Поурочный план на тему "Баскетбол"

Баскетбол. Допты алып жүру және қарсы әрекет жасау
Сабақтың тақырыбы: Допты алып жүру және қарсы әрекет жасау

Сабақтың мақсаты: 
1) Оқушыларға допты кеуде тұсынан беру әдісіне машықтандыруүйрету, жетілдіру;
2) Дене мен ақыл-ой жұмыс қабілеттілігіне қажетті білімділігінқалыптастыру, ойынға деген қызығушылығын арттыру;
3) Күш,жылдамдылыққа, икемділікке, төзімділікке, дәлдікке, кедергілерді жеңе білуге дағдылындыру және бірлікке, достыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу;

Сабақтың түрі, әдісі:Түсіндірмелі – иллюстративтік жаппай, топтық әдістер.
Қолданатын педагогикалық технологиялары:Дамыта оқыту технологиясы

Пән аралық байланыс: АӘД, физиология, гигиена

Құрал-жабдықтар:доптар, ысқырғыш, секундомер
Сабақтың барысы Мұғалімнің қызметі Оқушының қызметі Жаттығу мөлшері Күтілетін нәтиже

І. Дайындық бөлімі
Оқушыларды сапқа тұрғызу.
Рапорт қабылдау.
Амандасу, түгендеу;
Спорт құрал-жабдықтарыныңдайындығын, оқушылардыңспорттықкиіміненазараудару.

Сабақтың мақсат-міндеттерін таныстыру; бүгінгісабаққаоқушылардыңқызығушылығынояту.
Саптағы жаттығулар, «Оң-ға, сол-ға ай-нал». Бұйрықтарды орындауға дағдылану. Спорт секторы оқушылардың сабаққа дайындығы туралы рапорт береді.

Сабаққа қажетті спорттық құрал-жабдықтарды дайындайды.
Сабақтың мақсат-міндеттерімен танысады.Сабаққа 
көңіл-күйі көтеріңкі болады. 
5-7 мин Топсабаққадайын, кезекшілікатқарылды, мұғалім мен оқушыныңарасындаынтымақтастыққарым-қатынасыорнайды.
Саптықжаттығуларды алғашқы әскери жарғыға сай орындау.

Жүру жаттығулары
Саппенбаяужүру.
а/ қолдыбелгеұстап, өкшеменжүру.
ә/ қолдыбелгеқойып, жартылайотырыпжүру
с/ қолдыжелкегеқойыптолықотырыпжүру.
Жүріпкележатып, арнайыжаттығулардыжасау. Қолды жоғары көтеріп, керілу, денені тік ұстау
Аяқты тізеден бүгу.
Басын көтеріп, алға тік қарап дене мүсінін дұрыс қалыптастыру.
3 минут 
Дене бұлшық еттерін сабақтың негізгі бөлімінде түсетін үлкен күшке дайын.


Жүгіру жаттығулары
а/ қолдыбелгеқойып,оңжақ, солжақбүйірменжүгіру.
ә/ аяқтыартқасермепжүгіру.
с/ Тізенікөтеріпжүгіру
Баяужүру, тынысалу жаттығулары.
Бірқатардантөртқатарға сапқа тұрғызу Арақашықтықты сақтау
Қолды артқа ұстау
Қолды алға йық деңгейінде ұстау.
1-номер орнында, 2-номер 2қадам 3-номер 4 қадам алға басу 
5 минут 
Ағзаның шаршап шалдығуына қарсы тұратын тыныс алу жаттығуларын орындай алатын тұлға болып қалыптасады.

Жалпы дамыту жаттығулары
1.Б.Қ.-Н.Т қолымызды иығымызға бүгіп қоямыз. 1-қолымызды жоғары көтереміз, аяқтың ұшымен түрамыз
2-Б.Қ 3-жаттығуды қайталау
4-Б.Қ
2.Б.Қ-Н.Т қолды бүгіп иыққа қою. 1-2 алғаайналдыру
3-4 артқаайналдыру
3.Б.Қ-Н.Т оңқолжоғарысолқолтөменде, 1-2 қолдыартқасілтеу
3-4 қолды артқа ауыстырып сілтеу
4.Б.Қ аяқиықкөлеміндеқолымызбелімізде 1-2 оңқолдыжоғарыкөтеріпсолға иілу.3-4 солқолдыжоғарыкөтеріпоңғаиілу.
5.Б.Қ-Н.Т қолбелде 1- қолымыздыжоғарыкөтереміз, 2-алға иілеміз
3- отырамыз. Қолымызды алға созамыз.4-Б.Қ
6. Б.Қ-Н.Т қолжелкеде 1- қолдыжоғарыкөтеруаяқтыңұшымен тұру
2-Б.Қ 3-қайталау 4-Б.Қ
7. Б.Қ-Н.Т 1-секіреміз қолымызды жоғары көтеріп шапалақтау.2-Б.Қ 3-қайталау 4-Б.Қ
8.Бірорында жүру Қолдың ұшына қарап керілу
Басын көтеріпденені тік ұстау
Қолды түзу ұстап алға тік қарап жаттығуды орындау. 
Керіліп созылу тізені бүкпей, алға тік қарау
Тік тұрып, басын көтеріп йық бұлықшық етіне әсер етуін қамтамасыз ету.
Жаттығу кешенін жинақтап талапқа сай орындау
Жаттығуды жақсы көңіл күймен
орындап тұлғаны қалыптастыру

Секіру жаттығуларын өмірде жүйелі қолдану 
Жүрудің адам ағзасына тигізетінін әсері туралы түсінігін арттыру 5-6 рет
5-6 рет
8-10 рет
10-12рет
8-10рет
8-10рет
25-30сек
25-30сек
Жаттығулар жоғардан төменқарай орындалып, барлықденебұлшықетінекүш түсіреді. 
Йық бұлшық етін дамыту.
Қол йық бұлшық етін жетілдіріп сымбаттылықты қалыптастыру.
Бел бұлшық етін жетілдіру
Йық, бел, сан бұлшық еттерін дамыту
Дененің дұрыс қалыптасуына жан жақты дамуына әсер ету
Секіру мезгілінде дұрыс тыныс алуын қалыптастыру
Саптық , гимнастикалық жүріс әдіс тәсілдерін меңгеріп, күнделікті әдетке айналдыру


ІІ.Негізгібөлім
Допты алып жүру және қарсы әрекет жасау әдістерін үйретіп жаттығудың дұрыс орындауын қадағалау
Ойыншы допты серігіне барынша дәл беруін қадағалау.
Бар жылдамдықпен жүгіруін талап ету
Ойыншылар жаттығуды барынша тез және дұрыс орындауын қадағалау
Жаттығуларды орындау барысында қауіпсіздікті сақтауды ескерту
Ойыншылардың әр қайсысы допты алып жүріп,өзінің добын сақтай отырып, серігінің добын қағып жіберуге тырыстыру

1.Ойыншылар бет сызықтан бірінің артынан бірі алаңға қарап тұрады. Бірінші ойыншыдан 12-14м қашықтықта кедергі қойылады (орындық, тұғыр). Ойыншы допты алып жүріп кедергіні айналады да допты серігіне лақтырып береді, өзі серігінің орнына жүгіріп барады. Допты қабылдаған екінші ойыншы, жаттығуды дәл солай орындайды.

2.Ойыншылар алаңның қарама-қарсы бұрыштарында тұрады. Ойыншы допты алып жүріп серігінің тұсына келген де, допты серігіне лақтырып береді. Екіншіойыншы доппен алаңның аяғына дейін барады, тоқтайды, бұрылып допты диагональ бойынша серігіне лақтырып береді 

3.Ойын алаңы төрт бөлікке бөлінеді. Ойыншылар бет сызықта доппен тұрады. Көрсетілген бағытта допты алып жүріп тез, жылдам қарама-қарсы жақтағы сызыққа жетеді.

4.Ойыншылар алаңда тұрады. Бірінші ойыншы допты алға қарай алып жүреді, екінші ойыншы оның жолына кедергі келтірмей жүгіріп,сол және оң бағытқа бұрылып допты қабылдайды серігінен. Бірінші ойыншы допты бергеннен кейін дәл солай бұрылыстар жасап жаттығуды қайталайды. 

5.Бір ойыншы қорғаныста, екінші ойыншы доппен оны алдап орағытып өтеді, қорғаныстағы ойыншы жылдам кейін қайтып оған тосқауыл қояды. Қорғаныстағы ойыншы қорғануға бар күшін салмай ойнайды. Ойыншылар ауысып жаттығу жасайды.

6.Ойыншы бір немесе көрсетілген бағытта допты алып жүреді. Қорғаныстағы ойыншы белсенділік танытып допты қағып жіберуге, тартып алуға тырысуы керек. Ойыншылар ауысып жаттығу жасайды.

7.Қорғаушы- орталық шеңбер маңында, допты алып жүретін ойыншы бет сызықтан қозғалыс жасайды. 

8. Екі ойыншы да алаңның бір жартысында еркін, әр бағытта допты алып жүреді.Ойыншылардың әр қайсысы допты алып жүріп,өзінің добын сақтай отырып, серігінің добын қағып жіберуге тырысу керек. Жаттығудыбұйрыққа сәйкес бастап аяқтайды.
Командалар алдында ойындарды орындау ережесін сақтайды.
Орындалған жаттығуларды жүйелейді.Жаттығулардың меңгергенін, меңгермегенін анықтайды.
Өз қызметіне мақсат қоюға, оны іске асыру үшін қажетті жағдайларды анықтауға, жетістіктерге жету процесін жоспарлайды және ұйымдастырады. 
Жаттығу окушылардын ептілік, жылдамдық қасиеттерін дамытады.
Бірден, жылдам доппен қозғалып, қорғаушыны орағытып өтуді меңгереді.

Қорытынды бөлім
Оқушыларды сапқа тұрғызады.
«Сынып» ойын ойнау. Сабаққа белсенді қатысқан оқушыларды бағалайды.Ойын ережесін жақсы меңгерген оқушыларды мақтайды, мадақтайды. 
Пәрменбойыншасапқатұрады 5 минут Ойынғақызығушылықтарынарттырыпөзбеттеріншеқимылдыойындарменойнаудыкүнделіктіәдеткеайналдырады.

Өзбетіндік тапсырма.
Жан-жақты дамыту жаттығуларын үйден өз беттерінше орындауын қалыптастыруды тапсырады.
Оқушылармен қоштасу. Үйжағдайында жан–жақты дамыту жаттығуларын орындайды. Өзбетімен әр түрлі ойын біліктілігін жинақтап қолдана біледі.

Сабақтың тақырыбы: Эстафеталық ойындар

Өтетін жері: Мектеп спорт залы 
Сабақтың мақсаты:
1.Эстафеталық ойын түрлерін үйрету.
2.Оқушылардың шапшаңдылық дағдыларын жетілдіру.
3.Ойын арқылы балалардың дене қозғалысын қалыптастыру .
Сабақтың көрнеклігі: ысқырық, доп, эстафеталық таяқша, секіртпе жіп, қап

Сабақ барысы:
I.Ұйымдастыру бөлімі.
II.Негізгі бөлім.
III.Қорытынды бөлім.

I. Ұйымдастыру бөлімі. Сапқа тұрғызу. Сәлемдесу. Кезекші рапортын тыңдау. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.
Дайындық жаттығулары.
1.Басқа арналған жаттығулар. Алдымен басымызды оңға,содан кейін солға бұрамыз (4рет). Белімізге қолмызды қойып,сағат тілімен басымызды айналдырамыз.
2.Иыққа арналған жаттығулар. Белімізге қолымызды қойып, иығымызды алға 2 рет, артқа 2 рет қозғаймыз. Содан кейін иығымызды жоғары көтереміз (4рет).
3.Қолға арналған жаттығулар.
Қолымызды 1дегенде алға созамыз, 2 дегенде жоғары көтереміз,3дегенде екі жаққа созамыз,4дегенде қолымызды түсіреміз.(2рет қайталаймыз).
4.Белге арналған жаттығулар. Қолымызды белге қойып оңға(2рет), солға(2рет) иеміз. Белімізді сағат тілімен айналдырамыз(2рет).
5. Аяқ жаттығулары. Қолымызды екі жаққа созып аяқ өкшесімен тұрамыз (4рет). Орнымызда тұрып жәй секіреміз (4рет). Тепе-теңдікті сақтап жоғары көтеріліп,қайта түсеміз(4рет).

II.Негізгі бөлім. Оқушыларды бірінші-екіншіге санатып екі топқа бөлеміз. Топқа тез арада ат қойдыртамын. Ойын шартымен түсіндіремін.
1.Секіртпе жіппен серіру.(скакалка)
Сөре сызығының бойында тұрған 2 команда ойыншылары белгіленген жалаушаға дейін секіртпе жіппен секіріп барып,секіріп қайтады. Келесі ойыншыға секіртпе жіпті жылдам тапсыруы керек. Ойын осылай жалғасады.Қай команда жылдам секіріп келсе,сол командаға(10ұпай), келесі командаға(5ұпай).
2.Доп ұру.
Командалардың бірінші ойыншылары ойынды бастайды. Белгіленген жалаушаға барғанша,оң қолымен допты жерге соғып,ал келгенде допты сол қолымен жерге соғып алып келеміз. Ойыншылар бір-біріне доп беру арқылы ойынды жалғастырады.Қай команда бірінші келеді, сол командаға(10ұпай). Екінші командаға(5ұпай).
3. Қаппен секіру
Кедергілердің арсынан қаппен секіру. Екі команда ойыншыларының алдынан сөре сызығы сызылады. Топтың басында тұрған ойыншы қапшықты киіп дайындалып тұрады. 
Ойынның мазмұны: Жетекші белгі бергесін қап киген ойыншылар жарысты бастайды. Ойыншы қаппен секіріп барып, қарсы тұрған қабырғаға қолын тигізіп, бастапқы қалыпқа қайтып келеді. Қапшықты келесі ойыншыға шешіп береді. Ойын осылайша жалғаса береді. 

Ойын ережелері: 
1. Ойын тек белгі берілгеннен кейін ғана басталуы керек. 
2. секіруші ойыншы міндетті түрде қабырғаға қолын тигізуі керек. 
3. Ойыншы секіріп өз орнына келгенше келесі ойыншыға сөре сызығынан шығуға болмайды.
4.Қасықпен су тасу. 
Өтетін орын, қажетті құралдар: спорт алан, 3 стакан 3шелек 3 қасық. 
Ойынға дайындық:Үш команда ойыншыларының алдына сөре сызығы сызылады. Топтың басында тұрған ойыншы дайын тұрады. 
Ойынның мазмұны: жетекші белгі бергесін ойыншы шелектен қасықпен су алып стаканға су құяды. 

Ойын ережелері: 
1. Бұл ойында тек белгі бергеннен кейін ғана бастауға болады. 
2. Қасықты қабылдамай тұрып ойыншыға сызықтан шығуға болмайды. 
3. Бір ойыншыда бір - ақ мүмкіндік болады
5. «Кім жылдам»
Екі оқушы шеңбердің ішіне жүгіріп келуі қажет.
6.Бос орынды тап
Ортада 4 орындық тұрады .5 оқушы шығады. Музыка әуенімен билеп орындыққа үлгеріп отыру керек.

III.Қорытынды бөлім.
Оқушыларды сапқа тұрғызамын. Тыныс алу жаттығуларын жасатамын. Қай команда жеңіске жеткенін хабарлаймын.

ІV Үйге тапсырма беру.
Эстафеталық ойын түрлерін өз бетімен ізденіп,қалай ойнау керектігін біліп,үйреніп келу.

V Бағалау. Ойынға жақсы қатысқан оқушыларды бағалау.
Сабақ аяқталды. Сау болыңдар.


Тақырыбы: «Көңілді старт» эстафеталық сайысы

Мақсаты: Оқушыларды шапшаңдыққа, күштілікке, дәлдікке баулу
Денсаулықтарының шымыр да мықты болуына ықпал ету, салауатты өмір салтына, әдемілікке тәрбиелеу. Спортқа деген қызығушылығын арттыру.

Міндеті: Әр түрлі спорттық ойын түрлерімен танысу, тәсілдерін меңгеру.
Оқушылардың икемділігі мен ептіліктерін, шапшандылық қабілеттерін дамыту.

Түрі: Эстафеталық ойын.
Өткізілетін орны: Спортзал немесе мектеп кабинеті
Көрнекілігі: доптар, секірпелер, қапшықтар, ысқырық, т.б..
Барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі:

ІІ. Негізгі бөлім: Құрметті көрермендер! Ұстаздар ! ата-аналар, оқушылар, барша спорт сүйер қауым! Оқушылары арасында «Көңілді старт» эстафеталық сайысына қош келдіңіздер!
Шынықсаң шымыр боларсың,
Сауығып айдай толасың
Спортты серік ете біл
Жақсы азамат боласың
Жеңімпаз болу оңай ма?
Арман болған талайға
Болмасаң да ұқсап бақ, 
Жарысқа түсіп қалайда.
Ұстанған салауатты өмір салтын,
Жасқанып, ешқашан да мойымайтын,
Болашақ спортшылар келді ортаға
Жарысқа қатысушы оқушыларын ду қол шапалақтап ортаға шақырамыз

Бүгінгі ойынымыздың кезеңдері:
1-кезең Таныстыру. /әр команда өздерін таныстыру және ұраны
2-кезең «Шегірткелер» /әр ойыншы бір аяқты бүгіп, оны қолмен ұстап секіріп барып берілген жерге дейін жетеді. Қайтарда тез жүгіріп келуі керек.
3-кезең «Секіртпе» секіртпемен секіріп жарысу
4-кезең «Кенгуру» екі аяқпен қапшықтың ішіне кіріп жарысу
5-кезең «Баскетбол» допты жерге ұра жүгіріп жарысу
6-кезең «Желаяқ» жылдамдыққа жүгіру
7-кезең «Қарлығаш» қасықпен су тасу
Спорттық сайысымыз 5 балдық жүйемен бағаланады.

Әділқазылар алқасы:
1. Мектеп директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Ермекпаева Г.А.
2. Директор орынбасары Маткаримова Л.Д.
3. Мектеп психологі Кожамбетова С.
Ойын барысында ескерілетін мәселелер: қауіпсіздік ережесін сақтау, команда құрамын түгел қатыстыру, әр ойынның қорытындысын айту, командалардың ұпайын есептеп, жеңген команданы анықтау, марапаттау.
Сабақтын тақырыбы: Жеңіл атлетика. Жеңіл атлетика сабақтарының ережелері.

Сабақтын тақырыбы: Жеңіл атлетика. Жеңіл атлетика сабақтарының ережелері.
Сабақтын мақсаты: 1. Жеңіл атлетика үғымын тусіндіру.
Сабақтын бiлiмдiлiгi: Жеңіл атлетиканың дене шынықтыру жаттығуларының кешені.
Сабақтың тәрбиелiлiгi: Тыныс алу, кан айналысының бiр калыптылығы, қимылдардың ширақтығын жетiлдiру.

Спорт куралдары:.ысқырғыш, секундомер
Сынып окушыларын сапқа турқызып, рапорт тапсыру
1. Сап жаттыгулары: “Он-га”, “сол-га”,“Ай-нал” т.б.
2. Журу жаттыгулары. “Алга бас” /Колымыз жогары, аяктын ушымен журу/
“Колымыз желкеде, окшемен журу”,“Кол белде, жартылай отыру”,
“Кол тiзеде, толыктай отыру”
3. Жугiру жаттыгулары. “Он жак капталмен, сол жак капталмен”, “жартылай отыра журу, толыктай отыра секiру”, “артка карап жугiру”, “тез жугiру”
4. Жай жугiрiспен жугiру, жугiре отырып, жай жугiрiске кошу.
Журе отырып тынысты калыпка келтiру 
жаттыгулары.
5. Ортадан 3 тiзбекке болiнiп келу. Жалпы дамыту жаттыгулары. Бiр, екi, уш.
Сынып токта. Сол-га немесе он-га
6. Бiр орында жасалатын жаттыгулар:
Б.к. Кол белде, аяк сэл ашык,иык тусында
Б.к. 1-4 басты солга, 5-8 басты онга айналдыру.
Б.к. Кол иыкта 1-4 алга, 5-8 артка айналдыру
Б.к. Кол кеуде туста берiлу, 1-де бугiп сермеу;
2-де он немесе сол жакка жазып сермеу.
3-те бугiп сермеу,4 – он жэне сол жакка сермеу
Б.к. Сол кол жогары, он кол томен, 1-2 сол колды 
жогары котерiп сермеу, 
3-4 он колды жогары котерiп сермеу.
Б.к. Сол кол жогары, он кол белде 1-3 онга иiлу;
4-Б.к. 5-7 солга иiлу; 8-Б.к.
Б.к. Колды бiрiктiрiп 1 – он аякка тигiзу;
2 – ортага; 3- сол аякка тигiзу; 4-кол белде;
Б.к. 1-сол колды он аяктын ушына тигiзу
2 – кол белде; 3 – он колды сол аяктын ушына 
тигiзу; 4 – кол белде;
Б.к. кол белде сол аякпен 15 рет, он 
аякпен 15 рет, кос аякпен 15 рет

Женіл атлетика сабақтарының ережелері
Тез журу. Жылдам жугіру, жақсы секіру, қаруды алыска және дәл лақтыру ерте замандардан бастап-ак дурыс багаланды. Жугіруден, секіру мен лақтырудан жарысуды адамдар алгашкы кауымдык курылыс тусындабастаганы белгілі болып отыр. 
Женіл атлетиканын дене шынықтыру жаттыгулары кешенінін негізін бурынгыша, адамның табиги және омірлік мәні бар кимыл-қозгалыстары қурайды.
1. Жугіру кезінде тек өз жолынмен жугіру керек, баска жугірушінін жолына өтіп кетуге болмайды.
2. Стадиондагы арнаулы сызылып қойылган жугіру жолымен, орман-тогай ішімен алыс қашықтыққа жугірген кезде, қатарласа жугіріп келе жатқан оқушымен әнгімелесуге, оларга тым жақындауга болмайды.
3. Биіктікке немесе узындыққа секіру тапсырмасы берілген кезінде , аяқкиімнін бауы дурыс байлануын кадагалау, секіруге арналган шунқырдагы секіріп тусетін агаш унтагы жумсартылганың алдын ала тексеріп алу керек.
4. Узындыққа немесе биіктікке секіруді озінің алдындагы оқушы секіріп тусу шункырынан толық шыгып кеткеннен кейін бастау қажет.
5. Допты немесе гранатты лақтыруды окушы 
лақтырган допты немесе баска лақтыру 
қуралын аланнаң алып кеткеннен кейін бастау керек.
Оқушылардың жана сабақты толық менгергенін тексеру максатында теориялық турде сурақтар кою.

Жалпы дамыту жаттыгуларын орындау: 
Уйге тапсырма беру. 
Сабаққа жақсы қатынаскан балаларды багалау.

Сабақтын тақырыбы: Спорттық ойындар. Баскетбол. Допты алып жүру.

Сабақтың түрі: жаңа білімді хабарлау
Сабақтың мақсаты: 1. Сауықтыру, тазалық, бiлiмдiк, тәрбиелiк және үгiт-насихат.
2. Шапшаңдықты дамыту.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты хабарлау
Сабақтын бiлiмдiлiгi: Допты адымдап алып жүргізуді үйрету
Сабақтын тәрбиелiлiгi: Шапшандық, жылдамдық, икемдiлiк, ептiлiк дағдыларын жетiлдiру.
Сабақтың дамытушылығы:Қимыл-қозғалысының ширақ болып дамуы
Спорт қуралдары: Баскетбол добы, баскетболдық себеті, ысқырғыш.
Отетiн орны: Спортзал жыл № топ

Болiмi сабактын мазмуны молшерi әдiстемелiк нускаулар
Д а й ы н д ы к б о л i м i 10 – 12 мин. 1. Топ окушыларын сапка тургызып, рапорт тапсыру 
30” Тугендеу,спорт тык киiмдерiн тексеру
2. Сап жаттыгулары: “Он-га”, “сол-га”,
“Ай-нал” т.б. 1 Окушылардын конiлiн сапка аудару
3. Журу жаттыгулары. “Алга бас” /Колымыз жогары, аяктын ушымен журу/
“Колымыз желкеде, окшемен журу”,
“Кол белде, жартылай отыру”,
“Кол тiзеде, толыктай отыру” 1 м.30 с 
Ара кашыктыкты кадагалау
4. Жугiру жаттыгулары. “Он жак капталмен, сол жак капталмен”, “жартылай отыра журу, толыктай отыра секiру”, “артка карап жугiру”, “тез жугiру” 

1м. 30 с Окушылардын аякта-рынын кайшыланбауын кадагалау
5. Жай жугiрiспен жугiру, жугiре отырып, жай жугiрiске кошу.
Журе отырып тынысты калыпка келтiру 
жаттыгулары. 

3м. 30с Окушылардын тыныс алуын кадагалау.
6. Ортадан 3 тiзбекке болiнiп келу. Жалпы дамыту жаттыгулары. Бiр, екi, уш.
Сынып токта. Сол-га немесе он-га 30”

30” Тiзбекке дурыс болiнуiн кадагалау.
7. Бiр орында жасалатын жаттыгулар:
Б.к. Кол белде, аяк сэл ашык,иык тусында
Б.к. 1-4 басты солга, 5-8 басты онга айналдыру.
Б.к. Кол иыкта 1-4 алга, 5-8 артка айналдыру
Б.к. Кол кеуде туста берiлу, 1-де бугiп сермеу;
2-де он немесе сол жакка жазып сермеу.
3-те бугiп сермеу,4 – он жэне сол жакка сермеу
Б.к. Сол кол жогары, он кол томен, 1-2 сол колды 
жогары котерiп сермеу, 
3-4 он колды жогары котерiп сермеу.
Б.к. Сол кол жогары, он кол белде 1-3 онга иiлу;
4-Б.к. 5-7 солга иiлу; 8-Б.к.
Б.к. Колды бiрiктiрiп 1 – он аякка тигiзу;
2 – ортага; 3- сол аякка тигiзу; 4-кол белде;
Б.к. 1-сол колды он аяктын ушына тигiзу
2 – кол белде; 3 – он колды сол аяктын ушына 
тигiзу; 4 – кол белде;
Б.к. кол белде сол аякпен 15 рет, он 
аякпен 15 рет, кос аякпен 15 рет 7 мин.

1 рет Окушылардын жаттыгуларды бiрге жасау жэне дурыс орындалуын кадагалау.
Шынтакты жогары устау.
Кеуденi онга, солга беру.
Шынтакты букпеу, тузу устау колды.
Тiзенi букпеу, колды букпеу, иiлу жаттыгу-ларын дурыс орындау.
Тiзенi букпей колды аяктын ушына жеткiзу
Салмакты устау

Н е г i з г i б о л i м 20-25 мин Допты алып жүру.
Негізгі жаттығулар түрлері:
1-2 санатып 2 қатарға қарама-қарсы тұрғызу;
1. Допты жерге шоршыту арқылы қарсыласына беру;
2. Допты бастан асыра бір-біріне беру;
3. Допты кеудеден кеудеге беру;
4. Допты төменнен жоғары беру;
5. Допты арттан екі қолдың көмегімен алға беру;
6. Допты оң жақ белден айналдыра қарсыласына беру;
7. Допты сол жақ белден айналдыра қарсыласына беру;
8.Екі аяқтан «сегіздік» формада допты айналдыру

Эстафеталық ойын ретінде 2 топқа бөліп келесі жаттығуларды орындау:
- допты кiдiртпей еденге соғу арқылы жүріп орындау;
- Доппен жүгіріп барып тоқтап, жарға соғу арқылы орындау;
- Оң қолмен допты шоршыту арқылы жүргізу;
- Сол қолмен допты жүргізу;
- Қолды кезектестіріп допты жерге шоршыту;
- Допты 1 және 2 ойыншы қарама-қарсы допты лақтыру арқылы орындау;
- саусақтардың жеңiл қимылмен допты төмен итередi;
- Доптың шоршуын күтiп, қол төмен ұсталады;
- Сонан соң доппен бiрге жоғары көтерiп, допты қайтадан төмен қарай саусақпен итередi;
- Оң қолмен допты алып жүргенде, сол аяқ жарты қадам iлгерi қозғалады;
- Допты адымдап алып жүруге үйренгеннен кейiн, оны баяу жүрiс кезiнде орындауға тырысқан жөн.
- Ек3 доптық атар шоршыту:
- Допты колоннаға тұрып бірінің артына бірі бастан асыра беру арқылы орындау;
- Допты беруді аяқ ортасынан өткізу арқылы орындау; 
1 мин.
2 мин.
1.30 мин 
Қолды дұрыс ұстау
Екi доппен қатар жүргiзудi үйренген қабiлеттi шыңдай түседi.

Корытынды болiм 6 мин Оқушыларды екі топқа бөліп 
«Себетке допты кім көп салады?» ойынын ойнату
Дара-дара қайталап орындау
ЖДЖ

8. Үйге тапсырма беру.
9. Сабаққа жақсы қатынасқан балаларды бағалау. 5 мин
30 “
30” 
Жаттығулардың дұрыс орындалуын қадағалау.

Тақырыбы: Көңілді эстафета

Сабақтың мақсаты: 
1.Оқушылардың спортқа деген қызығушылығын арттыру;
2.Оқушыларды ұйымшылдыққа,достыққа,ұлтжандылыққа тәрбиелеу;
3.Оқушыларды жылдамдыққа,шапшаңдыққа үйрету.Білім,білік дағдыларын кеңейту;

Сабақтың түрі:командалық жарыс
Сабақтың әдісі:ойын
Өтетін орны: спорт алаңы
Құрал-жабдығы: доп,кедергілер,секірткіш,ысқырық,шығыршық,қап,эстафета таяқшасы

І.Ұйымдастыру кезеңі
1.Жарысымыздың қорытындысын шығарып,әділ бағалап отыратын әділқазылар алқасымен таныстыру.
2.Ортаға командалар шығады.Мұғалімнің командасы бойынша сапқа тұрғызылады.Мемлекеттік Әнұран орындалады.

ІІ.Жарыстың шарты.
1.Сәлемдесу.(ұраны,топ аты)
2.Эстафеталық ойындар
3.Қорытындылау

1.«Эстафета таяқшасын алып жүгіру»
Әр топ ойыншылары төрешінің белгісі бойынша кедергілердің арасымен эстафета таяқшасын алып белгіленген жерге жүгіріп барып,кейін қайтады.Екінші ойыншыға береді.Бірінші келген команда жеңіске жетеді.

2.«Секіртпемен жүгіру»
Топ оқушылары төрешінің белгісі бойынша секіртпемен жүгіреді.Белгіленген жерге жүгіріп барып,кейін қайтады.Келесі ойыншыға береді.Ойынды бірінші аяқтаған топ жеңімпаз болады.

3.«Шығыршық тасы»
Төрешінің белгісі бойынша топ басшысы шығыршықпен белгіленген жерге топ мүшелерін біртіндеп тасып,кейін қайтады.Соңғы ойыншыны апарып,барлығын бірдей алып келеді

4.«Кім жылдам»
Төрешінің белгісі бойынша белгіленген жерге допты жерге ұрып барып,қайтарында жүгіріп келеді. Допты келесі ойыншыға береді. Ойын осылай жалғасып,бірінші келген команда жеңімпаз болады.

5.«Жұптасқан ұстаушылар»
Төрешінің белгісі арқылы топ мүшелері екеуден жұптасып белгіленген жерге жүгіріп барып,кейін қайтады.

6.«Қаппен жүгіру»
Төрешінің белгісі арқылы қапты киіп алып,белгіленген жерге секіріп барып,кейін қайтады.Қапты шешіп келесі ойыншыға береді.Бірінші аяқтаған топ жеңімпаз болады.

.«Арқан тарту»
Команда мұшелері түгел арқан тартуға шығады.Белгіленген жерге қарсылас команда мүшелерін тартып келеді.Командалар бір-бірімен түгел арқанмен тартысады.

ІІІ.Қорытындылау.
Қорытынды сөз әділқазыларға беріледі.
Командалар сап түзеп қатарға тұрады.
Ұпай санын есептеп,жарысқа қатысқан командаларды марапаттау.

Сабақтың тақырыбы : Волейбол. Шабуыл соққысын орындау. 

Сабақтың мақсаты : Оқушыларға волейбол ойынының айла – тәсілдерін үйрету, шабуыл соққысының элементтерін үйрету, командалық ауызбіршілікті нығайту.

Сабақтың міндеттері : Білім беру: Шабуыл соққысын орындауды,қорғаныста ойнау әдісін және тактикалық ойын үлгісін үйрету.

Дамыту: Оқушының ой-өрісін, қабілеті мен икемділігін, күш – қуатын дамыту.

Тәрбиелеу. Оқушыларды тәртіпке, командалық ұйымшылдыққа, өз бетімен
спортпен шұғылдануға қызығушылығын арттыруға тәрбиелеу.

Құрал-жабдықтар, көрнекіліктер : ысқырғыш, секундомер, доптар, гимнастикалық орындық, интерактивті тақта, бейнекамера.

Өтетін орны : Спорт зал.
Уақыт : 45 минут.
Сабақ бөлімі Сабақтың мазмұны Уақыты Әдістемелік нұсқаулар
Кіріспе дайындық бөлімі
12 минут 

Сапқа тұру
- кезекші рапорт беру 
- сәлемдесу 
- сабақ тақырыбын хабарлау 
-бір-екіге саналу

Жүру жаттығулары
- қол жоғарыда аяқтың ұшымен жүр 
- қол желкеде өкшемен жүр
- қол белде табанның ішімен жүр 
- қол белде табанның сыртымен жүр 
- қолды алға созып жартылай отырып жүр 

Жүгіру жаттығулары
-бір қатардан екі қатар құрап жүгіру
- қол белде аяқты алға сермей жүгір 
- қол желкеде аяқты артқа сермей жүгір
- қол алда тізені жоғары көтеріп жүгір 
- қол желкеде аяқты тізеден артқа сілтей жүгір
- оң қапталмен, қолды иықтан алдыға айналдыра жүгір 
- сол қапталмен, қолды иықтан артқа айналдыра жүгір 
- артпен жүгір 
- шапшаң жүгір 
- отырып жүр, отырып секіріп жүр
- терең дем шығарамыз 
1мин
3мин
8мин 

Спорттық киімдеріне көңіл бөлу.
Оқушыларды түгендеу.
Аяқ алысын бақылау.
Денені тік ұстаймыз.
Басты көтереміз.
Дене тік ұстау.
Дене тік,ара-қашықтық сақта.
Екі қатарға бөліну.
Аяқ ұшы тік, аяқ тізеден бүгілмейді. 
Денені тік ұстаймыз.
Өкшені алақанға тигіземіз
Тіркеме адыммен. 
Ара-қашықтық сақта. 
Ара-қашықтық сақта шапшаң жүгіру.
Басты бұрып артқа қара. 
Денені бос ұстау.

Арнайы дайындық бөлімі
8 минут
Арнайы дайындық.
-допты жоғары лақтырып қағып алу
-допты жоғары лақтырып отырып тұрып қағып алу
-допты жоғары лақтырып айналып қағып алу
-қарама-қарсы тұрып доппен шабуылдау әрекетін орындау
8мин
Допты биікке лақтыру.
Допты жоғары 
лақтырып қолды еденге тигізу.
Қолды жазып соққы жасау.

Негізгі бөлім
20 минут
Шабуыл соққысын орындау.
-Тордан 5 – 6 метр жерден жүгіріп келіп қос аяқпен серпіле әуеде секіріп соққы жасау әрекетін көрсету. 
-Секіру әрекетін көрсеткен кезде адымдап келіп аяқты тізеден бүге, қолды артқа сермей лақтырып екпінмен жоғары серпілу керек.
-Әуеде оң қолын жоғары алып білектен соққы беруді көрсету. Осы жаттығуды доппен жасау.
-Бір оқушы тор түбінен әуелете допты лақтырады шабуылдаушы жүгіріп келіп бар күшімен секіріп соққы береді. 
-Ұйымдастырушы арқылы соққыны қайталау.
-ереже бойынша волейбол ойынын ойнау
20мин
Оқушылар бірге сызық бойына тұрып. Жаттығуды орындайды,
Торға денені тигізбеу керек.
Соққы жасалған соң кейін қарай жүгіріп келесі соққыға дайындалу керек. 
Тордан қарама-қарсы соққы жасалған кезде кезекпен шабуылдайды. 
Әрекетті дұрыс орындау.
Ережені сақтап ойнау.
Қорытынды бөлімі
5мин

Қорытынды бөлім.
- Жалпы сапқа тұру 
-Жаттығуды орындау кезіндегі қателіктерді айту 
-Оқушыларды бағалау 
-Сабақты қорытындылау
-Үйге тапсырма беру
-Қоштасу 
5мин 
Бір сызық бойын.
Жекелеген оқушыларға нұсқау беру.
Сабақтағы белсенді оқушыларға баға қою.
Үйге тапсырма беру.
Волейбол. Шабуыл соққысын орындау.
Ашық сабақ кезіндегі жаттығу сәттері.
Арнайы жаттығулар сәті.

Тақырыбы: “ Волейбол. Допты жоғарыдан және төменнен қабылдау.”

Сабақтың мақсаты:
1) Допты жоғары ұрып ойынға қосу тор арқылы.
2) Жоғары тәсілмен доп беру.
3) Екі қолмен төменгі әдіспен доп қабылдау..
Өткізілетін орыны: Спортзал
Қолданатын жабдықтар: Волейбол ойынының торы, доптар.
Сабақ барысы
1. Кіріспе бөлім. 10 минут.
а) Саптану.
б) Мәлімдеу
в) Сабақтың мақсатымен таныстыру
1. Жүріс.
а) Аяқтың басында, қол үстінде.
Б) Өкшеде, қол желкеде.
В) Аяқтың сыртымен, қол белде.
Г) Ішкі жағымен, қол дізеде
Д) Жылдам жүріс.
2. Жүгіріс.
а) Бір қалыптық жүгіріс.
Б) Он жақпен аяқ қосып, қолды алға айналдыра.
В) Сол жақпен аяқ қосып, қолды артқа айналдыра.
Г) Арқамен алға.
Д) Өкшені артқа сермеп лақтырып, қол артта.
Е) Тізені алға көтеріп, қол шынтақта алға бүгілген.
Ж) Жеңіл жүгіріс.
3. Жалпы дамыту жаттығулар.
1 Қимылда.
А) Дем дұрыстау жаттығулар.
Б) Аптам сайын қолды жұлқып ауыстыру.
В) Қолдың басын уыстап ұстап білезікті айналдыру.
2. Орында.
а) Б. Қ - Н. Т,- қол белде.
1 - басты оңға еңкейту.
2 - солға
3 - алға
4 - артқа.
Б) Б. Қ - Н. Т
1 - қолды жоғары көтеру
2 - еңкею алға, қолмен аяқтың басына жету
3 - отыру, қол алда
4 - Б. Қ
в) Б. Қ - Ж. Т,- қол жан - жақта
1 - алқа еңкею
2 - оң қолды, сол аяқтың басына жеткізу
3 - сол қолды, оң аяқтың басына жеткізу
4 - 1
г) Б. Қ - Н. Т, қол алда сәл жан - жақта”футболист” жаттығуы
1 - оң аяқты, сол қолдың алақанына жеткізу
2 - сол аяқты, оң қолдың алақанына жеткізу
3 - 1
4 - 2
д) Б. Қ - трек отырыс
1 - трек жатыс саусақта
2 - Б. Қ
3 - жоғары секіріп керілу
4 - Б. Қ
е) Б. Қ - Н. Т. қолдың басы қуысталған
1 - алға бір аттам жасап, саусақ қайыру
- Б. Қ
3 - 1
4 - 2
ж) Б. Қ - Н. Т - секірістер орында, қолмен төменгі доп қабылдайтын орынды соғу

2. Негізгі бөлім 30минут
1. Допты жоғары ұрып ойынға қосу тор арқылы.
А) ойынға допты қосу кезінде аяқты қою тәсілі
б) жоғары сол қолмен допты ұрысқа лақтырып көтеру
в) лақтырылған допты ортасынан ұру
г) қолдың басымен доптың бағыттауын анықтау.
2. Жоғары доп беру.
А) доп беру кезінде қолмен аяқтың іс - қимылы
Б) саусақ ұстау әдісі, доп беру іс - қимылында
В) дененің іс - қимылы доп беру кезінде
3. Екі қолмен төменгі әдіспен доп қабылдау тәсілі
а) қол ұстау әдісі, төменгі доп қабылдауда
б) аяқтың қимылы
в) доп қабылдау кезінде орын таңдау және дайындалуы.
3. Аяқтау бөлімі. 5минут.
1. Бір қалыптық жүгіру.
2. Назар аудару жаттығулар.
3. Сабақтың қорытындысын жасау.




Жеңіл атлетика. Төменгі сөреден, қысқа қашықтыққа жүгіру тәсілін жетілдіру

Тақырыбы: Төменгі сөреден, қысқа қашықтыққа жүгіру тәсілін жетілдіру.
Мақсаты:
1. Білімділік: Жүгіру әдісін үйрету.
2. Дамытушылық: Сөрелік екпінді жүгірісті жетілдіру.
3. Тәрбиелілік: Оқушылардың шыдамдылығын және жылдамдығын
дамыту.

Сабақ түрі: Оқыта - дамыту.
Қолданатын жабдықтар: Баскетболдық доптың сырттары, велосипед шындары, жалаушылар, кедергілер, ысқырғыш.

1. Дайындық бөлімі. 10 мин
Сапталу, сәлемдесу, сабақтың мақсатымен таныстыру.
Жүріс, бірқалыптық жүгіріс

Жүгіріске арналған ерекше жаттығулар.
1. Тізені алға көтеріп жүгіру. – 3 рет
2. Өкшені артқа сермеп жүгіру. – 3 рет
3. Бір аяқтан, бір аяққа секіріп жүгіру. – 3 рет
4. Тікке аяқты жа-жаққа сермеп жүгіру. – 3 рет
5. Тыпырлап жүгіру. – 3 рет

Жалпы дамыту жаттығулар:

А) Қимылда.
1. 1 - жоғарыға қол көтеріп дем алу
2 - қол төменге дем шығару. – 6 рет
2. Б. қ.- оң - қол үстінде, сол қол астында -
аттам сайын қол ауыстыру. 6 – рет
3. 1 - 4 - алға енкею, 5 - 8 - секіріп керілу. 6 - рет

Б) Орында:
1. Б. Қ - Н. Т: 1 - 2 алға еңкею, 3 - 4 - артқа шалқаю. 6 - рет
2. Б. Қ - Н. Т: қолды жоғарыға көтере - аяқты ауыстырып қою. 6 - рет
3. Б. Қ - Н. Т: 1 - 2 - оңға денені ию, 3 - 4 солға ию. 6 - рет
4. Б. Қ - Н. Т: оңға, солға аттап түсу, денені бұрып. 6 - рет

2. Негізгі бөлім. 30 мин
Әр түрлі қалыптан сөрелік екпінді жетілдіру.
1. Биік сөреден жүгіру.
2. Аттап түсу сөреден.
3. Жүрістен жүгіріске көшу.
4. 180гр бұрылып жүгіру.
5. 360гр бұрылып жүгіру.
Тосқауылдан жүгіру. Әр бала өз жолында жасайды.

Спорттық жүріспен кедергілерді өту.

Жүріс түрлері:
1. Қол желкеде.
2. Қол артқа алшақтатып.
3. Қолды алға, артқа айналтып жүру.

3. Аяқтау бөлім. 5 мин.
1. Жеңіл атлетикалық ойын “сандар жарысы. ”
2. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың тақырыбы: Гимнастика

Сабақтың мақсаты: 1. акробатикалық жаттығулар элементтерін жетілдіру
2.күштілігін,икемділігін, ептілігін дамыту

Сабақтың міндеті: 1. батылдыққа,алғырлылыққа тәрбиелеу
2.Оқушыларды өзара достыққа, жақсы қарым- қатынасқа баулу
Сабақтың өтетін орны: Спорт зал
Сабаққа керекті құрал-жабдықтар: Гимнастикалық төсеніш,гим.скамейка,ағаш ат, арқан, ысқырық, секундамер.
Сабақтың мазмұны мөлшері Әдістемелік нұсқаулар

Дайындық бөлім:
1.Сапқа тұрғызу,сәлемдесу, сабақтың мақсатымен таныстыру, оқушыларды түгендеу. Саптық жаттығулар 12- мин Сабаққа әзірліктерін байқау, берілген бұйрықтардың орындалуына назар аудару. Ара қашықтықты сақтау.
2.Жүру бағытында орындалатын жаттығулар:
Жай жүріспен жүру.
Қолды жоғары көтеріп аяқтың ұшымен жүру
Қол белде өкшемен жүру
Отыра жүру, секіре жүру. 
Қолды бүкпеу, денені тік ұстау, кеудуні тік ұстау, жоғары секіру, ара қашықтықты сақтау.
3. .Жүгіру бағытында орындалатын жаттығулар:
Жеңіл бір қалыпты жүгіріс
Тізені жоғары көтере жүгіру
Оң және сол қапталмен жүгіру
Қашықтыққа жоғары көтеріле секіріп жүгіру 
Ара қашықтықты сақтау, денені тік ұстау, аяқты жоғары көтеру, барынша жоғары секіру.
4.Жалпы дамыту жаттығулары:
а)Б.Қ.(Бастапқы қалып) аяқ иық деңгейінде басымызды оңға, солға айналдыру
ә)Б.Қ. аяқ иық деңгейінде қол иық үстінде, иығымызды алға артқа айналдыру.
б)Б.Қ. аяқ иық деңгейінде, оң қол жоғары, сол қол төменде қайшылау әдісімен жаттығу жасау. 
5-6 рет
5-6 рет
5-6 рет 
Денені тік ұстау

Қолды толық айналдыру
в)Б.Қ. екі аяқты алшақ ұстап, қолымыз белімізде, белді оңға солға айналдыру.
г)Б.Қ. екі аяқты алшақ ұстап, қолымыз белімізде, екі жаққа кезек иілу
д)Б.Қ. екі аяқты қосып қолды белде ұстап секіру 
5-6 рет

5-6 рет
5-6 рет

Қолды белде ұстау


Жоғары секіре айналу
Негізгі бөлім
Оқушыларды екі топқа бөлу:
1ойын: Қолдың, аяқтың көмегімен алға артқа жүгіру
2 ойын:Оң және сол аяқпен секіре жарысу
3 ойын:Қос аяқпен секіре жарысу
4 ойын:Гимнастикалық скамейкада жүгіру
5 ойын:Қапшықпен секіріп жарысу
6 ойын:Кедергілерден өтіп жарысу
7 ойын:Алға артқа домалай жарысу
8 ойын:Арқан тартыс
30 мин 
Ойын ережелерін түсіндіру
Ойын ережелерін дұрыс сақтауды бақылау.

Қортынды бөлім
Сапқа тұрғызу, тыныс алу жаттығуларын жасау.
Сабақты қортындылау, баға қою, үйге тапсырма беру. 3 мин 
Оқушыларды залдан саппен шығарып салу.
Сабақтың тақырыбы: Волейбол әлемінде
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды волейбол ойынына қызықтыру,допты қабылдауға ақыл-ойын жетілдіру, топтық, жолдастық және ұжымдық сезімдерге тәрбиелеу
Қажетті құралдар: Волейбол добы,ысқырық, уақыт өлшегіш( секундомер)
Өтетін орны: Мектеп спорт залы
р/с Сыныптан тыс шараның мазмұны Мөлшері Мақсаты

1 І.Дайындық бөлімі
Оқушыларды қатарға тұрғызу,шараның мақсатымен таныстыру 15 минут
1 минут Шараға қатысуға жақсы психологиялық жағдай туғызу
2 Волейбол ойыны туралы кіріспе ақпарат 7 минут Волейбол ойыны туралы оқушыларға интерактивті тақтадағы слайдтар арқылы теориялық ақпарат беру
3 Қыздырыну жаттығулары:

Залды айнала саппен жүру:
Спорт зал алаңымен жүгіру
-Б.қ. қолды белге қойып, оң жақ жанымен жүгіру.
-Б.қ. қолды белге қойып, сол жақ жанымен жүгіру.
-Б.қ. қолды белге қойып, аяқты артқа серпи жүгіру.
Қолды белге қойып екі тізені алма кезек көтеріп жүгіру.
Жай жүріске көшу.
Әр адымға қолды жоғары көтеріп керіле жүру.
Қолды жоғары көтеріп,аяқтың ұшымен жүру.
Қолды мықынға қойып аяқтың өкшесімен жүру.
Отырып қаз жүріспен жүру.
Отырып секіру. 

Негізгі жаттығуларға көшу алдында оқушылардың денелерін қыздырып, жаттығулар арқылы оқушылардың сабаққа дайындау, қызығушылығын арттыру.

3 ІІ. Негізгі бөлім
Волейбол ойынына қатысты арнайы жаттығулар жасату.
Әр оқушыға доп беріп жаттығу жұмыстарын жасату
Әр екі оқушыға бір доп беріп, өзара доппен ойнауын қадағалап үйрету
Допты кеудемен зырғанап алу тәсілін үйрету
Допты бір-біріне жоғарыдан беру тәсілін үйрету
Допты бір-біріне төменнен беру тәсілін үйрету