсаты, сонымен бірге коммерциялық құпиялар, жұмыскерлердің құпиялық ақпаратқа кіруі оның келісімімен жүзеге асырылады. Жұмыс беруші жұмысқа қабылдауда коммерциялық құпияны сақтау бойынша міндетті алғысы келмейтіндер қарсылық білдіруге құқықтары бар.

Фирманың барлық қызметкерлері жұмысқа түсер кезінде міндеттеимеге немесе коммерциялық құпияларды таратпау және оның сақталуына жауапкершілігі туралы шартқа қол қоюы қажет.

Бұл құжатта негізгі міндеттемелерге мыналар жатады:

- КҚ тұратын мәліметті таратпау, яғни қызметік міндеттерді орындау кезінде белгілі немесе сенімді болатын, соның ішінде фирмадан шығарылғаннан кейін ағымдағы анықталған мерзімде;

- Коммерциялық құпияны қорғау бойынша талаптарын қызметкердің жеткізген мәліметке дейін бақылау;

- Коммециялық құпиялардан тұратын мәліметтерді оның иесінің келісімінсіз қолданбау;

- Басқа тұлғалар мен кәсіпорындар алдында ешқандай міндеттемелерін білдірмеу.

 

Құпия мәліметтерден тұратын құжатармен жұмыс ұйымдастыру

 

Құпия мәліметтерге және құжаттарға рұқсат етілген кәсіпорын қызметкерлері оған кіру рұқсатын алмас бұрын, нұсқаудан өтуі және кәсіпорынның коммерциялық құпияларын сақтау туралы ескеркіштермен танысуы керек. Нақтылы кәсіпорын ерекшелігі есепке ала жадынама қауіпсіздік қызметімен құрастырылады, директор орынбасарымен қол қойылады және кәсіпорын басшысымен бекітіледі.

Жасырын мәлімдемені ұстаушы барлық құжаттарды есепке және арнайы белгілеуге жатады. Құжатта 1 беттің оң жақ жоғарғы  бұрышына дана көшірмелері нұсқауымен рұқсат етуге шек қою грифі қойылады, Мысалы:

           

                                                                                                                                  Құпия

                                                                                                                                  №1 дана

 

немесе                                                                                  

 

 

                                                                                                                                  КҚ

                                                                                                                                  № 1 дана

 

Құпия ақпараттардан тұратын барлық құжаттар басқа құжаттардан

КҚ грифті құжаттарды тіркеу журналында жеке тіркелуі тиіс.

 

 

Құжат нөмірі

Құжаттың тіркелген күні

Құжаттың нөмірі мен күні

(кіріс құжаттары үшін )

Қандан түсті немесе қайда жіберілді

Қысқаша мазмұны

(тақырып)

Бет саны

Дана саны

Орындаушы

Ескерту

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КҚ грифті  жоюға іріктелген құжаттарға кәсіпорын жетекшісінің  бекітілуімен  акт толтырылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 58

Тақырыбы:  Еңбек  ресурстарын басқару

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                              1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                              2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                              3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                              4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Ақпаратты-анықтамалық  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

1.       Бос тұрған қызметке үміткерлерді қайдан алады?

2.      Өз қызметкерлерінен үміткер іріктеудің қандай жолдары бар?

3.      Сырттан жұмысшыларды шақырғанда олар қандай  жалдау процедуралар өтіуі тиіс?       

4.      Жан-жақты әнгімелесуі үміткерге қандай мүмкіндік береді?

5.      Ұсыныс хаттарда үміткер туралы не жазылады?

 

                                    

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

         Бос тұрған қызметке үміткерлерді іштен әлде сырттан іздеу мәселесіне көптеген фирмалар стратегиялық мәні бар мәселе ретінде қарайды.

         Өз қызметкерлерінен үміткер іріктеудін бірнеше жолы бар. Басшылардан ұсыныс хат алу - өте жиі қолданылатын тәсіл. Кейбір фирмалар барлық қызметкерлерге қатысты толық мәліметтер жинақталган компьютерлендірілген ақпарат жүйесін пайдаланады.

         Жалдаудың басқа әдісі – сырттан жұмысшылар шақыру. Бұл әсіресе топтап жалдауда және жоғары білікті жұмысшыларды шақырғанда маңызды. Жұмысқа тартудың негізгі тәсілі хабарландырулар тарату болып табылады. Арнайы білімі тәсілі бар жұмысшыларды жалдауда тікелей институттар мен университеттерден тарту әдісі қолданылады. Сондай-ақ еңбекпен қамтамасыз ету бюролары мен нарықтық делдалдарда бар.

         Үміткерлерді еңбек нарығында іріктеу – фирма үшін жауапты сәт. Дегенмен бұл екі жақты процесс. Фирма үміткерлерді қабылдау әлде қабылдамау керектігін шешеді, ал үміткер – жұмыс туралы ұсынысты қабылдай ма, жоқ па, соны шешеді.

         Жалдау процедурасы төмендегідей кезеңдерге бөлшектенуі мүмкін:

         Біліктілік талаптар, анықтамалық мәліметтер, сондай-ақ ұсынылған жұмыс туралы білімін тексеруге арналған сұрақтар барілген форманы толтыру.

         Алдын ала белгіленген сұрақтар бойнша аузша әңгімелесу қолданылады. Әңгімелесу түрлі арнайы үлгідегі тестілермен аяқталады. Бұл тестілер кеңсе қызметкерлеріне арналған типтік тестілер немесе менеджерлерге арналған психологиялық тестілер болуы мүмкін. Менеджерлікке үміткерлер кейде олардың келешектегі шешімін айғақтауға мүмкіндік беретін іскерлік ойндар арқылы тексеруден өтеді.

         Ұсыныс хаттар (мінездеме) форманың толтырылуы мен алғашқы әңгімелесудің шындығын тексеруге көмектеседі; екіншіден, басқа адамдардың үміткерге қалай қарайтынын білуге мүмкіндык береді. 

         Үміткердің болашақтағы басшысымен арадағы жан-жақты әңгімелесуі, біріншіден, алдынғы кезендердегі жеткіліксіз болған мәліметтерді толықтыруға мүмкіндік береді. Екіншіден, үміткердің қарым-қатынас жасау, ұжымға сіңіп кету мүмкіндігін тексереді. Бұл кезең үміткердің болашақтағы өз жұмысы туралы сұрап алуына мүмкіндік береді.

 

          Сынау объективті болу үшін мұндай әңгімелесуге басшыдан өзге тағы 2-3 адам қатысады.

          Көптеген фирмалар кез келген жұмысқа алуда емтихан қабылдауды қолданады. Кейбір жұмыс түрлері (жүзгізушілер, ұшкыштар, спорт нұскаушылары, т.б.)  үміткерлерден белгілі бір физикалық стандарттарды қажет етеді. Кей жағдайларда емтихан жұмыс орнындағы қауіпсіздік үшін, медициналық қауіпсіздік және т.б. үшін қажет. Кейде түрлі деңгейдегі қарым-қатынас жасау үшін белгілі бір  тілді маңызды болады.

         Егер үміткер іріктеу процесстеріндегі кедергілердің бәрінен өтсе және еңбек келісімінің шарттары екі жақ үшін де қанағаттанарлық    әрі шындыққа жақын болса, ресми ұсыныс жасауға болады. Осыдан кейін жалдауды құжаттауға болады.

Фирма жалдаудың кез келген заңды үлгісін қолдануға құқылы. Бірақ жалдау барлық жағдайда еңбек туралы қолданылып жүрген зандарға сәйкес заңды түрде ресімделуі қажет.

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

1.                              Еңбек ресурстарының басқару кестесін орыс тіліне аударып айтып берініз.

 

 

-                                  Стратегиялық мақсаттардын қойлысы;

-                                  Еңбек ресустарының барлыгын және қажеттігілігін бағалау.

 

ЕҢБЕК            Жоспарлау

 

-                                  Еңбек операцияларын талдау;

-                                  Біліктілік талаптары мен қызметтік нұсқаулықтарды құрастыру;

-                                  Басқару міндеттерін анықтау.

 

РЕСУРС-

ТАРЫН          Ұйымдастыру      

 

 

-                                  Кадр саясаты: қызметке тарту, іріктеу, жұмысқа қабылдау;

-                                  Өтемақы арқылы негіздеу.

 

БАСҚАРУ      Басқару           

 

 

                                                        

-                                  Жеке құрам қызметін бағалау.

 

              Есепке алу

 

        

 

 

2.                              Сіз басшы ретінде  өз қызметкерлерінің арасынан бір үміткерге бос тұрған қызметке  ұсыныс хат толтырып берініз.

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 59-60

Тақырыбы:   Өтініш түрлері

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

 

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                     1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                     2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                     3.  Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                     4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Жеке  құрам бойынша толтырылатын  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

 

 

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                   1. Өтініш кімнің атынан және қандай жағдайларда жазылады?     

                                   2. Өтінішке қандай деректемелер кіреді?

                                   3. Өтініштің мәтіні қалай құрастырылады?

                                   4. Өтініш қандай қағазда толтырылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Жұмысқа қабылдану кезiнде үмiткер өтiнiш жазады, бұл оның ресми тiлегi, әрi штатқа тiркеу үшiн негiз болып табылады.

Өтiнiш мәтiнiнде жұмысқа алу туралы тiлегi баяндалады, мамандығы, кәсiбi, квалификациясы мен өзi сұрап отырған қызмет түрi көрсетiледi. Өтiнiш қолмен жазылады және төмендегiдей деректемелерден тұрады: қабылдаушы (кiмге); авторы, автордың мекен-жайы; құжаттың түрi (өтiнiш); мәтiнi; өтiнiш иесiнiң қолы; жазылу мерзiмi.

 Өтiнiште «кiмнен» деген үлгiдегi көрсеткiштер жазылмайды, сондай-ақ   «Сiзден өтiнiп сұраймын»,  «алдын ала рахмет айтамын»,  «соған қоса» және т.б. архаизмдер қолданылмайды. Өтiнiш А4 форматтағы қалыпты қағазға толтырылады.

Өтiнiшке қажеттi өзге құжаттар: өмiрбаян, кадрлық есепке алу жеке қағазы немесе анкета; ұсыныс хат (мiнездеме); анкета мен куәлiкке қажет фотасурет; бiлiмi немесе кәсiби квалификациясы туралы құжаттық көшiрмесi қоса тiркеледi. Төлқұжат жеке көрсетiледi. Еңбек туралы Заң Көдексi (ЕтЗК) мекемелерден заңда көрсетiлмеген құжаттарды талап етуге тыйым салынады.

       Басқа қызметке ауысу туралы өтiнiш өзгеше толтырылады. Оның қалыпты пiшiмi ГОСТ талаптарына сәйкес сол мекемеде жасалады.  Басқа қызметке ауыстыру туралы өтініш лауазым иесінің атынан жазылады. Ол өтініште қандай қызметтен қандай қызметке ауыстыруға өтініш білдіретіні көрсетіліп жазылады.

       Демалыс алу туралы өтiнiш арнайы бланкiге толтырылады; мерзiмi туралы ақпарат қолмен жазылады. Өтiнiштiң бұл түрiнде беттiң артқы жағында демалысқа бөлiнген айлықтың есебi жазылады.

       Қызметтен босату туралы өтiнiш деректемелердiң құрамы мен толтырылу жағынан басқа жұмысқа ауысу туралы өтiнiшке ұқсас.

       Оқу демалысын алу туралы өтiнiш және жүктi болуына немесе босануына байланысты т.б. Өтiнiш түрлерiнiң мәтiнiнде соны растайтын құжаттардың (оқу орнынан анықтама, аурулық қағаз және т.б.) бар екендiгi көрсетiледi. Бұл құжаттар өтiнiшке қоса тiркеледi.

       Кезектi еңбек демалысын алу мәселесi не бекiтiлген демалыс кестесi арқылы, не жеке өтiнiшi бойынша шешiледi.

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1. Жағдаяттар бойынша өтініш жазыныз:

Өзіңіздің болашақ мамандығыңызға сәйкес жұмысқа қабылдау туралы өтініш жазыңыз.

 

2. Сөздер мен сөз тіркестерін қолданып, өтініш мәтінін жазыңыз

Өтінемін, өз еркіммен, мені,  үйлестіруші, бастап, қызметінен, 2008 жылдың 5 ақпанынаң, босатуыңызды.

 

Лексика-грамматикалық тест

 

1.                              Менің ................... жақсы

а) денсаулығың

ә) денсаулығыңыз

б) денсаулығы

в) денсаулығым

2.                              Отбасы ............. байланысты.

а) шартына

ә) жағдайына

б) қаулысына

в) мүшесіне

3.                              2003 жылдың 1қазан.. дейін

а) -ға    

ә) -қа

б) –ына

в) –сына

4.                              Жұмыстын босату... сұраймын

а) –ынызды

ә) –да

б) –ді

в) –ға

5.                              Кезектен ............... демалыс беру

а) тіс

ә) басқа

б) тыс

в) бойынша

 

 

                                                                                             

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                       Павлодар қаласының

                                                                                                 Абай атындағы №10 жалпы

                                                                                                            білім беру мектебінің

                                                                                                директоры А.А.Әбішовке

                                                                                                  Павлодар қ. Мир к. 10-үй,    

                                                                                      11-пәтерде тұратын                                                                                                                                                   

                                                                                           Азамат А.Ахметовтен

 

ӨТІНІШ

        Мені биология пәнінің мұғалімі ретінде жұмысқа алуыңызды өтінемін. Мен 2001 жылы С. Торайғыров атындағы ПМУ-дың биология және химия мамандығы бойынша бітіргенмін.

        Қажетті құжаттар өтінішке тіркелген.

01.02.2003                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

                                                                                  қолы / тегі /    

 

                                                                           

                                                                              «Арай» ЖСШ-ның

                                                                                                          директор А.А.Әбішовке

                                                                                                бағдарламашы А.А.Ахметтен

ӨТІНІШ

        Мен 2003 жылғы қарашаның 10-ынан 2003 жылғы желтоқсанның 3-іне дейін 20 жұмыс күніне кезекте еңбек демалысын беруіңізді өтінемін.

01.06.2003                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

                                                                                      қолы / тегі /      

 

 

                                                                                                           «Арай» ААҚ-сының

                                                                                                                  директор А.А.Әбішовке

                                                                                                            жоспарлау бөлімінің

                                                                                                                бастығы А.А.Ахметтен

ӨТІНІШ

        Мені жоспарлау бөлімінің бастығы қызметінен осы бөлімінің бас маманы қызметінен ауыстыруыңызды өтінемін.

01.10.2003                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

                                                                              қолы / тегі /   

 

 

                                                                                      «Арай» ААҚ-сының

                                                                                            директор А.А.Әбішовке

                                                                                      жоспарлау бөлімінің

                                                                                           бастығы А.А.Ахметтен

 

ӨТІНІШ

        Маған отбасы жағдайыма байланысты  еңбек ақысынан аванс ретінде  5000 (бес мың) теңге беруіңізді өтінемін.

 

 

22.12.2008

                                                                 

        

 

                                                                        қолы             А.А.Ахмет   

 

 

 

Сабақ № 61

Тақырыбы:  Түйіндеме

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                               1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                               2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                               3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                               4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Жеке  құрам бойынша толтырылатын  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                                 1. “Түйіндеме” деген сөздің мағынасын, анықтамасын бер          

                                                 2. Түйіндеме не үшін жазылады?

                                                 3. Түйіндеиенің өмірбаяннан айырмашылығы неде?

                                                 4. Түйіндемеде қандай мәліметтер болу керек?

                                                 5. Түйіндеме құжатында қандай деректемелер қолданылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Бүгінгі нарық заманында мемлекеттік органдарға, фирма, кәсіпорындарға қызметкерлер қабылдау ұшін түйіндеме талап етеді. Түйіндеме белгілі бір адам туралы мәліметтер ықшам әрі нақты түрде беріледі. Сауатты әрі толық жазылған түйіндеме сіз туралы жақсы әсер қалдырады. Бұл өзініз қалаған жұмысты тезірек табуға көмектеседі. Түйіндеменің ерекшелігі – үміткердің білімі және кәсіби шеберлігі туралы мәліметтердің кері  хронологиялық тәртіпте  берілуі.

Түйіндемеде үміткердің:

-                     Аты-жөні

-                     Туған жылы, күні, айы, туған жері

-                     Ұлты

-                     Жынысы

-                     Мекенжайы, телефоны

-                     Отбасы жағдайы

-                     Азаматтығы

-                     Білімі

-                     Бітірген оқу орындары

-                     Кәсіби біліктілігі мек кәсіби тәжірибесі

-                     Тілдік дағдылары

-                     Компьютерлік сауаттылығы

-                     Жеке қасиетері. Мысалы:  жауапкершілік, адамдармен қарым-қатынас орнатуға беімділік, ұстамдылық, мақсаттылық, ұйымдастырушылық және басқарушылық, қабілеттер, ұжыммен жұмыс істей білу, ұқыптылық, алға қойған  міндеттерге шығармашылық көзқарас т.б.

-                     Қызығушылығы (саяхатқа шығу, би, домбырада ойнау, кітап оқу т.б.) туралы мәліметтер және қосымша ақпараттар (мақтау грамоталары, сертификаттар, наградалар, патенттер т.б.) көрсетіледі.

Кейде мақсаты да көрсетіледі. Онда қызықтыратын жұмыс түрі, қанағаттандыратын еңбекақы көлемі туралы мәлімет беріледі.

Түйіндеме – резюме

Жеке қасиеттер – личные качества

Ұйымдастырушылық және басқарушылық қабілет – организаторские и лидерские способности

Адамдармен қарым-қатынас орнатуға бейімділік – коммуникабельность

Алға қойған міндеттерге шығармашылық көзқарас – творческий подход к выполнению поставленных задач

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

1.       Сөз тіркестерін аударыныз

Азаматтығы туралы мәлімет, тілдік дағдылары, жұмыс тәжірибесі, нарық заманы, қысқа әрі нақты, жұмысқа орналасу, компьютерлік сауаттылығы, ұйымдастырушылық қабілет, алға қойған міндеттер, спортқа қатысы, бос уақытында шұғылданатын ісі, ғылыми дәрежесі.

2. Жұмысқа қабылдайтын мекемеге дайындаған түйіндеменізді жазыныз.

 

 

 

 

 

 

                                                  РЕЗЮМЕ

Аты – жөні: Мұрат Шәмілұлы Баймұрат

Мекен жайы: Қазақстан Респибликасы, Павлодар қ., Мир қ., 1-үй, 6-пәтер

Телефон: /0000/ 00-00-00

Е-mail:

Жалпы ақпарат: Тұған жылы, айы, күні: 1970 жылғы қаңтардың 1-і

                            Ұлты: қазақ

                            Жынысы: ер

                            Отбасы жағдайы: үйленгенмін

                            Азаматтағы: Қазақстан Респибликасының азаматымын

Жұмыс тәжірибесі: 1996-2002 жылдар, «Арай» ЖШС, бағдарламашы

                                  1994-1996 жылдар, Павлодар трактор заводы, инженер

Білім: Орта: 1982-1987 жылдары, Павлодар қ. №2 орта мектебі

                     1977-1982 жылдары, Павлодар қ. №2 орта мектебі

Жоғары:      1987-1992 жылдары, Павлодар индустриалдық институты

Тілді білуі: қазақ тілі – ана тілі

                    орыс тілі – жетік білемін

                    алғышын тілі – сөздіктің көмегімен

Компьютерді білуі: РС – Windows 95/2000

Жеке қасиеттері: жауаптымын, ұйымдастырушылық қабілеттерім бар

Қосымша ақпараттар: қазақша күрестен спорт шеберімін

Құштарлығы: әдеби кітаптар оқу

Ұсыныс хаты: жоқ

 

01.02.2004                                                                                                   қолы / тегі /

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 62-63

Тақырыбы:  Жеке құрам бойынша   бұйрық

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                                    1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                                    2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                                    3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                                    4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1. Жеке  адамдардың дербес   құжаттары туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                              1. Бұйрық қандай құжат?           

                                              2. Бұйрықтар неше  бөліктен тұрады?

                                        3.  Құжаттың  екінші бөлігі  қалай аталады, қандай сөздермен                        басталады?

                                              4.  Жеке құрам бойынша бұйрықтар қандай жағдайларға байланысты  шығарылады?

                                               5. Жеке  құрам бойынша құжатта кім қол қояды?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Бұйрық – қандай да бір міндеттерді шешу ұшін мекеме басшысы шығаратын өкімдік құжаттардың бірі.

Жеке құрам бойынша бұйрықтар арқылы жұмысқа қабылдау, қызметi бойынша ауыстыру, жұмыстан шығару, демалыс беру, мадақтау және жазалау ресiмделедi. Мұндай бұйрықтар негiзгi қызметке қатысты бұйрықтардан бөлек жүргiзiлiп, оның екi түрi де бiркелкi бланкiлерге толтырылады.

       Жеке құрам бойынша бұйрықтар мәтiнiнiң тақырыбына жұмысқа алу, басқа жұмысқа ауыстыру, жґмыстан шығару, демалыс беру туралы және т.б. атаулар қойылады.

       Мұндай бұйрықтардың мәтiнiнiң белгiлеушi бөлiгiнде негiзгi қызметке байланысты бұйрықтарда мiндеттi саналатын «БҰЙЫРАМЫН» сөзi болмайды. Сондықтан жеке құрам бойынша бұйрықтар нұсқаулық әректтердi бiлдiретiн ҚАБЫЛДАНСЫН, ТАҒАЙЫНДАЛСЫН, АУЫСТЫРЫЛСЫН, ШЫҒАРЫЛСЫН, ДЕМАЛЫС БЕРIЛСIН, ЖОЛСАПАРҒА ШЫҚСЫН т.б. сөздермен басталады.

       Жеке құрам бойынша бұйрықтардың жай (жеке) және күрделi түрлерi болады. Жеке бұйрықтарда бiр қызметкер туралы ақпараттар берiледi. Атап айтқанда, этикалық жағы ескерiлiп мадақтау және жазалау туралы бұйрықтар бөлек толтырылады.

       Жиынтық бұйрықтарда әртүрлi басқарушылық әрекеттер көрiнiс табуы мүмкiн.

       Бұйрықтың әр тармағы ЕтЗК талаптарына сәйкес болуы қажет. Кез келген кадрлық бұйрықтардың мазмұны тұрақты түрде мынадай мәлiметтерден тұрады: нұсқаулық әрекеттердi (ауыстыру, жұмыстан шығару, тағайындау т.б.) көрсету, жұмысшының тегi, аты-жөнi, қызметi, құрылымдық бөлiмшесi, бұйрықта берiлген тармақтың күшiне ену мерзiмi (егер бұйрықтың тiркелу мерзiмiне сәйкес келмесе).

       Жеке құрам бойынша жиынтық бұйрықтардың тармақтарындағы басқа мәлiметтердiң құрамы нұсқаулық әрекеттердiң ерекшелiктерiне қатысты белгiленедi.

       Мысалы, жұмысқа қабылдауда белгiленген еңбек ақы көлемi, қабылдау шарты (уақытша, 00.00.0 ден 00.00.0 аралықындағы сынау мерзiмiмен т.б.) және тағы басқалары мiндеттi түрде көрсетiледi.

       Басқа жұмысқа ауыстырғанда жаңа қызметi, ауыстыру түрi, оның себебi, еңбек ақысындағы өзгерiстер көрсетiледi.

       Жеке құрамға қатысты бұйрықтардың әр тармағы еңбек туралы заңдарға, iшкi еңбек тәртiбi ережелерiне сәйкес болуы керек және ол жұмысшыға ескертiледi.

       Әдетте жеке құрам туралы бұйрықтардың жобасы басқа да осыған қатысты қызмет иелерiмен: бас бухалтермен, заңгермен, құрылымдық бөлiмшенiң басшысымен келiсiледi. Жеке құрам бойынша бұйрықтарға кадр бөлiмi басшысы тарапынан бұрыштама белгi қойылуы мiндеттi болып саналады.

       Жеке құрамға қатысты бұйрықтар мiндеттi түрде тiркеледi.

       Жеке құрам бойынша еңбек туралы заңдарды бұзып толтырылған бұйрықтар белгiленген тәртiп негiзiнде қайтып алынады.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Жеке құрам бойынша – по личному составу

Өкімдік құжат                - распорядительный документ

Негізгі қызмет бойынша -  по основной деятельности

Штаттық кесте                - штатное расписание

Кәсіпорынның жойылуы – ликвидация предприятия

Айрықша жұмыс жағдайлары – особые условия труда

Қабылдансын – принять

Тағайындалсын – назначить

Ауыстырылсын – перевести

Шағарылсын - уволить

 

 

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

6.      Сөз тіркестерін аударыңыз

Бұйрық негізі, бұйрық шығару, акционерлердің жалпы жиналысы, негізгі қызмет бойынша, міндеттерді шешу, мемлекеттік органдар, бұйрықтын орындалу мерзімі, мекеме басшысы, өндірістік қажеттілік,  келісімшарт  мерзімі, кәсіпорынның жойылуы,  нұсқаулықты еңгізу, құжаттармен жұмыс істеу, қамтамасыз ету, нұсқаулықты бекіту, ережені басшылыққа алу, нұсқаулықты көбейту, бұйрықтың орындалуын қадағалау, кәсіпорынның барлық бөлімшелері, қамтамасыз ету мақсатында,  демалыс берілсін, жол сапарға шықсын

7.      Үлгі бойынша   негізгі қызмет бойынша  бұйрық  құрастырыңыз

«Бақыт»  ААҚ. БҰЙРЫҚ. 00.00.00 № ---.  Көкшетау қаласы.  Жұмысқа қабылдау туралы. Арман Жақсылықұлы осы жылдың  13 наурызынаң бастап  штаттық кестеге сәйкес  жалақы көлемінде 1 апталық сынақ мерзімінен үйлестіруші қызметіне  қабылдансын. Негізі:  Арман Жақсылықұлының өтініші.  «Бақыт» ААҚ  директоры. Қолы. Аты-жөні.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мекеменiң, кәсiпорынның                                              Наименование      

атауы                                                                                 ведомства,         учреждения  

(қазақ тiлiнде)                                                                             (на русском языке)

                                                                                                                                     

БҰЙРЫҚ                                                                                          ПРИКАЗ

00.00.00.        №____    

Алматы                                                                                 Алматы

Шығарылған орны                                                              Место издания

(қазақ тiлiнде)                                                                     (на русском  языке)

 

Жұмысқа қабылдау туралы

 

         Төлеуова Мәншұк Есiмқызы  маркетинг бөлiмiнiң инженерi қызметiне 00.00.00. ден бастап айына 25000 (жиырма  бес мың)теңге жалақысымен тағайындалсын.

         Негiздеме: М. Е. Төлеуованың өтiнiшi.

 

Директор                                   қолы                                      қол қоюшының     аты – жөнi

                                                        

Бұрыштама белгi

Кадр бөлiмi

 

 

«Арай» ЖШС

Жұмысқа қабылдау туралы

№1 БҰЙРЫҚ

11.02.2003

        Алма Омарова 2003 жылы ақпанның 10-ынан жоспарлау бөліміне бухгалтер ретінде жұмысқа қабылдансын.

        Алма Омароваға 10000 (он мың) теңге көлемінде еңбекақы тағайындалсын.

        Негіздеме: А. Омарованың өтініш.

        Бұйрықпен таныстым:  қолы / Омарова /

 

 

Ұлттық банкінің облыстық басқармасы

Кезекті еңбек демалысын беру туралы

№1 БҰЙРЫҚ

11.03.2003

        Екінші дәрежелі банкілерді жою үрдісін бақылау бөлімінің жетекші маманы Алма Омарға 2003 жылғы наурыздың 10-ынан наурыздың 31-іне дейін, 28 жұмыс күніне кезекті еңбек демалысы берілсін.т

        Негіздеме: А. Омардың өтініш.

        Бұйрықпен таныстым:  қолы / Омар / 

 

«Роса» ААҚ

Жұмыстан босату туралы

№3 БҰЙРЫҚ

20.03.2003

        Жоспарлау бөлімінің бухгалтері Алма Омарқызы, зейнетке шығуына байланысты, 2003 жылғы наурыздың 19- ынан жұмыстан босатылсын

        Негіздеме: А. Омарқызының өтініші.

        Бұйрықпен таныстым:  қолы / Омарқызы /

Кадрлар бөлімінің бастығы                                                                      қолы / тегі /   

              

 

 

Сабақ № 64

Тақырыбы: Хабарлама

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-          сөз әдісі

-          әңгіме

-          дәріспен жұмыс

-          сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

 1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

 2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

 3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

 4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1.Анықтамалық-ақпаратты құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-          оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-          бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-          тәжірибе жұмысын қорғау 

-          сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

1. Хабарландыру қандай жағдайларға байланысты құрастырылады?

2. Хабарландыру мәтіні қалай құрастырылады?

3. Хабарландыру құжатында қандай деректемелер көрсетіледі?

4. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

5. Анықтама-ақпараттық құжаттарға қандай құжаттар кіреді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Анықтамалық-ақпараттық  құжаттардың  қатарын мекемеден басқа мекемелерге жіберілетін, мекемеге басқа мекемелерден немесе жеке тұлғалардаң түсетін құжаттар құрайды.  Анықтамалық-ақпараттық  құжаттарда  реттеу құжаттарын қабылдауға негіз болатын, мекемедегі істердің жағдайлары жқніндегі ақпараттар болады.  Анықтамалық-ақпараттық  құжаттардың  қатарын мынандай құжаттар құрайды:

- Анықтама

- Баяндау хат

-Түсініктеме

- Акті

- Хабарландыру

- Жеделхат

- Телефонхат

- Факс

- Қызметтік хаттар

        Хабарландыру мекемеде, ұйымда, кәсіпорында болатын мерекелік шара, жиналыс, мәжіліс, кездесу туралы хабарланады, мекемедегі бос орынға конкурс жарияланады. Хабарландырудың мәтіні қысқа, түсінікті болып құрастырылуы қажет. Мәтінде болатын шараның датасы, уақыты, нендей шара екені, қажет болса неге қатысты өтетіні және өтетін орны, мәжіліс, жиналыс туралы хабарланса күн тәртібі, мерекелік мәдени шаралар туралы болса олардың бағдарламалары көрсетіледі.

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

 

1. Мекемеде болатын жиналыс, конференция туралы хабарландыру жазыңыз.

2. Мекемеде болатын мерекелік шара туралы хабарландыру жазыңыз.

  1. Мекемелердің бос орындарға жариялаған байқауы туралы хабарландыру мәтінін баспасөз құралдарынан тауып оқыңыз.

                                             ХАБАРЛАНДЫРУ

 

        Ертең, яғни 2003 жылғы қазанның 3-інде сағат 14.00-де 1-кабинетте бөлім бастықтарының жиналысы болады.

        Күн тәртібінді:

        1. 2003 жылдың бірінші жартысында атқарылған жұмыстардың есебін талқылу.

        2. 2003 жылдың екінші жартысында атқарылған жұмыстардың жоспарын бекіту.

        3. әртүрлі мәселелер.

 

                                             ХАБАРЛАНДЫРУ

 

        2003 жылғы желтоқсанның 15-інде сағат 15.00-де С.Торайғыров атындағы ПМУ-дың акті залында Тәуелсіздік күніне арналған салтанатты жиналыс өтеді.

       Бағдарламада:

2.      ректор, проф. Е.Арынның құттықтар сөзі.

3.      унивеоситет студенттерінің концерті.

 

 

                                            ХАБАРЛАНДЫРУ 

 

        Ертең, яғни 2003 жылғы қарашаның 35-інде сағат 12.00-де 10-кабинетте Облыстық наркологиялық диспансердің дәрігері А.Н.Оспанмен «Нашақорлық – қауіпті дерт» деген тақырыпта сұхбат өтеді.

        9-11 сыныптардың оқушылары міндетті түрде қатысулары тиіс.

 

                                                                                                   Мектеп әкімшілігі

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 65-66

Тақырыбы: Жеке еңбек шарты

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-          сөз әдісі

-          әңгіме

-          дәріспен жұмыс

-          сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:           

 1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

 2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

 3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

 4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1.Шарттар мен міндеттемелер туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-          оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-          бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-          тәжірибе жұмысын қорғау 

-          сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

1.  Жеке еңбек шарты   қандай жағдайларға байланысты құрастырылады?

2.   ЖЕШ-ның  мәтіні қалай құрастырылады?

3.    ЖЕШ құжатында қандай деректемелер көрсетіледі?

4. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Жеке еңбек шарты – 10.12.99 ж «Еңбек туралы» Қазақстан Республикасының № 493-1 Заңына сәйкес 01.01.2000 жылдаң бастап жұмыс берушiлер мен қызметкерлердiң  арасындағы еңбек қатынастарын реттейтiн ресми құжат және Заңның 9-бабы мен iс қағаздарын жүргiзудiң жалпы қабылданған ережелерiне сәйкес ресiмделедi.

Нарықтық қатынастарға көшу өмірге еңбек қатынастарың жаңа түрін – келісім (еңбек келісімін, еңбек шартын) толтыруды әкелді. Келісімнің жұмысқа алу туралы өтініштер негізгі өзгешелігі, келісімде заң алдында тең екі жақтың келісілген міндеттері мен құқықтары, жалдау ережелері және еңбек дауын шешудің тәртібі көрсетіледі.

Келісім төмендегідей міндетті деректемелерден тұрады: құжаттың аты ( келісім, еңбек келісім, т.б. ); мерзімі; индексі; толтырылған орны; мәтіні; екі жақтың қолдары; мөр. Келісім әр жаққа бір – бірден екі түпнұсқада жасалады.

Қ.Р – ның еңбек туралы жаңа Заныңда жұмыс беруші мен жұмысшылардың өкілетті адамдары ( кәсіподақ) қол қойған жеке еңбек шарты ( ЖЕШ ) және ұжымдық шарт толықтай сипатталады. ЖЕШ – ның мәтіні мыналардан тұрады:

1) тараптардың деректемелері:

2) еңбек қызметі:

3) ЖЕШ – ның мерзімі;

4) еңбек шарттарын жүзеге асырудың бастапқы мерзімі;

5) еңбек шарттарының сипаттамасы;

6) жұмыс уақытының және демалыс уақытының тәртібі;

7) жалақының және еңбекті қорғаудың шарттары;

8) жұмыс берушінің құқықтары мен міндеттері;

9) жұмысшының құқықтары мен міндеттері;

10) ЖЕШ – н өзгерудің, бұзудың және ұзартудың тәртібі;

11) өтемақыны төлеудің және кепілдеме берудің тәртібі;

12) тараптардың жауапкершілігі.

Тараптардың өзара келісімі бойынша жеке еңбек шартына басқа да шарттарды енгізуге болады.                   

 

 

 

Сабақ № 67-68

Тақырыбы: Ұжымдық еңбек шарты

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-          сөз әдісі

-          әңгіме

-          дәріспен жұмыс

-          сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

 1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

 2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

 3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

 4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Шарттар мен міндеттемелер туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-          оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-          бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-          тәжірибе жұмысын қорғау 

-          сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

1. Хабарландыру қандай жағдайларға байланысты құрастырылады?

2. Хабарландыру мәтіні қалай құрастырылады?

3. Хабарландыру құжатында қандай деректемелер көрсетіледі?

4. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

5. Анықтама-ақпараттық құжаттарға қандай құжаттар кіреді?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Ұжымдық еңбек шарты – 10.12.99 ж. «Еңбек туралы» Қазақстан Республикасының  № 493-1 Заңының 32-35 баптарына сәйкес қызметкерлер тобы мен жұмыс берушiнiң арасындағы еңбек қатынастарын реттейтiн ресми құжат болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 69-70

Тақырыбы: Материалдық жауапкершілік туралы шарт

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-          сөз әдісі

-          әңгіме

-          дәріспен жұмыс

-          сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

 1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

 2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

 3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

 4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Еңбек байланыстары  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-          оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-          бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-          тәжірибе жұмысын қорғау 

-          сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

1. Материалдық жауапкершілік туралы шарт қалай  құрастырылады?

2. Шарт  құжатында қандай деректемелер көрсетіледі?

3. Құжаттың мәтінінде не жазылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Материалдық жауапкершілік туралы шарт

Толық материалдық жауапкершілік туралы жазбаша шарттар кәсіпорындармен , мекемелермен, ұйымдармен сақтаумен, өңдекмен, сатумен, тасымалдаумен тікелей байланысты жұмыстарды орындайтын немесе оларға берілген құндылықтарды өндіріс процесінде пайдаланумен айналасатын қызметкерлердің (18 жасқа жеткен) арасында жасалуы мүмкін. Мұндай лауазымдар мен жұмыстардың тізбесі, сондай –ақ толық материалдық жауапкершілік туралы шарттардың үлгілері заңмен немесе жұмыс берішінің нормативтік актілерімен белгіленген тәртіппен бекітіледі.

Сақтаумен, өңдекмен, сатумен, тасымалдаумен тікелей байланысты жұмыстарды орындайтын немесе оларға берілген құндылықтарды өндіріс процесінде пайдаланумен байланысты, әрбір қызметкерге материалдық жауапкершілікті бөліп беру немесе олармен материалдық жауапкершілік туралы шартты жасау мүмкін болмағанда , жұмыстардың жекелеген түрлерін қызметкерлер бірлесіп орындаған кезде ұжымдық материалдық жаупакершілік енгізіледі.

Ұжымдық материалдық жауапкершілікті кәсіпорын ұжымының тиісті сайлау органымен келісім бойынша кәсіпорынның әкімшілігі белгілейді. Ұжымдық материалдық жауапкершілік туралы шарт кәсіпорын мен ұжымның сеніп тапсырылған құндылықтарға тікелей қатысты бар барлық мүшелері арасында жасалады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Толық және материалдық жауапкершілік туралы                                                                                                        ШАРТ

 

                                                     `( кәсіпорынның атауы)

тиісті материалдық құндылықтарды сақтауды қамтамасыз ету мақсатында бұдан әрі «Әкімшілік» деп аталатын кәсіпорын атынан ___________________________ және бұдан әрі                                                                                    (лауазымы, аты – жөні)         

«Жұмысшы! Деп аталатын екінші тараптың атынан _________________________________                                                                                             ( лауазымы, таы – жөні)

төмендегі мәселелер жөнінде осы жасасты:

  1. Қызметкер ______________________________________________________________

 ( аты – жөні)

лауазымы  ____________________________________________________________________

немесе атқаратын қызметі _______________________________________________________

                                                                       ( қызметтің аты )

_____________________________________________________________________________________                                 (оған тапсырылған құндылықтарды сақтау, өндеу, сату, тасымалдыу

_____________________________________________________________________________                                               немесе өндіріс процесінде пайдалануы)

Байланысты өзінің жауапкершілігіне алған құндылықтары сақтауды жүзеге асыруға:

-          оның жауапкершілігіне берілген материалдық құндылықтарды сақтауға немесе басқа да құндылықтарды жоғалып – бұзылудан сақтау үшін шаралар қолдануға;

-          сеніп тапсырылған материалдық құндылықтардың сақталуына қауып туғызатын түрлі жағдайлар туралы әкімшілікке уақтылы хабарлауға;

-          сеніп тапсырылған материялдық құндылықтардың тауар – ақша және басқа да есебін, олардың басқа да қозғалысы мен қалдықтары туралы белгіленген тәртіпте есеп жүргізуге міндеттенеді.

  1. Әкімшілік:

-          сеніңп тапсырылған материалдық құндылықтардың толық сақталуы қамтамасыз ету үшін қызметкерге қажетті жағдай жасауға;

-          қызметкерлерді материалдық жауапкершілік туралы қолданылып жүрен заң актілерімен                                      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 71-72

Тақырыбы: Коммерциялық құпияны жарияламау  туралы міндеттеме

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-          сөз әдісі

-          әңгіме

-          дәріспен жұмыс

-          сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

 1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

 2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

 3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

 4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:              

                            1. Еңбек байланыстары құжаттар  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-          оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-          бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-          тәжірибе жұмысын қорғау 

-          сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

-          Конфиденциялды ақпаратқа рұқсаты бар қызметкер қандай құжатпен танысады?

-          Міндеттеме қайда және қалай сақталады?

-          Құжат мәтінінде не жазылады?

 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Конфиденциялды ақпаратқа рұқсаты бар қызметкер коммерциялық құпияны жарияламау туралы жеке жазбаша мiндеттемеге қол қояды. Мiндеттеме бiр данада жасалады және қызметкердiң арнайы немесе жеке iсiнде ол жұмыстан шығарылғаннаң кейiн 5 жыл сақталады.

Конфиденциалды мәліметер мен құжаттарға рұқсат берілген кәсіпорынның қызметкерлері рұқсат алардан бұрын нұсқау алады және кәсіпорынның коммерциялық құпиясын сақтау туралы жаднамамен танысады. Жаднаманы қауіпсіздік қызметі әрбір кәсіпорынның ерекшелігін ескере отырып жасайды, оған директордың орынбасары қол қояды және кәсіпорынның басшысы бекітеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 73-74-75

Тақырыбы:  Өмірбаян

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                              1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                              2.Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                              3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                              4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Жеке  құрам бойынша толтырылатын  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                                 1. “Өмірбаян” деген сөздің мағынасын, анықтамасын бер

                                                 2. Өмірбаян қандай жағдайда жазылады?

                                                 3. Өмірбаянды қайда жазады?

                                                 4. Өмірбаянда  қандай мәліметтер болу керек?

                                                 5. Өмірбаян  құжатында қандай деректемелер қолданылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Жеке адамдардың құжаттары жеке тұлғалардың атынан құрастырылады. Олар а4 форматты қағазға жазылып ресімделеді. Жеке адамдардың құжаттарының мәтіні еркін түрде құрастырылады және бұл құжаттар қолмен жазылады.

Өмірбаянды жеке тұлғалар жұмысқа орналасқанда, оқуға түскенде, депутаттыққа өз кандидатураларын ұсынғанда тағы басқа жағдайларда жазады. Өмірбаян еркін түрде құрастырылғанымен оның мәтінің  құрастырғанда  және оны ресімдегенде белгілі талаптар сақталуы қажет.

Омірбаянның деректемелері: құжат түрінің атауы, мәтін, мерзімі, қолы.

Өмірбаянның мәтініңдң оны құрастырушы өмір жолы хронологиялық тәртіппен  баяндалады. Мәтінде құрастырушының аты-жөні, туған жылы, айы, күні, туған жері, әке-шешесі туралы мәліметтер, еңбек жолы, отбасы жағдайы, отбасы мүшелерінің аты-жөндері мен туған жылдары, мекен-жайы көрсетіледі. Жұмысқа орналасатын азамат құпия құжаттармен жұмыс істейтін  болса, өмірбаянда оның жақын туысқандары туралы мәліметтердің де  берілуі талап етілуі мүмкін.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1. Төмендегі мағлұматтарды  есте сақтап  орысшаға аударыныз

 Отбасы жағдайы               - тұрмыста

                                             -  тұрмыста емес

                                             -  үйленген

                                             -  үйленбеген

                                             -  ажырасқан

Білімі                                   -  жоғары

                                             -  аяқталмаған жоғары

                                             -  орта

                                             -  орта арнаулы

Әскери қызметке қатысы - әскери қызметке міндетті

                                            - әскері қызметке міндетті емес

Қосымша мәліметтер        - спортпен айналысу

                                            - курстар бітіру

                                            - ағылшын тілінде еркін/аздап сөйлей алу

                                            - көлік жүргізе алу

                                            - орыс тіліннен қазақ тіліне аудара алу

                                            - іс қағаздарын жүргізе алу

                                            - компьютер бағдарламаларын білу

2. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерін мағынасына қарай топтастырыныз

Ағылшынша сөйлеу, тұрмыста, жоғары,  қазақ тіліне аудара алу, үйленген, аяқталмаған жоғары, спортпен айналысу, ажырасқан, орта арнаулы

Білім                                            қосымша мәліметтер                                 отбасы жағдайы

  ----------------                               ---------------------------                                  ----------------------

  ----------------                               ---------------------------                                   ---------------------

  ----------------                               ---------------------------                                   ---------------------

3. Өзініздің өмірбаянгыңызды толтырыныз.

 

 

 

 

                                                       ӨМІРБАЯН

 

        Мен, Мұрат Ахметұлы Баймұратов, 1970 жылғы қаңтардың 1-інде Павлодар қаласында, қызметкелер отбасында дүниеге келдім. Әкем, Ахмет Омарұлы Баймұрат, Павлодар қаласының №1 қалалық емханасында дәрігер. Шешем, Алмагүл Сұлтанқызы Бамұрат, Павлодар қаласының №11 жалпы білім беру мектебінде мұгалім.

        1977 жылы Павлодар қаласының №1 орта мектебіне бардым. 1982 жылы №2 орта мектепке ауыстым. 1987 жылы осы мектепті бітіріп, сол жылы Павлодар индустриалдық институтына машина жасау факультетіне түстім. Институтты 1992 жылы машина жасау мамандағы бойынша бітірдім. 1992-1994 жылдары Алматы облысының Отар қаласындағы №10007 әскери бөлімде әскери міндетімді атқардым, сержант атағым бар. 1994-1996 жылдары Павлодар трактор жасау заводында инженер болып жұмыс істедім. 1996-2002 жылдары «Арай» ЖШС-нда бағдарламашы болып жұмыс істедім.

        Үйленгенмін. Әйелім, Жанар Оспанқызы, «Алюминий Казахстан» ААҚ-сында инженер болып жұмыс істедім. Ұлымыз, Қайрат Мұратұлы, №1 балалар бақшасына барады.

        Мекен жайым: Павлодар қ., Мир қ., 1-үй, 6-пәтер

 

01.06.2002                                                                                              қолы / тегі /

 

 

 

 

 

Сабақ № 76-77

Тақырыбы:  Мінездеме

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                               1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                               2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                               3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                               4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Жеке құрам бойынша құжаттар  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.             1.  Мінездемені кім береді? Кімнің қолы қойылады?    

                                                     2.   Мінездемені  қандай жағдайда береді?

                                               3.   Мінездемені  қандай қағазда  жазады?

                                                     4.   Мінездеменің мәтінінде   қандай мәліметтер болу керек?

                                                     5.   Мінездеме  құжатында қандай деректемелер қолданылады?

 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

        Мінездемені мекеменің, ұйымның, кәсіпорынның әкімшілігі түрлі жағдайларға байланысты өзінің жұмыскеріне береді. Мінездеме А4 форматты қағазға жазылады. Құжатта жұмыскердің кызметі мен қоғамдық жұмыстарға қатысына пікір жазылып, оның моральдік және іскерлік сипатына баға беріледі.

        Мінездеменің реквизиттері: мәтіннің тақырыбы, құжат түрінің атауы, дата, мәтін, қол, мөр.

        Мінездеменің мәтіннің тақырыбы құжаттың атауымен грамматикалық байланыста болы керек болғандықтан кімге? Деген сұраққа жауап береді. Құжаттың мәтіні логикалық тұрғыдан алғанда өзара байланысты төрт бөлімнен тұрады.

        Бірінші бөлім – бұл жұмыскердің аты-жөні, туған жылы, ұлты, лауазымы, білімі көрсетілген анкеталық бөлім.

        Екінші бөлім – жұмыскердің еңбек жолын баяндайтын бөлім. Бұнда оның мамандығы, кәсіпорында қай жылдан жұмыс істейтіні, қызмет бабымен өсу жолдары, кәсіптік шеберлігінің деңгейі, жестістіктері, кемшіліктері тағы басқа қажетті мәліметтер болады.

        Үшінші бөлім – жұмыскердің моральдік – психологиялық және іскерлік сипатына баға берілетін бөлім. Бұнда жұмыскердің жұмысқа деген қарым – қатынасы, өзбетінше кәсіптік деңгейін көтеруі, тұрмыста өзін - өзі ұстауы, қоғамдық тапсырмаларға қарым – қатынасы жайлы баяндалады.

        Төртінші бөлім – қортынды бөлім. Бұл бөлімде мінездеменің берілу себебі немесе қандай мекемеге берілгені нақты жазылады.

        Мінездеменің мәтіні 3-жақтан баяндалады.

        Құжатқа мекеменің бірінші басшысы қол қояды. 

    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

 

1.                       Мінездеме үлгісіне қарап өз мамандығыңыз бойынша мекемеде бірнеше жыл жұмыс істейтін маманға мінездеме жазыңыз. Мінездеме қызметкерді қызмет бабымен өсіру үшін жазылсын.

 

 

    Павлодар облыстық Мемлекеттік өртке қарсы қызметінің № 34 өрт                             сөндіру бөлімінің қарауыл бастығы Ішкі қызмет капитаны

                                  Асқар Аманжолұлы Әбуовке

 

                                               МІНЕЗДЕМЕ

 

        А.А.Әбуов 1976 жылы туған. Білімі – орта арнаулы. №34 өрт     сөндіру бөлімінің қарауыл бастығы болып 1996 жылдан жұмыс істейді.

        А.А.Әбуов қарауыл бастығы болып жұмыс істеген кезінде өзін қабілетті, жауапты қызметкер ретінде көрсете білді. Қиын жағдайда өз бетінше дұрыс шешім қабылдай біледі. Қол астындағы қызметкерлерді ұйымдастыра біледі. Өз мамандығы бойнша кәсіптік шеберлігін жоғары. 2000жылы Өртке қарсы қызмет мамандарының біліктілігін жетілдіру курсынан өтті. 2001 жылы жұмыстағы жетістіктері үшін Павлодар облыстық Мемлекеттік өрке қарсы қызметінің мақтау қағазымен мараптталды.

        А.А.Әбуовтің мінезі ашық, өз жұмысына ынталы, ұжым мүшелерімен тез тіл табыса алады. Сында дұрыс түсінеді, кемшіліктерін тез түзеуге тырысады. Қазақ, орыс тілдерін жетік меңгерген. Спортпен үнемі шұғылданады. Қазақша күрестен спорт шебері. С.Торайғыров атындағы ПМУ-да заң мамандығы бойынша сыртқы оқу бөлімінде оқиды.

        Мінездеме А.А.Әбуовті Павлодар облыстық Мемлекеттік өртке қарсы қызметінің №34 өрт сөндіру бөлімінің бастығы қызметіне ұсыну үшін берілді.

 

Павлодар облысының МӨҚҚ-ның бастығы

Ішкі қызмет капитаны мөр                                                                     қолы / тегі /     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 78-79

Тақырыбы:  Еңбек кітапшасы

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

 

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                            1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                            2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                            3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                            4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Жеке  құрам бойынша толтырылатын  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

 

 

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                                 1. Еңбек кітапшасы деген қандай құжат?

                                                 2. Еңбек кітапшасын кім толтырады?

                                                 3. Еңбек кітапшасында не жазылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Еңбек кiтапшасы – қызметкерлер мен жұмысшылардың еңбек қызметiн растайтын негiзгi құжат. Бұл құжаттың үлгiсiн, жүргiзу тәртiбiн және сақталуын ЕтЗК және басқа да нормативтi актiлер белгiлейдi. Еңбек кiтапшасын жүргiзу кадр бiлiмiнiң қызметкерлерi мен басшылардан үлкен жауапкершiктi қажет етедi.

Еңбек кітапшасына мынадай мэліметтер ендіріледі:

       жұмыскердің фамилиясы, аты-жәні, туған жылы, білімі, кәсібі, мамандығы;

       жүмысы туралы мәліметтер: жүмысқа қәбылдануы. еэге жұмьсқа ауысуы, жұмыстан босануы;

       марапат және ынталандыру сыйлықтары турапы мавметтер.

Жұмыскерге қолданылған тәртіптік жазаләр туралы еңбек жазылмайды.

Еңбек кітапшасына жазбалар енгізуді жұмыс беруші уэкіг түлға Қазақстан Республикәсындағы тілдер туралы жүзеге асырады.

Қызметкер туралы мәліметтер еңбек кітапшасының бфмкя бетіне жа-зылады және алғаш жұмысқа кірген қызметкердің Өтітні бойьнда оны бірінші басшының, не ол уәкілеттік берген тұлғаның кдопыиен. ұйымның мертаңбасымен растайды (Ережелердің 6, 8-тармақтары).

Еңбек шартын жасау немесе оны бузу, басқа жумысжа эуысу марапат-тау, кетермелеу мерзімдері туралы барлық жазбалар жұмыс берушінің ак-тісіне сәйкес еңбек шартын жасасқан немесе оны бұэган. бэсда жұмысқа ауысқан. марапаттау, кетермелеуден кейін араб сандарыме (күн мен ай екітаңбапы сәнмен, жыл толық керсетіледі).

Тегі, аты, әкесінің аты (қысқартыпмай толық күйінде) мен тутан жылы жеке басын куәландыратын қужаттардың негізінде керсетаіеаі

Білімі, кәсібі мен мамандығы растайтын құжаттар непзіиаенврсетіледі.

Жұмысы туралы мәліметтер беліміне мәліме мына тәртіп сақтала отырып жүргізіледі:

       тақырып түріндегі жұмыс берушінің толық атауы жеке жолда
керсетіледі;

       бағәнда жазбаның реттік немірі кәрсетілед;:

       бағандә жұмысқа қабылдау мерзімі керсетіледі;

       бағанда жұмыс берушінің толық атауы, жасалған енбе* шартына (құрылымдық белімшелері (цех, белім) керсетілген) сәйкес жұмысы туралы мәліметтер, тиісті заңнама нормасы жүмысқа қабылдау жүргізіпген негізін­де керсетіледі;

       бағанда жазбаны енгізудің негіздемесі - жұмыс беруші акпсінің күні мен немірі керсетіледі (Ереженің 9-тармағы).

Жұмыскердің бір жүмыс берушіден езге жаққа тұрақты жұмысқа ауысуы туралы жазба Ереже бойынша 9-тармакта келтірілген тәртіппен ресімделеді.

Қызметкер қабылданған жүмыс немесе лауазымның атауы туралы жаз-балар мекеменің штат кестесі негізінде жүзеге асырылады.

Егер қызметкер жүмыс істеп жүрген кезде занды түлғанын атауы езгерсе, 3-бағанда жеке жолға тиісті жазба жазыләды, ал 4-бағанда атауды езгерту негіздемесі (занды тұлғаны тіркеу немесе қайта тіркеу турапь куәліктің күні мен немірі) керсетіледі (Ереженің 12-тармағы).

Еңбек шартын бұзу туралы жазба мынадай тәртіпті сақтай отырып жүргізіледі:

       бағанда жазбаның реттік немірі керсетіледі;

       бағанда жұмыстан босату мерзімі керсетіледі;

       бағанда жұмыстан босату туралы мәліметтер (себептері мен тиісті қолданыстағы заңнама нормалары керсетіле отырып) керсетіледі.

бағанда жазбаны енгізудің негіздемесі (жұмыс беруші актісінің күні мен немірі) керсетіледі (Ереженің 12-тармағы).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 80-81

Тақырыбы:   Қолхат

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                     сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                                   1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                                   2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                                   3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                                   4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Жеке  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                              1.  Қолхаттың  анықтамасын бер.         

                                              2. Қолхаттын мәтінінде не жазылады?

                                              3. Қандай жағдайдарда  қолхат өз күшін жояды?

                                              4. Қолахат неше данада шығарылады және қалай сақталады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

        

         Қолхат – iске асқан бiр фактiнi, мысалы, ақша не басқа бiр қымбат дүниенi алғанын растайтын құжат түрi.                                             

         Құжат мәтiнiнде қолхат берушiнiң қызметi (қажет жағдайда), аты – жөнi, алған ақшаның мөлшерi немесе басқа құнды дүниенiң атауы, ақшаның не құнды дүниенiң кiмнен алғаны (аты – жөнi) толық көрсетiледi.

         Қолхатта ақша көлемi алдымен санмен, сосын сөзбен жазылып көрсетiледi. Егер мәтiнде қандай да бiр жөндеулер, өңдеулер, өшiрулер кездессе, құжат күшiн жояды. Мәтiн мен қойылған қолдың арасындағы бос кеңiстiк сызықпен толтырылады. Қолхат бiр дана түрiнде толтырылады және ақша түрiндегi құжатпен бiрдей дәрежеде сақталады.

         Кейде қолхатта қатысушы куәлер көрсетiледi. Ол жағдайда куәлер қолхатқа өз қолдарын қойып растайды.

         Ақшаны немесе құнды дүниенi қайтарған жағдайда қолхат жойылады.

 

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

 

1. Біреуден бағалы зат алғаныңыз туралы қолхат жазыңыз.

2. Мекемеден құжат алғаныңыз туралы қолхат жазыңыз.

 

 

 

ҚОЛХАТ

         Мен, «Сыйлықтар» дүкенiнiң балалар ойыншығы бөлiмiнiң меңгерушiсi Райымбекова Алмагүл Хасанқызы, азаматша Васильев  Игорь Юрьевичтен 560 (бес жүз алпыс) теңге тұратын «Ковбой» электронды ойыншығын бөлiмге тауардың түсуiне қарай сол мөлшердегi басқа тауарға  айырбастап беру үшiн қабылдап алдым.

 

 

01.03.2008.                                                                                                    

А. Х. Райымбекованың  қолын растаймын

«Сыйлықтар»

дүкенiнiң директоры                                               Қолы                                      В. С. Сахипов

 

01.03.2008.                            Мөрi

 

 

ҚОЛХАТ

 

        Мен, Арман Бекұлы Тайлақов, жеке куәлік №00012 ҚР ПМ 02.01.2000 жылы берілген, мекен жайым: Павлодар қ., Мир қ., 1-үй, 2-пәтер, Павлодар трактор жасау заводынан көшірме жасау үшін еңбек кітапшамды алдым.

        Еңбек кітапшамды 2009 жылғы қарашаның 1-інде қайтаруға міндеттенемін.

 

20.10.2009                                                                                                   қолы / тегі /                                         

А.Б. Тайлақовтың қолын куәландырамын

Павлодар трактор жасау заводының кадрлар бөлімінің бастығы мөр

қолы / тегі /                                         

22.10.2009    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 82-83

Тақырыбы:   Жеке карточка

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                     сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                                   1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                                   2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                                   3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                                   4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Жеке  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                              1.  Жеке карточканың  анықтамасын бер.       

                                              2. Жеке карточка  мәтінінде не жазылады?

                                              3. Жеке карточка кіммен және қалай жазылады?

                                              4. Жеке карточка  неше данада шығарылады және қалай сақталады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 Кәсіпорынның дербес негізгі құжаты жеке карточка Т-2 форма болып саналады, кәсіпорынға уақытша және бірыңғай жұмысқа орналасарда барлық қызметкерге берілетін құжат.

Қызметкерлерге жазуға берілген барлық негізгі құжат, карточкада жасалады.Негізгі төлқұжаттың 1 тарауында «Жалпы ереже» аты-жөні, тегі, туған жылы, құжат сериясының нөмірі, қашан және кім бергені, үй мекен-жайы көрсетіледі. Жалпы және үздіксіз жұмыс стажы, сондай-ақ қызметкерллердің ауыспалығы туралы еңбек кітапшасындағы негізгі көрсеткіштері жазылады. 2 Тааруды толтыру үшін «Әскери есеп туралы мәлімет» жұмысшының әскери билет көрсеткішінен алынады.

Жаңа түрде жеке карточкада ескірген позицияялар шығарып тасталған (ұлтшылдық, міндетті тәртіп карточкадардың толтырылған күні және қызметкердің жеке қолы қойылады.)

Карточкалардың кері бетінде 3 тарау «Тағайындау және ауыспалылық», 4 тарауда «Демалыс», 5 тарауда «Қосымша мәлімет» және «Босату күні және себебі». Ең басты мәлімет 3 тарау және «Босату күні және себебі».

Бұл тарауда бұйрықтың күні мен нөмірі қызметкерді жұмыстан босату және ауыспалылықты тағайындау туралы жазылады.Қызметкердің еңбек стажы дәл осылай растауға арналған негізбен қызмет етеді. «Тағайындау және ауыспалылық» бөлімінде әрбір жазу сонында қызметкерге арналған карточкада қолы болуы тиіс.

 Қосымша мәліметтер» тарауында мамандығының жоғарылауы туралы, шет тілін білуі, екінші маммандығы, мүгедектікгі және т.б. жазылады.

Жеке карточкада қолмен немесе машинамен жазу қабілеті, хатшы-жзәрдемші немесе жеке фирма жұмысынның жауапкершілігі жазылады. Жазулардың барлығы қысқартылмау керек. Жеке карточка қызметкерге бір данадан беріледі, жеке картотека ретінде сейфте сақталады,қызметкердің тегі алфавит бойынша құрылады.

Қызқметкерлердің босату өзбетінше іс карточкалары алфавит бойынша (тегінің бірінші үш әріппен). Істі тапсырмастан бұрын барлық карточкалар мұрағатта номірленуі керек, оларға ішкі тізім құрылады. Жеке карточкалардың сақталу уақыты– 75 жыл- «В» (504 бап «Құжаттардың тізімінің сақтау мезгілдерін нұсқау»).

 

 

Жалпы мәліметтер

1.Аты-жөні___________________                         8.Ғылыми атағы_______________

_____________________________                         _____________________________

2.Туған жылы_________________                         9.Мамандығы; негізгі___________                                   (күні, айы)                                                              Екінші _______________________

_____________________________                         _____________________________

                                              

3.Туған жері__________________                         10.Қызметі____________________

_____________________________                         ______________________________

_____________________________                         Жұмыс тәжірибесі

_____________________________                         11. Соңғы мамандығы, қызметі 

4.Білім ______________________                          бойынша тәжірибесі

а)___________________________                          ______________________________

                (Жоғарғы немесе арнайы орта)

_____________________________                         ______________________________

(білім мекемесінің аты және

_____________________________                         13.Отбасы жағдайы_____________

               бітірген жылы)

_____________________________                         14.Отбасының құрамы__________

б)___________________________                                                                 (отбасының әрбір

   (кәсіби-техникалық білімі бойынша училище)

____________________________                           _____________________________            

                мекткптің аты және бітірген жылы                                               мүшесінің туған жылын көрсете отырып)       

____________________________                           _____________________________

ОК ПДТР  бойынша кәсібінің

коды

В)__________________________                           Қызмет (мамандығы)___________

5.Дипломы (куәлігі) бойынша                               _____________________________

 Мамандығы                                                             15.Басқа кәсіпорындағы  негізгі

____________________________                           немесе қоса атқаратын жұмысы

       (жоғарғы немесе арнайы орта білім)                                                жұмыс орны

____________________________                           ______________________________

           мекемесін бітіргендер үшін                                                         Қызметі (мамандығы)___________

____________________________                           ______________________________

ОКСО бойынша кәсібінің коды                             ______________________________

6.Дипломы (куәлігі)бойынша                                16.Төлқұжатты: сериясы____№___

 Біліктілігі                                                                 кім берген_____________________

____________________________                           ______________________________

____________________________                           берілген күні__________________

Дипломның______№__________                          ______________________________

Куәліктің                                                                  17.Үйінің  мекен-жайы __________

«_____»________  ____________ж                        ______________________________

7.Ғылыми дәрежесі ____________                        Телефоны_____________________

_____________________________

 

 

 

Толтырылған күні «__»___________________ж.

Жеке қолы ______________________________

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 84-85

Тақырыбы:   Жеке іс

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                     сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:        

                                                   1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                                   2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                                   3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                                   4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Жеке  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                              1.  Жеке іс  анықтамасын бер.   

                                              2. Жеке  іс құрамына қандай құжаттар жатады?

                                              3. Жеке іс  кіммен  толтырылады?

                                              4. Жеке  іс   қалай сақталады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Жеке іс өзімен жиынтық құжаттарын, қызметкер туралы ақпарат ұсынады. Жеке іс кәсіпорынның барлық қызметкерлеріне, бірақ бірыңғай барлық басшыны және мамандықты жүргізу.

            Кәсіпорынның сұрақтарды шешуге құқылы, қандай құжаттар, жеке корточкалар немесе жеке іс қызметкет жүктеледі.

Жеке іс құрамы келесі қжаттарға кіруі керек.

Ø  Құжаттардың ішкі тізімі, жеке іске

Ø  Есеп кадры бойынша жеке парақ немесе сауалдама

Ø  Түйіндеме немесе автобиография

Ø  Білімі туралы құжаттан көшірме

Ø  Бекітілген міндеті туралы құжаттан көшірме

Ø  Мінездеме немесе кепілдеме жазу

Ø  Еңбек контракты (келісім)

Ø  Тағайындау, ауыстыру, босату туралы бұйрық

Ø  Есеп кадры туралы қосымша жеке парақ

Ø  Құжаттама және қызметкерге қатысты басқа құжат.

«Жеке іске қатысты, ішкі тізім құжаттары» іс құжаттарын ретпен нөмірлеу туралы мәлімет, олардың индексінде, тақырыбында, күнінде жеке іс парағы және оның ішкі тізі жеке нөмірленеді.

            Ішкі тізімге оны құрған тұлғаның міндеті, қол қоюдағы шифрді ашулары және құрастырушы күні жазылады.

            Есеп кадры бойынша жеке парақ қызметкердің өмірбаяны туралы мәлімет, оның білімі, Орындалатын жұмысқа еңбек басты қызметтің , жанұялы жайда және т.б.

Жұмысқа қабылдау кезінде жеке парақ қызметкердің өз қолымен толтырылады.

Оның толтыруына келесі құжаттарды қолданыламыз:

-       Төлқұжат

-       Еңбек кітапшасы

-       Әскери билет

-       Білімі туралы құжат (диплом, куәлік, сертификат, аттестат) Жоғарғы аттестатциялық комиссия құжаты (ЖАК) берілген оқу дәрежесі туралы және оқу атағын иелену туралы (диплом және аттестат).

-       Бар болтындарын ойлап табу туралы құжат.

Графта «Білім» жеке парақта тұжырымдалуы қолданылады: «басты», «толық емес орташа», «орташа», «арнайы орташа», «ең жақсы аяқталмаған», «ең жақсы» - қандай құжат қызметкердің білімі туралы болуы керек.

 Графта «Еңбек қызметінің орындалуының басты жұмыс негіздері» жұмыс туралы мәлімет еңбек кітапшасынан алынады. Бұл графта сондай –ақ оқу орындарында, алдынғы еңбекқызметкері бекітіледі.

Графта «Жанұя жағдайы» келесі тұжырымдар қолданылады: «үйленген», «күйеуге шыққан», «бойдақ (жесір әйел)», «айырылысқан», «бойдақ», («күйеуге шықпаған») осындан кейін туысқандық дәрежелері нұсқаумен отбасы мүшелерінің барлығы саналады. («әке», «ана», «әйел», «күйеу», «ұл», «қыз») осыдан кейін әр отбасы мүшелерінің аты – жөні, туған күні көрестіледі.

Жұмысқа қабылдауда тәжірибелік хаттауда жиі  Сауалдама – құжаты анологикалық «есеп кадры бойынша жеке парақ» қолданылады. Жеке парақтан айырмашылығы сауалдамаға жұмысқа келіп, бірақ қызметкерге де, кәсіпорынға деген арнайы жауапкершілігіне өз беттерімен қол қоймайды.

 

ІШКІ ТІЗІМ

00.00.00

Құжат ісі №

Құжат

индексі

Құжат күні

Құжат тақырыбы

Іс парағының №

ескерту

 

 

 

 

 

 

 

Барлығы ____________________________________________ құжаттар

                                                                                                    санмен және жазьаша

ішкі тізімнің парақ саны _______________________________________

                                                                                              санмен және жазбаша

 

Лауазым                                            қолы                                                  Аты – жөні

 

Коммерциялық кәсіпорынға келушілерге ереже ретінде «Түйіндеме» береді.

Жеке іс құруда, оған білімі туралы құжаттар көшірмесі (аттестат, диплом, сертификат және т.б.) кіреді. Бұл құжаттардың түпнұсқаларының көшірмелерін шешуге болады.

Лауазымды бекіту туралы құжат көшірмесі  фирма бастығының жеке ісіне кіреді. Басшылар кеңесіндегі хаттамадан көшірме немесе фирма акционерлері жианлысы құрудағы хаттамадан көшірмесі, сайланған немесе бекітілген шешімін лауазымды тұлға өзі тағайындайды.

Бұл жағдайда егер жұмысқа қабылдау кезінде немесе бекіту кезінде лауазым өзін мінездеме немесе ұсыныс хат  арқылы таныстырады,олар сонымен қатар қызметкердің жеке ісіне тіркеледі.

Есеп кадры бойынша қосымша жеке парақ – бұл құжат қызметкердің жеке өмірі және еңбек өзгеруін белгілеу үшін толтырылады.

Бұл құжатқа қосылады: қызметкердің аты – жөні және екі тарауға өзгерістер еңгзу (қосымша) үшін кесте түрінде рәсімделеді. Бірінші тарауда жұмыс туралы қызметке ауысу,жеке құрам боынша бұйрыққа сілтемеге мәлімет.

Екінші тарауда қызметкердің мамандығы және жеке өмірі (мысалы: отбасы жағдайының өзгеруі, тұратын орны) білімі сапалық дәрежесінің өсуі, шет тілін білуі және т.б. Бұл қосымша ылайықты құжатпен расталуы керек.

Жеке істе мынадай құжат тізімі: еңбек оқу және т.б құжаттар кіреді.
            Жеке істе қызметкерді жұмысқа қабылдау туралы бұйрықтан кейін басталады.Барлық құжаттар жеке іске қатысты өлшемнің түсуі бойынша (хранологиялық тәртіп)істер папкада тігіледі. Сыртында қызметкердің толық аты - жөні жазылады.

Қызметкердің жеке ісі кәсіпорынның инспектор персоналы бойынша немесе хатшы – жәрдемші сейфте және анықталған міндетті тұлғаға жүргізуге беріледі.

Жеке істің өзгеруі тек жауапты тұлғаға жүргізуге беріледі. Қызметкерлерді босату жеке істе міндетті түрде архивке сақталады және сақталуы – 75 жыл. 

 

 

 

                                                                                                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ № 86-87

Тақырыбы:   Талап өтініш

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                     сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                                   1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                                   2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                                   3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                                   4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Жеке  құжаттар туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                              1. Талап-өтініштер қайда беріледі?      

                                              2. Талапкер сотқа өтінішпен бірге қандай құжаттарды жібереді?

                                              3. Қандай жағдайларда талап-өтініш жазылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Талап-өтініштер шағымданған сомаларды мәжбүрлі түрде жауапкерден өтеп алу туралы өтінішпен төрелік сотқа беріледі. Төрелік сотқа талап-өтінішті бере отырып, талапкер жауапкерге осы шағым материалдарының көшірмесін және жауапкерге талап-өтініш материалдарды қоса бергенін  куәландыратын құжаттарды, сондай-ақ талапкердің дауды реттеу үшін жасаған әрекеттерін растайтын құжаттарды жібереді.

Жауапкерге оған бұрын жіберілген және жауапкердің өзінде бар құжаттардың көшірмелері ғана жіберілмейді.

Еңбек сипаты бар талаптар бойынша сот органдарына өтініш жасаған кезде қызметкер Қазақстан Республикасының 10.12.99 ж. .№ 943-1 Заңының 101-бабына сәйкес мемлекеттік баждарды және сот шығасыларын төлеуден босатылады. Егер мәселе жалақыға байланысты болса, онда талап-өтінішті бермей тұрып, жалақыдан ұстау тек қана Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда ғана жүргізілетінін анықтап алу керек.

Олардың өздері жұмыс істейтін кәсіпорынға, мекемеге, ұйымға берешегін өтеу үшін жұмыскерлер мен қызметкерлердің жалақасынан ұстау әкімшіліктің өкімі бойынша жүргізіледі, атап айтқанда: жалақының есебінен берілген аванс сомасын қайтару үшін, есептеу кезінде жіберілген қателердің салдарынан артық төленген сомаларды қайтару үшін; қызметтік іс-сапар үшін немесе басқа  жерге ауысуына байланысты берілген жұмсалмаған және уақтылы қайтарылмаған аванс сомасын өтеу үшін; егер ұсталатын соманың негіздемесі мен мөлшері дауланбаса, шаруашылық қажеттілігіне берілген сомаларды қайтарып алады.

Мұндай жағдайларда әкімшілік авансты қайтару, берешекті өтеу үшін белгіленген мерзім аяқалған күннен немесе дұрыс есептелмеген төлем күніне бастап бір айдан кешіктірмей соманы ұстау туралы өкім шығарады.

Әкімшілік қызметкерге артық төлеген жалақыны (оның ішінде заңды дұрыс қолданбаған кезде) есептеуден кеткен қатеден басқасын, қайтарып ала алмайды.


Сабақ 88-89

Тақырыбы:  Хат алмасу мәдениеті. Хат алмасу  жанры.

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                          1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                          2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                          3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                          4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Коммерциялық хат алмасу  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:              

                                             сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                     тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.          

                                1 Хат алмасу мәдениеті қандай болуы тиіс?

                                      2. Қатынас жасаудың демократиялық стильді мәтін қандай болуы керек?

                                      3. Рон Теппердің кітабында қызметтік хаттардың қандай түрлері көрсетілген?

                      4.  Батыстың іскерлік дәстүрлі хат алмасуында белсенді не пайдаланылады?

                                5. Батыста қызмет хаттарының мәтіні қалай құрастырылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Бөлімнің бұрыңғы тарауларында баяндалған құжаттар мемлекеттің жеке адаммен емес, жалпы көпшілікпен қарым-қатынасын көрсететін партиялық-бюрократиялық жүйеде қалыптасқан түрлері сипатталған. Жеке адам мемлекет алдында тек қана міндетті де борышты болып саналады. Басқару жүйесінде мемлекет пен оның азаматтарының мүдделерін үйлестіру, келісімдерді орындаудағы олардың өзара жауапкершілігі туралы ешқандай сөз болған да жоқ. Кеңес, өтініш, кешірім, алғыс т.б. түріндегі құжаттарда жеке тұлғаның мүдделері мен қажеттіліктері ескерілмеді, олар іскерлік қарым-қатынастардан тыс тұрды.

Бұған мысал ретінде көрнекті үгіт құралдары мен жарнамаларға жататын хабарландыруларды, ақпараттарды, маңдайшалардағы ілмелерді алуға болады. Біздің әрқайсысымыз мынадай үзілді-кесілді тұрғыдағы ақпарат, ілмелерді талай көрдік: Кіруге болмайды!, Тыйым салынады!, Шылым шегуге, қоқыс тастауға болмайды!, Қол тигізуге болмайды!, тұрғындарға қатаң тыйым салынады... т.б. Мұндай ақпаратты құрастырушының досына, жолдасына, ағасына деген қатынасы қарсылассуды көтермейтін қатал да үстем. Азаматтарға неге кіруге, қол тигізуге болмайтының, тыйым салынатынын ішінара түсіндіретін ақпараттар мен ілмелер де кездеседі. Оларда жоғарыдағы қатаң бұйрықтарға мынадай сөздер тіркеседі: «Жөндеу жұмыстары!; Жоғары электр қысымы; Кеңес жүріп жатыр!; Жыртқыш!» т.б.

Мекемелердегі көрнекті үгіт-насихаттар мен жарнамалар да  осындай салқын мәнерде жүргізілді. Мынадай қазыналық қазыналық үлгідегі ұрандар: “Ақшаларыңды жинақ кассасында сақтаңыздар!”; “Абайлаңыз...” ешкімнің де сақтау, ұшу, абайлау ынтасын туғызбайды. Мұны оқығанда көз алдымызға қатал шенеуніктің бейнесі келеді, оларға келушілер “жоғарғы мемлекеттік”  міндеттерін орындауға тек кедергі келтіретіндей болып көрінеді.

Қатынас жасаудың демократиялық стилі біздің өмірімізге енді ғана ене бастады. Құрғақ жарнамалық ақпараттар ағынының ішінде (“Ұйым ұсынады...”) сұраушының не сатып алушының қажеттіліктері мен мүдделеріне көңіл қою да пайда бола бастады: “Біз Сізге қызмет көрсетуге қуаныштымыз”, “Сізге ыңғайлы уақытта...”, “Сіз бұған қуана таңданасыз...” т.б. Дегенмен, басынан неше түрлі құқайды өткізген сатып алушы мұндай қамқорлық пен жақсылықтарға күдікпен қарайды.

Алайда қызмет көрсетулер мен тауарлар базары сол үшін де өмір сүретін болғандықтан, бәсекелестік сатушының адамдарға қатынасын өзгертуге мәжбүр етеді.

Егер сіз тауарларыңызды жақсы, бірақ әлі де күдікпен қарайтын адамға сатқыңыз келсе, онда оны сатып алуға сендіруіңіз керек. Сендірудің ондай технологиясы қатынас жасаудың басқа стилін қажет етеді. Ал жазба мәтіннің сендіру мүмкіндіктері шектеулі: мұнда тікелей қарым-қатынас кезінде сөйлеушіге бірден әсер ететінін көру, есту мүмкіндіктері мүлдем болмайды.

Тележарнаманың газет жарнамасына қарағанда артықшылығы да осында: сатып алушының қуанышты жүзі сәтті құрылған мәтінмен орайласа, адамның ақыл-ойы мен эмоциясына бір мезетте әсер етеді.

Жазуда дәл, әсерлі сөзбен мәтінді құрай білудің рөлі зор. Қазіргі жағдайда хат жазысу, ақпарат қызмет көрсету, тауарды жарнамалаудың жаңа мәдениеті қалыптаса бастады. Сондықтан сатып алушылармен, қызметтестерімен қатынас жасаудың өзіндік мәнері қалыптасқан батыс және жапон компанияларының тәжірибелерінен үйрену артықтық етпейді. Алайда олардан сыртқы белгілерін ғана көшіріп алу (фирмалардың, олардың иелерінің ағылшынша атауларын) жақсы нәтиже бермейді. Ол үшін шет елдік фирмалардың өз клиенттерімен қатынас жасаудағы бай тәжірибесін тыңғылықты зерттеп, негізгі принциптері мен жолдарын мәтіндік жарнама, хат алмасудың өзімізге тән нұсқаларын жасауда пайдалана білуіміз керек.

 

Рон Теппер өзінің менеджерлерге арналған “Іскерлік хат жазу өнерін қалай үйрену керек” деген кітабында хаттардың мынадай түрлерін көрсетеді:

Қызметтік хаттар.

Кадр мәселесіне, мекеменің ішкі тәртібіне, жұмыс ережесіне байланысты нұсқаулар.

Алғысхаттар мен құттықтаулар.

Еске салулар, өтініштер, шаралар өткізу.

Қызметтік хаттарға фирманың өз ішіндегі хат алмасулар да жатады.

Фирманың сыртқы хаттары алты түрге бөлінеді.

Сауда-саттық келісімдер, келісім-шарттар, тағы да басқа осыған ұқсас хаттар.

Алғыс айтылған жауап хаттар.

Құттықтаулар.

Кешірім сұрайтын хаттар.

Талап ететін хаттар, сұрау салатын хаттар.

Көңіл айтулар.

Хаттардың бұл алты түрі өз кезегінде екі категорияға бөлінеді:

- формалды;

- формалды емес.

Жанрлаға бөлуден көрініп тұрғандай, хаттарды топтастыруға олардың кімге арналғаны негіз болады. Егер ішкі қызметтік және сыртқы хат алмасу жанрларын жоғарыда келтірілген топтастырумен салыстырып қарасақ. Соңысында алғыс, кешірім сұрау, құттықтау т.б. туралы ешнәрсе жоқ екенін көреміз. Яғни, жеке адамға қаратылған хат жоқтың қасы.

Әкімшіліктің жеке қызметкерлерге қатынасты мынадай түрде көрінеді: алғыс айтылған бұйрық жарияланады. Қызметкеріне жағымды көзқарасын бұйрық түрінде білдіру ешқандай қисынға келмейді, бірақ дәстүр солай болды, түсінсек те, оны бұзу қиын. Біздің іскерлік өмірімізде құттықтау адрестері де болды. Бірақ олар салтанатты мерейтойларға, қоғамда маңызды орны  бар, белгілі адамдардың өмірінегі “дөңгелек жастарға” арналып жасалады. Ондай хаттар қызметтік мінездеме стилінде құрылады. Аамға деген жылы сезім, дос көңілдің қуанышы тап-тауырын құрғақ жазбалардың тасасында қалды. Бізде мұндай жанрлардың шеберлері де болды.

Топтастыруға қайта оралайық. Р. Теппердің кітабында алғыс хаттардың мынадай түрлері көрсетіледі: “Сіздің жақын арада өткен саяхатты ұйымдастыруға мүмкіндік бергеніңіз үшін”; “Жобаның жаңа әзірлемесі үшін”; “Қаржылық көмегіңіз үшін”; “Банкіге қосымша қаржы аударғаныңыз үшін”; “Дәрігерлік көмегіңіз үшін”; “Нақты жоба жасағаныңыз үшін”; “Компанияға жақсылық жасағаныңыз үшін” т.б.

Салыстырудан көргеніміздей, батыстың іскерлік дәстүрлі хат алмасуында “адам факторын” белсенді пайдаланылады.

Әкімшілік тарапынан клиентке кешірім сұрап жазған хаттың түрлерін де атап кетейік: есеп жүргізу кезінде кеткен қателіктер үшін; қызметкерлеріміздің Сізге көрсеткен оғаш мінезі үшін; тапсырысты жеткізудегі кемшіліктер ұшін; кездесудің өткізілмей қалғаны үшін; қайта төлем жасауды талап еткеніміз үшін т.б.

Құттықтау хаттың бір үлгісін келтірейік. Оны жергілікті дүкен немесе қызмет көрсету фирмасының иесі жаңадан келген тұрғынға арнаған. Мұндай хаттың мазмұнымен танысу үшін тұрғын үй иесінің жаңадан келген тұрғынға арнаған хатын толығымен келтірейік:

 

Құрметті...

Мен Сізді Сіздің жаңа үйіңізде құттықтағаныма қуаныштымын (астын сызған – Б.Ш.).

Тұрғын ретінде Сіз барлық игіліктерді, соның ішінде бассейнді, саунаны, спорт залы мен теннис кортын пайдалана аласыз.

Алайда басқа тұрғындарға жайсыздық тудырмас үшін, қонақтарыңыз арнайы автотұрақты пайдалану керектігін мен Сізден қатты өтінемін.

Жасаған таңдауыңызға (пәтер нөмірі) алғысымды білдіремін және Сізге жаңа пәтеріңіз қолайлы болады деген үміттемін. Сізге қандай да бір қажеттілігім болса, маған білдіруіңізді сұраймын.

 

Байқап қарасақ, хаттан бірнеше мақсатты айқындауға болады: құттықтау (бірінші азат жол), құқығы туралы хабарлау (екінші азат жол),  машинаны тұраққа дұрыс орналастыру туралы өініш (үшінші азат жол), пәтер таңдағаны үшін алғыс айту және бірлесіп жұмыс істеуге шақыру (төртінші азат жол).

Хаттың үні жағымды, үй иесі мен пәтер жалдаушының арасында достыққа, өзара сенімге негізделген қатынас орнатуға бағытталған. Хатта осы үйді жарнамалауға үгіттеу жоқ, алайда хаттың астарынан үй иесіне жағымды қарым-қатынас жасау мәнері, қызмет көрсету сапасы басқаларға да әсер ететінін, сөйтіп, оларды да тартатынын байқауға болады.

Хатта Сіз, Сізге сөздері жиі қайталанатынына, ал керісінше мен артық айтылмайтынына көңіл аударуға болады. Хаттың мазмұнында пәтер жалдаушының мүддесі басым, сондықтан хат үй иесінің атынан  емес, пәтер жалдаушы үшін жазылған.

Көріп отырғанымыздай, әкімшілік мінез-құлықтың әртүрлі стилі, қарым-қатынас жасаудың түрлі көрінісі, оның өзі жанр таңдауға да әсерін тигізіп тұр: құттықтау және айып салумен қорқытқан құрғақ хабарландыру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1.                       Астындағы  құттықтау  хаттың үлгісіне қарап  бір мәселе бойынша қызметтік хаттың мәтінің құрастырыныз:

 

 

Құрметті...

Мен Сізді Сіздің жаңа үйіңізде құттықтағаныма қуаныштымын (астын сызған – Б.Ш.).

Тұрғын ретінде Сіз барлық игіліктерді, соның ішінде бассейнді, саунаны, спорт залы мен теннис кортын пайдалана аласыз.

Алайда басқа тұрғындарға жайсыздық тудырмас үшін, қонақтарыңыз арнайы автотұрақты пайдалану керектігін мен Сізден қатты өтінемін.

Жасаған таңдауыңызға (пәтер нөмірі) алғысымды білдіремін және Сізге жаңа пәтеріңіз қолайлы болады деген үміттемін. Сізге қандай да бір қажеттілігім болса, маған білдіруіңізді сұраймын.

 

 

2.                       Дәстүрлі түрде тұрғындарды сантехниканы жөндеу тәртібі жайында, мүлікке зиян келтіргені үшін жауапкершілікке тартылатыны туралы қызметтік хаттың мәтінің құрастырыныз:

 

Ойша тәжірибе жасап көрейік. Үй иесінің орнына – біздің үй басқармасының бастығын немесе тұрғын үй кооперативінің оқиғасын қояйық. Пәтер жалдаушыға  немесе сатып алушыға ел қалай қарар еді? Өзімізді үй басқарушысының орнына қояйық.  Жаңадан келген тұрғынға ешқандай да хат жазбаған болар едік. Келді, тұра берсін. Ал, автомашинаның тұратын орны жөнінде шамамен мынадай хабарландыру жазар едік:

 

“Тұрғындар машиналарын арнайы бөлінген орынға қоюлары керек. Оны бұзғандары үшін машина иелері жауапкершілікке тартылады немесе 200 теңге мөлшерінде айыппұл төлейді.

                                                                                   Үй басқармасы”.

 


Сабақ 90-91

Тақырыбы:   Коммерциялық хаттың  құрылымы

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Коммерциялық хат алмасу  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.            

                                               1 Іскерлік хаттар  қандай бланкта жазылады?

                                                     2. Іскерлік хаттың құрылымына қандай деректемелер кіреді?

                                                     3. Іскерлік хаттын мәтіні қалай құрастырылады?

                                     4.    Коммерциялық хаттын құрылымы қандай болуы тиіс ?

                                                  

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Іскерлік хаттар осы кезге дейін байланыстың ең көп тараған түрі болып келді. Телекс, телефон, компьютерлік байланыс өте тез, жылдам іске асады, алайда хаттың да өз артықшылығы бар: ол көлемі, арзандығы, әсіресе, заң тұрғысынан тыңғылықтығымен маңызды.

Шет елдерде хаттың формалдық жағына ерекше көңіл бөледі. Өйткені әріптесіңмен қарым-қатынасынды ушықтырмас үшін – хабар алмасу этикетін қатаң сақтау керек.

Іскерлік хаттар фирма не ұйымның деректемелері бар арнаулы қағазға (бланк) жазылады. Оның сыртқы түрі фирманың өзіндік бет-бейнесін береді, сондықтан оны безендіру ұсақ-түйегіне дейін ойластырып жасалады.

Халықаралық ережелер бойынша мекен-жай екі рет жазылады: конверттің төменгі оң жағына және хаттың сол жақ жоғарғы бұрышына. Егер хат көрінетін конверт түріне салынса, онда мекен-жай хаттың сол жақ жоғарғы бұрышына бір-ақ рет жазылады. Демек, онда хат алушының мекен-жайы конверттің ашық жерінен көрініп тұратындай болып орналастырылуы керек.

Хаттың міндетті түрде болуға тиіс келесі тізбесі – хат арналған адамның аты-жөні. әр мемлекетте аты-жөнін жазудың әр түрлі дәстүрі қалыптасқан, бірақ көбінесе алдымен атын, содан кейін тегін жазу қалыптасқан. «Мырзаға», «Докторға» деген арнаулар және басқалары міндетті түрде қысқартылған түрде беріледі.

Одан кейін қабылдаушы жұмыс істейтін фирманың аты, мекен-жайы жазылады: үйдің нөмірі, көше аты. Ең соңында қала, штат (графство, кантон т.б.), пошта индексі және елдің атауы тұрады. Толық мекен-жай, мысалы, былай жазылады:

                                                          К. Липински мырзаға,

                                                          «ТАМПЕЛЛА ПАУЭР Инк»,

                                                          Бас директорына,

                                                         109, Лапинти,

                                                          ТАМПЕРЕ, 33101,

                                                          ФИНЛЯНДИЯ (6, 71).

Жіберуші фирманың деректемелерінен кейін жіберілген күні көрсетіледі. 12.05.07 деген сияқты, қысқарту түрі халықаралық тәжірибеде қолданылмайды. Хаттың жазылу уақыты төмендегідей үлгіде беріеді: 12 май, 2007 ж. АҚШ-та алдымен айын, одан кейін күнін көрсету қалыптасқан: Май 12, 2007.

Хаттың өзі сол жақ жоғарғы бұрышына мекен-жайды жазумен басталатыны айтылған болатын. Одан кейін төменде азат жолсыз сол жақтан сыпайы түрдегі арнау жазылады. Ол дәстүрлі мынадай сөздерден тұрады: «Қымбатты (тегі) + мырза (немесе ханым)» немес «Қымбатты (тегі) + доктор» немесе «Құрметті мырзалар», «Құрметті (тегі) + мырза».

Хат арналған адам сізге қаншалықты жақсы таныс болса да, іскерлік хаттарда «сен» деп айтуға болмайды.

Кіріспе қаратпа сөзден кейін леп белгісі емес, үтір қойылады.

Қаратпа сөзден кейін келесі жолда хат тақырыбы аталады. Бұл үшін Re («Reference») белгісін қою жеткілікті, бұл сөздің мағынасы «тақырыпқа байланысты» дегенді білдіреді.

Мысалы: Re: Сіздің 2007 ж. 8 майдағы телексіңіздің жауабына. Егер тақырыбы бірнешеу болса, онда олардың әрқайсысы жаңа жолдан басталады. Мысалы:

                              Қымбатты Смит м-за,

                    Re: Сіздің «Омега» жобасы бойынша

                    ұсыныстарыңыз жөнінде,

                    Төленбеген есепшоттар № 28765, 54 328,

                                     2006 ж. қазан айында

                              мұнай өнімдерін жеткізу туралы.

Хат мәтінінің тақырыбын бас әріптермен жазу немесе астын сызу қазіргі жаңа үлгінің тәсілі болып табылады. Мысалы:

                                      Қымбатты Смит м-за,

                            Сіздің «Омега» жобасы бойынша

                            ұсыныстарыңыз жөнінде,

Одан әрі хат мәтіні жалғасады.

Хат әдетте жақсы тілек білдіру сөздерімен аяқталады. Егер хат ресми болса, онда «Сізге шынайы тілектес...» деген жақсы ықпал білдіру құрылымы қолданылады. Немесе хат соңында мынадай тілектерді айтуға болады: «... мырзаға ең жақсы тілектер тілеймін», «Ең жақсы тілектермен», «Менің игі тілектерімді қабыл алыңыз» т.б.

Кіріспе сөз бен тілек білдіруді құруда өзара сабқтастық принципі сақталады: жауапхатта да жіберілген хатта айтылған сөздер қолданылады.

Тілек сөзден кейін қол қойылып, одан төменірек сіздің аты-жөніңіз бен қызметіңіз көрсетіледі. Көптеген елдерде қол парақтың оң жағынан ізеттілік сөздерінен кейін қойылады.

Егер хатқа қандай да бір материал немесе құжат тіркелсе, әдетте олар хат соңында сол жақта жолда «Қосымша» сөзінен кейін санамалап жазылады.

Іскерлік хат деректемелерінің орналасу тәртібі мынадай:

1.                      Хат жіберуші ұйымның атауы.

2.                      Сілтемеге көрсеткіш. Онда хат жазушының немесе машинистканың аты-жөні, фирманың, бөлімнің әріптік, сандық белгілеулері т.б көрсетілуі мүмкін. Бұл жағдайда алушының көрсеткіштеріне сілтеме беріледі, одан кейін жіберушіге сілтеме жасалады.

3.                      Хаттың жазылған күні.

4.                      Хат алушының мекен-жайы.

5.                      Нақты адамды көрсету. Егер хат бір фирманың лауазымды қызметкеріне арналса да осы деректер қолданылады. Бұл жағдайда мынадай белгі көрсетіледі «Attention to Mr…» яғни, «... мырзаның есіне».

6.                      Кіріспе арнау.

7.                      Хат тақырыбы.

8.                      Хат мәтіні. 5 белгіге шегіндірілген азат жолдың құрылымы кең тараған. Бірақ әрбір азат жол 2 емес, 3-4 интервал арқылы басылады.

9.                      Ізеттіліктің қорытыңды түрі.

10.                  Қолы.

11.                  Қосымшағы нұсқау.

12.                  Көшірменің жіберілгеніне нұсқау.

Сонымен, қолға қалам алмастан немесе жазу машинкасына, компьютерге отырмастан бұрын төмендегідей сәттерді анықтау қажет:

-  хаттың түрі (ілеспе хат, тапсырыс хат, ұсынылған есеп-шоттар хаты, кешірім хат, тікелей жарнама тарату т.б.);

-  жауап қайтару көзделе ме;

-  хат мазмұны қабылдаушыға түсінікті бола ма;

-  хат дәл уақытында жететініне сенімдісіз бе (олай болмаса телекс немесе телефаксті пайдаланыз).

Хат жазу барысында сіз не туралы жазатыныңызды, қалай сендіретініңізді, қандай мақсат кездейтініңізді жақсы білуіңіз керек. Хатты оқушыға түсінікті болатындай бір іздікте және мәселені шешу қажеттілігіне орай мазмұндау қажет. Хат сарыны тартымды да әдепті болуы қажет. Байыппен сұрыпталған сөздер және баяндаудың қарапайымдылығы сенімділікті қамтамасыз етеді.

Іскерлік хат барлық жағынан мүлтіксіз орындалғанда ғана ол заң талаптарына жауап береді.

 

 

Рон Теппердің кітабындағы коммерциялық хаттарды қарап отырсақ, олардың құрылымындағы ортақ бір нәрсені байқауға болады. Мәтіннің дамуына сәйкес, мақсаттары да өзгеріп отырады. Кітап авторы оны қағидалар түрінде көрсетеді. Ол қағидалардың әрқайсысын бір сөзбен беруге болады:  1. Көңіл аудару; 2. Қызығушылық туғызу; 3. Өтініш; 4. Іс-әрекет.

Осындай құрылымның мәніне үңілейік.

Журналистер мәтіннің басқы және соңғы бөліктері есте сақталатынын жақсы біледі. Газет материалының алғашқы сөзі тақырыптан басталады. Тақырып қаншалықты қалыптан тыс, қысқа, өткір құрылса, соншалықты ол оқырманның есінде қалады, көпшілікті өзіне аударады, қызығушылық тудырады. Мысалы, әжуа-мысқылға құрылған мынадай тақырыптарды алуға болады: “Махаббат және мысық”, “Шаяндар қайда қыстайды”, “Зиянкес қазбалар” т.б.

Сөздің әсерлілігін арттыру үшін риторикалық сұрақтар, мысқыл, шендестіру, әсірелеу, жаңартылған фразалық тіркестер т.б. әдіс-тәсілдер қолданылады. Ондағы мақсат – қалыпты ой дағдысын бұзу, қабылдауды жандандыру. Іскерлік хат пен баспасөз жарнамасы үшін де осындай бастаманың болуы қажет. Бұл жерде : тек басы осылай болып қана қоймай, оның жалпы мәтінмен байланысын да ескеру қажет. Р. Теппер ондай ұтымды алғашқы сөйлемдерді былайша құрады:

 

Менің бастығым, егер Сізге осы хатты жазғанымды білсе, мені өлтірер еді, бірақ мен оның бір нәрсеге көзін жеткізгім келеді...

Егер Сіз көңіліңізге ұнайтын жұмыс істеп жүрмеген болсаңыз, онда Сіз өз қызметіңізді дұрыс ұсына алмағансыз...

Сіздің ақшаңызды көбейтудің жеті түрлі әдісі бар...

Бұрын естігеніңіздің бәрін ұмытыңыз...

Сіздің қазіргі оқыған нәрсеңіз Сіздің өміріңізді келешекте мүлдем өзгертіп жіберуі мүмкін.

 

Дейл Карнегидің “Достарды қалай табуға және адамдарға қалай әсер етуге болады” деген атақты кітабында оқырманның көңілін қалай аударуға болатыны туралы кеңестер де бар. Бірақ кеңес бере отырып, автор мына нәрсені қатты ескертеді: ешқандай  да сиқырлыққа, мадақтауға, алдауға жол беруге болмайды, тек қана адамға шын жүректен шынайы көңіл бөлу, адамның жақсылығын көре білу оқырманның ықыласын аударады, онымен бірлесіп жұмыс істеуге қол жеткізеді.

Жарнама ісінің, іскерлік хат жазудың барлық білгірлері психологиялық әсер етудің осындай ерекше үлгісін қолдана да бермейді. Кейбіреулері ұстамды, бірақ өз мақсатында жетуден қайтпайтын баяндау мәнерін пайдаланады. Қайсысын қолдану Сіздің таңдауыңызға, қарым-қатынас жасау принципіңізге, белгілі бір жағдайға байланысты. Қалай болғанда да нәтижесі маңызды. Егер нәтиже болмаса, онда бір нәрсені өзгерту керек, мүмкін, Сіздің қатынас жасау мәнеріңізге өзгерту енгізу керек болар.

Р.Теппер ұсынатын композициялық кезеңдерді дұрыс бағалау жасау үшін, АҚШ-тың бұрынғы президенті Джимми Картердің коммерциялық хатының толық мәтінін келтірейік. Хаттың әр бөлімі композициялық айдарлармен ажыратылады.

 

Көңіл аудару

Құрметті... Мен Сізге екі апта бұрын хат жазған едім, алайда сізге өте маңызды нәрсе айтқым келгендіктен тағы да хат жолдап отырмын.

Қызығушылық туғызу

Менен АҚШ-тың бұрынғы президенті ретінде бірнеше тамаша, мазмұнды бастамаларды менің атыммен атауды өтініпті. Мен Розалинмен кеңестім де, біз өзіміздің атымызды қандай да бір ұйымның атын атау үшін емес, адамдардың өмірін шын жақсартуға бағытталған іске арнауға ұйғардық. Біз “Қоршаған орта адамзаттың пайдасына” атты ұйымның жұмысын қолдауға келістік. Сол кезден бері мен осы ұйымнгың директорлар Кеңесінің мүшесімін. Біз өз ұйымымыздың жұмыс тәжірибесімен кеңірек таныстыратын кітап та шығардық, ондағы мақсатымыз өз өмірімізді қалай қызықты етуге болатынын көрсету болды.

Енді мен Сізге неге осы ұйымның жұмысына қызыққанымды айтайын. Президент кезімде кедейлерге тұрғын үй мәселесі қаншалықты қиындық әкелетіндігі және ол адамдарды қалай мейірімсіз ететіні туралы тікелей мәлімет алып тұрдым. Маған бұл қатты әсер етті! Сұмдық екен!

Бүгін Америкада мыңдаған отбасылар ойға алуға да қиын осындай сұмдық жағдайларда тұрып жатыр:ысталған, ескірген, құлауға аз-ақ қалған ауыл лашықтары, егеуқұйрық қаптаған, сылағы түскен ескі үйлердегі пәтерлер.

Осындай жанұялардың бірі Стронгтар отбасы болды. Руби, Оскар және олардың бес баласы – Миссисипи штатындағы Сампер қаласының бір ескі, ұмыт қалған үйшігінде тіршілік үшін жанталасты (одан әрі ұйымның оларға көмегі айтылады).

Өтініш

Бізге миллион адамның көмегі қажет болып тұр. Олардың әрқайсысы ең болмағанда 20 доллардан көмек көрсетсе, адамдардың тұрмысын жақсарту сияқты қызық та қажет жұмысқа атсалысқан болар еді. Мұның бәрі христиан мархаббаттылығымен үндеседі, ол салық төлеушілерге тиын да тұрмайды.

Меніңше, бұл – ақшаны ең дұрыс жұмсаудың жолы!

Іс-әрекетке шақыру

Мен Сізді осы өмірлік маңызы бар істе Розалин мен маған қосылуыңызға шақырамын. Сіз жібере алатын кез келген мөлшердегі ақша, 20, 50 доллар болсын, өте қажет.

Құрметпен, Джимми Картер.

Р.S. Мен мейірімді адамның кедей отбасына көрсеткен көмегінен артық қайырымдылықты білмеймін. Мархабат етіңіз, маған қосылыңыз, өз жарнаңызды төлеңіз.

Сізге алдын-ала алғысымды айтамын.

 

Біздің ұзақ үзіндіні келтірген себебіміз – оны зерделей оқу көп нәрсені ұқтырады.

Бастапқы жолдардан-ақ  (көңіл аудару) хат иесі бұрынғы болса да АҚШ президентінің  өзі болуымен көңіл аудартады. Оның үстіне ол өте маңызды нәрсе айтқалы тұр. Оқырман: “Президент менімен қандай маңызды нәрсе туралы ой бөліскісі келіп тұр?” – деп ойланады. Көңіл аударылды.

Хаттың келесі бөлімінде (қызығушылық туғызу) бұрынғы президент әзірше атын атамай қандай да бір жоба екенін білуге қызығушылық туады. Одан әрі хатта толығырақ  Дж. Картердің жобаға  қатысуға бел байлағанының себебі ашылады. Оның эмоциялы түрде берілген жеке басының көзқарасы оқырманды одан әрі сендіре түседі.

Деректері көп бола тұра, хат авторы дәлел ретінде Стронгтар отбасының тұрғын үй жағдайын мысалға келтіреді. өте сәтті де шебер жасалған қадам. Оқырман Д.Ж. Картердің қайырымды  көңіліне риза болып, оған көмектесуге әзір тұрады. Міне, осы кезде түсіндіру (өтініш) айтылады да, ешқандай қысымсыз нақты көмек (20 доллар) сұралады.

Тек осыдан кейін ғана нақты көмекке шақыру орын алады (іс-әрекет).

Көріп отырғанымыздай, “психологиялық сюжет” шешендіктің, тапқырлықтың барлық үлгісін сақтап құрылған: онда қисынды мекемелер де, оқырманның сезімі мен ұятына әсер ету де мына бастың үлгісі де бар. Еш жерде ат иесінің әлеуметтік жағдайын баса көтерілмейді, хаттың жазылу мәнері сабырлы, көретіндей қайырымдылық қатынасқа құрылған.

Бұған жақсы хат жазу бес минуттық шаруа емес, шығармашылықты қажет ететінін көруге болады. Дайын үлгіге құрылған хат, әрине, оңай болар еді (ол алты-ақ секунд уақыт алады)  “Қоршаған орта – адамзат пайдасына” қайырымдылық ұйымының директорлар кеңесі барлық азаматтарды жағдайы төмен адамдардың тұрғын-жайларын жақсартуға мүмкіндігінше үлесқосуға шақырады. Есеп-шотымыз  мынадай...”

Үйреншікті, бірақ әсер етпейді. Джимми Картер хатының жазылуы – түйіні (посткриптум) өте әсерлі. Онда автордың қазіргі ойы қорытылады, үндеуінің мәні қайталанады.

Келтірілген хат оқырманға тамаша, бірақ сирек кездесетін құбылыс сияқты көрінуі мүмкін. Олай емес, ол тәжірибеде жиі кездеседі. Тек, адамның тілін таба білу – оларға сендіріп әсер етудің ең тимімді жолы екенін түсінген адамдарға ғана тән. Рон Теппер өз кітабында ондай іскерлік хаттардың ондаған түрін келтіріп талдау жасайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1. Іскерлік хат деректемелерінің орналасу тәртібіне қарап іскерлік  хат құжатын құрастырыныз:

1.                                                      Хат жіберуші ұйымның атауы.

2.                                                      Сілтемеге көрсеткіш. Онда хат жазушының немесе машинистканың аты-жөні, фирманың, бөлімнің әріптік, сандық белгілеулері т.б көрсетілуі мүмкін. Бұл жағдайда алушының көрсеткіштеріне сілтеме беріледі, одан кейін жіберушіге сілтеме жасалады.

3.                                                      Хаттың жазылған күні.

4.                                                      Хат алушының мекен-жайы.

5.                                                      Нақты адамды көрсету. Егер хат бір фирманың лауазымды қызметкеріне арналса да осы деректер қолданылады. Бұл жағдайда мынадай белгі көрсетіледі «Attention to Mr…» яғни, «... мырзаның есіне».

6.                                                      Кіріспе арнау.

7.                                                      Хат тақырыбы.

8.                                                      Хат мәтіні. 5 белгіге шегіндірілген азат жолдың құрылымы кең тараған. Бірақ әрбір азат жол 2 емес, 3-4 интервал арқылы басылады.

9.                                                      Ізеттіліктің қорытыңды түрі.

10.                                                  Қолы.

11.                                                  Қосымшағы нұсқау.

12.                                                  Көшірменің жіберілгеніне нұсқау.

 

 

 

2.  АҚШ-тың бұрынғы президенті Джимми Картердің коммерциялық хатының толық мәтінін орыс тіліне аударыныз:

 

Көңіл аудару

Құрметті... Мен Сізге екі апта бұрын хат жазған едім, алайда сізге өте маңызды нәрсе айтқым келгендіктен тағы да хат жолдап отырмын.

Қызығушылық туғызу

Менен АҚШ-тың бұрынғы президенті ретінде бірнеше тамаша, мазмұнды бастамаларды менің атыммен атауды өтініпті. Мен Розалинмен кеңестім де, біз өзіміздің атымызды қандай да бір ұйымның атын атау үшін емес, адамдардың өмірін шын жақсартуға бағытталған іске арнауға ұйғардық. Біз “Қоршаған орта адамзаттың пайдасына” атты ұйымның жұмысын қолдауға келістік. Сол кезден бері мен осы ұйымнгың директорлар Кеңесінің мүшесімін. Біз өз ұйымымыздың жұмыс тәжірибесімен кеңірек таныстыратын кітап та шығардық, ондағы мақсатымыз өз өмірімізді қалай қызықты етуге болатынын көрсету болды.

Енді мен Сізге неге осы ұйымның жұмысына қызыққанымды айтайын. Президент кезімде кедейлерге тұрғын үй мәселесі қаншалықты қиындық әкелетіндігі және ол адамдарды қалай мейірімсіз ететіні туралы тікелей мәлімет алып тұрдым. Маған бұл қатты әсер етті! Сұмдық екен!

Бүгін Америкада мыңдаған отбасылар ойға алуға да қиын осындай сұмдық жағдайларда тұрып жатыр:ысталған, ескірген, құлауға аз-ақ қалған ауыл лашықтары, егеуқұйрық қаптаған, сылағы түскен ескі үйлердегі пәтерлер.

Осындай жанұялардың бірі Стронгтар отбасы болды. Руби, Оскар және олардың бес баласы – Миссисипи штатындағы Сампер қаласының бір ескі, ұмыт қалған үйшігінде тіршілік үшін жанталасты (одан әрі ұйымның оларға көмегі айтылады).

Өтініш

Бізге миллион адамның көмегі қажет болып тұр. Олардың әрқайсысы ең болмағанда 20 доллардан көмек көрсетсе, адамдардың тұрмысын жақсарту сияқты қызық та қажет жұмысқа атсалысқан болар еді. Мұның бәрі христиан мархаббаттылығымен үндеседі, ол салық төлеушілерге тиын да тұрмайды.

Меніңше, бұл – ақшаны ең дұрыс жұмсаудың жолы!

Іс-әрекетке шақыру

Мен Сізді осы өмірлік маңызы бар істе Розалин мен маған қосылуыңызға шақырамын. Сіз жібере алатын кез келген мөлшердегі ақша, 20, 50 доллар болсын, өте қажет.

Құрметпен, Джимми Картер.

Р.S. Мен мейірімді адамның кедей отбасына көрсеткен көмегінен артық қайырымдылықты білмеймін. Мархабат етіңіз, маған қосылыңыз, өз жарнаңызды төлеңіз.

Сізге алдын-ала алғысымды айтамын.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 92-93

Тақырыбы:   Коммерциялық хаттың жазылу стилі

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Коммерциялық хат алмасу  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.            

                                               1 Коммерциялық хаттың жазылу стилі қандай болуы тиіс?

                                                    

                                                  

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

Тең дәрежеде, өзара құрметке негізделген қарым-қатынас формалды түрде де, формалды емес тұрғыдан да жүзеге асырылуы мүмкін. Коммерциялық хатты жазуда жеке адамның қабылдауына ептеліп бағытталған ресми тілді қолдану онша лайықты болмай шығады.

Одан гөрі күнделікті достық қарым-қатынас түріндегі сөз хат мазмұнына сенімділік арттырады. Ол қисындылығымен ғана емес, қысқалығымен де, эмоциялығымен де, нақтылылығымен де әсер етеді

            Сөздің әсерлілігі, бірегейлілігі оның жағымды сапалары ретінде “Сөз мәдениеті” тарауында қарастырылған еді. Бұл жерде біз іскерлік хаттардың батыс авторлары көңіл аударған қажетті стилистикалық сапаларына дән қоймақпыз.

            Алдымен сөздің бірегейлілігі туралы жалпылама түрде бір-екі ауыз сөз. Жарнаманың шаблонды мәтіні сіздің көңіліңізді аудара алмайды. Мысалы, газеттерде (сан рет қайталанған мынадай хабарлама: «Ұйым базар бағасынан анағұрлым төмен бағамен ұсынады...» (өткен жылғы жауған қардай жаңа). Сондықтан мәтінге назар аударту үшін, оны әр түрлі тәсіл арқылы жанжандырып, құбылту қажет. Әрине, шектен шықпау керек. Артық қылам деп тыртық қылуға болмайды. Тіл шығармашылығының бірегейлігі – басқа адамға түсінікті болатындай дәрежеде болуы керек. Дегенмен де бір адамның сөзі – айрықша әсерлі, екінші адамның сөзі - өзіне еш көңіл аудармайды, әсерлі емес.

Әсерлі сөз – тілдік талғамның нәтижесі, ол – ұзақ оқу, жаттығу жұмыстарының, өз сөзіңді талдап, талғап, өңдеп қолдану бағытында мақсатты түрде істеген жұмыстарынның нәтижесі.

Сөз құру, сөйлеу мәнерін жетілдіру үшін не істеу керек? Оған Д. Карнеги, Р. Теппер, П. Соппер қандай кеңес береді екен?

Поль Соппер «Сөз өнерінің неіздері» деген кітабында сөздің айрықша болуы ойдың, идеяның айрықша болуынан дегенді айтады. «Ой сонылығы, - дейді ол, - өзіндік сөйлеуде ерекше сезіледі». Оның пікірінше, ерекше әсерлі болатындар – сезімдік қабылдауғ бағытталған сөздер мен сөйлемдер.

Алайда кейбір әсері мол деген сөздердің өзі жиі қолданылғаннан ескі көйлектей тозады, жаттандыға айналып, жауыр болады. Сондықтан көсемсөзші шаблонға айналған мұндай сөздерден сақ болғаны жөн.

П. Соппер көп қолданыстан әбден жауыр болған мақал-мәтелдерді де пайдаланбауға кеңес береді, оның есесіне қолданыста аз кездесетін мақал-мәтелдерді, қанатты сөздерді көбірек іске жарату қажет.

Сөздің бойына қан жүгіртіп, тірілту үшін көне замандардан кел жатқан тәсіл – риторикалық сұрақтарды пайдаланған да ұтымды.

Жауабын қажет етпейтін ондай сұрақтар айтылған ойды нықтап, шегелей түсуге қызмет етеді.

Айшықтылықты арттыруға мысқыл-сықақа та ерекше көмектеседі.           С. Торайғыровтың атақты «Бір адамға» өлеңіндегі: «Ойладым: «Оңдырған-ау, баққан халқын!» сөзі езуге кекесін үйіріп, экспрессия тудырады. Сондай-ақ дамыту, инверсия, шендестіру т.б. фигуралық қолданыстар да сөзді әсерлі етеді.

Сөз қолдану тәсілдерін игеру тәжірибе арқылы қалыптасады. Сондықтан Поль Соппер мынадай кеңестер береді: 1) тұрмысты сөзді қалай болса солай емес, ұқыпты қолдану керек; 2) әдеби тілдің түрлеріне талдай отырып оқу керек; 3) жазу жұмыстарында болсын, әңгімелесу кезінде болсын, сөздік қорытыңды үнемі толықтырып отыру керек; 4) сөйлеуге дайындық кезінде, жұмысында сөйлемдерінді қайта-қайта өндеуден өткізіп тәжірибе жүргізу керек.

Әртүрлі ұсыныс кеңестер Д. Карнегидің «Жұрт алдында сөйлеу кезінде адамдарға әсер ететіндей өзіне сенімділікті қалай қалыптастыру керек» деген кітабында келтіріледі. Сөйлеу тәсілдерін жетілдіруді автор көркем әдебиет шеберлерінің талаптарын, байсалды ғылыми кітаптарды оқумен, сөздіктерді пайдаланумен, жаңа сөздерді тәжірибеде жиі қолданумен байланастырады.

Айтылғандарды бір сөзбен былай жинақтауға болады: егер мәнерлі де әсерлі сөйлегіңіз келсе, сөзбен үнемі әрі үздіксіз жұмыс жасауыңыз керек. Суға түспей, жүзуді үйренуге болмайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 94-95

Тақырыбы:   Хат-хабарларды ресімдеу ережесі

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:           

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Коммерциялық хат алмасу  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:                 сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.            

                                               1 Іскерлік хаттың аршықшылығы қандай?

                                               2.  Хат –хабарларды ресімдеу ережелеріне не жатады?

                                                     

                                                  

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Іскерлік хаттар осы кезге дейін байланыстың ең көп тараған түрі болып келді. Телекс, телефон, компьютерлік байланыс өте тез, жылдам іске асады, алайда хаттың да өз артықшылығы бар: ол көлемі, арзандығы, әсіресе, заң тұрғысынан тыңғылықтығымен маңызды.

Шет елдерде хаттың формалдық жағына ерекше көңіл бөледі. Өйткені әріптесіңмен қарым-қатынасынды ушықтырмас үшін – хабар алмасу этикетін қатаң сақтау керек.

Іскерлік хаттар фирма не ұйымның деректемелері бар арнаулы қағазға (бланк) жазылады. Оның сыртқы түрі фирманың өзіндік бет-бейнесін береді, сондықтан оны безендіру ұсақ-түйегіне дейін ойластырып жасалады.

Халықаралық ережелер бойынша мекен-жай екі рет жазылады: конверттің төменгі оң жағына және хаттың сол жақ жоғарғы бұрышына. Егер хат көрінетін конверт түріне салынса, онда мекен-жай хаттың сол жақ жоғарғы бұрышына бір-ақ рет жазылады. Демек, онда хат алушының мекен-жайы конверттің ашық жерінен көрініп тұратындай болып орналастырылуы керек.

Хаттың міндетті түрде болуға тиіс келесі тізбесі – хат арналған адамның аты-жөні. әр мемлекетте аты-жөнін жазудың әр түрлі дәстүрі қалыптасқан, бірақ көбінесе алдымен атын, содан кейін тегін жазу қалыптасқан. «Мырзаға», «Докторға» деген арнаулар және басқалары міндетті түрде қысқартылған түрде беріледі.

Одан кейін қабылдаушы жұмыс істейтін фирманың аты, мекен-жайы жазылады: үйдің нөмірі, көше аты. Ең соңында қала, штат (графство, кантон т.б.), пошта индексі және елдің атауы тұрады. Толық мекен-жай, мысалы, былай жазылады:

                  К. Липински мырзаға,

                  «ТАМПЕЛЛА ПАУЭР Инк»,

                  Бас директорына

                  109, Лапинти,

                  ТАМПЕРЕ, 33101,

                  ФИНЛЯНДИЯ (6, 71).

Жіберуші фирманың деректемелерінен кейін жіберілген күні көрсетіледі. 12.05.97 деген сияқты, қысқарту түрі халықаралық тәжірибеде қолданылмайды. Хаттың жазылу уақыты төмендегідей үлгіде беріеді: 12 май, 1997 ж. АҚШ-та алдымен айын, одан кейін күнін көрсету қалыптасқан: Май 12, 1997.

Хаттың өзі сол жақ жоғарғы бұрышына мекен-жайды жазумен басталатыны айтылған болатын. Одан кейін төменде азат жолсыз сол жақтан сыпайы түрдегі арнау жазылады. Ол дәстүрлі мынадай сөздерден тұрады: «Қымбатты (тегі) + мырза (немесе ханым)» немес «Қымбатты (тегі) + доктор» немесе «Құрметті мырзалар», «Құрметті (тегі) + мырза».

Хат арналған адам сізге қаншалықты жақсы таныс болса да, іскерлік хаттарда «сен» деп айтуға болмайды.

Кіріспе қаратпа сөзден кейін леп белгісі емес, үтір қойылады.

Қаратпа сөзден кейін келесі жолда хат тақырыбы аталады. Бұл үшін Re («Reference») белгісін қою жеткілікті, бұл сөздің мағынасы «тақырыпқа байланысты» дегенді білдіреді.

Мысалы: Re: Сіздің 1997ж. 8 майдағы телексіңіздің жауабына. Егер тақырыбы бірнешеу болса, онда олардың әрқайсысы жаңа жолдан басталады. Мысалы:

      Қымбатты Смит м-за,

Re: Сіздің «Омега» жобасы бойынша ұсыныстарыңыз жөнінде,

Төленбеген есепшоттар № 28765, 54 328,

1996 ж. қазан айында мұнай өнімдерін жеткізу туралы.

Хат мәтінінің тақырыбын бас әріптермен жазу немесе астын сызу қазіргі жаңа үлгінің тәсілі болып табылады. Мысалы:

                    Қымбатты Смит м-за,

 Сіздің «Омега» жобасы бойынша ұсыныстарыңыз жөнінде,

Одан әрі хат мәтіні жалғасады.

Хат әдетте жақсы тілек білдіру сөздерімен аяқталады. Егер хат ресми болса, онда «Сізге шынайы тілектес...» деген жақсы ықпал білдіру құрылымы қолданылады. Немесе хат соңында мынадай тілектерді айтуға болады: «... мырзаға ең жақсы тілектер тілеймін», «Ең жақсы тілектермен», «Менің игі тілектерімді қабыл алыңыз» т.б.

Кіріспе сөз бен тілк білдіруд құруда өзара сабқтастық принципі сақталады: жауапхатта да жіберілген хатта айтылған сөздер қолданылады.

Тілек сөзден кейін қол қойылып, одан төменірек сіздің аты-жөніңіз бен қызметіңіз көрсетіледі. Көптеген елдерде қол парақтың оң жағынан ізеттілік сөздерінен кейін қойылады.

Егер хатқа қандай да бір материал немесе құжат тіркелсе, әдетте олар хат соңында сол жақта жолда «Қосымша» сөзінен кейін санамалап жазылады. Мысалы,

Қосымша: 1. Келісім (5 бет)

                    2. Сақтандыру полисі (6 бет)

Көшірмесі жіберілгендігі жөнінде (егер болса), қосымшадан кейін көрсетіледі.

                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 96-97-98

Тақырыбы:   Құжат айналымын ұйымдастыруға қойылатын талаптар және оның көлемін қысқарту жолдары

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Құжаттаманы басқару  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:                 сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.            

                                         1 Құжат айналымын ұйымдастыруға қандай талаптар қойылады?

                                         2.  Құжат айналымының көлемі немен анықталады?

                                         3.  Электрондық құжат айналымы қалай жұргізіледі?

                                                    

                                                  

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

 Құжат айналымын ұйымдастыруға қойылатын жалпы талаптар құжат қозғалысының және онымен операциялардың біртұтас технологиялық сұлбасын әзірлеу, қызметкерлердің құжаттармен жұмыс функцияларын регламенттеу, олардың орындалуын бақылауды қамтамасыз ету, құжат айналымы көлемін тұрақты талдау міндеттілігі болып табылады.

Құжат айналымының көлемі ай, тоқсан, жыл ішіндегі кіріс, шығыс, ішкі құжаттардың  жалпы мөлшерімен анықталады. Құжаттардың әзірленген көшірмелері мөлшері бөлек есепке алынады.

Ұйым құжаттар өтуінің берік қалыптастырылған технологиясын жасауға және олардың орындалуын бақылауды ұыймдастыруға:құжатқа қосымша сұранымдардың тууын болдырмайтындай құжаттың дер кезінде және сапалы орындалуына, ішкі құжаттардың көлемін азайтуға, құжаттар көшірмелерінің санын оңтайлы анықтауға мүмкіндік беретін құжат айналымы көлемін қысқарту шараларын қабылдауы тиіс.

Электрондық құжат айналымы жүйесінің іс-қимыл жасауы үшін қажеттіліктер:

1)      электрондық құжаттарды және электрондық поштаны басқарудың автоматтандырылған ақпараттық жүйесіндегі деректерді компьютерлік өңдеуден өткізетін бағдарламалық және техникалық құралдарды пайдалану;

2)      электрондық цифрлық қолтаңбаны заңдарына сәйкес ақпараттық жүйеде оның сәйкестендірілуін қамтамасыз ететін бағдарламалы-техникалық құралдар бар болғанда ғана шүбәсіз деп тану;

3)      құжатты жүйеге ендірілуден бастап оны іске жібергенге дейін үздіксіз технологияның іс-қимыл жасау мүмкіндігі.

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА 

1. Құжат айналымы процессін орыс тіліне аударып, айтып берініз

ҚҰЖАТ АЙНАЛЫМЫ

                                     

Келіп түскен құжаттар      Жіберілетін құжаттар                         Ішкі құжаттар

 


Келіп түскен құжаттардың          Жіберілетін                       Ішкі құжаттардың

       тіркеу журналдары             құжаттардың тіркеу            тіркеу журналдары    

                                                           журналдары

 

                             Мекемеде жүргізілетін құжаттар санының есебін

                                                                жүргізу

 

 

2.Құжаттардың өтуі  тәртібінде және өнделу процессінде мейлінше бірізділік болуы қажет. Осы мақсатпен құжаттардың негізгі санаттары мен  түрлерінің өтуі мен өңделуінің үлгі схемаларын жасау  ұсынылады. Бұл схеманы орыс тіліне аударып  айтып берініз.

 

ЭКСПЕДИЦИЯ

 

Тіркелетін құжаттар      Тіркелмейтін құжаттар     «Жеке өзіне»             Азаматтардың

                                                                                       деген белгісі                     хаттары,

                                                                                         бар құжат                   шағымдары,

                                                                                                                              өтініштері

   

 


     Басшылардың                                                                                          Құрылымдық

    атына жазылған                                                                                      бөлімшелердің атына 

  және нақтылы                                                                                            жіберілген құжаттар                                                                                                                 

алушысы көрсетілмеген                                                                          

                                                                                                                                                                        

Кеңсе

                                                                                                                Хаттар мен

    Мекеме                           Құрылымдылық                    Нақтылы                 шағымдар және

басшылығы                           бөлімшенің                          адресат                     өтініштер

                                               басшылығы                                                               бюросы

                                                                          Атқарушы

 

 

 

 

 

Сабақ 99-100

Тақырыбы:   Кіріс құжаттарың өндеудің тәртібі

 

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1. Құжаттаманы басқару  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:                 сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.            

                                         1 Кіріс құжаттарын бастапқы өндеу дегеніміз не?

                                         2.  Құжаттама қызметі кіріс құжаттарымен қандай жұмыс өткізеді?

                                         3.  Тіркеуге алынатын құжаттармен қандай жұмыс жүргізіледі?

                                         4.  Келіп түскен электрондық құжатпен қандай жұмыс жүргізіледі?                  

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Кіріс құжаттарын бастапқы өңдеу – жеткізудің дұрыстығын және салымдардың тұтастығын тексеру, ұйымға құжаттардың келіп түсу фактісін жазу, құжаттарды бағдары бойынша тапсыруға дайындау болып табылабы. Құжаттар салынған конверттер құжаттама қызметінің (лауазымды тұлғаның) қызмет  бөлмесінде ашылады, құжаттардың нақты көрсетілген мекен-жайға жеткізілуі, бумасының бүтіндігі тексеріледі. Егер құжат түгел болмай шықса немесе бүлінгені анықталса, оның соңғы парағына төменгі жиегінен, сондай-ақ тіркеу-есепке алу нысанына тиісті белгілер қойылады және еркін нысанда нысанда үш данада акті жасалады. Бір данасы жөнелтушіге жіберіледі, екіншісі – ұйымның құжаттама қызметінде (лауазымды тұлғада) қалады, үшіншісі – құжатты орындаушыға тапсырылады. Құжатты жөнелтушінің мекен-жайын, жөнелтілген және алынған уақытын конверттер арқылы ғана аңықтауға болатын жағдайда, сондай-ақ жеке басты куәландыратын құжаттар келіп түскенде конверттер жойылмай сақталады. «Жеке өзіне» адресте көрсетілген иесіне табыс етіледі. Жаңылысып түскен хат-хабарлар пошта бөліміне қайтарылады. Алынған құжаттарға келіп түскен уақыты көрсетіліп тіркеу мөртабаны қойылады.

 Құжаттама қызметі (лауазымды тұлға) кіріс құжаттарын тарату ушін алдын-ала қарап шығады.

Құжаттарды алдын-ала қараудың алғашқы кезеңінде оларды тіркеуге алынатын және тіркеуге алынбайтын құжаттар ретінде іріктейді. Тіркеуге  алынбайтын құжаттар тізбесін Үлгі тізбеге   сәйкес ұйым әзірлейді.

Тіркеуге алынбайтын құжаттар ұйымның тиісті құрылымдық бөлімшелеріне тапсырылады.

 Тіркеуге алынатын құжаттар келіп түскен күні ұйым басшысының, құрылымдық бөлімшенің  (лауазымды тұлғаның) қарауына беріледі. Қазақстан Республикасы Президент Әкімшілігінен, Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатынан,  Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінен, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі Кеңсесінен, орталық және жергілікті мемлекеттік органдардан түскен құжаттар, азаматтардың өтініштері міндетті түрде ұйым басшысының қарауына беріледі.

 Ұйым басшысы қараған құжаттар құжаттама қызметіне (лауазымды тұлғаға) қайтарылады, ондағы бұрыштаманың мазмұны тіркеу-есепке алу нысанына енгізіледі және орындауға тапсырылады. Орындаулы бір-неше құрылымдық бөлімшелерге жүктелген құжат оларға кезекпен беріледі немесе бір уақытта көшірмелері тапсырылады. Түпнұсқа бұрыштамада бірінші тұрған орындаушыға беріледі.

 Тікілей құрылымдық бөлімшеге немесе лауазымды тұлғаға келіп түскен құжат құжаттама қызметіне тіркеуге беріледі.

 Ұйымға келіп түскен электрондық құжат электрондық цифрлық қолтаңбаның, пакет референсінің (нақты ұйымнан келетін кезекті кіріс құжатына немесе нақты ұйымнан шығатын кезекті құжатқа автоматты түрде берілетін бірыңғай реттік нөмірдің) сәйкестігін және компьютерлік вирустардың бар-жоғын тексеруден кейін  электрондық деректер нысанының тиісті жиектері толтырылып автоматтандырылған ақпараттық жүйеде тіркеуге алынады.

 

 

           2. Келіп түскен құжаттармен жүргізілетін жұмыстар сызбасын  орыс тіліне аударып, айтып берініз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Келіп түскен құжаттармен жүргізілетін жұмыстар

Алғашқы өндеу жұмыстары

Алдын –ала қарау сұрыптау

Құжатқа келіп түскені туралы белгі қою

Тіркеу

Құжаттың басшыларымен қаралуы

Бұрыштама жазуларын тіркеу журналдарға жазу

Құжаттың орындалуын бақылау

Құжаттың орындалуы

Құжаттарды іске тігу

Құжаттарды орынбасарға, құрылымдық бөлімшелерге немесе орындаушыларға тапсыру

сызбасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Сабақ 101-102

Тақырыбы:  Шығыс  құжаттарын дайындау және өндеу тәртібі

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.            

                                            1 Шығыс құжаттарын дайындау жобасы неден тұрады?

                                                  2. Дайындалған құжат қайда және не үшін жіберіледі ?

                                                  3. Тіркеуге алғанға дейін құжаттама қызметінің қызметкері құжаттын несін тексеру керек?

                                                  4. Тапсырысты хат-хабарларға не жасалады?

  5. Ұйымнан шығатын электрондық құжат қалай  тіркеуге алынады?

                                                   

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

 

 Шығыс құжаттарын дайындау жобаны әзірлеуден, оны келісу мен оған қол қоюдан (бекітуден) тұрады.

 Дайындалған құжат құжаттама қызметіне (лауазымды тұлғаға) тіркеуге алуға және өңдеуге беріледі. Тіркеуге алғанға дейін құжаттама қызметінің (лауазымды тұлға) қызметкері құжаттың ресімделуі мен бағытталуының дұрыстығын, құжаттағы көрсетілген қосымшалардың бар-жоғын, қажет болған жағдайда – ұйымға құжаттың  қайтарылуы туралы белгілерді де тексереді.   Тіркеуге алынған құжат өңдеуге беріледі. Өңдеу ісі іріктеуден, бағыттаудан, конвертке салудан және поштамен жөнелтуді ресімдеуден тұрады. Тапсырысты хат-хабарлаға тарату тізімдемесі (тізілімі) жасалады. Бір мезгілде бір адреске жөнелтілетін құжаттар бір конвертке салынады.

 Ұйымнан шығатын электрондық құжат және оның алынғаны туралы хабарлама электрондық деректер нысанының тиісті жиектері толтырылып автоматтандырылған ақпараттық жүйеде тіркеуге алынады.

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 103-104

Тақырыбы:  Ішкі құжаттармен жұмыстың  тәртібі

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

 

Операциялық

кезең:                1. Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

 

 

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.           

                                            1 Ішкі құжаттарын дайындау жобасы неден тұрады?

                                                  2. Дайындалған құжат қайда және не үшін жіберіледі ?

                                                  3. Тіркеуге алғанға дейін құжаттама қызметінің қызметкері құжаттын несін тексеру керек?

                                                  4. Тапсырысты хат-хабарларға не жасалады?

                                                  

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

Ішкі құжаттармен ұйым шегінен шықпайтын құжаттар жатады.

 Ішкі құжаттарды дайындау шығыс құжаттары үшін қарастырылған тәртіпте жүзеге асырылады.

 Құжат ұйым басшысы қол қойғаннан (бекіткеннен) кейін тіркеу-есепке алу нысанындағы белгісімен тиісті құрылымдық бөлімшеге (лауазымды тұлғаға) беріледі.

Құжаттың ұйым ішінде тапсырылуын құжаттама қызметі (лауазымды тұлға) жүзеге асырады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ұым ішіндегі құжаттармен жүргізілетін жұмыстар сызбасы

Құжаттың жобасы

Тексеру       жұмыстары

         Келісу

     Басшы колы

   Құжатты тіркеу

Құжатқа нөмір беру

Орындаушыларға        табыс ету

Орындалғаны туралы белгі қою

Кезекті істерге тігу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 105-106-107

Тақырыбы:   Құжаттарды  тіркеу  тәртібі. Құжаттарды тіркеу нысандары.

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                              1.Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                         2.Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                         3.Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                              4.Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                         1.Қандай құжаттар тіркеуге алынуы тиіс?

                                    2.Кіріс және шығыс құжаттар қалай тіркеледі?

                                    3. Құжаттардың тіркелуі қалай орындалады?

                                    4.Құжаттардың тіркеуін кім орындайды?

                                    5.Жауап-құжаттар қалай тіркеледі?

 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

 

 

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Құжатты және оның қосымшаларын тіркеген кезде  тіркеу нөмірі қойылады және тіркеу-есепке алу нысанына бастапқы мәліметтері енгізіледі.

 Құжаттарұйымдарда бір рет: кіріс – қолқойылған  (бекітілген) күні тіркеледі. Келесі жылға өткен, іс жүргізу қызметі аяқталмаған немесе орындаулы ұзақ мерзімді талап ететін құжаттар қайта тіркеуге жатады.

Құжаттарды тіркеу құжат түрлеріне, авторлары мен мазмұнына сәйкес құжат топтары аясында жүргізіледі. Негізгі қызмет бойынша бұйрықтар (өкімдер) және жеке құрам бойынша  бұйрықтар (өкімдер), жоғары тұрған органның шешімдері бөлек тіркелуі мүмкін.

 Құжаттарды тіркеуді құжаттама қызметі  (лауазымды тұлға) бір орталықтан жүзеге асырады. Жауап-құжаттарын тіркеу бастамашылық құжаттарын тіркеу-есепке алу нысанында жүзеге асырылады, жауап-құжатқа тиісті тіркеу түзілімі аясында реттік нөмір беріледі.

 

Құжаттарды тіркеу нысандары

Мынадай тіркеу-есепке алу нысандары қолданылады:карточкалық, журналдық және автоматтандырылған ақпараттық жүйедегі деректер базасы.

 Құжат айналымының көлемі жылына 600 құжаттан асатын ұйымдарда  тіркеу-тіркеу-бақылау карточкілерінде немесе автоматтандырылған ақпараттық жүйедегі электрондық деректер карточкілерінде жүргізіледі

Тіркеу-бақылау карточкілеріне (автоматтандырылған ақпараттық жүйедегі электрондық деректер карточкілеріне) қосымша деректемелер ендіруге болады.

Тіркеу-бақылау карточкілерінен құжаттама қызметі  (лауазымды тұлға) екі бөлімнен тұратын бақылау-анықтамалық картотекасын жасайды. Бірінші бөлімде карточкілер құжаттардың орындалу мерзімдері бойынша жүйеленеді. Құжаттар орындалғаннан кейін  карточкілер картотеканың хат-хабарлар, құрылымдық бөлімшелер, орындаушылар бойынша жүйеленетін екінші бөліміне ауыстырылады.

Ұйым қажет деп тапса анықтамалық, тақырыптық, азаматтар өтініштері бойынша және басқа да картотекалар жасалады.

 Тіркеудің журналдық нысаны құжат айналымының көлемі жылына 600 құжаттан аспайтын ұйымда пайдаланылады.

 Автоматтандырылған ақпараттық жүйедегі деректер базасының жазба жиектері деректерді жедел іздестіру параметрлеріне сай болуы тиіс.

 

 

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕЛІК ТАПСЫРМА

 

Келіп түскен және жөнелтілетін құжаттардың тіркеу журналын орыс тіліне

аударып толтырыныз.

 

 

Келіп түскен құжаттарды тіркеу

ЖУРНАЛЫ

Құжаттың келіп түскен күні және индексі

Хат алысушы,келіп түскен құжаттың күні және индексі

Қысқаша мазмұны

Бұрыштама немесе құжат кімге жіберілген

Орандалуы туралы белгі

1

2

3

4

5

 

Жөнелтілетін және ішкі құжаттарды тіркеу

ЖУРНАЛЫ

Құжаттың күні және индексі

Хат алысушы

Қысқаша мазмұны

Құжаттың орындалуы туралы белгі

1

2

3

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 108-109

Тақырыбы:   Құжаттарды  орындаудың мерзімдері және тәртібі

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1.  Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                  1. Құжаттарды орындау неге сәйкес жүзеге асырылады?         

                  2. Құжатты орындау қандай ретпен жүргізіледі?

                 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Құжаттарды орындау Қазақстан Республикасы заңдарында белгіленген мерзімдерге сәйкес жүзеге асырылады. Құжаттарды орындаудың Қазақстан Республикасы заңдарында қарастырылмаған мерзімдерін ұйым белгілеуіне және оны іс жүргізу бойынша ведомстволық (салалық) нұсқауға немесе ұйымның іс жүргізу бойынша нұсқауына енгізуіне болады. Құжаттардың орындалу мерзімдерін оларды белгілеген лауазымды тұлғалар ұзарта алады. Мерзімнің ұзартылуына дәйекті негіз болуы тиіс.

 Құжатты орындау мынадай ретпен жүргізіледі: қажетті ақпараттарды ұйым басшысына қол қоюға (бекітуге) тапсыру.

 Құжатты бірнеше қызметкер орындаған кезде құжат жобасы мен мерзімінде ұсынылады.

 Орындаушы құжатты жөнелтуге дайындайды, құжат пен оған әзірлейді, құжатты тиісінше іске салып жайғастырады.

 

ТӘЖІРИБЕЛІК ТАПСЫРМА

 

1.  Белгіленген мерзімінде орындалмаған құжаттардың тізбегін толтырып, орыс тіліне аударыныз.

 

                              200               жылғы                           жағдай

                                                                                                                                                

                                     (Құрылымдық бөлімшенің аты мен индексі)

 

 

Белгіленген мерзімінде орындалмаған құжаттардың

ТІЗБЕГІ

 

Рег №

 

Нөмері құжат қайдан келіп түсті және құжаттың мерзімі

Құжаттың қысқаша мазмұны

Орындалу мерзімі

Орындаушының тегі мен қызметі

Мерзімінде орындалмауның себебі

Орындалуының жайы

Қашан орындалады

1

2

3

4

5

6

7

8

Сабақ 110-111-112

Тақырыбы:   Құжаттардың  орындалуын бақылау  

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                         1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                         2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                         3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                         4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                  1. Қандай құжаттар бақылауға алынады?

                  2. Құжаттардың орындалуын бақылау кімге жүктеледі?

                  3. Құжаттардың орындалуына бақылауды ұйымдастырған кезде нені пайдаланылады?

                  4. Құжаттама қызметі қандай міндеттерді орындайды?

                  5. Міндетті түрде бақылауға қандай құжаттар алынуы тиіс?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Тапсырмалары және орындау мерзімдері нақты көрсетілген барлық құжаттар бақылауға алынады.

Құжатардың орындалуын бақылау мәселе мәніне қарай құрылымдық бөлімшелердің басшыларына немесе лауазымды тұлғаларға жүктеледі. Құжаттарды орындаудың мерзімдеріне бақылау жасауды құжаттама  қызметі жүзеге асырады. Орындау мерзімдері құжатқа қол қойылған күннен, ал кіріс құжаты үшін оның келіп түскен күнінен бастап күнтізбе бойынша есептеледі.

Құжаттардың орындалуына бақылауды ұйымдастырған кезде тіркеу-бақылау карточкілері, тіркеу журналдары пайдаланылады.

Құжаттама қызметі құжаттардың орындалуын бақылауды ұйымдастырған кезде құжаттарды бақылауға қою, карточкілерді картотекалардың тиісті бөлімдеріне салу және картотекаларды жүргізу, орындау мерзімдері туралы еске салу, орындалу барысын және нәтіжелерін басшыларға хабарлау, құжатты бақылаудан алу міндеттерін орындайды.

Құжаттардын орындалуын бақылауға жауапты қызметкер кезекті демалысқа шыққанда, іссапарға кеткенде, ауырып қалған жағдайында, басқа қызметке ауыстырылғанда немесе жұмыстан шыққан кезінде ұйым басшысымен және құжаттама қызметімен келісе отырып барлық бақылаудағы құжаттарды басқа қызметкерге тапсыруға міндетті.

Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінен, ҚР Парламенті Сенатынан, ҚР Парламенті Мәжілісінен, ҚР Премьер-Министрінің Кеңсесінен тапсырмалармен түскен құжаттар, депутаттардың сұранымдары мен азаматтардың өтініштері міндетті түрде бақылауға алынуы тиіс.

Ағымдағы ай тапсырмаларының орындалу барысын тексеру белгіленген мерзімнің аяқталуынан бес күн бұрын жүргізіледі, жылдың келесі айларына арналған тапсырмаларды кем дегенде – айына бір рет, келесі жылдардың тапсырмаларын кем дегенде – жылына бір рет тексеріп отырады.

Құжатты бақылаудан тапсырма берген басшы немесе оның тапсырмасы бойынша – құжаттама қызметі алады.

Автоматтандырылған ақпараттық жүйедегі электрондық деректер карточкілерінің тиісті деректемелерінің толтыру құжатты автоматты түрде бақылауға қояды.

 

ТӘЖІРИБЕЛІК ТАПСЫРМА

 

 

1. Жеке бақыланылуға тиісті құжаттардың орындалуы туралы мәліметті толтырып, орыс тіліне аударыныз.

 

Жеке бақыланылуға тиісті құжаттардың орындалуы туралы

МӘЛІМЕТ

                 

                              200     жылғы                           жағдай

 

 

 

Құрылымдық

 

бөлімшенің

 

аты

Бақылаудағы құжаттар

Олардың ішінде

Барлығы

Алдыңғы айда келіп түскендері

Құжаттар

орындалғандары

Мерзімінде орындалғандары

Мерзімі ұзартылып орындалған

Мерзімі

өтіп кеткендері

 

Құжаттаманы басқару қызметі

басшысының лауазымы                   __________________         ____________________

                                                                  мерзімі                                        қолы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 113-114-115

Тақырыбы:  Азаматтар  өтініштерімен жұмыс

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                               1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                               2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                               3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                               4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжаттаманы басқару  туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                              1. Азаматтар өтініштері бойынша іс жүргізу қалай жүргізіледі?     

                                              2. Азаматтар өтініштері қайда және қай күні тіркеледі?

                                              3.  Өтініштердің тіркеу нөмірлері неден тұрады?

                                              4. Азаматтардың өтініштеріне жауап қалай беріледі?

                                              5. Азаматтардың өтініштері қалай түзіледі?

 

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

 

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Азаматтар өтініштері бойынша іс жүргізу Қазақстан Республикасы Президентінің зандық күші бар «Азаматтра өтініштерін қараудың тәртібі туралы» 1195 жылы 19 маусымдағы № 2340 Жарлығына сәйкес жалпыдан бөлек жүргізіледі.

Азаматтар өтініштері  (ұсыныстар, арыздар, шағымдар, лебіздер және сұрау салулар) бір орталықтан есепке алынады және тіркеу-есепке алу нысанына ұйымға келіп түскен күнінде тіркеледі. Лауазымды тұлғалар азаматтрады жеке қабылдаған кезде алған жазбаша және ауызша өтініштер де орталықтандырылған тіркеуге алынуы тиіс.

Өтініштердің тіркеу нөмірлері автор фамилиясының бас әрпінен және тіркеу-есепке алу нысаны бойынша реттік нөмірінен тұрады  (мысалы, М-1955).

Өтініш қайталып түскен кезде оған кезекті тіркеу нөмірі беріледі, ал тіркеу-есепке алу нысанында құжаттын алғашқы нөмірі көрсетіледі. Қайталанған өтініштің бірінші парағына жоғарғы оң жақ бұрышынан және тіркеу-есепке алу нысанына «Қайталанған» белгісі қойылады. Күнтізбе жыл ішінде немесе егер азамат оған берілген жауапқа қанағаттанбаса, онда сол бір тұлғаның сол бір мәселе бойынша өтініші қайталанған деп есептеледі.

Сол бір тұлғаның сол бір мәселе бойынша әртүрлі мекен-жайға бағыттаған, сөйтіп қарау үшін бір ұйымға келіп түскен өтініштері қиғаш сызық (бөлгіш) арқылы реттік нөмір қосылып бірінші өтінішінің тіркеу нөмірімен есепке алынады.

Азаматтар өтінішінің көлемі көп болса ұйымда өтініш авторлары азаматтар фамиличсының әліпбилік көрсеткіші жасалады.

Өтініштерге жауапты ұйым немесе құрылымдық бөлімше басшысы ауызша немесе жазбаша нысанда береді. Жауап ауызша берілгенде тіркеу-есепке алу нысанына тиісті жазба жасалады. Жазбаша жауаптың тіркеу нөмірі  құрылымдық бөлімше индексінен, істін істер номенклатурасындағы нөмірінен және өтініштің тіркеу нөмірінен тұрады.

Орындалған өтініштер тиісті құжаттарымен біргеу азаматтар өтініштері бойынша жұмыс жүргізуші жауапты тұлғаға істерді бір орталықтан жасақтау үшін қайтарылады.

Азаматтар  өтініштері іске ұйым қызметінің бағыттары немесе түрлері, мәселелері бойынша түзіледі. Өтініштердің көлемі аз болған кезде істерді өтініштер автрларының фамилиялары бойынша әліпбилік ретпен жасақтауға болады.

 

 

 

 

ТӘЖІРИБЕЛІК ТАПСЫРМА

1. Азаматтардың ұсыныстарының,өтініштерінің және шағымдарының орындалуы туралы  мәліметті орыс тіліне аударып, толтырыныз.                      

 

 

Азаматтардың ұсыныстарының,өтініштерінің және шағымдарының орындалуы туралы                         

      МӘЛІМЕТ

200     жылғы                           жағдай

 

 

Құрылымдық бөлімшенің аты

Орындалу үстінде

Олардың ішінде

Барлығы

Алдың-ғы айда келіп түскені

Мерзімінде орындалуда

Мерзімі өтіп кеткендері

барлығы

Мерзімі ұзартылған-дары

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________________________________________________________________________________________

Барлығы:______________________________________________________

 

Құжаттардың басқару қызметі

басшысының лауазымы                                             ______________         ______________

                                                                                            (қолы)

(мерзімі)                                                                              

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 116-117-118

Тақырыбы:  Істердің  номенклатурасы

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                 1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                 2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                 3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                 4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

 

Операциялық

кезең:                1.  Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                              1.  Істер номенклатурасы деген не?

                                              2.  Істердің тақырыптары іс номенклатурасында қалай рәсімделеді?                                                  3.  Істер номенклатурасын келісу және бекіту тәртіптері қандай?

                                               4.  Істер номенклатурасы не үшін құрастырылады?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 Істердегі құжаттарды жіктеу және негіздеп бөлу, оларды еспке алу және іздестеру мәліметтерімен қамтамасыз ету мақсатында ұйымда істердің номенклатурасы әзірленеді.

 Істердің номенклатурасы ұйымның ақпараттық-іздестеру жүйесін жасау кезінде пайдаланылады, тұрақты және уақытша сақтаудағы істердің тізімдемесін құрастыруда негіз болып табылады.

 Жоғары тұрған органның құжаттама қызметі құжаттар құрамы біртектес ведомствоға қарасты ұйымдар үшін істердің тұрпатты (үлгі) номенклатурасын әзірлей алады.

Ұйымның істер номенклатурасын әзірлеген кезде құрылтайшылық құжаттарын, құрылымдық, құжаттардың сақтау мерзімдері көрсетілген тұрпатты, салалық (ведомстволық) тізбелерін, істердің тұрпатты (үлгі) номенклатураларын, құрылымын (штат кестесін) басшылыққа алады, ұйым қызметінде жасалған құжаттарың түрлері, құрамы және мазмұны зерттеледі.

 Ұйымның істер   номенклатурасы белгіленген нысанда жасалады.

 

 Істердің тақырыптары және оларды істер номенклатурасында жүйелеу

 Істер а ұйының құжатталатын жұмыс учаскелері көрсетілген істертақырыптарының барлығы, соның ішінде жеке істер, тіркеу-есепке алу нысандары, бақылау-анықтамалық, тақырыптық және басқа картотекалар енгізіледі.

 Істер номенклатурасына баспа басылымдары енгізілмейді.

 Істің тақырыбы жинақталған түрде іс құжаттарының  (хат алмасу, журнал, кітап) немесе құжаттар (бұйрықтар, хаттамалар, актіллер) түрлерінің негізгі мазмұны мен құрамын, сондай-ақ құжаттардың, хат-хабарлардың авторлары, оқиға уақыты, құжаттардың түпнұсқа не көшірме екендігі және басқалар туралы істің мәнін нақтылай деректерді қамтуы тиіс.

 Істер номенклатурасында «әртүрлі материалдар», «жалпы хат алмасулар», «кіріс құжаттары», «шығыс құжаттары» және басқа осы сияқты тақырыптары қолдануға рұқсат етілмейді.

 Істердің тақырыптары істерді жасақтау және ресімдеу процесінде нақтылануы мүмкін.

 Сот, тергеу, жеке, персоналдық, төрелік сот және басқа мәселе бойынша жалғасты түрде іс жүргізуге байналысты іс тақырыптары «іс» сөзімен басталады.

 Бір мәселе бойынша жинақталған, бірақ құжаттары жалғасты түрде іс жүргізумен байланысы жоқ істердің  тақырыптары «құжаттар» сөзімен басталады, ал тақырыптардың соңында құжаттардың негізгі түрлері көрсетіледі.

 Хат алмасудан тұратын істердің тақырыптарында хат алмасу кіммен және қандай мәселе бойынша жүргізілгені

 Біртектес хат-хабарлар хат алмасуы бар істердің  тақырыптарында хат-хабарлар тізіп аталмайды, бірақ олардың жалпы түрлік атауы көрсетіледі.

 Егер іс мазмұны бір әкімшілік-аумақтық бірлікке  (елді мекенге) қатысты болса, оның атауы іс тақырыбында көрсетіледі, ал бірнеше тектес  әкімшілік-аумақтық бірлікке қатысты болса, онда іс тақырыбында олардың жалпы түрлік атауы көрсетіледі.

 Ұйым істер номенклатурасының бөлімдері ұйымның құрылымына  (штат кестесіне) сәйкес орналасқан құрылымдық бөлімшелердің атаулары болып табылады.

 Құрылымдық бөлімшелері жоқ ұйымда істер номенклатурасы өндірістік-салалық немесе функционалдық сұлба бойынша құрастырылады. Бөлімдер атаулары ұйым қызметінің бағыттарына сәйкес болуы тиіс.

 Істер   номенклатурасының жеке бөлімі қоғамдық ұйым атауы болуы мүмкін, ол соңында орналасады.

 Істердің номенклатура бөлімдері ішіндегі тақырыптары істерді құрайтын құжаттар маңыздылығы дәрежесіне және олардың өзара байланыса сәйкес орналастырады. Алдымен нормативтік құқтық құжаттамадан тұратын істердің тақырыптары орналастырылады. Бұл орайда тұрған ұйымның қаулылары мен бұйрықтарынан тұратын істер тақырыптары ұйым бұйрықтарынан тұратын істер тақырыптарының алдына орналасады. Бұдан әрі жоспарлы және есептік құжаттардан тұратын істер тақырыптары орналасады.

Өкімдік құжаттардың жобалары және оларды дайындауға, жоспарларға өзгерістер енгізуге, бұйрықтарға негіз болған басқа да құжаттар істер номенклатурасында тиісті негізгі құжаттардан кейін орналасады.

Географиялық және хат-хабарлық белгілері бойынша жүргізілген істердің тақырыптары істер номенклатурасына географиялық атаулар мен хат-хабарлар әліпбиі бойынша енгізіледі.

 

 Ұйымның істер номенклатурасы нысанын толтыру тәртібі

 Істер номенклатурасының 1-бағанында енгізілген әрбір істің индексі қойылады. Индекстер ұйымда белгіленген істер номенклатурасы бөлімдерінің цифрлық белгілерінен және істің реттік нөмірінен тұрады. Әртүрлі бөлімдер аясындағы біртектес істер үшін бірдей реттік нөмірлерді сақтау ұсынылады.

 2-бағанды толтыру талаптары осы Ереженің 4-тарауы 2-параграфында баяндалған.

 3-баған күнтізбе жылы аяқталғаннан кейін толтырады.

 4-бағанда сақтау мерзімдері көрсетілген құжаттардың тұрпатты немесе ведомстволық (салалық) тізбесі баптары нөмірлеріне, олар болмаған жағдайда – істердің тұрпатты (үлгі) номенклатурасына сілтеме жасай отырып істердің сақталу мерзімдері көрсетіледі.

 5-бағанда ұыймның құжаттама қызметі (лауазымды тұлға) істерді сақтау мерзімдері анықтаған кезде пайдаланған құжаттар тізбесінің, істер тұрпатты  (үлгі) номенклатурасы атауларын көрсетеді және өтетін істер, аса құнды құжаттар мен істер, істерді құрылымдық бөлімшелерге немесе оларды жалғастыру үшін басқа ұйымдарға, ұйымның ведомстволық мұрағатына беру туралы істер, құжаттардың электрондық көшірмелерінің бар-жоғы олардың жеткізгіштерінің түрлері мен сақталу орындары, істерді қалыптастыруға жауапты кісілер жөніндегі белгілерді қояды.

 Жүргізілген істер саны туралы мәліметтер ұйымның ведомстволық мұрағатына хабарланады.

 

 

 Ұйымның істер номенклатурасын келісу және бекіту тәртібі

 Істер номенклатурасы ұйымның орталық сараптау комиссиясы (сараптау комиссиясы) мақұлдағаннан кейін (төрт данасы және дискеттегі электрондық жеткізгіштегі бір данасы) тиісті мемлекеттік мұрағат мекемесіне келісуге жіберіледі. Келісілген істер номенклатурасын ұйым басшысы бекітеді.

  Ұйымның бекітілген істер номенклатурасы келесі күнтізбе жылының 1-қаңтарынан іске қосылады. Ұйым функциясы мен құрылымы өзгерген жағдайда істер номенклатурасы қайта әзірленеді және қайта келісіледі, бірақ кем дегенде 5 жылда – рет. Жыл сайын ол тиісті түзетулермен қайта басылады және бекітіледі.

Ұйым істер номеклатурасының бірінші данасы құжаттама қызметінде  (лауазымды тұлғада) сақталады, екіншісі – осы қызметте (лауазымды тұлғада) жұмыс құжаты ретінде пайдаланылады, үшіншісі – ұйымның ведомстволық мұрағатына беріледі, төртіншісі – тиісті мемлекеттік мұрағат мекемесінде қалады.

 Істер номеклатурасы бекітілгеннен кейін ұйымның құрылымдық бөлімшелеріне одан үзінділер жіберіледі.

 Істердің тұрпатты (үлгі) номеклатурасы ұйымның орталық сараптау коммиссясы  (сараптау комиссиясы) мақұлдағаннан кейін Қазақстан Республикасының (жергілікті уәкілетті органның) мұрағаттар мен құжаттаманы басқарушы уәкілетті мемлекеттік  органына келісуге жіберіледі, мұнан соң ұйым басшысы бекітеді.

 Бекітілген істердің тұрпатты  (үлгі) номеклатурасы саланың  (жүйенің) ведомствосына қарасты ұйымдарына, Қазақстан Республикасының (жергілікті уәкілетті органның) мұрағаттар мен құжаттаманы басқарушы уәкілетті мемлекеттік  органына жіберіледі.

 

 

                                                                                                            БЕКIТЕМIН

Кәсiпорын басшысы

                                                                                                                  Қолы, аты-жөнi

 

 

 

 

IСТЕР  НОМЕНКЛАТУРАСЫ

00.00.00.

200____жылға

 

 

 

 

Істің

индексі

Істің

тақырыбы

Істің саны

(томдары)

Істің сақталу мерзімі

және тізбесі бойынша

баптары

Ескертулер

 

 

 

 

 

 

Референт                                                       қолы                           аты-жөнi

Архив меңгерушiсi                                      қолы                           аты-жөнi

 

Iс  200____жылы жүргiзiлдi.

Референт                                                       қолы                           аты-жөнi

 

 

 

 

Сабақ 119-120-121

Тақырыбы:   Істерді қалыптастыру және ресімдеу

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                   1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                   2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                   3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                   4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1.  Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                  1. Істерді қалыптастыру кезінде қандай талаптар сақталады?

                                  2. Қызметкерлердің жеке істері қалай орналасады?

                                  3.  Құжаттардың қосымшалары қалай орналасады?

                                  4. Істерді қалай ресімдеу керек?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

 

Орындалған құжаттар ұйымның істер номеклатурасына сәйкес қалыптастырылады. Құрылымдық бөлімшелердегі істерді қалыптастыруды құжаттау және құжаттаманы басқаруға жауапты лауазымды тұлға жүзеге асырады.

 Ұйымда, оның құрылымдық бөлімшелерінде істердің қалыптастырылуын бақылауды ұйымның құжаттама қызметі (лауазымды тұлға) жүргізеді.

 Істерді қалыптастыру кезінде мынадай жалпы талаптар сақталады: іске орындалған, номенклатурасы бойынша іс тақырыптарына сәйкес дұрыс ресімделген құжаттар ғана салынады; бір мәселені шешуге қатысты барлық құжаттар бірге салынады;құжаттың мемлекеттік, орыс және басқа тілдердегі нұсқалары бірге топтастырылады; іске келер жылға өтетін және жеке істердін басқа бір күнтізбе жылының құжаттары бірге топтастырылады;сақтау мерзімдері тұрақты және уақытша құжаттар іске бөлек-бөлек топтастырылады; машинограммалар іске істер номенклатурасына сәйкес жалпы негізде салынады. Құжаттар мәселенің шешу ретіне  (шешілетін мәселелердің хронологиялық ретімен) сәйкес орналасады немесе іске бірінші бастамашылық құжат, содан кейін – мәселесі толық шешімен тапқан құжат, бұдан әрі мәселенің шешілу барысын көрсететін басқа құжаттар салынады.

 Көлемі 250 парақтан асатын істі қалыптастыруға және оған қайтарылатын құжаттарды, шимайжазбалар мен артық даналарды салуға болмайды.

 Өкімдік құжат пен оған қосымшалар бір іске салынады. Мәжіліс хаттамалары және оған қосымша құжаттар жеке-жеке істерге жасақталады.

 Негізгі қызмет бойынша бұйрықтар (өкімдер), жеке құрам бойынша  бұйрықтар (өкімдер) және қызметкерлердің іс сапары бойынша бұйрықтар (өкімдер) жеке-жеке салынады.

 Хат алмасулар, әдетте жыл күнтізбемен топтастырылады және хронологиялық ретте жүйеленеді, мұнымен бірге сұраным-құжаттан кейін жауап-құжат салынады. өткен жылы белгілі бір мәселе бойынша басталған хат алмасу қайтадан жалғасқан кезде оның құжаттары ағымдағы жылдың ісіне енгізіледі.

 Еңбек ақы бойынша дербес есепшотары жеке істерге салынады және оларда қызметкерлердің әліпбилік ретімен жеке жасақталады.

 Жеке тұлғалардың тізімдері және жинақтау зейнетақы қорына міндетті зейнеткерлік жарна аударуға төлем тапсырмалары бір іске салынады.

 Жоспарлар, есептер, сметалар, лимиттер және штат кестелері жасалған, бекітілген немесе түскен уақытына қарамастан қай жылға арналып құрастырылған болса, сол жылдың тиісті істеріне салынады.

 Істерді ресімдеу

 Істі ресімдеген кезде оның мұқабасына  мыналар енгізіледі: жоғары тұрған органның ресми атауы және ұйымның ресми атауы; ұйым орналасқан елді мекеннің атауы; ұйымның құрылымдық бөлемшесінің атауы; іс тақырыбы; іс номенклатурасы ьойынша оның индексі; істің сақталу мерзімі. Істе бірнеше том (бөлім) болса, әр томға (бөлімге) том (бөлім) нөмірімен қоса бір индекс қайталанып қойылады, соңғы томға (бөлімге) «соңғы» сөзі жазылады.

 Қол жеткізілуі шектелген істерге, жеке істерге құжаттардың ішкі тізімдемесі  қосып салынады.

 Тұрақты сақтаудағы және жеке құрам бойынша істерге, олардың іс жүргізілуі аяқталғанда істердің куәландырма қағаздарды    қоса тігіледі.

 Істің мұқабасына құжаттар құндылығына сараптама жасалғаннан кейін мұрағаттық қордың, тізімдеменің, істің нөмірлері, іс құжаттарының уақыт аралықтары, парақтар саны қойылады.

Қазақстан Республикасы Ұлттық мұрағат қоры құрамына жатқызылған және жеке құрам бойынша, сондай-ақ «сараптау-тексеру комиссиясы» белгісі бар электрондық құжаттар жеке компьютердің сыртқы ақпараттық жеткізгіштеріне аударылады. Олардың заңды куәландырылған түпнұсқалық қағаз құжаттары тиісті істерге тігіледі.

 

 

 

ТӘЖІРИБЕЛІК ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

                                                                                 

1.                                    Істі тапсыру-қабылдау актісін орыс тіліне аударыныз:

 

                                                                                     БЕКІТЕМІН

                                                                                                           Кәсіпорынның басшысы

                                                                                         Соколов В.С.

                                                                                28.06.08

                                                                          Мөр

 

ІСТІ ТАПСЫРУ-ҚАБЫЛДАУ

АКТІСІ

 

27.05.08        № 27                                   Алматы қаласы

 

Жұмыстан босатылатын бас бухгалтер ЖШС «Богатырь Аксес Көмір» Абикеева Гульжаман Болатқызы және жаңадан тағайындалатын бас бухгалтер Исина Лаура Рустамқызы № 17 бұйрық негізінде, 25.05.08 жағдай бойынша олардың істі тапсыру-қабылдау актісі жасалды.

Тапсыру-қабылдау актісі кәсіпорін директорының орынбасары Герасименко Владимир Алексейұлы қатысуымен жүргізілді.

Істі тапсыру-қабылдау нәтижесінде:

1. Бас кітап толығымен 24.05.08 жағдай бойынша толтырылды. Синтетикалық есеп талдама есептің тиісті позициясына сәйкестендірілді.

2. № 23 шоты бойынша аналитикалық есептің карточкасы көрсетілді.

3. Ағымдағы жылдың қантар-қыркүйек айларына арналған ордерлік журналы көрсетілді, № 74 талдама есеп бойынша ведомостар және депоненттерді тіркеу кітабы көрсетілді.

4. 2008 жылғы бухгалтерлік баланс көрсетілді.

5. Мыналар бойынша 2008 жылғы салық декларациясы көрсетілді:

- табыс салығы бойынша;

- ҚҚС бойынша;

- әлеуметтік салық бойынша.

6. 2008 жылғы І, ІІ, ІІІ тоқсандардағы тексерулердің актілері көрсетілді.

7. 29.05.08 жылғы кәсіпорынның жылдық есебін тексерген тәуелсіз аудитордың қорытындысы берілді.

8. Тізімдеме бойынша 23.05.08 жылғы 12 іс архивке өткізілді.

9. Тізімдеме бойынша анықтамалық-нормативтік әдебиеттер тапсырылды.

Қосымша:  1. Кәсіпорын архиві ісінің тізімдемесі, 5 бет.

                    2. Анықтамалық-нормативтік әдебиеттер                   

                       тізімдемесі, 2 бет.

 

Істі тапсырдым                      қолы              Г.Б. Абикеева

Істі қабылдап алдым               қолы              Л.Р. Исина

 

Істіп тапсырып-қабылдап алуға қатысқандар:

 

Кәсіпорын директорының орынбасары     В.А. Герасименко

 

 

 

2. Ішкі тізімдемесін  толтырып, орыс тіліне аударыныз.

 

 

 

 

№_____ іс құжаттарының

ІШКІ ТІЗІМДЕМЕСІ

 

 

Рет

 № №

Құжат

нөмірі

Құжат уақыты

Құжат тақырыбы

Іс парақтарының нөмірі

Ескертпе

1

2

3

4

5

6

 

 

 

 

 

 

 

 

Барлығы_____________________________________құжаттар

                                (цифрамен және жазбаша)

 

Ішкі тізімдеменің парақтар саны_________________________

                                                           (цифрамен және жазбаша)

 

Іс құжаттарының ішкі

тізімдемесін толтырушы

тұлғаның лауазым атауы_____________ Қолтаңбаның толық жазылулы

                                                (өз қолы)

 

Уақыты

 

 

 

 

 

 

Сабақ 122-123

Тақырыбы:   Мұрағатқа немесе жоюға істерді дайындау және тапсыру

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                   1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                   2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                   3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                   4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1.  Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                     1. Мұрағатқа қандай құжаттар тапсырылады?

                                     2.  Құжаттарды мұрағатқа тапсырғанда қандай ережелер сақтау керек?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

 

Істерді құрылымдық бөлімшелерден ұйымның ведомстволық мұрағатына тапсыру іс жүргізілуі аяқталған құжаттар мен істер құндылығына сараптама қорытындысы бойынша құрастырылған істер тізімдемелеріне сәйкес жүзеге асырылады. Уақытша (10 жыл) сақтаудағы құжаттар ұйымның ведомстволық мұрағатына істер номенклатурасы бойынша тапсырылады.

 Тұрақты, уақытша (10 жылдан жоғары) сақтаудағы және жеке құрам бойынша істерге тізімдемелер нысанға  сәйкес жеке-жеке жасалады.

 Істер тізімдемесінің бағандары іс мұқабасына жазылған мәліметтерге дәл сәйкестікпен толтырылады. Тізімдемеге тақырыптары бірдей істер қатарынан енгізілген кезде бірңнші істің тақырыбы толық жазылып, қалған біртектес істер «бұл да сондай» сөзімен белгіленеді де, олар туралы басқа мәліметтер тізімдемеге толығымен жазылады. Тізімдеменің жаңа парағына біртектес істердің тақырыптары толық көшіріледі.

Тізімдемеге әрбір іс (істің томы, бөлімі) жеке реттік нөмірімен енгізіледі.

Тізімдеменің «Ескерту» бағаны істің физикалық жай-күйі ерекшеліктері туралы, басқа құрылымдық бөлімшеге (басқа ұйымға) істің берілгені туралы белгілерді қою үшін пайдаланылады.

 Істер тізімдемесі екі данада жасалып, олардың біреуі істермен бірге ведомстволық мұрағатқа беріледі, ал екінші – бақылау құралы ретінде құрылымдық бөлімшеде қалады.

 Істі қалыптастырудың және ведомстволық мұрағатқа тапсыруға дайындаудың дұрыстығын құжаттама қызметі (лауазымды тұлға) тексереді. Табылған кемшіліктер ұйымның құрылымдық бөлімшесі арқылы реттеледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақ 124-125

Тақырыбы:   Құжаттауда компьютерді пайдалану

Мақсаты: Білімділік:      Теориялық  материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.

 

                 Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық  қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

 

                 Тәрбиелік мақсаты: Іс қағаздарын толтыру кезінде ұқып-

                                                       тылыққа, жауапкершілікке және

                                                       мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

                                                       туға бейімдеу

Үйлестіру

Деректемелері:          Екі тілде толтырылатын құжаттар үлгілері.

 

Сабақтың

түрі:                             дамыта оқыту, аралас

Ұйымдастыру

формасы:                   топтық, дербес, жұптық

 

Сабақтың

өтілу әдісі:                 - коммуникативтік сөйлеу

-                                                                                                    сөз әдісі

-                                                                                                    әңгіме

-                                                                                                    дәріспен жұмыс

-                                                                                                    сұрақ-жауап

Сабақтың

көрнекілігі:                Құжаттар үлгісі көрсетілген плакаттар.

                                     Құжаттар үлгісі салынған папкалар

Техникалық

құралмен жабдықтау: Дербес компьютер

 

Пәнаралық

байланыс:                   Орыс тілі, хатшы ісі, қазақ тілі

 

Сабақ барысы.

 

Ұйымдастыру              -   сәлемдесу.

кезеңі:                         - кезекшімен сұхбат

Мотивациялық

кезең:          

                                   1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

                                   2. Қысқаша теориялық  материалды еске түсіру.

                                   3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

                                   4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең:                1.  Құжат айналымы   туралы кіріспе әнгіме

                            2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

                            3.Сөздік жұмысын жүргізу

                            4.Әдістемелер мен жұмыс

                            5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

                  Тапсырма           1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

                                                2. Аударма жұмысын жүргізу

Рефлексивті

бағалау кезеңі:            - сабақты қорытындылау

-                                                                                                    оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.

-                                                                                                    бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу

-                                                                                                    тәжірибе жұмысын қорғау 

-                                                                                                    сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.

Үй тапсырмасы:

Бақылау сұрақтар.

                                Құжат айналымында компьютерді қалай пайдалыңамыз?

Қолданылған

әдебиеттер:                  1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

                                       2.ҚР “Тіл туралы заңы”

                                       3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,

 

Тақырып бойынша қысқаша материал

Электронды техника кәсіпорны құжатын толтыруды анағұрлым оңайлатып, оны басқаруды жеңілдетеді. Дербес компьютер құжаттарды толтыру жағдайын да, кәсіпорынның құжат айналымын да жетілдіреді.

ДК клавиатуралары жазу машинкасы сияқты мәтінді құрастырып, принциптердің көмегімен оны көбейте алады. Дискетке жазылған мәтін файлға қойылып, ұзақ сақталады және оныы кез келген уақытта дисплей экранына не қағазға түсіруге болады.

Одан өзге, ДК арнайы бағдарламаның көмегімен басылған мәтінді толықтай не ішінара редикциялауға мүмкіндік береді. Ондай бағдарламаны мәтіндік редактор немесе мәтіндік процессор деп атайды.

Мәтіндік редакторды пайдаланған кезде құжат дисплей экранына шығады және оған қажетті өзгерістер еңгізуге, мәтін үзігін бір жерден екінші жерге көшіруге, құжаттарды біріктіруге, сөздер мен сөйлемдерді ерекшелеу үшін әртүрлі қаріперді пайдалануға, т.б. жасауға болады.

ДК мәтіндік редакциялаудың көптеген бағдарламалары бар: Лексикон, Word Word for Windows 98. Мысалы, Лексиконның көмегімен мыналарды жасауға болады:

-                                  құжатты құрастыырп, оны машинаның жадына сақтау;

-                                  файлдың атымен құжатты ДК-ден іздеп табу және мәтінді қарап түзету еңгізу;

-                                  мәтіннің азат жолдарын автоматты түрде жасау;

-                                  мәтін үзіктерін бір жерден екінші жерге және бір құжаттан екінші құжатқа көшіру;

-                                  құжаттың кейбір бөліктерін қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде әртүрлі көлемдегі қаріптермен беруге болады;

-                                  мәтіннен емлелік қателелрді тауып жөндеуге болады;

-                                  бір мезгілде бірнеше құжатты редакциялауға болады.

ДК жадына құжаттардың әртүрлі типтерінінің үлгісін салуға болады. Құжаттың формуляр – үлгісі құжатты жасауды жеңілдетеді. Әр түрлі құжат түрлеріне ортақ шаблондар, бір қалыпты мәтіндер, графиктер, суреттер немесе басқа да мәліметтерді (Auto Text) құруға болады.

«Auto Text» командасы:

-                                  жеке элементтерді біріктірудің;

-                                  хаттың дәстүрлі бастапқы сөйлемінің;

-                                  мәтіннің жиі қолданылатын оралымдарының;

-                                  кәсіпорын-контрагенттің пошта мекен-жайының;

-                                  келісім шарттың қалыпты жайларының;

-                                  нормативті құжат үзінділерінің;

-                                  «Инкомтермстің» жиі қолданылатын жайларының (шетелдік фирмалармен келісім шарт жасау үшін);

-                                  құжатты толтыру үшін қажет кестелердің, диаграммалардың, графиктердің т.б. көмегімен құжат мәтінін жасауды жеңілдете алады.

Win Word-тың бағдарламалар жинағына көптеген дайын құжат үлгілері кіреді, ол үлгілерді «сарапшылар» деп атайды. Оларға үлгіге түскен хаттар, факстер, түйіндер, күн тәртібі, баяндамалық және қызметтік хаттар т.б. жатады.

Мәтін редакторының көмегімен құжаттың тысқы көрінісін ерекше етіп көркемдеге болады, ол кәсіпорынның өзіндік визиттік карточкасы қызметін атқар алады.

Синонимдік сөздіктер, мәтінді емлелік және стилистикалық түзетулер бойынша да бағдарламалар болады.

Құжат айналымын ұйымдастыруда және электронды құжаттардың алмасуында ДК-дің қолданбалы бағдарламалары көп мүмкіндіктерге ие.

 

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Поурочные планы по предмету "Документы, делопроизводство""

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 3 месяца

Страховой брокер

Получите профессию

Няня

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 661 384 материала в базе

Скачать материал

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 20.12.2015 1545
    • DOCX 1.3 мбайт
    • 29 скачиваний
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Батырханова Лаура Саукеновна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Батырханова Лаура Саукеновна
    Батырханова Лаура Саукеновна
    • На сайте: 8 лет и 5 месяцев
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 9604
    • Всего материалов: 9

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Няня

Няня

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Специалист в области охраны труда

72/180 ч.

от 1750 руб. от 1050 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 33 человека из 20 регионов
  • Этот курс уже прошли 153 человека

Курс профессиональной переподготовки

Руководство электронной службой архивов, библиотек и информационно-библиотечных центров

Начальник отдела (заведующий отделом) архива

600 ч.

9840 руб. 5600 руб.
Подать заявку О курсе
  • Этот курс уже прошли 25 человек

Курс профессиональной переподготовки

Библиотечно-библиографические и информационные знания в педагогическом процессе

Педагог-библиотекарь

300/600 ч.

от 7900 руб. от 3650 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 483 человека из 70 регионов
  • Этот курс уже прошли 2 325 человек

Мини-курс

Психосемантика и социальная психология

5 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 30 человек из 17 регионов
  • Этот курс уже прошли 12 человек

Мини-курс

Основы русского языка: морфология, синтаксис, лексика

4 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 22 человека из 13 регионов
  • Этот курс уже прошли 13 человек

Мини-курс

Техники визуализации в учебном процессе

3 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 34 человека из 17 регионов
  • Этот курс уже прошли 19 человек