Поурочный план по информатике "5 класс информатика"

А. Қ. Альжанов, Ж. Бейсбаева

ИНФОРМАТИКА

Оқушының жұмыс

дәптері

УДК 373.167.1

ББК 32.81я72

А 43

«Білім-2050» шығармашыл педагогтерінің одағы»

қоғамдық бірлестігі отырысының шешімімен ұсынылған

(2013 жылғы 2 тамыздағы № 5 хаттама)

А 43

Альжанов А. Қ., Бейсбаева Ж.

Информатика: Жалпы білім беретін мектептің 6 сыныбына арналған оқушының жұмыс дәптері /А. Қ. Альжанов, Ж. Бейсбаева. – Астана:
«Самғай біл» ЖШС, 2013. – 148 бет.

ISBN 978-601-300-057-2

Оқушыларға арналған жұмыс дәптері пәннің әрбір тақырыбы бойынша сабақтардың толымды жоспарларынан тұрады. Онда ақпаратпен қоса оқушылардың сабақтың әр кезеңіндегі іс-әрекеттері толық қамтылады. Бұл сабақ әзірлемелері
ҚР МЖБС-на негізделген типтік оқу бағдарламасына, күнтізбелік-тақырыптық жоспарға сәйкес келеді.

Сабақтардың мазмұны ұлттық құндылықтар мен ерекшеліктерді ескеріп отырып, оқу материалын деңгейлеп игерудің «білім–түсінік–қолданыс–талдау–жинақтау–баға» критерийлі жүйесіне негізделіп шығарылған. Жалпы білім беретін орта мектеп оқушыларының пайдалануына арналған.

Жоба ұйымдастырушысы мен үйлестірушісі – Г. Қ. Оразова.

УДК 373.167.1

ББК 32.81я72

ISBN 978-601-300-057-2 © «Самғай біл» ЖШС, 2013

Түсінік хат

Қазіргі білім беру жүйесі заманның өзгеру үдерісіне сай дамып отыруы тиіс. Осыған орай жас ұрпаққа тәлім-тәрбие
беруде оқушының функционалдық сауаттылығын арттыру маңыздылығы алдыңғы орынға шықты. Әлемдегі дамыған, қуатты елдердің білім беру жүйесінің бәсекеге қабілеттілігі де осы өлшемге сәйкес жүргізіледі. Бұл өз кезегінде Қазақстан Республикасындағы білім беру қызметкерлерінің алдына да осындай жауапты міндет жүктейтіні айқын.

Осы міндетті жүзеге асыру және еліміздегі білім беру жүйесіне жан-жақты қолдау көрсету мақсатында «Білім-2050» шығармашыл педагогтер одағы (ШПО) қоғамдық бірлестігі (ҚБ) құрылып, жалпы орта білім беретін мектепте өтілетін пәндерге арналған технологиялық әзірлеме кешенін (ТӘК) ұсынып отыр. Оқу-әдістемелік кешеннің құрамына: «Мұғалімнің жұмыс дәптері», «Оқушының жұмыс дәптері», «Тақырыптар бойынша слайдтар мен тест тапсырмалары» топтамалары кіреді.

Алғы сөз

Жас дос!

Тәуелсіз Қазақстанда білім мен ғылымға әрқашан айрықша көңіл аударылып келеді. Әсіресе, жас ұрпақтың заманға сай білім алуын, өз ұлтының рухани құндылықтарын ұлықтап, оны қастер тұтуын қамтамасыз ету және осы бағыттағы іс-әрекеттерді соны серпін бере отырып ілгерілету – мемлекет басшылығының басты назарындағы мәселелердің бірі. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: «Ертеңін ойлайтын, болашағына үмітпен қарайтын көшелі ел, ең алдымен, ұрпақ тәрбиесіне, шәкірт біліміне ерекше назар аударады. Қандай байлық болмасын, оның түбі бір сарқылатыны хақ. Сарқылмайтын, терең бойлаған сайын, керісінше, еселеп арта беретін бір байлық бар, ол – білім», – дейді. Ал еліміздің болашағы – жастар қолында.

ХХІ ғасыр – адами фактордың мейлінше дамып-өркендеген дәуірі. Ендеше, өркениет көшінен қалмау үшін талмай оқып, іркілмей іздену қажет. Ақпарат ағыны тасқындаған қазіргі заманда өскелең ұрпақ, егемен елдің ұланы, сөз жоқ, осы заманғы теориялық біліммен қаруланған, білік-дағдысы қалыптасқан, кемел келешектің кепілі болатындай үлгілі, өнегелі болмағы абзал.

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі жас буынның уақыт талабына сай білім алуы үшін көптеген кешенді іс-шаралар бағдарламасын қабылдауда. Сондай игі бастамалардың жалғасы ретінде осы жұмыс дәптері қолыңа тиіп отыр.

№ 1 сабақ

	Тақырыбы:
		Компьютер негіздері және информатика пәніне бастама.
	Күтілетін нәтиже:
	Информатика және компьютер ұғымын анықтау. Информатика ғылымының тарихын тану. 5 - сыныптағы «Информатика» пәнінің тақырыптарын атап шығу.
	Компьютердің негізгі функцияларының қалай жұмыс істейтіндігін түсіндіру.
	Пән бөлімдерінің арасындағы байланысты анықтау. Информатика ғылымының даму жолын көрсету.
	5 - сынып тақырыптарын тоқсандарға бөліп қарастырады. Информатиканың зерттейтін бағыттарын талдау.
	Компьютерді қолданудың ережелерін жасау.
	5 - сыныптағы «Информатика» пәнінен үйренетін ақпараттың маңыздылығын ерекшелеу. Өтілетін тақырыптар компьютерді үйренудің бастамасы деп есептеу.
	Үй тапсырмасы:
		5 - сыныпты өтілетін тақырыптардан нені күтесіз? Өтілетін тақырыптардың күнделікті өмірдегі пайдасын жазыңыз.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Информатика және компьютер ұғымы.

2. 5 - сынып информатика пәнінің тақырыптарын қарастыру.

3. Компьютерді қолданудың ережелері.

Слайдтар:

1 - слайд Информатиканың шығу тарихы

§ Информатиканың ғылым болып қалыптасуы және адам іс - әрекетінің барлық салаларында компьютердің (ЭЕМ - ң) қолданылуы XX ғасырдың елуінші жылдарына тұстас келеді.

§ Алғашқы ЭЕМ - ң құрылуы мен шығуы информатиканың ғылым ретінде даму тарихына жол ашты, мұндай байламның бірнеше себебі бар.

§ «Информатика» термині есептеу техникасының дамуымен тығыз байланысты, және алғашында есептеулер туралы ғылым ретінде түсінілді.

§ Информатиканың жеке ғылым болып бөлініп шығуына есептеу техникасындағы өңделетін және сақталатын ақпараттардың ортақ көрсетім пішімдері сияқты маңызды қасиеті әсер етті.

2 - слайд Информатика және компьютер ұғымы

Бұл аталым француздың Informatique, яғни Informacion (ақпарат) және Automatique (автоматика) деген сөздерінен шыққан.
Көптеген батыс Европа және АҚШ елдерінде басқа аталым – Computer Science (компьютерлік ғылым) қолданылады.

Informatique = information + automatique

Информатика = информация + автоматика

3 - слайд Информатика және компьютер ұғымы

Информатика (Computer science, informatics) - компьютер және одан басқа да техникалық құрылғылар көмегімен ақпараттарды алу, сақтау, түрлендіру, жеткізу және оны пайдалану заңдылықтарын, тәсілдерін, жолдарын зерттейтін ғылым саласы.
Компьютер (ағыл. computer – «есептегіш»), ЭЕМ (электрондық есептеуіш машина) — есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина.

4 - слайд 5 - сынып «Информатика» пәнінің негізгі бөлімдері

4 - слайд Компьютерді қолданудың ережелері

Компьютердің алдында оқу ыңғайлы болу үшін, денсаулыққа зиян тигізіп алмау үшін, пайдаланушы отыратын орнын дұрыс ұйымдастыру білуі тиіс.
Жұмыс уақытында дұрыс кейіпте отыру бұлшық еттің зорығуын алдын алады. Қан айналымының және дем алудың қалыпты болуына себебін тигізеді.

5 - слайд Компьютерді қолданудың ережелері

Компьютерді қолданғанда берілген суреттердегі дей отырған жөн.

іі. алғашқы бекіту

 Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Информатика және компьютер ұғымы.

5 - сынып информатика пәнінің тақырыптарын қарастыру.

Компьютерді қолданудың ережелері.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Информатика ғылымы нені зерттейді?

2. Информатика пәнінің басқа қандай пәндермен тығыз байланысы бар?

3. Информатика сөзінің мағынасы қандай?

4. 5 сыныпта өтілетін информатика пәнінің басты бөлімдерін атап шығыңыз.

5. Информатика ғылымы қандай қызмет аяларымен байланысты?

6. Информатиканың басты бөліктері мен оны қолданудың басты бағыттарын атаңыз?

7. Компьютердің жұмыс істеу принципін қысқаша түсіндіріңіз.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Информатика пәнін үйрену үшін қандай тақырыптарды білу керек?

2. Информатика ғылымының жылдам дамуының себебін түсіндіріңіз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Басқа пәндерде информатика пәнін қолданудың мысалдарын келтіріңіз?

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топ – Пайдаланушының компьютерде отыру ережесін жазыңыз.

2 - топ – Компьютерді қолданғанда тез шаршамау үшін не істеу керек.

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№2 сабақ

Тақырыбы:

• Ақпарат, ақпараттың алуан түрлілігі және оларды өңдеудің тәсілдері

Күтілетін нәтиже:

• Ақпарат ұғымы мен түрлерін және оған қойылатын талаптарын білу.

• Ақпарат көзі мен қабылдаушысын таниды.

• Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттерді болжау.

• Ақпаратты өңдеу процесін түсіну.

• Ақпарат көзі мен қабылдаушысы арасындағы байланысты анықтау.

• Адам ақпараттың түрлерін қандай пішімдер түрінде қабылдайтынын көрсету.

• Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттерді салыстыру.

• Ақпаратты өңдеу кезеңдерін бөлшектеп қарастыру.

• Ақпаратқа қойылатын талаптардың адам өміріндегі маңызын түйіндеу.

• Ақпарат көзінің ақпаратқа қойылатын талаптарға сәйкес келуінің маңыздылығын ерекшелеу.

• Ақпарат көзі мен ақпарат қабылдаушысы арасындағы айырмашылықты түсіну.

Үй тапсырмасы:
	Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы: • Анықтамаларды жаттау. • Ақпаратты өңдеу кезеңдерін жаттау.
Бонус - балл тапсырмасы:
	Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келмеуі неге алып келуі мүмкін?

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Ақпарат дегеніміз не?

2. Ақпараттың көзі мен қабылдаушысы.

3. Ақпараттың түрлері.

4. Ақпаратқа қойылатын талаптар.

5. Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер.

6. Ақпаратты өңдеу, оның кезеңдері.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Күтілетін нәтиже

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Ақпарат дегеніміз не?

5 - слайд «Ақпарат» сөзі латынша түсіндіру, баяндау, мәлімет деген мағынаны білдіретін informatio сөзінен шыққан.

6 - слайд Ақпарат...

• белгілі бір хабардың, жаңалықтың, өткен оқиғаның мазмұнын білдіреді;

• қарым - қатынас жасау, өз бетімен ойлану, зерттеу және т.б. әрекеттер нәтижесінде пайда болады;

• тек материалдық ақпарат тасушы, ақпарат көзі ақпарат жеткізуші, оны қабылдаушы, көзі мен қабылдаушы арасындағы байланыс арнасы арқылы түсіндіріледі.

7 - слайд 2 - тақырыпша. Ақпарат көзі мен қабылдаушысы.

8 - слайд Ақпарат көзі мен қабылдаушысы

• Кім ақпарат хабарласа сол ақпарат көзі болып табылады.

• Ал кімде - кім ақпаратты қабылдап алса, онда ол ақпарат қабылдаушысы болып табылады.

9 - слайд Ақпарат көздері мен қабылдаушысына мысал

Теледидар Газеттер

Адам Радио

10 - слайд 3 - тақырыпша. Ақпараттың түрлері.

11 - слайд Ақпараттың түрлері

• Мәтін, сурет, сызба

• Жарық немесе дыбыс сигналдары

• Радиотолқындар

• Электр және нерв импульстері

• Магниттік жазбалар

• Ымдау, қимылдау түрлері

• Иіс және дәм сезімдері

• Организм қасиеттері мен белгілерін есте сақтап, ұрпақ бойынша таратып отыратын хромосомалар, т. б.

12 - слайд Адам ақпаратты төмендегідей пішімдер түрінде қабылдай алады:

• таңбалы – мәтіндік (әріп, цифр, таңбалар т.б.);

• графикалық (суреттер, бейнелер көмегімен, т.б. көмегімен);

• дыбыстық (радио арқылы).

13 – слайд 4 - тақырыпша. Ақпаратқа қойылатын талаптар.

14 - слайд Ақпаратқа қойылатын талаптар:

• анықтылық

• толықтық

• дәлдік

• құндылық

• уақытқа сәйкестік

• айқындылық

• қол жетімділік

• қысқалық, т. б.

15 - слайд 5 - тақырыпша. Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер

16 - слайд Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер

*Бұл әрекеттердің барлығы ақпараттық процесстер деп аталады.

17 - слайд. 6 - тақырыпша. Ақпаратты өңдеу, оның кезеңдері.

18 - слайд Ақпаратты өңдеу

• Ақпаратты өңдеу дегеніміз – белгілі бір іс - әрекеттерді орындай отырып, бір ақпарат жиынтығын, негізгі мазмұнын өзгертпей, басқа ақпарат жиынтығына айналдыру.

Басқаша айтқанда – ақпаратты жақсарту: оны толықтырып, ретке келтіру.

19 - слайд Ақпаратты өңдеу кезеңдері

1. Қабылдау

2. Есте сақтау

3. Түрлендіру

4. Тасымалдау (жіберу)

*Ақпаратты өңдеу құралдары – адам жасап шығарған әр түрлі құрылғылар мен жүйелер. Әдетте, компьютер болып табылады.

іі. алғашқы бекіту

§ Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпарат дегеніміз не?

Ақпараттың түрлері.

Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер.

Ақпаратты өңдеу.

Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Ақпарат дегеніміз не?

2. Оның қандай түрлері бар?

3. Ақпаратқа қандай талаптар қойылады?

4. Ақпараттың көзі мен ақпарат қабылдаушыларына мысал келтір.

5. Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер қандай?

6. Ақпаратты өңдеу дегеніміз не?

7. Ақпаратты өңдеудің кезеңдерін ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі жағдайлардағы ақпарат көзі мен ақпарат қабылдаушыларын ажыратып екі бағанға жаз. Мысалы, теледидар қарап отырған адам сөз тіркесінде теледидар – ақпарат көзі, ал адам – ақпарат қабылдаушысы. Екі бағанға (ақпарат көзі, ақпарат қабылдаушысы) бөліп жаз:

Радио тыңдап отырған ата, журнал оқып отырған қыз, компьютерден футбол көріп отырған жасөспірім, ұялы телефон арқылы кино қарап отырған бала, теледидардан бағдарлама қарап отырған әже.

2. Адам ақпараттың түрлерін қандай пішімдер түрінде қабылдайтынын есіңе түсір. Төмендегі суреттер қай пішімді бейнелейтінін анықтап, сәйкестендір:

А) Ә) Б)

ІІІ деңгей тапсырмалары

Сенің ойынша берілген ақпараттық процестердің қайсысы басым екенін кестеде өзің белгіле. Әр процесте ақпаратты жеткізу, сақтау және өңдеу әр түрлі мөлшерде болады. Мұның ішінде басым түсетінін белгілеу керек. Бірнеше жауап болуы мүмкін.

Процесс	Жеткізу	Сақтау	Өңдеу
1.Кітап оқу
2.Күнделікке баға қою
3. Математикадан есеп шығару
4. Есікке қоңырау соғу.
5. Компьютерде ойнау
6. Диктант жазу
7. Тақпақ жаттау
8. Суретке түсу.
9. Балмұздақ сатып алу.

Келесі сөйлемдердегі ақпарат өңдеу кезеңдерін ажыратып, қайсысы қай кезеңге сәйкес екенін анықта:

Оқушы ғаламтордан шығармаға қажетті мәліметті тауып оқып, пайдалы екенін білгенде нұсқау жасай отырып шығармасында қолданды. Содан кейін сабақта сұраса мәлімет көзін көрсете алу үшін мәліметті қатқыл дискке жазып алды.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Ақпарат көзінің анықтылығы мен толықтығы қаншалықты маңызды?

2 - топқа: «Уақытқа сәйкес ақпарат» дегенді қалай түсінесің?

3 - топқа: Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келуінің маңызы қандай? Ақпараттың қол жетімділігі дегенді қалай түсінесің?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

№3 сабақ

Тақырыбы:

• Ақпарат саны және өлшем бірлігі

Күтілетін нәтиже:

• Ақпарат санын, өлшем бірлігін және информативті ақпаратты білу.

• Ақпарат санын анықтау әдістерін тану.

• Мағынасына қарай және ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтауды түсіну.

• Информативтілік жайлы қорытынды шығару.

• Мағынасына қарай ақпарат санын анықтау әдісі арқылы ақпараттың түсінікті болуы мен саны арасындағы байланысты анықтау.

• Ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтау жолын қолданып, мәселені есептеп шығару.

• Ақпарат санын анықтау жолдарын бөлшектеп қарастыру.

• Информативтілік пен ақпарат санын мөлшерлейтін өлшем бірлігін орнатудың маңызды ұғымдарын тұтастыру.

• Мағынасына қарай және ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтау әдістері арасындағы айырмашылықты түсіну.

• Өлшем бірліктерінің көп болуының маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:
	Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы: • Анықтамаларды жаттау. • Келесі алгоритмді орындау: Берілген ақпараттардағы ақпарат санының мөлшерін («көп», «аз» немесе «жоқ») анықта: 1. Қазақстанның астанасы – Астана. 2. Катеттердің квадраттарының қосындысы гипотенузаның квадратына тең. 3. Эйфель мұнарасының биіктігі 300 метр, ал салмағы 9000 тонна. • Алдыңғы тапсырманы сіз қандай әдіспен шығардыңыз?
Бонус - балл тапсырмасы:
	1. Мағынасына қарай анықтау әдісінде мәтіннің көлемі қандай рөл атқарады?

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Ақпарат саны

2. Ақпараттың санын анықтаудың 3 түрлі әдісі

3. Ақпараттың өлшем бірлігі

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Күтілетін нәтиже

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Ақпарат саны.

5 - слайд Ақпарат саны (мөлшері, көлемі)

Ақпарат саны – ақпарат қабылданған кезде жойылған белгісіздіктің мөлшерін көрсететін ақпараттың санмен берілген сипаттамасы.

6 - слайд

Мысалы. Бинго ойынын теледидардан қарағанда әрбір жаңа сан шыққанда белгісіздіктің бірге төмендейтінін байқаған шығарсыңдар.

Әрбір сан шыққанда таңдау мүмкіншіліктерінің саны (белгісіздіктің мөлшері) азаяды да, аяғында толық ақпарат белгілі болғанда ешқандай мүмкіншілік қалмайды.

7 - слайд 2 - тақырыпша. Ақпараттың санын анықтаудың 3 түрлі әдісі.

8 - слайд Ақпараттың санын (мөлшері) анықтаудың 3 түрлі әдісі бар:

Мағынасына қарай, Ықтималдығына қарай, Алфавиттік.

9 - слайд Ақпараттың мағынасына қарай мөлшерін анықтау:

• Ақпарат жаңа, әрі түсінікті болса, онда ол информативті болып табылады.

• Информативтілігі неғұрлым жоғары болса, ақпараттың саны соғұрлым көп болады.

10 - слайд

Мысалы. 2 - сынып оқушысына университеттің оқулықтарынан келген ақпарат саны 0 болады, себебі оқушы оны түсінбейді.

11 - слайд Ақпараттың санын ықтималдығына қарай анықтау:

ü Ықтималдықтары бірдей N оқиғалардың бірі орындалса, онда белгісіздік те N есе кемиді.

*Бұл жерде N болуы ықтимал оқиғалардың саны.

12 - слайд Мысалдары.

Тиынды лақтырғанда екі жағдай ғана

болуы мүмкін. Тиын лақтырғаннан

кейін белгісіздік екі есе кемиді.

Кубикті лақтырғанда алты түрлі

жағдай болады. Лақтырғаннан кейін

белгісіздік алты есе кемиді.

Екінші жағдайда біз көбірек ақпарат аламыз.

Егер мүмкін жағдайлар саны біреу болса, онда біз ешқандай ақпарат алмаймыз.

13 - слайд 1 - 16 аралығында 5 санын анықтау үшін керек ақпарат санын (мөлшерін) анықтайық.

Сұрақ	Жауап	Белгісіздік	Белгілі ақпарат саны
Сан 8 - ден артық па?	Жоқ	8	1 бит
Сан 4 - тен артық па?	Иә	4	1 бит
Сан 6 - дан артық па?	Жоқ	2	1 бит
Белгісіз сан 5 па?	Иә	1	1 бит
Барлығы			4 бит

Қорытынды: 16 санның бірін анықтауға қажет ақпарат саны 4 битке тең.

14 - слайд Ақпараттың санын алфавитты жолмен анықтау үшін

• мәтін көлемін

• алфавит қуатын, т. б. білу қажет

*Оған ақпараттың мазмұны еш әсер етпейді.

*Ақпаратты алфавитты жолмен өлшеу жолы жайлы жоғарғы класстарда толығырақ айтылады.

15 - слайд 3 - тақырыпша. Ақпараттың өлшем бірлігі.

16 - слайд. Ақпараттың өлшем бірлігі

ü 1 бит – белгісіздікті 2 есе азайтатын ақпаратты қамтитын мәліметтің мөлшері (саны). Бит – ақпаратты өлшейтін ең кіші өлшем бірлігі.

Егер тиын лақтыру мысалына қайтатын болсақ, бұл жерде белгісіздік 2 есе азаяды, яғни белгілі болған ақпарат 1 битке тең.

17 - слайд

• Бит ақпараттың өлшем бірлігін көрсететін ең кіші өлшем бірлік. Одан үлкенірек байт деп аталады. Ол 2³ бит 8 битке тең.

• Басқа өлшем бірліктер:

1 байт = 8 бит

1 кб (килобайт) = 2¹⁰ байт = 1024 байт

1 Мб (мегабайт) = 2¹⁰кб = 1024 кб

1 Гб (гигабайт) = 2¹⁰ Мб = 1024 Мб

іі. алғашқы бекіту

§ Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпарат саны дегеніміз не?

Ақпарат санын анықтау түрлері.

Ақпараттың өлшем бірлігі.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Ақпарат саны ұғымына анықтама беріңіз.
Ақпарат санын анықтаудың қанша әдісі бар?
Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі қандай?
Қандай ақпарат информативті деп аталады?
Ықтималдықтары бірдей N оқиғалардың бірі орындалса, белгісіздік қалай өзгереді?
Тиын мен кубик лақтыру мысалдарында қайсысынан көбірек ақпарат аламыз?

7. Ақпараттың санын алфавитты жолмен анықтау үшін нені білу керек?

ІІ деңгей тапсырмалары

Автобустағы адамнан: «Келесі аялдамада шығасыз ба?» - деп сұрақ қойылды. Оның «жоқ» деген жауабынан қанша ақпарат алынды?
Белгілі бір аралықта жатқан бүтін санды тапқанда 8 бит ақпарат алынды. Бұл аралыққа қанша сан кіреді?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Қорапшада ақ және қара түсті қолғаптар жатыр. Солардың 2 жұбы қара. Қорапшадан 1 жұп қара қолғап шыққаны жайлы ақпарат 4 битке тең.

Қорапшада қанша жұп ақ қолғап жатыр?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Информативті ақпаратқа мысал келтір.

2 - топқа: Ықтималдығы арқылы ақпараттың санын анықтайтын есеп ойлап табыңыз.

3 - топқа: Ақпараттың өлшем бірлігін енгізудің маңызы қандай?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігі туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

№4 сабақ

Тақырыбы:

Компьютер.Компьютердің негізгі құрылғыларының міндеттері мен мүмкіндіктері

Күтілетін нәтиже:

· Компьютер және компьютердің негізгі құрылғыларын тану.

· Компьютердің негізгі құрылымдарының міндеттерін түсіндіру.

· Белгілі командаларды компьютерде орындау үшін түрлі пернелер тобын пайдалану.

· Тышқан батырмаларын қызметін бөлшектеп қарастыру.

· Компьютердің негізгі құрылғыларын маңыздылығын түсіндіру.

· Компьютер мен оның негізгі құрылғыларының түсіндірмесін беру.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Компьютердің негізгі құрылғыларын қосымша құрылғыларынан ажырата білу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Компьютер дегеніміз не және оның негізгі құрылғыларына нелер жатады?

2. Компьютердің негізгі құрылғылары қандай қызмет атқарады?

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд

Сабақтың мақсаты

3 - слайд

Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Компьютер дегеніміз не және оның негізгі құрылғыларына нелер жатады?

5 - слайд

Компьютер (ағылш. computer — «есептегіш») — есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина.

6 - слайд

Ең алғашқы компьютерді Джон Мочли мен Преспер Эккерт құрастырды және оның images салмағы 27 тонна болған.

7 - слайд Компьютердің негізгі құрылғылары:

8 - слайд 2 - тақырыпша. Компьютердің негізгі құрылғылары қандай қызмет атқарады?

9 - слайд Жүйелік блок

53512 Жүйелік блок - бұл компьютердегі кез келген ақпараттарды электр сигналдарының тізбектері ретінде өте үлкен жылдамдықпен қабылдауға және өңдеуге негізделген құрылғы.

10 - слайд Процессор

Ол компьютердің басты бөлігі.

0_4bc7_770f91d4_XL Ол өзіне ұсынылған программа бойынша есептеулерді жүзеге асырады және компьютерлерді жалпы басқарады.

11 - слайд Монитор

Монитор25 Монитор (дисплей) - бұл кез - келген ақпараттарды (текстік, графиктік және т.б) экранға шығаруға негізделген құрылғы .

12 - слайд Пернетақта

%EA%EB%E09 Пернетақта (клавиатура) - бұл кез - келген ақпараттарды (сандық, символдық және т.б) компьютерге енгізуге негізделген құрылғы.

13 - слайд Пернетақта

14 - слайд Тышқан

p_050711_00536 Тышқан (мышь) - бұл компьютерде берілетін командаларды жарық қаламымен басқаруға негізделген құрылғы.

15 - слайд Тышқан

Тышқан екі немесе үш батырмалы болады.

тышкан

16 - слайд

трекбол Шағын (портативті) компьютерлерде тышқанның орнына трэкбол қолданылады. Бұл төңкерілген тышқан. Трэкбол жұмыс істеу үшін, қолмен жалпы қорапты емес, шарды RFSW35-view images айналдыру керек.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Компьютердің жалпы қызметі

Компьютердің негізгі құрылғылары

Компьютердің негізгі құрылғыларының міндеттері

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Компьютер сөзі ағылшын тілінен аударғанда қандай мағына береді?
Компьютердің негізгі құрылғыларын ата.
Принтер компьютердің негізгі құрылғысы бола ала ма?
Пернетақта қандай қызмет атқарады?
Кез келген ақпаратты экранға шығаруға негізделген компьютердің негізгі құрылғысын ата.
Тышқан батырма санына байланысты қандай бола алады?

7. Ақпараттар оны қамтитын мәліметтің түріне байланысты қандай бола алады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Процессорды атқаратын қызметіне мән бере отырып, адамның қандай мүшесімен теңестіре алатын едің?

2. Бірінші бағанды екінші бағанмен байланыстыр

Компьютерге белгілі команданы орындау үшін қандай пернелер тобын қолданар едің?

Командалар Пернелер тобы

Мәтін енгізу Функционалды пернелер

Есептің сандық мәнін енгізу Меңзерді экран бетінде басқару

Пернелері

Күрделі операцияларды тез орындау Цифрлық пернелер

Мәтін жолындағы белгілі бағанды Символдық пернелер

не жолды таңдау

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Тышқанның батырмаларының қызметін анықтаңыз.

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Компьютердің негізгі құрылғылары бір - біріне байланысты ма? Мысалмен қалай түсіндіре алатын едіңіз?

2 - топқа: Компьютердің негізгі құрылғыларының әрқайсысының міндетін бір - екі сөзбен атап шығыңыз.

3 - топқа: Компьютерді адаммен салыстыра алар ма едіңіз? Компьютердің негізгі құрылғыларын адамның қай дене мүшесіне теңей алар едіңіз?

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№5 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s

Тақырыбы:

Программалық қамтамасыз етудің жалпы сипаттамасы және жіктелуі

Күтілетін нәтиже:

· Программалар қалай сақталатынын анықтау.

· Операциялық жүйенің басты қызметін сипаттау.

· Программалық қамтамасыз ету қалай жіктелетінін түсіну.

· Программаның жұмыс істеу схемасын құрастыру.

· Арнай мақсаттағы программаларға мысал келтіру.

· Жалпы мақсаттағы программалар мен арнайы мақсаттағы программаларды бір - бірімен салыстыру.

· Сабақ барысында алынған мәліметтерді қайта қарау.

· Программалық қамтамасыз етудің жалпы сипаттамасы мен жіктелуін түйіндеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Программалық қамтамасыз етудің топтарының қандай мақсатта қолданылатынын анықтау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Программалық қамтамасыз ету дегеніміз не?

2. Программалық қамтамасыз ету қандау топтарға жіктеледі?

3. Қолданбалы жүйелік программалар.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Программалық қамтамасыз ету дегеніміз не?

5 - слайд

6 - слайд Программа

Программа – магниттік мәлімет сақтағышта (дискіде) файл түрінде жазылып сақталып, жұмыс істеуші адамның командасы бойынша компьютер жадына жүктеліп орындалатын машина тіліндегі нұсқаулар жиыны.

7 - слайд Программалық қамтамасыз ету

Программалық қамтамасыз ету - компьютерде белгілі командаларды орындауға арналған программалар жиынтығы.

gfhgj

8 - слайд

2 - тақырыпша. Программалық қамтамасыз ету қандау топтарға жіктеледі?

9 - слайд

10 - слайд Жүйелік программалық жабдықтау

• Операциялық жүйе

• Файлдық менеджерлер

• Архивтаушылар

• Антивирустер

11 - слайд Операциялық жүйе

Операциялық жүйе – компьютер құрылғыларының үздіксіз жұмыс істеуін ұйымдастырушы және түрлі командаларды орындауы арқылы пайдаланушының машина жұмысын басқаруына жеңілдік келтіруші жүйелік программалар.

12 - слайд Қолданбалы жүйелік программалар

Қолданбалы жүйелік программалар - жұмыс істеуші арқылы жүзеге асырылатын белгілі командаларды орындауға арналған программалар.

13 - слайд 3 - тақырыпша. Қолданбалы жүйелік программалар.

14 - слайд

gfh

15 - слайд

16 - слайд Программалық жабдықтау системасы

Программалық жабдықтау системасы – программа тілінде компьютерлік жаңа программалар құрастыруды жеңілдетуге арналған программисттердің құралы.

17 - слайд Программалық жабдықтау системасы:

• Программалау тілі

• Программа мәтінін түзетуді жеңілдету

• Программа қателігін түзету

• Қызмет көрсету функцияларының қателігін түзету

18 - слайд Жұмыс істеушінің компьютерді қолдану схемасы

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Программалық қамтамасыз ету дегеніміз не?

Программалық қамтамасыз ету қандай топтарға жіктеледі?

Қолданбалы жүйелік программалар мақсатына қарай қандай топтарға жіктеледі?

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Жұмыс істеуші арқылы орындалатын машина тіліндегі нұсқаулар жиынтығы қалай аталады?

2. Программалар қайда сақталады?

3. Программалық қамтамасыз ету дегеніміз не?

4. Аппараттық қамтамасыз ету дегенді қалай түсінесің?

5. Программалық қамтамасыз ету қалай жіктеледі?

6. Жұмыс істеушінің компьютерді қолдану схемасын сыз?

7. Операциялық жүйенің басты қызметі не?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Программаның жұмыс істеу схемасын сызуға тырысып көріңіз.

2. Арнайы мақсаттағы программаларға мысал келтір.

IІІ деңгей тапсырмалары

1. Жалпы мақсаттағы программалар мен арнайы мақсаттағы программаларды бір - бірімен салыстыр.

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Жүйелік программалық жабдықтауға қандай программалар кіреді? Операциялық жүйе дегеніміз не? Жүйелік программалық жабдықтаудың қолданбалы жүйелік программалардан айырмашылығы неде?

2 - топқа: Қолданбалы жүйелік программалар дегеніміз не? Қолданбалы жүйелік программалар қандай топтарға бөлінеді және олардың бір - бірінен айырмашылығы неде?Мысал келтір.

3 - топқа: Программалық жабдықтау жүйесі дегеніміз не?Оны кімдер қолданады?Программалық жабдықтау системасына нелер жатады?Программалық жабдықтау жүйесінің қолданбалы жүйелік программалар мен жүйелік программалық жабдықтаудан айырмашылығы неде?

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№6 сабақ

Тақырыбы:

· Пернетақта

Күтілетін нәтиже:

· Пернетақта жайлы түсіну.

· Пернетақта бөліктерін тану.

· Пернетақтаның құрамдас бөліктерінің сипаттамаларын түсіну.

· Пернетақта компьютерге ақпарат енгізу құралы екендігі туралы қорытынды шығару.

· Пернетақталар түрлерін және жасайтын әрекеттері арасындағы байланысты анықтап, тәжірибе жүзінде қолдану.

· Пернелер арасындағы байланысты анықтап саралау.

· Qwerty пернетақтасы мен пернетақталар арасындағы байланысты адам өміріндегі маңыздылықпен тұтастыру.

· Пернетақта және оның құрамдас бөліктерін қайта қарастырып, Qwerty пернетақтасы жайлы түсінікті түйіндеу.

Үй тапсырмасы: Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Келесі тапсырманы орындау:

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

Кез келген шағын мәтінді пернетақтаның қызметін пайдалана отырып көшіріп жазу.

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Пернетақта және оның қысқаша тарихы.

2. Пернетақтаның құрамды бөліктері және олардың қызметі.

Слайдтар

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Пернетақта жайлы түсінік

5 - слайд Пернетақта дегеніміз не?

Ø Компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы. Ол әріптің және цифр пернелерінің көмегімен компьютерге кез - келген ақпаратты беруге мүмкіндік жасайды.

Ø Қазіргі компьютерлердің 102 - 104 перне болады

6 - слайд Пернетақта тарихынан үзінді

QWERTY - пернетақтаның ең кең тараған түрі

1867 - 1971 жж. Кристофер Шоулздың алғашқы тәжірибелік жазба машиналары әліпби тәртібі бойынша орналасқан пернелердің екі қатарынан тұрған. Бұндай тәртіп иіндердің бір - бірімен жиі соғылуына әкеліп соқты. Осы мәселені шешу барысында Кристофер Шоулз пернелердің орналасуын өзгерте отырып, бірнеше рет тәжірибе жасаған. Нәтижесінде ол Ремингтон 1 - ді жарыққа шығарды. Бұл өндірістік мақсатта шығарылған алғашқы жазба машинасы еді, пернетақтада QWERTY тәртібі қолданылған.

7 - слайд Пернетақтаның негізгі блоктары

q Функционалдық пернелер (F1 - F12)

q Символдық пернелер

q Басқару пернелері

q Орнату перенелері

q Цифрлық пернелер

q Түзету пернелері

8 - слайд

2 - тақырыпша. Пернетақтаның құрамды бөліктері және олардың қызметі

9 - слайд Пернетақта

1. Функционалды пернелер

2. Символдық пернелер

3. Басқару пернелері

4. Меңзерді басқару пернелері

5. Цифрлық пернелер

6. Түзету пернелері

10 - слайд Функционалды пернелер

Символдық пернелердің үстіндегі жолда орналасып, латынның F (F1,F2…..F12) әрпімен белгіленген пернелер.

Стрелка: вправо: Қызметі

Ø Күрделі операцияларды тез орындау;

Ø Белгілі командалар орындау.

11 - слайд Символдық пернелер

Пернетақтаның ортасынды орналасып, алфавитті - цифрлық ақпаратты енгізуге арналған.
Пернетақтаның негізгі бөлігі болып табылады.

Ø Кез - келген алфавитті, цифрлық ақпаратты енгізу.

12 - слайд Басқару пернелері

ENTER - Жұмыс істеу кезінде жолды енгізуді аяқтауға арналған. Нысандармен жұмыс істеу кезінде тінтуірдің сол жақ батырмасын екі рет шерткенмен бірдей қызмет атқарады.

CAPS LOCK - Бұл пернені бір рет басса, бас (үлкен) әріптер енгізіледі, тағы бір рет басса,қайта кіші әріптер енгізіледі. Бұл кіші әріптерді баспа (үлкен) әріптерге және керісінше өзгертуге пайдаланылады.

SHIFT - Кіші әріптерді баспа (үлкен) әріптерге және керісінше өзгертуге пайдаланылады.

BACKSPACE - Алдыңғы символды өшіреді.

13 - слайд Меңзерді басқару пернелері

§ Символдық пернелердің төменгі оң жағында орналасқан, олардың үстінде бағдаршалар (стрелка) салынған.

Меңзер дегеніміз – экранда (сызықша түрінде) жыпылықтап тұратын символ.

Ø Симводық перне басқанда, символ пайда болатын орынды көрсетеді

Ø Меңзерді экранда жылжытуға арналған.

14 - слайд Цифрлық пернелер

Цифрлық пернелер (қосымша пернетақта) олар 10 пернеден тұрады.
Пернетақтада оң жақта орналасқан.

Ø Цифрлық ақпаратты компьютерге енгізеді

Ø Меңзердің экранда қозғалуын басқарады

NUM LOCK - Пернетақтаның оң жақ қосымша бөлігінің жұмыс режімін ауыстырып қосады.

15 - слайд Қос пернелердің қызметі

v ALT+SHIFT – пернетақтаның регистрін ағылшын алфавитінен орыс алфавитіне ауыстыру.

v CTRL+C – бөлініп алынған керекті объектіні көшіру.

v CTRL+V – сол көшірілген объектіні орнын ауыстырып немесе басқа орынға қою.

v CTRL+S – терезедегі файлды немесе документті сақтау.

16 - слайд Кім жүйрік??

Ұзын тұра жалқаубек,

Тұрмай ылғи жатады.

Қозғала қалса артынан

Прямоугольник: багетная рамка: Қандай перне? Қайда орналасқан??? Ешбір белгі қалмайды.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Пернетақта дегеніміз не?

Пернетақтаның негізгі бөліктерін ата.

Символдық пернелердің орналасуын көрсетіп, қызметін ата.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Символдық пернелердің оң жағынды орналасқан пернелер бөлігі қалай аталады?

2. Пернетақтаның негізгі қызметі қандай?

3. Пернетақтадағы пернелер саны қанша?

4. Пернетақтаның негізгі бөлігін ата.

5. Num Lock пернесі қай бөлікте орналасқан?

6. Функционалды пернелер латынның қандай әріптерімен белгіленген?

7. Терезедегі файл немесе документті сақтау үшін қай пернелердің қосындысы қолданылады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Пернетақтаның төменгі жағында еш жазуы жоқ перне қалай аталады және сол пернені қолдана отырып, кез келген сөйлем құрап жаз?

2. Жұмбақтың жауабын тап:

Компьютер алдында отырмын мен,

Мәтін термек жайыммен.

Ауысқан екен шет тілге,

Қазақша қаріппен жазар ем,

Енді қандай перне теремін?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. CTRL пернесімен байланысты барлық мүмкін комбинацияларды пернетақтада орындап көрсетіңіз.

іV. шығармашылық әрекет

· Топтық жұмыс.

1 - топқа: QWERTY пернетақтасының пайда болуы жайлы қысқаша баяндап, оның адам өміріндегі атқаратын рөлін сипаттап бер.

2 - топқа: Бір орындаушыны «Символдық перне» етіп тағайындап, оның жан - жағына қалған қандай пернетақта блоктарын орналастыруға болады?.

3 - топқа: Пернелер комбинациясын тиімді пайдалана жұмыс істеу адамның уақытын үнемдеуге үлесін тигізеді ме? Жауабыңды мысал келтіре отырып дәлелде?

V. бағамдау - бағалау

· Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№7 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ s

Тақырыбы:
		Операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдері және объектілері
Күтілетін нәтиже:
	· Операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдерімен танысу. Операциялық жүйенің негізгі объектілерін тану.
	· Windows ОЖ - сін ерекшелігін түсіну. Негізгі басқару объектілері мен элементтердің маңыздылығына көз жеткізу.
	· Пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланысты анықтау. Адам компьютерді басқаруда манипуляторларды қолданатыны көрсету.
	· ОЖ басқару тәсілдерін бөлшектеп қарастыру.
	· ОЖ - нің компьютер мен адам арасындағы диалогты жеңілдетудегі маңызын көрсету.
	· ОЖ басқару тәсілдері мен объектілері арасындағы айырмашылықты түсінеді. Операциялық жүйені қолданудың маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдері мен объектілерін жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Операциялық жүйе дегеніміз не?

2. ОЖ-ні басқарудағы негізгі тәсілдері.

3. Windows операция жүйесі.

4. Windows операция жүйесінің басқару объектілері мен элементтері

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Операциялық жүйе дегеніміз не?

5 - слайд

Операциялық жүйе дегеніміз – есептеу процестері мен компьютерді басқару және пайдаланушы мен аппаратураны байланыстыратын жинақталған программа.

6 - слайд

Дербес компьютерлер үшін операциялық жүйелердің бірнеше әр түрлі жұптары даярланған: Microsoft MS DOS фирмасының операциялық жүйесі Windows (95, 98, ME, NT, 2000, XP, Vista), Linex Apple фирмасының Mac OS операциялық жүйесінің әртүрлі версиялары қолданылады. Серверде көбіне Windows NT/XP және UNIX операциялық жүйелері пайдаланылады.

7 - слайд 2 - тақырыпша. ОЖ - ні басқарудағы негізгі тәсілдері

8 - слайд

Файлдық жүйе мен аппараттық құралдарды басқарудағы ОЖ - нің негізгі тәсілдері:

• Диалогтық қоршаулар – қолданушыға ыңғайлы интерфейс қалыптастыратын, қолданушы мен компьютердің арасындағы диалогты жеңілдететін, ОЖ-нің объектілерімен (файлдармен, каталогтармен) программалардың жиынтығы. Сыртқы түріне қарай диалогтық қоршаулар текстік (NC), графикалық (Windows 3.1) болып бөлінеді.

• Драйверлер – қолданбалы программалар мен ОЖ-нің сыртқы құрылғыларының өзара байланысын жасақтайтын программалар. Драйверлер тышқан, пернетақта, принтер және сканер сияқты құрылғылардан келіп түскен ақпаратты өңдеуге жауап береді.

• Утилиттер дегеніміз – ОЖ- нің функционалдық мүмкіндіктерін кеңейтетін және толықтыратын қосымша құралдар.

9 - слайд 3 - тақырыпша. Windows операция жүйесі

10 - слайд

Қазіргі таңдағы Windows дербес компьютерге арналған ең кең тараған операциялық жүйе. Windows- ты танымал қылған артықшылықтары:

• Ыңғайлы және қарапайым графикалық интерфейс (интерфейс – адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас);

• Көптеген программалардың параллель жұмыс жасауы.

• Жаңа құрылғылардың автоматты түрде бапталуы;

Windows - тың негізгі басқару құралдары – манипулятор “тышқан” және “пернетақта”.

11 - слайд

Windows жүктелгенде экранға оның алғашқы беті - Жұмыс үстелі шығады. Жұмыс үстелі - әр түрлі Windows объектілері және басқару элементтері орналасатын жүйелік объект (графикалық орта). Windows объектілері жұмыс үстелінде өздерінің графикалық кескіндері арқылы беріледі, оларды пиктограммалар немесе жарлықтар деп атайды.

12 - слайд 4 - тақырыпша. Windows операция жүйесінің басқару объектілері мен элементтері

13 - слайд

• Программа (Windows - та қолданба ұғымы қолданылады) – есеп шығаруға, сондай – ақ берілген мәселені шешуге, құжаттар жасауға арналған объектілері.

14 - слайд

• Құжат – қолданбалы программа көмегімен өңделетін объект, Windows жүйесінде құжатта мәтіндік, графикалық, дыбыстық және бейнелік ақпараттар болады.

15 - слайд

• Қаптама (каталог) – құжаттарды, программаларды, сол сияқты басқа қаптамаларды сақтайтын контейнер. Жұмыс үстеліндегі негізгі объектілерге Мой компьютер, Корзина, Мои документы т. с. жатады.

16 - слайд

17 - слайд

Тышқан арнайы төсем бетімен жылжығанда экран бетінде активті басқару элементі – тышқан көрсеткіші қозғалады. Тышқан нұсқағышы әртүрлі режімде түрін өзгертуі мүмкін.

• Тышқанның негізгі басқару тәсілдеріне төмендегі қимылдар жатады:

• тышқан батырмасын бір рет шерту;

• тышқан батырмасын екі рет қатарынан шерту;

• оң жақ батырманы басу;

• тасымалдау (drag and drop - жылжытып әкеліп тастау);

• тышқанды созу (drag) ;

18 - слайд Сөздік

Интерфейс - адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас

Есептер тақтасы –экранның ең төменгі жағында орналасады. Ол жерде қазіргі уақытта жұмыс істеп жатқан барлық қосымшалар орналасады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Операциялық жүйе дегеніміз не?

ОЖ - ні басқарудағы негізгі тәсілдері.

Windows операция жүйесі.

Windows операция жүйесінің басқару объектілері мен элементтері.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Операциялық жүйе дегеніміз не?
ОЖ - ні басқарудың қандай тәсілдері бар?
Windows ОЖ - нің негізгі басқару құралдары не?
Интерфейс дегеніміз не?
Тышқанмен қандай қимылдар жасаса болады?
Windows ОЖ - нің негізгі объектілерін ата.
Есептер тақтасы дегеніміз не?
Жұмыс үстелінің анықтамасы қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Бір - біріне сәйкес термин мен анықтаманы тап. Бірінші бағанды екінші бағанмен байланыстыр.

есеп шығаруға, сондай – ақ берілген мәселені шешуге, құжаттар жасауға арналған объектілер.	Операциялық жүйе
есептеу процестері мен компьютерді басқару және пайдаланушы мен аппаратураны байланыстыратын жинақталған программа.	Утилиттер
құжаттарды, программаларды, сол сияқты басқа қаптамаларды сақтайтын контейнер.	Драйверлер
ОЖ - нің функционалдық мүмкіндіктерін кеңейтетін және толықтыратын қосымша құралдар.	Қаптама
қолданбалы программалар мен ОЖ - нің сыртқы құрылғыларының өзара байланысын жасақтайтын программалар	Программа

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Жұмыс үстелінде орналасатын негізгі және арнайы объектілерінің қызметін анықтаңыз.

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Windows - тің негізгі объектілерінен басқа қандай арнайы объектілерін білесін?

2 - топқа: Операциялық жүйенің Windows - тан басқа түрлеріне мысал келтір.

3 - топқа: Операциялық жүйенің объектілерінің жарлықтарын білудің маңызы қандай?

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№ 8 сабақ

Тақырыбы:
	• Операциялық жүйе ұғымы.
Күтілетін нәтиже:
• «Операциялық жүйе» ұғымын сипаттау. • Операциялық жүйенің программалық қамтамасыз етудің қай түріне жататынын білу.
• Алғашқы операциялық жүйелерді білу.
• Операциялық жүйенің қызметтерін көрсететін сызбанұсқа сызу. • Дербес компьютерге арналған ОЖ - лерге мысал келтіру.
• Танымал операциялық жүйелерді жазып шығарушыларды суреттеу.
• Топ ішіндегі оқушылармен кеңінен таралған операциялық жүйелер жайлы сөйлеседі және себебін түйіндеу.
• Басқа да операциялық жүйелерді сипаттайды және салыстыру.
Үй тапсырмасы:
	· Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Анықтамаларды жаттау. Сабақ барысында айтылмаған басқа да кеңінен таралған 3 операциялық жүйені табу.
	· Бонус - балл тапсырмасы Таңдалған 3 операциялық жүйенің ерекшеліктерін, ұқсастықтарын жазу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. Ақпарат блогы

Тақырып жоспары:

1. Операциялық жүйе ұғымы.

2. Операциялық жүйелердің дамуының қысқаша тарихы.

3. Дербес компьютерге арналған ОЖ - лер.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Операциялық жүйе дегеніміз не?

Операциялық жүйе (ОЖ) - бұл компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.

3 - слайд Операциялық жүйе

Программалық қамтамасыз етудің жүйелік (системалық) түріне жатады.

Қолданбалы бағдармалар мен машинаның арасындағы қарым - қатынасты реттейді.

Бірнеше бағдарламаны бір уақытта қосып пайдалануға мүмкіндік береді.

Бағдарлама жазуды оңайлатады.

Компьютер мен адамның арасындағы байланысты қамтамасыз етеді.

4 – слайд Компьютердің логикалық құрылымының жеңілдетілген схемасы

5 - слайд Операциялық жүйелердің дамуының қысқаша тарихы

1965 - 1975 Алғашқы операциялық жүйелердің қалыптасып, даму кезеңі. Алғашқы ОЖ - дің бірі UNIX болды.

1981 - 1985 Microsoft фирмасы - MS DOS, IBM фирмасы - PC DOS, Novell фирмасы - Novell DOS операциялық жүйелерін шығарды.

1985, ХІ Microsoft Windows ОЖ - нің алғашқы 1.0 версиясы құрылды.

1987, IV IBM фирмасы OS/2 ОЖ - ін іске қосты.

1994. ІІІ UNIX ОЖ - і негізінде Linux 1.0 ОЖ - і шықты

2001 жыл. Windows XP операциялық жүйесі.

6 - слайд Операциялық жүйе мысалдары

Дербес компьютерлерге арналған операциялық жүйелердің таралған түрлері:

Windows Mac OS Linux

7 - слайд Дербес компьютерге арналған ОЖ - лер.

Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын.

Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын.

8 - слайд Бір міндетті операциялық жүйе

Бір міндетті операциялық жүйе - қай кезде де адамның компьютерде тек бір ғана іспен шұғылдануына, яғни тек бір ғана мәселені шешуіне мүмкіндік береді.

Мұндай жүйелер, әдетте, негізгі режимде бір программаны және фондық деп аталатын режимде тағы бір программаны іске қосуға мүмкіндік береді.

9 - слайд Көп міндетті операциялық жүйе

Көп міндетті операциялық жүйе - бірнеше программаны қатар іске қосуға мүмкіндік береді.

Бұл программалар бір – біріне кедергі келтірмей, қатар жұмыс істейді.

10 - слайд Бір адам пайдаланатын операциялық жүйе

Бір адам пайдаланатын операциялық жүйе - компьютерде тек бір ғана адамның жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.

Дербес компьютерде бірнеше адам кезекпен жұмыс істеуіне болады және олардың әрқайсысы компьютердегі барлық ақпаратқа шыға алады.

11 - слайд Бірнеше адам пайдаланатын операциялық жүйе

Бірнеше адам пайдаланатын операциялық жүйеде әрбір пайдаланушы өз ақпаратына пароль енгізіп, тек жеке өзінің ғана аша алатын ақпаратына шыға алады.

Кейбір бірнеше адам пайдаланатын жүйелер, мысалы, UNIX, бір компьютерде бірнеше пайдаланушының қатар жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Бұл жағдайда әрбір пайдаланушының жұмыс орнына терминал орнатылуы керек. Терминал ретінде не арнайы жасалған құрылғылар(пернетақтасы бар бейне монитор), не ДК - де іске қосылған арнайы программа болуы мүмкін.

12 - слайд Қорытынды

v Операциялық жүйе (ОЖ) - бұл компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.

v Дербес компьютерлерге арналған операциялық жүйелердің таралған түрлері:

• Windows

• Linux

• Mac OS

v Дербес компьютерге арналған ОЖ - лер:

• Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын.

• Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын.

іі. Логикалық тапсырмалар блогы

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Операциялық жүйе ұғымы.

Операциялық жүйелердің дамуының қысқаша тарихы.

Дербес компьютерге арналған ОЖ - лер.

ііі. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Өз сөзіңмен «Операциялық жүйе» ұғымын сипатта.

2. Операциялық жүйе программалық қамтамасыз етудің қай түріне жататынын анықтаңыз.

a) алгоритмдік

b) қолданбалы

c) жүйелік

d) инструменталды

3. Алғашқы операциялық жүйелердің бірі болды:

a) Unix

b) Windows

c) Linux

d) Mac OS

4. Операциялық жүйелердің дамуы бағдарлама жазушыларға қалай әсер етті? Жауабыңды дәлелде.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Операциялық жүйенің атқаратын негізгі қызметтерін көрсететін сызбанұсқа сызыңыз.

2. Дербес компьютерлерге арналған ОЖ - лерді сипаттаңдар және мысал келтіріңдер.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Кеңінен таралған операциялық жүйелерді жасап шығарған тұлғалар жайлы білетін мағлұматыңмен бөліс (мысалы Билл Гейтс).

іV. Интеллектуалдық тренинг блогы

Топтық жұмыс.

Сынып оқушылары 4 топқа бөлінуі тиіс. Әр топ оқушылары келесі сұрақтарға жауап беруі тиіс

1. Өзің қандай операциялық жүйені пайдаланасың?

2. Достарың ше?

3. Топ ішінде ең жиі қолданылатын операциялық жүйені анықтаңдар және себебін түсіндіруге тырысыңдар.

_________________________________________________________________

V. Күтілетін нәтиже блогы

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№ 9 сабақ

Тақырыбы:
	• Бақылау жұмысы. 1 - тоқсан.
Күтілетін нәтиже:
• 1 - тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіру.
• Ақпарат түрлерін және өлшем бірліктерін айырып тану.
• Пернетақта жайлы білімдерін пайдаланып, пернелердің рөлін және олардың комбинацияларының сырын ашып білу.
• Компьютерді пайдалану сызбанұсқасын сызады. • Берілген компьютерді пайдалану тізбегіндегі қатені анықтау.
• Бақылау жұмысына байланысты интеллектуалдық тренинг блогы орындалмау.
• Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасау.
Үй тапсырмасы:
	· Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы ü Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
	· Бонус - балл тапсырмасы Келесі мәтіндегі қателерді тауып, орынына дұрыс сөздерді қойп жаз. ü Менің түсінігім бойынша Операциялық жүйе компьютерлерді сөндіргенде барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа. Windows - ты мен үй деп аудардым. UNIX программасы бойынша тек мен өзім ғана жұмыс істей аламын.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. Ақпарат блогы

Тақырып жоспары:

1. Ақпарат және оның түрлері.

2. Компьютер және оның құрылғылары.

3. Ақпараттық қамтамасыз ету.

4. Операциялық жүйе.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Ақпарат

«Ақпарат» сөзі латынша түсіндіру, баяндау, мәлімет деген мағынаны білдіретін informatio сөзінен шыққан.

3 - слайд Ақпараттың түрлері

Мәтін, сурет, сызба
Жарық немесе дыбыс сигналдары
Радиотолқындар
Электр және нерв импульстері
Магниттік жазбалар
Ымдау, қимылдау түрлері
Иіс және дәм сезімдері
Организм қасиеттері мен белгілерін есте сақтап, ұрпақ бойынша таратып отыратын хромосомалар, т. б.

4 - слайд Ақпаратты өңдеу кезеңдері:

v Қабылдау

v Есте сақтау

v Түрлендіру

v Тасымалдау (жіберу)

5 - слайд Ақпарат саны (мөлшері, көлемі)

ü Ақпарат саны – ақпарат қабылданған кезде жойылған белгісіздіктің мөлшерін көрсететін ақпараттың санмен берілген сипаттамасы.

6 - слайд Ақпараттың санын (мөлшері) анықтаудың 3 түрлі әдісі бар:

7 - слайд

Компьютер (ағылш . computer — «есептегіш») — есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина.

8 - слайд Компьютердің негізгі құрылғылары:

9 - слайд Программалық қамтамасыз ету

Программалық қамтамасыз ету - компьютерде белгілі командаларды орындауға арналған программалар жиынтығы.

10 - слайд

11 - слайд Пернетақта дегеніміз не?

12 - слайд Операциялық жүйе дегеніміз не?

Операциялық жүйе (ОЖ) - бұл компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.

13 - слайд Файлдық жүйе мен аппараттық құралдарды басқарудағы ОЖ - нің негізгі тәсілдері:

• Диалогтық қоршаулар

• Драйверлер

• Утилиттер

іі. Логикалық тапсырмалар блогы

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпарат және оның түрлері.

Компьютер және оның құрылғылары.

Ақпараттық қамтамасыз ету.

Операциялық жүйе.

ііі. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?

_____________________________________________________________________

2. Windows ОЖ - нің негізгі басқару элементтері қандай?

_____________________________________________________________________

3. Адам ақпаратты пішімдер түрінде қабылдайды. Олар нешеге бөлінеді?

_____________________________________________________________________

4. Таңбалы ақпаратқа қандай ақпарат жатады?

_____________________________________________________________________

5. 1 Мбайтта қанша бит бар?

_____________________________________________________________________

6. Ақпараттық процесстер дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

7. Операциялық жүйені басқарудың қандай тәсілдері бар?

_____________________________________________________________________

8. Информативтілік дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

9. Ең көп тараған пернетақта түрін атаңыз.

_____________________________________________________________________

10. 1 бит дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

11. Ақпарат санын (мөлшерін) анықтаудың қанша және қандай жолары бар?

_____________________________________________________________________

12. Пиктограмма немесе жарлық дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

13. Операциялық жүйе қандай қызмет атқарады?

_____________________________________________________________________

14. 1 Кбайтта қанша бит бар?

_____________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Күрделі операцияларды тез орындау үшін пернетақтадағы қандай пернелер тобын қолданасың?

a) Функционалды пернелер

b) Меңзерді экран бетінде басқару пернелері

c) Символдық пернелер

2. Бұл пернені бір рет басса, бас (үлкен) әріптер енгізіледі, тағы бір рет басса,қайта кіші әріптер енгізіледі. Қандай перне?

a) ENTER

b) CTRL

c) ALT

d) SHIFT

e) NumLock

3. Компьютерде белгілі командаларды орындауға арналған программалар жиынтығы қалай аталады?

a) Программа

b) Программалық қамтамасыз ету

c) Қолданбалы жүйелік программалар

4. Тышқанның оң жақ қосымша батырмасы қай команданы орындайды?

a) Бөліп алу

b) Жанама меню

c) Іске қосу

5. Өзіне ұсынылған программа бойынша есептеулерді жүзеге асыратын және компьютерлерді жалпы басқаратын компьютердің басты бөлігі?

a) Процессор

b) Пернетақта

c) Тышқан

6. Қайсысы компьютердің негізгі құрылғыларына жатпайды?

a) Процессор

b) Монитор

c) Принтер

7. Кесте сызу программалары қандай программалар тобына жатады?

a) Жалпы мақсаттағы программалар

b) Арнайы мақсаттағы программалар

c) Үйретуші программалар

8. Программа тілінде компьютерлік жаңа программалар құрастыруды жеңілдетуге арналған программалар жиынтығы қалай аталады?

a) Жүйелік программалық жабдықтау

b) Қолданбалы жүйелік программалар

c) Программалық жабдықтау системасы

9. Алғашқы Windows операциялық жүйесі қай жылы шықты?

10. Операциялық жүйелердің шығуы бағдарламашыларға қалай әсер етті? Жауабыңды дәлелде.

11. Операциялық жүйенің адамға компьютерді қолданудағы қандай көмегі бар?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Жұмыс істеушінің компьютерді қолдану схемасын сыз.

2. ALT+F4 комбинациясы қандай функцияны атқарады?

a. Көшіру

b. Бос орын тастау

c. Компьютерді қосу

d. Компьютерді өшіру

e. Дұрыс жауабы жоқ

3. 10 пернеден тұратын пернетақта бөлігін атаңыз.

a. Функционалды пернелер

b. Символды пернелер

c. Цифрлы пернелер

d. Басқару пернелері

e. Дұрыс жауабы жоқ

4. Windows операциялық жүйесінің объектілерін ата.

5. Келесі іс әрекеттер тізбегін оқы. Қателерді тауып орнына дұрыс сөздерді қой.

Мен компьютермен жұмыс істегенде алдымен монитор мен сканерді іске қосамын. Тышқанмен әріптерді теремін. Сурет салғым келме, сканерді пайдаланамын. Компьютерге дайын мәтінді қолдан енгізбеу үшін джойстикті қолданамын. Ал мәтінді басып алу үшін терезелерге қағаз саламын. Принтер арқылы әндерді тыңдаймын.

іV. Интеллектуалдық тренинг блогы

Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

V. Күтілетін нәтиже блогы

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№10 сабақ

Тақырыбы:

· Файлдар, бумалар және белгілер

Күтілетін нәтиже:

· Файл, бума, белгішелер жайлы түсінікті тұжырымдау.
· Файл, бума, белгішелердің қызметі мен ерекшелігін түйіндеу.
· Файл, буманы құрып, сақтау амалдарын пайдалана отырып тәжірибеде қолдану.
· Файлды құру және оны сақтау жолдарын анықтап саралау.
· Буманың адам өміріндегі маңызы ұғымын тұтастыру. · Файлды құру жолдарын қайта қарастыру.
· Файл, бума, белгіше ұғымдары жайлы түсінікті қысқаша қайта қарастыру. · Файл құру маңыздылығын ерекшелеу.
	Үй тапсырмасы: Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы 1. Анықтамаларды жаттау. 2. Келесі тапсырманы орындау: Терезеде кез келген атаумен файл құрып, сол файлдың кем дегенде екі түрлі атқа өзгертіп сақта.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

І. АҚПАРАТ АЛМАСУ

Тақырып жоспары:

Файл жайлы түсінік.
Бума дегеніміз не?
Белгішелер туралы түсінік.

Слайдтар

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Файлдар жайлы түсінік

5 - слайд Файлдар дегеніміз не?

Файлдар дегеніміз – мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы немесе бөлігі.

File (ағылшын тілінен аударылғанда) бума, іс қағаздар жинағы, сонымен қатар ақпаратты сақтау деген мағынаны білдіреді.

6 - слайд Файлдың құрылысы

Файл типтерінің кейбір негізгі «құжат ретінде» белгіленулерінің тізімі төменде келтірілген:

q . bmp Paint

q . doc Word WordPad

q . txt Блокнот қолданбасының құжаты

q . wav Фонограф қолданбасының дыбыстық файлы.

q . avi Бейне — клип

q . xls Excel кестелік процессорының құжаты

q . ppt PowerPoint қолданбасының тұсаукесері

7 - слайд Файлдың құрылысы

Файлдың аты мен түрі нүктемен бөлінеді.

Оң бөлік – түрі (типі)

Әр файлдың аты болады.

Сол бөлік - аты

Бұл бөлігі 3 символдан тұрады және оның түрін (типін) анықтайды.

Осы бөліктің ұзындығы

1 — 255 символға

дейін болады.

8 - слайд Файлдың құрылысы

Файл не бағдарлама, не құжат болуы мүмкін

Ø Файлдың типі бойынша компьютер оның бағдарлама немесе құжат екендігін анықтайды.

Ø Егер файлдың типінде .ехе немесе .соm белгілеулері тұрса, онда бұл бағдарлама болғаны. Ал қалған белгілеулері бұлардың бәрін компьютер құжат деп анықтайды.

9 - слайд Файлдар құрылысы

Файлдың аты, түрі, символмен берілген (байт) көлемі, операциялық жүйенің календары мен сағатынан алынып жазылған күні, айы, сағаты файлдың атрибуттары (көрсеткіштері) деп аталады.

10 - слайд 2 - тақырыпша. Бума дегеніміз не?

11 - слайд Бумалар

Бума дегеніміз - аты аталған файлдар тобы.

Ø Windows 98 - дің бумалары каталог рөлін атқарады.

Мысалы: тұрмыстық деңгейде буманы кәдімгі ішіне қағаз беттерін - файлдарды салатын бумалармен салыстыруға болады.

Ø Windows 98 - дегі барлық файлдар, құжаттар мен бағдарламалар бумаларда сақталады.

Ø Бумалардың аты, файлдың аты сияқты оның мазмұнын көрсете алады.

12 - слайд

Жұмыс бумалары

13 - слайд Бума Элементтері

ü Тақырып

ü Мәзір

ü Терезені басқару батырмалары

ü Айналдыру жолағы

ü Құрал саймандар тақтасы

ü Қалып күй жолы.

14 - слайд Бумалар

Буманың пиктограммасы болуы мүмкін.

Бума бос болуы да мүмкін.

! Бумада аты бірдей объектілері болмауы керек.

! Буманың ішіндегісін қарап шығу үшін, тінтуірдің батырмасын онда екі рет басу жеткілікті.

15 - слайд Файлдар мен Бумалар

Файлдар мен Бумалар жиынымен мынадай операциялар жасауға болады:

v Көшіру;

v Таңдалған шарт бойынша реттеу;

v Қолданбалы программалар арқылы мазмұнын қарап, өзгертуге болады.

16 - слайд 3 - тақырыпша. Белгішелер туралы түсінік

17 - слайд Белгішелер

Белгіше дегеніміз(ағылш. icon) – бейнебетте көрінетін және пайдаланушы қандай да бір әрекеттерді жасай алатын нысанды көрсететін кішкене сурет.

Белгішелер тиісті файлдар мен құрылғылардың белгішелері болып табылады, сондықтан оларды үстеу немесе жою бағдарламалар мен файлдардың өздеріне ешқандай әсер етпейді.

18 - слайд Белгішелер

Қызметі:

Әмірлерді еске сақтамастан н/е оларды пернетақтадан терместен компьютердің белгілі бір әрекеттерін басқаруға мүмкіндік береді.
Оларды компьютерде сақталған файлдар мен бағдарламаларға есік ашатын порталдар ретінде қарастыруға болады.
Белгішелер бағдарламаларды, файлдарды, қалталарды, дискілерді, веб - беттер мен басып шығарғыштарды ашуға мүмкіндік береді.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Файлдар дегеніміз не ?

Бума дегеніміз не?

Белгіше дегеніміз не?

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Файл дегеніміз не?
Файл типтерін ата.
Бума дегеніміз не?Бума түрлерін ата.
Компьютерде бума құру әдістерін көрсет.
Белгіше дегеніміз не? Белгішенің қызметін ата.
Буманың бос болуы мүмкін бе, әлде жоқ па?
Файл сөзінің ағылшынша аудармасы қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Файлдың аты мен түрі нүктемен бөлінеді.Олай болса mydream.txt құжатының сипаттап беріңіз. Сондай файлды құрып, құрылған файлдың түрін басқа типті файлға өзгерт.

2. Кез келген құжатты Power Point түрінде қолдану үшін файлды сәйкес атаумен жазыңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Терезеде кез келген атаумен жаңа файлды ашып ішіне кез келген екі сурет көшіріп сақта. Енді файл атын өзгерт те, ішінен тағы файл ашып сақта. Не байқадың? Байқағаныңды қысқашы әңгімелеп бер.

іV. шығармашылық әрекет

· Топтық жұмыс

1 - топқа: Файл, бума, белгіше арасындағы тығыз байланысқа мысал келтір. Осы үшеуін қатыстырып, топ арасында кішкене көрініс ұйымдастыр.

2 - топқа:Файл, оның ішінде файл, тағы сол сияқты тәртіппен жасалған файлды құр.

3 - топқа:Буманы қандай жағдайда адам қатты керек етеді деп ойлайсың?

V. бағамдау - бағалау

· Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№11 сабақ

Тақырыбы:

Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

Күтілетін нәтиже:

• Бумалар мен белгішелерді жасау жолдарын таниды. Бумалар мен белгішелердің атын өзгертуді білу.

• Бумалар мен белгішелерге қолданылатын іс - әрекеттерді болжау. Жаңа бума мен белгіше жасаудағы командаларды түсіну.

• Адам компьютерде түрлі операция жасай отырып бума мен белгішенің құрылымын анықтау. Пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланысты анықтау.

•Бумалар мен белгішелерге қолданылатын іс - әрекеттерді салыстыру. Бумалар мен белгішелерді құру жолдарын қарастыру.

•Бумалар мен белгішелерді жасай білудің адам өміріндегі маңызын түйіндеу.

•Бумалар мен белгішелерді жасау жолдарының арасындағы айырмашылықты түсіну. Командалардың белгіленген ретпен сәйкес жасалуының маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Бумалар мен белгішелерді жасау жолдарын жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Бума мен белгішені құру жолдары.

2. Бумалар мен белгішелердің атын қалай өзгертсе болады?

3. Бумалар мен белгішелерге қолданатын операциялар.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Бума мен белгішені құру жолдары.

5 - слайд

Терезеде жаңа бума құру:

• Буманы Файл→Құру→Бума командасын құрады. Мұны орындағаннан кейін осы терезенің бумалары мен файлдарының тізімінің соңында жаңа бума белгішесі болады.Буманың атын оны құрғаннан кейін бірден енгізуге болады.Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде «Жаңа Файл» аты меншіктеледі.

6 - слайд

7 - слайд

8 - слайд Жұмыс үстелінде жаңа бума құру:

• Жұмыс үстелінің жаңа буманы орналастырмақшы болған жерінде тінтуірдің оң жақ батырмасын басу - контексті меню пайда болады. Создать→Папка командасын орындау. Жұмыс үстелінде бума белгішесі пайда болады. Буманың атын енгізіп,енгізу пернесін басамыз.

9 - слайд

10 - слайд Белгішелерді құрудың жолдары:

• Бірінші жолы:

Таңбашаны орындайтын объектісі бар қапшықты ашыңдар.

Тінтуірдің нұсқағышын керек объектіге апарып,онда тінтуірдің оң жақ батырмасын шерту.

Пайда болған динамикалық менюден Создать ярлык командасын таңдау.

• Екінші жолы:

Таңдаған белгішеде тінтуірдің оң жақ батырмасын шерту.

Пайда болған динамикалық менюден Создать ярлык командасын таңдау. Windows таңбашаны объектінің өзі орналасқан қапшықта жасайды.

Жаңа ғана жасалған таңбашаны қажетті орынға жылжыту.

11 - слайд

12 - слайд 2 - тақырыпша. Бумалар мен белгішелердің атын қалай өзгертсе болады?

13 - слайд Бумалардың, белгішелердің аттарын өзгертудің бірнеше әдістері бар:

1. Объектіні белгілеп тышқанның оң батырмасын басу, қосымша менюден Атын өзгерту командасын орындау

2. Объектіні белгілеп оның атында тышқанның батырмасын шерту, жаңа ат жазу

3. Объектіні белгілеп Ғ2 пернесін басу, жаңа ат жазу

14 - слайд

15 - слайд 3 - тақырыпша. Бумалар мен белгішелерге қолданатын операциялар

16 - слайд Бумалар мен белгішелерді жылжыту:

1. Бірінші Правка менюінің Көшіру (Копировать), Қию (Вырезать) деп аталатын командаларын пайдаланамыз.

2. Бұл командаларды пайдаланғанда, ақпарат алдымен алмасу буферіне орналастырылады.

Алмасу буфері –жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі. Алмасу буферін пайдалану үшін, алдымен деректерді оған орналастырып (сақтап) қояды да, содан кейін одан алып қажетті құжатқа кірістіреді. Оны қиып алып кірістіру немесе көшіріп алып кірістіру процедурасы деп атайды.

Көшіру деп алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың Алмасу буферіне осы деректердің көшірмесі түрінде орналастырылуын айтады.

Қиып алу деп алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың берілген құжаттан алынып, алмасу буферіне орналастырылуын айтады.

Кірістіру деп қазіргі кезде алмасу буферінде бар ақпараттарды құжаттың қажетті жеріне кірістіруді айтады.

17 - слайд

Көшіру Қиып алу және Кірістіру командаларын

пернетақтаның көмегімен объектілерді көшіру үшін Ctrl+C,

қиып алу үшін Ctrl+X, қажетті орынға кірістіру үшін Ctrl+V

пернелерін басып шақыруға болады.

18 - слайд Бумалар мен белгішелерді жою жолдары:

1.Объектіні белгілеп, Delete пернесін басу

2.Белгіленген объектіде тышқанның оң батырмасын басып, қосымша менюден Файл командасын басу

3. Белгіленген объектіде тышқанның оң батырмасын басып, қосымша менюден Файл - Удалить командасын басу

4.Объектіні немесе объектілер тобын белгілеп, тышқанның сол батырмасын басып тұру арқылы Себет (Корзина) белгішесіне апару

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Бума мен белгішені құру жолдары.?

Бумалар мен белгішелердің атын қалай өзгертсе болады?

Бумалар мен белгішелерге қолданатын операциялар.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Бума мен белгіше дегеніміз не?

2. Бумаларды жасаудың қандай жолдары бар?

3. Белгішені жасауға болатын бір жолын айт.

4. Бума мен белгішенің атын ауыстыруға болатын қанша әдіс бар?

5. Объектіні белгілеп Ғ2 пернесін басу арқылы қандай операция орындалады?

6. Алмасу буфері дегеніміз не?

ІІ деңгей тапсырмалары

3. Бір - біріне сәйкес термин мен анықтаманы тап. Бірінші бағанды екінші бағанмен байланыстыр.

жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі	Қиып алу
алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың Алмасу буферіне осы деректердің көшірмесі түрінде орналастырылуы	Себет
объектіні белгілеп оның атында тышқанның батырмасын шерту	Алмасу буфері
алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың берілген құжаттан алынып, алмасу буферіне орналастырылуы	Көшіру
объектіні немесе объектілер тобын белгілеп, тышқанның сол батырмасын басып тұру арқылы жою үшін апаратын белгіше	Жаңа ат жазу

IІІ деңгей тапсырмалары

Бос қалған нүктелердің орнын толтыр.

1. Буманы Файл→....... →Бума командасын құрады.

2. ....... деп қазіргі кезде алмасу буферінде бар ақпараттарды құжаттың қажетті жеріне кірістіруді айтады.

3. Құру→Бума комадасын орындау кезінде ....... үстелінде бума белгішесі пайда болады.

4. Бумалар мен белгішелерді жылжыту үшін бірінші ....... менюінің Көшіру (Копировать), Қию (Вырезать) деп аталатын командаларын пайдаланамыз.

5. Пернетақтаның көмегімен объектілерді ....... үшін Ctrl+C, ....... үшін Ctrl+X, қажетті орынға ....... үшін Ctrl+V пернелерін басып шақыруға болады

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Пернетақтамен бумалар мен белгішелерді жылжытуға мүмкін басқа пернелердің комбинациясына мысал келтір.

2 - топқа: Бумалар мен белгішелерге орындауға болатын басқа қандай операциялар бар (мысал келтір).

3 - топқа: Операциялық жүйенің объектілерінің жарлықтарын білудің маңызы қандай?

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№ 12 сабақ

Тақырыбы:

• Объектілерді іздеу, объектілерді көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою.

Күтілетін нәтиже:

• Объект ұғымын тану.

• Компьютерде объектілерді іздеу жолдарын білу.

• Объектілерді іздеу, көшірмелеу, орын ауыстыру және жою жолдарын тану.

• Көшірмелеу, табу, жою, орын ауыстыру амалдарының жолын түсіну.

• Мәлімет көзі мен қабылдаушысын тану.

• Объектіні іздеу, көшірмелеу және орын ауыстыру амалдарын қолданады.

• Алмасу буфері не екенін түсінуге әрекет ету.

• Барлық осы амалдардың арасындағы байланысты (ретін) анықтау.

• Орын ауыстыру мен көшірмелеуді салыстыру.

• Көшірмелеу мен орын ауыстыруды қиыстыру.

• Көшірмелеу мен жоюды ерекшелеу.

• Алмасу буфері арқылы және Алмасу буферінің көмегісіз көшірмелерді қарсы қойып салыстыру.

Үй тапсырмасы:
	Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы: • Анықтамаларды жаттау. • Келесі сабаққа Алмасу буфері жайлы көбірек мәлімет жинап, не үшін қолданылатынын табу.
Бонус - балл тапсырмасы:
	Алмасу буфері дегенді қалай түсінесің? Алмасу буферіндегі мәлімет қанша уақытқа дейін сонда тұрады деп ойлайсың?

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Объект. Объектілерді іздеу.

2. Объектілерді көшірмелеу мен орындарын ауыстыру.

3. Мәлімет көзі мен қабылдаушысы.

4. Windows алмасу буфері.

5. Windows алмасу буфері көмегімен көшірмелеу және орын ауыстыру.

6. Объектіні жою.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Күтілетін нәтиже

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Объект. Объектілерді іздеу.

5 - слайд Объект

Объект дегеніміз – белгілі бір қасиеттері бар ақпарат жиынтығы.

Объектінің мысалдары: файлдар, бумалар, құжат, т. б.

6 - слайд Объектілерді іздеу

Windows - та Табу деген арнайы нұсқау бар. Оны басты меню арқылы ашуға болады, яғни Пуск —> Табу —> Файлдар мен бумалар немесе Менің компьютерім /Пуск —> Табу функциялары басылады.

7 - слайд 2 - тақырыпша. Объектілерді көшірмелеу мен орындарын ауыстыру.

8 - слайд Объектілерді көшірмелеу мен орындарын ауыстыру

• Объектіні көшірмелеу деп объектінің дәл бастапқыдай нұсқасын басқа жерде де сақтап қою болып табылады.

• Ал оның орнын ауыстырған кезде, бастапқы орнында объектінің өзі қалмайды, яғни басқа орынға көшеді.

9 - слайд Объектілерді көшірмелеу мен орындарын ауыстыру

• Алдымен сол объект орналасқан буманы (мәлімет көзін) ашып, экранның оң жағына қою керек.

• Кейін қабылдаушы буманы тауып қою керек, бірақ ашудың керегі жоқ.

• Соңында объектті оң жақтағы терезеден қабылдаушы бумаға меңзермен апарады. объекттің түсі өзгерген кезде оны жіберуге болады.

10 - слайд

• Егер қабылдаушы бума мен мәлімет көзі бір дискте орналасса, онда объектінің орны ауысады, ал екі түрлі дискте болса, көшірмеленеді.

• Егер қабылдаушы бума мен мәлімет көзі екі түрлі дискте орналасса, бірақ объекттің орнын ауыстыру керек болса, онда оны қиып алып, қабылдаушыға қоямыз. Бұл алмасу буфері көмегімен орындалады.

11 - слайд 3 - тақырыпша. Мәлімет көзі мен қабылдаушысы.

12 - слайд Мәлімет көзі мен қабылдаушысы

• Көшірмелеу жасалатын объектінің орналасқан бумасы мәлімет көзі болып табылады.

• Ал көшіргеннен кейін қойылатын бума қабылдаушы деп аталады.

• Көшірмелерді меңзердің көмегімен объектіні ұстап тұрып мәлімет көзінен қабылдаушыға апару арқылы орындалады.

13 - слайд 4 - тақырыпша. Windows алмасу буфері.

14 - слайд Windows алмасу буфері

Алмасу буфері дегеніміз – ақпараттың уақытша орналасатын орны. Ол компьютердің жадында сақталғандықтан компьютерді өшіргенде жоғалады.

15 - слайд Windows алмасу буфері

Оның ішінде бумалар, файлдар, мәтін бөліктері мен суреттерді сақтауға болады.

Бұл жады оған жазылған уақытша ақпаратты басқа объектке қоюға мүмкіндік береді, яғни мәлімет бұнда мәлімет көзінен алып, бірақ қабылдаушыға салынбай тұрған кезде сақталады.

16 - слайд 5 - тақырыпша. Windows алмасу буфері көмегімен көшірмелеу және орын ауыстыру.

17 - слайд Алмасу буфері көмегімен көшірмелеу және орнын ауыстыру

• Объектті Ctrl + C пернелерін басып буферге көшірмелейміз, ал Ctrl + X пернелерінің көмегімен буферге қиып аламыз.

• Ctrl + Z пернелері арқылы буферден қабылдаушы бумаға қоямыз.

18 - слайд 6 - тақырыпша. Объектіні жою.

19 - слайд Объектіні жою

Объектіні жоюдың бірнеше жолы бар:

Қарапайым жол:

Файл – Жою командасы көмегімен жою. Егер бір де бір объект белгіленіп тұрмаса, онда ешнәрсе өшірілмейді. Сол үшін алдымен объектті басу керек

20 - слайд

Жоюдың тағы бір жолы – объектінің үстін тінтуірдің оң жағымен басып, өшіру пунктін таңдау.

Ең ыңғайлы жоюдың жолы – объектті таңдап, Delete пернесін басу.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Home, End, Page Up, Page Down батырмаларының атқаратын қызметтері жайлы айтып бер

Мәтіндегі тікбұрышты блокты ерекшелеу үшін не істеу керек?

Мәтіннің үзіндісін тышқан арқылы қалай ерекшелейді?

Home – Меңзерді жолдың басына апару;

End – Меңзерді жолдың аяғына апару;

Page up – Меңзерді алдыңғы бетке апару;

Page down – Меңзерді кейінгі бетке апару.

Ерекшелену керек бөліктің басына меңзерді апарып, тышқанның сол жақ батырмасы мен Alt батырмасын қатар басып аяғына апару арқылы.

Тышқанның сол жақ батырмасын баса отырып, меңзерді сол үзінді бойымен жүргізу арқылы.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Объект дегеніміз не?
Объектілерді іздеудің қандай және қанша жолы болады?
Объектті көшірмелеу деп нені атаймыз?
Көшірмелеудің орын ауыстырудан қандай айырмашылығы бар?
Мәлімет көзі дегеніміз не?
Қабылдағыш деп нені атаймыз?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Қабылдауыш пен мәлімет көзі бір дискіде орналасса, ал сіз меңзермен буманы бір терезеден (мәлімет көзінен) қабылдауыш терезесіне апарғанда не болады?

a. Бума көшіріледі;

b. Буманың орны ауысады;

c. Бума өз орнында қалады;

d. Бума алмасу буферінде сақталып тұрады.

2. Компьютердегі екі түрлі дисктің ішінде тұрған бумалардың біреуінен екіншісіне файлды апарғанда не болады?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Ctrl + C, Ctrl + X, Ctrl + V пернелер комбинациялары басылғанда объекттің орналасқан жерлерін рет - ретімен жаз. Мысалы, Ctrl + C пернелерін баспай тұрғанда объект мәлімет көзінде орналасады.

2. Файлдың орнын ауыстыру мен оны көшірмелеудің айырмашылығы неде?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Компьютерде файлдың орнын ауыстыру үшін жасалатын әрекеттердің ретін жаз.

2 - топқа: Компьютерде файлды көшірмелеу үшін жасалатын әрекеттердің ретін жаз.

3 - топқа:Тышқан арқылы ғана орындалатын көшірілудің жолын сипатта.

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

13 сабақ

Тақырыбы:

• Ақпаратты жазу және оқу.Ақпаратты тасымалдаушылар.

Күтілетін нәтиже:

· Ақпарат тасымалдаушысын анықтау.

· Ақпарат тасымалдаушыларының ерекшеліктерін түсіну.

· Ақпарат тасымалдаушылардың анықтамасын мысалдарда қолдану.

· Ертедегі ақпарат тасымалдаушылары мен қазіргі заманғы ақпарат тасымалдаушыларының байланысын анықтау.

· CD - R мен CD - RW - ны салыстыру.

· Ақпарат тасымалдаушылардың қызметін түсіндіру.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Ақпарат тасымалдаушыға мысал келтір.

• Бонус - балл тапсырмасы

1. Кестені толтыр:

аты	ерекшелігі	сыйымдылығы

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Ақпаратты жазу және оқу.

2. Ақпарат тасымалдаушылардың даму тарихы.

3. Ақпарат тасымалдаушылардың түрлері.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Ақпаратты жазу және оқу

5 - слайд Ақпаратты жазу және оқу

Ақпараттарды ақпарат тасымалдаушыларына жазуға және ақпарат тасымалдаушы арқылы оқуға болады.

Мысалы, CD - RW ақпаратты жазуға және оқуға мүмкіншілік береді, ал CD - R тек оқуға ғана арналған.

Ақпаратты ақпарат тасымалдаушыларға жазу әр - түрлі әдістермен жүргізіледі,ол ақпарат тасымалдаушының түріне байланысты.

6 - слайд Ақпаратты тасымалдаушылар

Ақпарат тасымалдаушылар деп мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды атаймыз. Оларды компьютердің сыртқы жады деп те атайды.

арапр

7 - слайд Ақпарат тасымалдаушы

Қар ақпарат тасымалдаушы болып есептеледі, егер бала онымен жүріп өтіп, артынан із қалдырған болса. Бірақ ол жаңадан қар жауғанға дейін ғана ақпарат тасымалдаушы бола алады.

8 - слайд 2 - тақырыпша. Ақпарат тасымалдаушылардың даму тарихы

9 - слайд Ақпарат тасымалдаушылардың даму тарихы

10 - слайд 3 - тақырыпша. Ақпарат тасымалдаушылардың түрлері

11 - слайд Магнитті дискілер

Магниттік диск (ағылш . magnetic disk) — жалпақ дөңгелек табақша немесе диск түрінде жасалып, мәліметтер сақтау үшін беті магниттік қабықшамен қапталған металл немесе шыны пластина. Олардың иілгіш және қатты етіп жасалған түрлері бар.

12 - слайд Қатқыл диск

Қатқыл диск немесе винчестер(ағылш. Hard Disk Drive) - магнитті жазбаның ұстанымында негізделген есте сақтау құрылғысы.

• Жазу және оқу уақыты – 133 МБ/сек.

• Сыйымдылығы – 10 - 320 ГБ.

• Өлшемі - 3,5 - 4,5 дюйм.

13 - слайд Иілгіш диск

Иілгіш дискілер(ағылш . floppy disk) - магниттік қабыршағы бар иілгіш диск түрінде жасалған компьютердің алмалы - салмалы сыртқы сақтаушы құрылғысы.

• Жазу және оқу уақыты – 40кБ/сек.

• Сыйымдылығы – 1,2 - 1,44 MБ.

• Өлшемі - 3,5 - 5,25 дюйм.

14 - слайд Лазерлік дискілер

Лазерлік диск (ағылш. optical disk) — мәліметтерді жазу және оқуды лазерлік сөйлеу арқылы орындауға арналған диск. Мұнда ақпаратты өшіру және өзгерту ескерілмеген.

15 - слайд CD - R және CD - RW

CD - R және CD - RW – тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушысы.

CD - RW - дың CD - R - дан басты айырмашылығы :

CD - RW - ға ақпараттарды бірнеше рет жазуға болады.

• Жазу және оқу уақыты – 7,8 МБ/сек.

• Сыйымдылығы – 650 - 700 MБ.

• Өлшемі – 3,1 - 4,7 дюйм.

16 - слайд DVD - R және DVD - RW

DVD - R және DVD - RW – тек оқуға арналған графикалық ақпараттарды сақтауға арналған лазерлік диск.

• Жазу және оқу уақыты – 4,7 ГБ/сек.

• Сыйымдылығы – 4,7 - 17 ГБ.

• Өлшемі – 3,1 - 4,7 дюйм.

17 - слайд Флеш – жадтар

Флеш - жадтар – жеңіл қораппен қапталған микросхема.

• Жазу және оқу уақыты – 4000 – 5300 MБ/сек.

• Сыйымдылығы – 1 ГБ жоғары

• Өлшемі – 1 - 2 дюйм.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпарат тасымалдаушысы дегеніміз не? Мысал келтір.

Ақпарат тасымалдаушыларының қандай түрлерін білесің?

Ақпарат тасымалдаушыларының ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін ата.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Ақпарат тасымалдаушысы дегеніміз не?
Ақпарат тасымалдаушыларын басқаша қалай атаймыз?
Магниттік дискілерінің қанша түрі бар?
Магниттік қабыршағы бар иілгіш диск түрінде жасалған компьютердің сыртқы сақтаушы құрылғысын ата.
Лазерлік дискілер дегеніміз не?
Магниттік дискілерге нелер жатады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Егер аспанда ракета ұшып бара жатқан болса қайсысы ақпарат тасымалдаушы болып есептеледі? Неге?

2. Қазіргі заманғы ақпарат тасымалдаушыларының ертедегі ақпарат тасымалдаушылардың (кітап) басты кемшілігі неде деп ойлайсың?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. CD - R - дың CD - RW - дан басты айырмашылығы неде?

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Егер ақпарат тасымалдаушыларын уақытша және ұзақ уақытқа деп бөлер болсақ, онда уақытша ақпарат тасымалдаушыларына және ұзақ уақыттық ақпарат тасымалдаушыларына не жатқызар едің?

2 - топқа: Ақпарат тасымалдаушылардың таму тарихына қарай отырып ақпаратты енгізу құралдарының даму тарихының схемасын сыз.

3 - топқа: Адам ақпарат тасымалдаушы бола ала ма? Адамның ақпарат қабылдаушы мүшесін, ақпаратты сақтау және ақпаратты оқу мүшелерін ата.

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

№14 сабақ

Тақырыбы:

Қарапайым графикалық редакторы.Суретті ашу және сақтау.

Күтілетін нәтиже:

· Қарапайым графикалық редактордың ұғымын анықтау. Paint графикалық редакторын тану.

· Paint графикалық редакторының мүмкіндіктерін білу.
Paint графикалық редакторын жұмыс істеу жүйесін білу.

· Орындаушы Paint графикалық редакторын қолдану әдісін меңгеру. Paint графикалық редакторын орындаушы ретіндегі сипаттамаларын көрсету.

· Paint графикалық редакторын ашу және сақтау төсілдерін талдау.

· Қарапайым графикалық редакторды қолданудың адам өміріндегі көмегін көрсету.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Қарапайым графикалық редакторын құрылымын жаттау

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Графикалық редактор дегеніміз не?

2. Paint қарапайым графикалық редакторы.

3. Paint графикалық редакторының құрылымы.

4. Paint - ті ашу және сақтау жолдары.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Графикалық редактор дегеніміз не?

5 - слайд Графикалық редактор

Графикалық редактор - графикалық бейне түріндегі суреттерді салуға және оларды өңдеуге арналған арнайы бағыттағы программа.

Графикалық редактор:

· Нүктелік (растрлық)

· Векторлық

Нүктелік графикалық редакторларда кез келген сурет пиксельдер деп аталатын нүктелерден тұратын кішкене бейнелер (мозаика) арқылы салынады, ал нүктелердің әрқайсысы түрлі түске бояла алады.

6 - слайд 2 - тақырыпша. Paint қарапайым графикалық редакторы.

7 - слайд

Paint (Paintbrush) - Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор. Paint өзінің мүмкіндіктері жағынан профессионалды графикалық редакторлардан біршама төмендеу болғанымен ол едәуір күрделі, әрі тартымды, түрлі - түсті және ақ - қара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкіндік береді.

8 - слайд

9 - слайд Paint программасының мүмкіндіктері:

Paint программасы графикалық бейнелерді құруға және оны өңдеуге мүмкіндік береді. Бұл программа көмегімен қарапайым сурет секілді өнер туындылары болып табылатын суреттерді де салуға болады.

Paint программасында Windows - тің басқа қосымшаларындағы дайын суреттерді немесе сканер көмегімен алынған салуға қиын бейнелерді көшіріп алып, оны қою арқылы да сурет салуға болады

10 - слайд 3 - тақырыпша. Paint қарапайым графикалық редакторы.

11 - слайд

Paint программасын іске қосу Paint графикалық редакторын іске қосу үшін келесі әрекеттерді орындау керек:

1. Іске қосу батырмасын шерту.

2. Бас мәзірден Программалар командасын таңдау.

3. Пайда болған мәзірден Стандартты командасын таңдаңыз.

4. Келесі пайда болған қосымша мәзірден Графикалық редактор Paint командасын таңдаңыз.

Алдағы уақытта кез - келген қосымшаны іске қосу үшін орындалатын мұндай әрекеттің тізімін келесі түрде жазамыз:

Іске қосу – Программалар – Стандартты – Графикалық редактор Paint

12 - слайд

13 - слайд

Командалар орындалғаннан кейін экранға PAINT графикалық редакторының терезесі шығады.
PAINT графикалық редакторының терезесінің ең жоғарғы бөлігі ол тақырып жолы деп аталады.
Тақырып жолының оң жақ бұрышында терезені жабу, жаю немесе қалпына келтіру және терезені жыймалау батырмасы орналасқан
Келесі жол меню қатары деп аталады. Бұл меню қатары Файл, Правка, Вид, Рисунок, Палитра, Справка командаларынан тұрады.

14 - слайд

Терезенің үлкен бөлігін бос кеңістік – сурет салу алаңы алады.
Оның сол жағында белгішелер тобы – құралдар жиыны орналасқан.
Терезенің төменгі жағында түстер палитрасы. Paint - та бір уақытта екі түспен сурет салуға болады: қалам түсімен (негізгі) және фон түсімен (мұнан былай оны фондық деп атаймыз). Палитраның сол жақ шетінде бірі екіншісінің ішіне орналасқан кішкене екі төртбұрыш тұр, осылардың үстіңгісі - негізгі түсті, ал астыңғы - фондық түстерді көрсетеді.

15 - слайд 4 - тақырыпша.Paint - ті ашу және сақтау жолдары.

16 - слайд

• Paint графикалық редакторының меню қатары Файл, Түзету, Түр, Сурет, Палитра, Анықтамалық командаларынан тұрады. Файл менюі – Құру, Ашу, Сақтау, Файлдар тізімі, Шығу командаларын орындау мүмкіндігін береді. Яғни, бұл меню командаларының көмегімен салынған суретті сақтау, сақталынған файлды ашу, басқа атпен сақтау болады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Графикалық редактор дегеніміз не?

Paint қарапайым графикалық редакторы.

Paint графикалық редакторының құрылымы.

Paint - ті ашу және сақтау жолдары.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Графикалық редактор дегеніміз не?

2. Оның қандай түрлері бар?

3. Графикалық редакторының мүмкіндіктері?

4. Paint - ті іске қосу жолы?

5. Түстер палитрасы дегеніміз не?

6. Paint - тің құрылымын ата.

7. Paint - ті сақтау жолы қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Мына бос жәшіктердің тиісті атауын көрсет.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Мына берілген сұрақтарға жауап анықтаңыз.

Палитраның міндеті қандай?	Сұрақтарға жауап бер	Қандай түстер үнсіз келісім бойынша орнатылады?

Бейнелеу түсін қалай таңдауға болады?		Фон түсін қалай таңдауға болады?

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Paint терезесінің құрылымын еске түсіріп, терезесін салып шығындар.

2 - топқа: Суретті сақтау үшін және сақталған суретті ашу үшін қандай командаларды орындаймыз?(салынған Paint терезесін қолданыңдар)

3 - топқа: Графикалық редакторды іске қосу жолын көсетіндер және ол үшін неше әрекет жасалатынын айтыңдар.

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№ 15 сабақ

Тақырыбы:
	• Бақылау жұмысы. 2 - тоқсан.
Күтілетін нәтиже:
• 2 - тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіру.
• Файлдар, бумалар мен белгішелерді айырып тану.
• Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою жолдарын үйрену. Ақпаратты қалай жазу және санау керек екенін түсіну.
• Қарапайым графикалық редакторында суретті ашу мен қалай сақтауды үйрену. Ақпаратты тасымалдаушыларын талдап, ажырата білу.
• Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасау.
Үй тапсырмасы:
	· Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы ü Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
	· Бонус - балл тапсырмасы Келесі мәтіндегі қателерді тауып, орнына дұрыс сөздерді қойып жаз. ü Windows дегеніміз – мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы немесе бөлігі. Windows - та Құру деген арнайы нұсқау бар. Оны басты меню арқылы ашуға болады. Көшірмелеу жасалатын объектінің орналасқан бумасы жарлық болып табылады.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. Ақпарат блогы

Тақырып жоспары:

1.Файлдар, бумалар және белгішелер

2.Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

3.Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою

4.Ақпаратты жазу және санау, ақпаратты тасымалдаушылар

5.Қарапайым графикалық редакторы, суретті ашу және сақтау

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Файлдар, бумалар және белгішелер

5 - слайд Файлдар дегеніміз не?

• Файлдар дегеніміз – мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы немесе бөлігі.

• File(ағылшын тілінен аударылғанда) бума, іс қағаздар жинағы, сонымен қатар ақпаратты сақтау деген мағынаны білдіреді.

•

6 – слайд

2 - тақырыпша. Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

7 - слайд Терезеде жаңа бума құру:

8 - слайд Бумалар мен белгішелерді жылжыту:

1. Бірінші Правка менюінің Көшіру (Копировать), Қию (Вырезать) деп аталатын командаларын пайдаланамыз.

2. Бұл командаларды пайдаланғанда, ақпарат алдымен алмасу буферіне орналастырылады.

Кірістіру деп қазіргі кезде алмасу буферінде бар ақпараттарды құжатты қажетті жеріне кірістіруді айтады.

9 – слайд

3 - тақырыпша. Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою

10 - слайд Объектілерді іздеу

Windows - та Табу деген арнайы нұсқау бар. Оны басты меню арқылы ашуға болады, яғни

Пуск Табу Файлдар мен бумалар

Немесе

Менің компьютерім / Пуск Табу функциялары басылады.

11 - слайд Мәлімет көзі мен Қабылдаушысы

• Көшірмелеу жасалатын объектінің орналасқан бумасы мәлімет көзі болып табылады.

• Ал көшіргеннен кейін қойылатын бума қабылдаушы деп аталады.

• Көшірмелеуді меңзердің көмегімен объектіні ұстап тұрып мәлімет көзінен қабылдаушыға апару арқылы орындалады.

12 - слайд 4 - тақырыпша.Ақпаратты жазу және санау, ақпаратты тасымалдаушылар

13 - слайд Ақпарат тасымалдаушылар

• Ақпарат тасымалдаушылар деп мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды атаймыз.

• Оларды компьютердің сыртқы жады деп те атайды.

14 - слайд CD - R және CD - RW

• CD - R және CD - RW – тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушысы.

• CD - RW - дың CD - R - дан басты айырмашылығы :

• CD - RW - ға ақпараттарды бірнеше рет жазуға болады.

• Жазу және оқу уақыты – 7,8 МБ/сек.

• Сыйымдылығы – 650 - 700 MБ.

• Өлшемі – 3,1 - 4,7 дюйм.

15 - слайд 4 - тақырыпша. Қарапайым графикалық редакторы, суретті ашу және сақтау

16 - слайд Графикалық редактор

Графикалық редактор:

Нүктелік (растрлық)
Векторлық

Нүктелік графикалық редакторларды кез келген сурет пиксельдер деп аталатын нүктелерден тұратын кішкене бейнелер (мозаика) арқылы салынады, ал нүктелердің әрқайсысы түрлі түске бояла алады.

17 - слайд

• Paint (Paintbrush) - Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор. Paint өзінің мүмкіндіктері жағынан профессионалды графикалық редакторлардан біршама төмендеу болғанымен ол едәуір күрделі, әрі тартымды, түрлі - түсті және ақ - қара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкіндік береді.

18 - слайд

Paint графикалық редакторының меню қатары Файл, Түзету, Түр, Сурет, Палитра, Анықтамалық командаларынан тұрады. Файл менюі – Құру, Ашу, Сақтау, Файлдар тізімі, Шығу командаларын орындау мүмкіндігін береді. Яғни, бұл меню командаларының көмегімен салынған суретті сақтау, сақталынған файлды ашу, басқа атпен сақтау болады.

іі. Логикалық тапсырмалар блогы

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Файлдар, бумалар және белгішелер

Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою

Ақпаратты жазу және санау, ақпаратты тасымалдаушылар

Қарапайым графикалық редакторы, суретті ашу және сақтау

Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Paint - ті іске қосу жолы?

_____________________________________________________________________

2. Бумаларды жасаудың қандай жолдары бар?

_____________________________________________________________________

3. Винчестердің басқаша атауы қалай?

_____________________________________________________________________

4. .txt типі ненің құжаты?

_____________________________________________________________________

5. Түстер палитрасы дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

6. Объектіні белгілеп Ғ2 пернесін басқанда не болады?

_____________________________________________________________________

7. Бумалар мен белгішелерді жою жолдарын ата.

_____________________________________________________________________

8. Мәлімет көзі дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

9. Paint программасының мүмкіндіктерін ата.

_____________________________________________________________________

10. Басты меню арқылы табу қалай орындалады?

_____________________________________________________________________

11. Фондық түсті қалай өзгертсе болады?

_____________________________________________________________________

12. Графикалық редактор дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды ата.

А.Ақпаратты тасымалдаушылар

B.Ақпаратты өңдеушілер

С.Ақпаратты құрастырушылар

2.Бейне бетте көрінетін және пайдаланушы қандай да бір әрекеттерді жасай алатын нысанды көрсет:

A. Файл

B. Сурет

C. Белгіше

3.Жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі?

A. Алмасу буфері

B. Меню

C. Правка

4.Түстер палитрасында бір уақытта қанша түспен бояса болады:

A. 1

B. 5

C. 2

5.Компьютердің қанша жады бар?

А. 6

B. 3

С.2

6.Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде қандай ат меншіктеледі?

A. «Себет»

B. «Жаңа Файл»

C. «Көшірме»

7.Сурет салу алаңының сол жағындағы белгішелер тобы?

A. құралдар жиыны

B. тақырып жолы

C. түстер палитрасы

8.Тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушыны ата.

А.CD - RW

B.Винчестер

С.Хард диск

9. Мәліметтерді сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының та қойылған аймағы немесе бөлігі не деп аталады?

A. Бума

B. Файл

C. Белгіше

10.Пернетақтаның көмегімен объектілерді көшіру үшін қандай комбинация қолданылады?

A. Ctrl+C

B. Ctrl+X

C. Ctrl+V

ІІІ деңгей тапсырмалары

6. Графикалық редакторды іске қосу жолын көрсетіндер және ол үшін неше әрекет жасалатынын айтыңдар.

7. Ctrl+X комбинациясы қандай функцияны атқарады?

f. Бос орын тастау

g. Компьютерді қосу

h. Компьютерді өшіру

i. Қиып алу

j. Дұрыс жауабы жоқ

8. Магнитті жазбаның ұстанымында негізделген есте сақтау құрылғысы

Лазерлік диск
Қатқыл диск
Иілгіш диск
CD - R
Дұрыс жауабы жоқ

9. Файлдың атрибуттарына не жатады.

10. Paint терезесінің құрылымын еске түсіріп, терезесін салып шығындар.

іV. Интеллектуалдық тренинг блогы

Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

V. Күтілетін нәтиже блогы

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№16 сабақ

Тақырыбы:

Қарапайым графикалық редактордың сурет салу құралдары.

Күтілетін нәтиже:

· Қарапайым графикалық редакторда сурет салуды үйрену. Paint графикалық редакторын тану.

· Paint графикалық редакторының құралдарымен танысу. Түрлі фигуралармен жұмыс істеу.

· Орындаушы Paint графикалық редакторының құралдарын қолдану әдісін меңгеру.

· Paint графикалық редакторында аспаптармен түрлі суреттер салу тәсілдерін талдау.

· Paint графикалық редакторының құралдарын қолданудың сурет салудағы маңыздылығын көрсету.

· Paint графикалық редакторында құралдарды қолдануға үйрену қажеттілігін түсіну.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Paint қарапайым графикалық редакторын құрадарын атауларын жаттау

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Paint қарапайым графикалық редакторының сурет салу құралдары.

2. Paint графикалық редакторындағы сурет салу құралдарының ерекшеліктері?

3. Сурет салу кезеңдері қандай?

4. Сурет салу кезінде қолданылатын командалар.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Paint қарапайым графикалық редакторының сурет салу құралдары.

5 - слайд

PAINT графикалық редакторында 16 құралды пайдалануға болады.

Олардың міндеттерін білу үшін тышқанның нұсқағышын қажетті

құралдың үстіне апару керек, сонда ішіне олардың міндеттері

жазылған төртбұрыш пайда болады.

6 - слайд

2 - тақырыпша. Paint графикалық редакторындағы сурет салу құралдарының ерекшеліктері?

7 - слайд

- ерікті аймақты белгілеу құралы, қисық пішінді үзіндіні

таңдау қызметін атқарады;

- белгілеу құралы, суреттің тік төртбұрышты үзіндісін

таңдау қызметін атқарады;

- өшіргіш, суреттің белгілі бір бөлігін өшіруге арналған;

- құю құралы, тұйық контурдың ішін кескін немесе фон

түсімен бояйды;

8 - слайд

- түс таңдау, кескіннің немесе оның фонын суреттің кез

келген нүктесінің түсіне өзгертеді;

- масштаб, суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге мүмкіндік береді;

- қарындаш, кез келген сызықты әр түрлі қалыңдықта

сызуға арналған;

- қылқалам, ерікті сызықтарды салуға арналған;

- бүріккіш, пульверизатор эффектісін береді;

- жазу, сурет ішіне мәтін орналастырады;

9 - слайд

- сызық, түзу сызықтар салуға арналған;

- қисық, тегістелген, қабаттасқан сызықтар салуға арналған;

- тіктөртбұрыш, тік төртбұрыштар салуға арналған;

- көпбұрыш, ерікті пішінді тұйық көпбұрыштар салады;

- эллипс, шеңбер және эллипс салуға арналған;

- бұрыштары дөңгеленген (доғал) тік төртбұрыш,бұрыштары дөңгеленген квадраттар мен тік төртбұрыштар салуға мүмкіндік береді.

10 - слайд

11 - слайд Бүріккішті пайдалану

Бүріккіш сайманы аэрограф сияқты жұмыс жасайды. Саймандар тақтасында осы аспапты және дақтардың өлшемінің ішінен керектісін, одан кейін қажетті түсті таңдап, тышқанның көмегімен жылжытып шерту арқылы бояймыз.

Масштаб аспабы

Бұл аспап 200%, 400%, 600%, 800% - ке үлкейту мүмкіндігін береді.Аспапты таңдап алғаннан кейін, саймандар тақтасының төменгі жағында тізімнің қажеттісінде тышқанды шерту жеткілікті. Сондай - ақ Түр – Масштаб – Таңдау командасын орындағанда ашылған сұхбат терезеде қажетті өрісті белгілеу арқылы да іске асыруға болады.

12 - слайд

13 - слайд

14 - слайд

Суретке сендер мәтін енгізу үшін құралын пайдаланасыңдар.

Егер сендер қаріптің өлшемін өзгерткілерің келсе, немесе оларды курсив, жартылай қалың немесе асты сызылған етіп жасағыларың келсе, онда бұл үшін Шрифты құрал - саймандар тақтасы қажет болады.

Егер бұл тақта экранда жоқ болса, онда мына команданы орындаңдар:

Вид – Панель атрибутов текста

Түр – Мәтін атрибуттарының тақтасы

15 - слайд

• Редакторда суреттік бейнелер көрінісіне мәтіндік фрагменттер қосу үшін Мәтін аспабы қолданылады.

• Мәтін теру кезінде курсор пішіні қарапайым редакторлардағы сияқты енгізу курсорына ұқсас түрге айналады. Мәтін енгізуді бастау курсорды суреттің белгілі бір нүктесіне апарып, тышқанды шерту арқылы іске асады. Мәтін негізгі түспен енгізіледі, енгізу барысында әдеттегідей BackSpace, Delete пернелерінің көмегімен символдарды жоюға болады. Егер енгізіліп жатқан мәтіннің қарпін, оның өлшемдерін, стилін өзгерткіңіз келсе, енгізу режимін тоқтатпай - ақ (тышқанды шерткенге дейін) мәзірдің Мәтін командасы арқылы өңдеп - түзетуге болады.

16 - слайд 3 - тақырыпша.Сурет салу кезеңдері қандай?

17 - слайд Сурет салу процесі мынадай негізгі кезеңдерден тұрады:

1.Құрал таңдап алу керек

2. Сызықтың қалыңдығын, кисть түрін немесе төртбұрыштың типін тағайындау

3. Кескіннің түсін таңдау

4. Фонның түсін таңдау

5. Сурет салуды бастаймыз

18 - слайд

4 - тақырыпша. Сурет салу кезінде қолданылатын командалар.

19 - слайд

· Paint аспаптарын іс жүзінде игеруге кіріспес бұрын ескертетін бір жайт - редакторда жұмыс істеу барысында соңғы орындалған әрекетті өзгерту мүмкіндігі бар (бұл әрекет барлық программаларда кездеседі). Өзгерту операциясы алғашқы кезде жиі қолданылады. Оны іске асыру үшін менюдегі Түзету → Өзгерту {Ctrl+Z} (Редактирование → Отменить) командасын таңдау керек.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Paint қарапайым графикалық редакторының сурет салу құралдары

Paint графикалық редакторындағы сурет салу құралдарының ерекшеліктері?

Сурет салу кезеңдері қандай?

Сурет салу кезінде қолданылатын командалар

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Құралдар жиыны қанша құралдардан тұрады?

2. Оның атаулары қандай?

3. Сурет салудың неше кезеңі бар?

4. Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге арналған құрал?

5. Доптың суретін салу үшін қандай құрал пайдаланады?

6. Карандаш құралы қандай қызмет атқарады?

7. Редакторда жұмыс істеу барысында соңғы орындалған әрекетті қалай өзгертеді?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Мына бос жәшіктердің тиісті атауын көрсет.

1. Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге мүмкіндік береді.

2. Сурет ішіне мәтін орналастыру.

3. Кез - келген сызықты әр түрлі жуандықта сызуға арналған.

4. Суреттің тіктөртбұрышты үзіндісін таңдау.

Тіктөртбұрыштар салуға арналған құрылғы.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі суреттерді қандай құралдың көмегімен салуға болады ?

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:

Мұғалім берілген тапсырманы оқиды, ал оқушылар тапсырмаларды компьютерде орындайды.

1. Үлкен шеңбер салыңыз.

2. Сол шеңбердің төменгі бөлігін өшіріңіз. Сол кезде доға пайда болады.

3. Кішкентай шеңбер салыңыз.

4. Сол шеңбердің бірнеше көшірмесін жасап немесе бірнеше шеңбер салып бірінен соң бірін орналастырыңыз.

5. Оларды доғаның астына орналастырыңыз.

6. Кіші шеңберлердің төменгі бөліктерін өшіріңіз.

7. Центрінен бастап сызық жүргізіңіз.

8. Сызықтың төменгі сол жағына кішкене шеңбер орналастырыңыз.

9. Шеңбердің жоғарғы жартысын өшіріңіз.

10. Өзіңізге ұнаған түспен бояңыз.

2 - топқа:

«Қай сөз артық?»

Артық сөзді табу керек және әріптердің орнын ауыстырып дұрыс сөздерді шығару қажет.

Intpa -

Суетр -

Юенм -

Рындашка -

Ықсыз -

Қысиқ -

Иплсэл -

Кішрікбү -

Бұртөышрт -

3 - топқа:

	V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

№17 сабақ

Тақырыбы:

Суреттің үзінділерін ерекшелеу және жұмыс істеу.

Күтілетін нәтиже:

· Қарапайым графикалық редакторда сурет үзінділерін ерекшелеуді үйрену. Paint графикалық редакторында сурет үзінділерін тану.

· Paint графикалық редакторының сурет үзінділерінің ерекшеліктерімен танысу.Суреттің үзінділерімен жұмыс істеу.

· Орындаушы Paint графикалық редакторының сурет үзінділерін түрлендіру әдісін меңгеру.

· Paint графикалық редакторында сурет үзінділерін ереушелеу тәсілдерін талдау.

· Сурет үзінділерімен жұмыс кезінде Paint графикалық редакторының құралдарын қолданудың маңыздылығын көрсету.

· Сурет үзінділерімен жұмыс істеудің маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Paint қарапайым графикалық редакторында сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдерін және жұмыс істеу ерекшеліктерін жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?

2. Сурет үзінділерін ерекшелеу кезіндегі командалар.

3. Сурет үзінділерімен жұмыс істеу.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?

5 - слайд Фрагменттерді ерекшелеу және олармен жұмыс істеу

Көбінесе салынып біткен сурет бөліктерін, яғни оның фрагментін пайдалана отырып басқа суреттік бейнелерді салуға тура келеді. Paint редакторында сондай фрагменттерді ерекшелеп алып, басқа орынға ауыстыруға мүмкіндік беретін де аспаптар бар, ол фрагменттер уақытша алмастыру буферіне орналастырылып, басқа суретке бірнеше рет қойылуы мүмкін.

6 – слайд Аспаптар тақтасын фрагменттерді ерекшелеуге арналған Тіктөртбұрышты және Фигуралы қайшылар бар.

Тіктөртбұрышты қайшы арқылы фрагментті ерекшелеу экранда тіктөртбұрыш салу әдісін еске түсіреді. Ал, фигуралы қайшы көмегімен ерекшелеу Қылқаламмен жұмыс істеу сияқты орындалады (ерекшеленетін аумақты қисық тұйық сызықпен қоршап шығу). Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрады.

7 - слайд

8 - слайд 2 - тақырыпша. Сурет үзінділерін ерекшелеу кезіндегі командалар.

9 - слайд

Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрғанда басқа орынға ауыстыру үшін:

курсорды ерекшеленген фрагменттің кез келген ішкі нүктесіне апарып, тышқан батырмасын басыңыз;

батырманы басулы күйінде ұстап тұрып, фрагментті басқа орынға ауыстырыңыз;

батырманы босатыңыз.

Фрагменттің алдыңғы тұрған жері жойылып, фондық түске боялады.

10 - слайд

11 - слайд

· Фрагмент жаңа орынға ауыстырылған соң да, оның ерекшеленуі алынбайды, яғни ол буферде қала береді. Егер фрагментті ауыстыру кезінде тышқан батырмасымен бірге Shift пернесі қатар басылатын болса, онда экран бетінде фрагменттің орын ауыстырып жылжыған ізі көрініп тұрады.

· Жаңа орында фрагменттің тек көшірмесін алу үшін (мұнда фрагмент бұрынғы орында да қалатынын ескерте кетейік) орын ауыстыруда көрсетілген іс - әрекеттер сол күйінде орындалып, тек «тышқан» батырмасы басылған сәтте онымен бірге Ctrl пернесі де басылуы тиіс.

12 - слайд

13 - слайд 3 - тақырыпша. Сурет үзінділерімен жұмыс істеу.

14 - слайд

Ерекшеленген фрагментпен мынандай түрлендіру жұмыстарын атқаруға болады:

Түрлендіру → Көлденеңінен бұрау (Преобразования → Повернуть по Горизонтали) командасы арқылы орындалатын фрагментті көлденең бұрау;

15 - слайд

• Түрлендіру → Тігінен бұрау (команда Преобразования → Повернуть по Вертикали) командасы арқылы орындалатын фрагментті тігінен бұрау;

16 - слайд

• Түрлендіру → Инверсиялау (Преобразования → Инвертировать) командасы арқылы орындалатын фрагментті барлық түстерді қарама - қарсы (инверсиялық) түстерге ауыстыру.

17 - слайд

Ерекшеленген фрагмент мәзірдің Түзету (Правка) командасының ішкі мүмкіндіктеріне сәйкес алмастыру буферіне ауыстырылуы немесе қиылып алынуы мүмкін. Бұдан кейін сол менюдегі Кірістіру (Вставить) командасын орындауға болады, ол буферге орналастырылған фрагментті экранның сол жақ жоғарғы бұрышына шығарып көрсетеді немесе Өшіру (Очистить) командасын басып жойса болады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Paint графикалық редакторындағы сурет үзінділері дегеніміз не?

Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?

Сурет үзінділерін ерекшелеу кезіндегі командалар.

Сурет үзінділерімен жұмыс істеу.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Инверциялау дегеніміз не?

2. Алмасу буфері дегеніміз не?

3. Суреттің бөлінген бөлігін қалай атаймыз?

4. Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге арналған құрал?

5. Ерекшеленген фрагмент экранда қандай сызықпен қоршалып тұрады?

6. Ерекшеленген фрагментті қалай жойса болады?

7. Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?

8. Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрғанда басқа орынға ауыстыру үшін не істеу қажет?

ІІ деңгей тапсырмалары

2. Сәйкестендіру тесті: Әрекеттер мен Командалар

Үзіндіні көшіру үшін Белгілеу – Вырезать – Вставить

Үзіндіні жылжыту үшін Белгілеу – Повернуть

Үзіндіні көбейту үшін Белгілеу – Жанама меню – Удалить

Үзіндіні бұру үшін Белгілеу – Копировать – Вставить

Үзіндіні жою үшін Белгілеу – Shift пернесін басу

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. «Жалғасын тап» ойын элементтері арқылы үй тапсырмасын пысықтауға арналған сұрақтар беремін.

1. Аспаптар тақтасын фрагменттерді ерекшелеуге арналған ........ және ......... қайшылар бар.

2. Ерекшеленген фрагмент мәзірдің ........ (Правка) командасының ішкі мүмкіндіктеріне сәйкес алмастыру буферіне ауыстырылуы немесе қиылып алынуы мүмкін.

3. Ерекшеленген фрагмент экранда басқа орынға ауыстырылған кезде, Фрагменттің алдыңғы тұрған жері жойылып, ........ түске боялады

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:

Мұғалім берілген тапсырманы оқиды, ал оқушылар тапсырмаларды компьютерде орындайды.

«Сиқырлы балықтар әлемінің» тапсырмалары:

Тордағы балықтар.

Жұмыс аймағын төрт торға бөл

Бірінші торға шағын сурет сал

Үзіндіні белгіле

Оны әрбір торға көшір

Үзіндіні бейнеле де, қайталанбауы үшін әр түрлі бағыттарда бұр

Көрсетілген үзінділерден әрқайсысын алу үшін алғашқы үзіндімен қандай әрекеттер орындау керек екенін сәйкес төртбұрыштарға жаз.

2 - топқа:

«Сұраққа жауап тап?»

1.Егер фрагментті ауыстыру кезінде тышқан батырмасымен бірге Shift пернесі қатар басылатын болса экранда не өзгереді?

2.Орын ауыстыруда «тышқан» батырмасы басылған сәтте онымен бірге Ctrl пернесі басылса не болады?

3.Түзету,кірістіру және өшіру командаларын түсіндір?

3 - топқа: Мына суретте көрсетілген түрлендірулерді түсіндір

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№18 сабақ

Тақырыбы:

· Масштаб және Графикалық ақпаратты өңдеу технологиясы

Күтілетін нәтиже:

· Масштаб ұғымымен танысу. · Графикалық ақпаратты өңдеудің жолдарын анықтау. · Графикалық ақпаратты өңдеудің программаларын біліп тану.
· Масштабтың қызметін және оның ерекшелігін түсіну. · Графикалық ақпаратты өңдеу технологиясының ерекшелігін және оның қолданыс аясын түйіндеу.
· Масштабтың және графикалық ақпаратты анықтамаларын қолдана отырып, оларды тәжірибеде қолдану.
· Кескіннің үлкейтілген және керісінше кішірейтілген екі түрлі масштабының байланысын анықтап саралау.
· Масштаб пен графикалық ақпаратты өңдеудің адам өміріндегі маңызы ұғымдарын тұтастыру. · Масштабтау, масштаб ұғымдарын қайта қарастыру
· Масштабтаудың және графикалық ақпаратты өңдеу технологиясын түйіндеу.
	Үй тапсырмасы:
	· Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы 1. Анықтамаларды жаттау. 2. Келесі тапсырманы орындау: Кез келген кескінді пайдалан отырып, оның масштабымен жұмыс істеңіз.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

І. АҚПАРАТ АЛМАСУ

Тақырып жоспары:

1. Масштаб және графикалық ақпарат дегеніміз не?

2. Масштабтың және графикалық ақпараттың байланысы мен қолданысы қандай?

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Масштаб дегеніміз не және графикалық ақпарат дегеніміз не?

5 - слайд Масштабтау

(орысш.: масштабирование; ағылш.: zoom) — берілген графикалық ақпаратты немесе оның бөлігін үлкейте немесе кішірейте отырып көрсету тәсілі де осылай аталады.

6 - слайд Масштабтаудың қолданысы

Paint редакторында масштабты үлкейтіп және

кішірейтетін көптеген

амалдар бар. Олар графикалық ақпаратты өзгерту жолына тікелей байланысты.

Үлкейту Кішірейту

Ең алдымен масштабты өзгерту үшін Paint редакторына кіріп, терезенің үстіндегі “Түр” (“Вид”) батырмасын басу арқылы Үлкейту және Кішірейту батырмасын қолданамыз.

7 - слайд Графикалық редактор

ГРАФИКАЛЫҚ АҚПАРАТ

(орысш.: Графическая информация;

Ағылш.: image(pattern) information) схемалар, эскиздер, диаграммалар, графиктер пішіндегі фигуралар немесе бейнелер (көрнекті символдар) түрінде берілетін ақпарат.

Графиктік Ақпаратты Өңдеу Графикалық обьектінің өзеру процесі

8 - слайд Графикалық ақпаратты өңдеу программалары

· MS DRAW

· PAINT

· PAINTBRUSH

· PHOTOFINISH

· 3D STUDIO

· ALDUS PHOTOSTYLER

· ADOBE ILLUSTRATOR

· ADOBE PHOTOSHOP

· COREL DRAW

9 - слайд Графикалық ақпаратты өңдеудің типтік шарттары

Графикалық ақпаратты енгізу және оның бе йнеленуі;

· Графикалық ақпаратты өңдеу;

· Графикалық ақпаратты сақтау;

· Ақпаратты санау (буманы, яғни файлды көшіру);

· Баспаға шығару;

10 - слайд Графикалық редакторлар және арнайы программалар

• Пайдасы:

1) Графикалық примитивтерді (сызық,төртбұрыш т.б) салу.

2) Кескіннің кез келген бөлігін кесіп алу.

3) Сурет салу және бояу.

4) Ұсақ бөлшектерді анықтап зерттеу.

5) Көркем хабарлама дайындау.

6) Сақтау. Редакциялау

11 - слайд

“Компьютерлік графика” деген сөзді жиі естуге болады.
Компьютерлер көмегімен құрылған кескіндер компьютерлік графика деп аталады
Компьютерлік графиканың қолданыс аясы:

· Автомобиль, авиа құрылысында;

· Ғылыми жобаларда (сызбалар, схема, картина);

· Медицина саласында;

· Газет, журнал баспаларында;

· Кино, мультипликация саласында және теледидарда қолданылады.

12 - слайд Цифрлық кескіндерді өңдеу программасы

13 - слайд Графикалық редакторы – Paint

· Кіру

Бастау батырмасы(Пуск)/Программалар

(Программы)/Стандартты (Стандартные)/Paint

· Қоданылуы

Қарапайым графикалық ақпарат құру үшін

қолданылады

Терезенің аты

Жай - күй жолы

Көлденең мәзір

Құрал – жабдықтар орны

14 - слайд Графикалық редакторы – Paint терезесі

Мәзір орны

Бояу тақтайшасы

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Масштабтың жалпы қызметі

Масштабтың анықтамасы

Қарапайым графикалық ақпаратты өңдеу үшін қолданылатын редактор

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

Масштаб сөзі ағылшын тілінен аударғанда қандай мағына береді?
Paint редакторында кескінді масштабтау үшін қандай екі амал қолданылады?
Масштабтау қандай қызмет атқарады?
Графикалық объектінің өзгеру процесін қалай атайды?.
Қарапайым графикалық ақпарат құру үшін қолданылатын редактор атауы.
ADOBE PHOTOSHOP қандай программалар қатарына кіреді?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Paint редакторын ашып, төрт геометриялық фигуралар салыңыз.

2. Салынған фигуралардың масштабын екі түрлі жолмен өзгерт.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Кез келген бір суретті алып, оны қысқаша сипаттап бер. Таныстырып болғаннан кейін масштабын 15% - ға үлкейтіп, өзгерісті баяндап бер. Енді кері амал орындап, керісінше 15% ға кішірейт те өзгерісті баянда. Талқыламас бұрын, масштабтың анықтамасын қайталап айтып бер.

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Белгілі бір графикалық ақпаратты масштабтаудың адам өміріндегі керекті нәрселердің бірі екендігіне көз жеткізе отырып, мысал келтіре дәлелдеңдер.

2 - топқа: Графикалық ақпаратты өңдеу программаларының бірі – Paint редакторына қосылу схемасын қайта қарап сызып көрсет.

3 - топқа: Суретші таудың суретін ақ қағазына салу үшін масштабтауды қолданатыны анық. Масштабтау кезінде суретші масштабтың қандай түрін қолданатынын ойлап тап.

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

№19 сабақ

Тақырыбы:

· Баспаға дайындау және баспадан шығару

Күтілетін нәтиже:

· Құжатты баспаға шығару жолдарын анықтау.

· Баспадан шығаруға дайындық жұмыстарын тұжырымдау.

· Баспадан дайындау мен баспадан шығару амалдарының қызметі мен ерекшелігін түйіндеу.

· Баспаға дайындау мен баспадан шығару амалдарын пайдалана отырып тәжірибеде қолдану.

· Құжатты басып шығаруға дайындық амалдарын саралап, жасалған жұмысты сызбанұсқа түрінде бейнелеу.

· Кез келген құжатты баспадан шығару амалдарын адам өміріндегі маңызы ұғымдарымен тұтастыру.

· Баспадан құжаттың шығуын қайта қарастыру.

· Баспадан шығу мен баспаға дайындаудың маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Келесі тапсырманы орындау:

Кез келген қолданыстағы құжаттың бір дана бетіне ғана шығару үшін керекті амалды орындап, жазбаша схема түрінде сипаттап бер.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Құжатты баспаға дайындау амалдары.

2. Баспадан құжатты шығару мәзірлерінің түрлері.

Слайдтар

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Құжатты баспаға дайындау амалдары

5 - слайд Баспаға дайындау және шығару мәзірлері

Орындалатын мәзірлер:

Баспаға шығару
Беттің параметрлері
Алдын ала көру

Барлығы Файл батырмасында

орналасқан

6 - слайд Баспаға дайындау

Баспаға шығарылатын мәтінді көру үшін келесі

5 қадамның кез келгенін қолдана аламыз:

Кәдімгі (обычный)
Электрондық құжат (электронный документ)
Беттерді белгілеу (разметка страницы)
Құжат құрылымы (структура документа)
Баспаға шығару кезінде алдын ала көру (предварительный просмотр)

7 - слайд Құжатты баспаға дайындау

• Құжатты баспаға жібермес бұрын, алдымен оның қағаз бетінде қалай орналасатынын арнаулы Алдын Ала Көру режимі арқылы қарап шығуға болады.

• Пайдасы: уақытты және қағазды үнемдеуге мүмкіндік береді.

Алдын ала қөру режимі

Баспадан шығару

8 - слайд Құжатты баспадан шығаруға дайындау

9 - слайд

Алдын ала көру кезінде орындаушы құжатына өзгерту енгізгісі келсе, келесі мәзірді орындай алады:

10 - слайд

2 - тақырыпша. Баспадан құжатты шығару мәзірлері

11 - слайд Құжатты баспаға шығару

Құжатты алдын ала көріп болдық;
Керек өзгертулерді енгізіп болдық;
Құжатты баспаға шығару керек;

Word редакторында бірден мәтіннің

• Бірнеше дана көшірмесін немесе

• Кейбір беттерін ғана баспаға шығаруға болады.

Егер басқа өзгертулермен баспадан шығарсақ

Файл

Баспа

Баспадан шығару

12 - слайд Баспадан шығару

Құжаттың тек бір ғана

данасын шығару үшін:

Файл

Баспа

Тез арада баспадан шығару

13 - слайд Баспадан шығару

· Баспадан шығарарда керек параметрлер өзгерісін енгізуге болатын Диалогтық терезе ашылады.

14 - слайд Баспадан шығару

• Принтер мәзірі– принтерді таңдау мәзірі

• Беттер (страницы) мәзірі – баспадан шығатын беттердің керекті мөлшерін орнатуға арналған

• Барлығы мәзірі (все) – баспадан құжаттың барлық беттері басылып шығады

• Қолданыстағы бет мәзірі (текущая) – меңзер орналасқан бет қана басылып шығады.

15 - слайд Баспадан шығару

• Белгіленген бөлігі (выделенный фрагмент) – тек қана құжаттың белгіленген үзіндісі басылып шығады.

• Нөмірлері (номера)– құжаттың белгілі нөмірленген тобы басылып шығады.

• Мысалы: 1, 5, 11, 12, 13 беттері кере болса, онда 1, 5, 11–13 деп енгізуге болады.

16 - слайд Баспадан шығару

Көшірмелер(копии)мәзірі – баспадан шығатын құжаттың көшірмелер санын орнату үшін және құжат беттерінің тізбегіне арналған.

• Ең алдымен бүкіл құжаттың бірінші көшірмесін содан кейін екіншісін басып шығару үшін

Көшірмелер бойынша реттеу(разобрать по копиям) мәзіріне белгі қою керек.

• Кері жағдайда ең алдымен белгіленген бірінші көшірменің саны басылып шығады содан кейін екіншісі шығады.

17 - слайд Баспадан шығару

Баспадан шығару кезінде керек мәзірлерді орындап болғаннан кейін ОК батырмасын басу керек. Енді құжат баспадан шығуда…

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Баспадан құжаттың барлық беттері басылып шығаратын мәзірді ата

Баспадан шығарарда

керек параметрлер

өзгерісін

енгізуге болатын арнайы ашылатын терезе

Басып шығарылатын беттің санын қай амалда өзгертуге

болады?

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Уақыт пен қағаз үнемдеуде үлес қосатын режим қалай аталады?

2. Баспадан шығару кезінде белгіленген бөлшек мәзірі қандай қызмет атқарады?

3. Баспадан шығарылатын мәтінді көру үшін қанша режим түрін қолдануға болады?

4. Құжаттың белгілі нөмірленген тобы басылып шығуын басқаратын мәзір қалай аталады?

5. Принтерді таңдау мәзірі қай жерде орналасқан?

6. Құжатты баспадан шығарудың соңғы қадамында қандай батырманы басу керек?

7. Құжаттың белгілі нөмірленген тобы басып шығаруға көмектесетін мәзірді ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Баспадан шығарарда керек параметрлер өзгерісін енгізуге болатын белгілі бір терезе ашылады. Ол терезе қалай аталады және сол терезенің жұмысына тәжірибе жүзінде көз жеткіз.

2. Көшірмелер бойынша реттеу (разобрать по копиям) мәзіріне белгі қою арқылы кез келген бір құжатпен жұмыс істеңіз де, ол құжатты баспадан шығардың деп есепте. Енді кері жағдайда белгі қоймай баспадан шығардың деп ойла. Анықтамаға сүйене отырып, болған жағдайдың арасындағы байланысты қорытындылай отырып, түсіндіріңіз. Не байқадың?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Кез келген бір құжатты таңдап, слайдта аталған баспадан шығару амалдарды қайта қайталай отырып, амалыңның схемасын сызып көрсет.

іV. шығармашылық әрекет

· Топтық жұмыс.

1 - топқа: Адам құжатты баспадан шығару амалдарын өмірде жиі қолданатынына мысал келтіріңіздер.

2 - топқа: Алдын ала көру режимінің басты пайдасы мен қасиетін слайдтан қайта еске түсіріп, бұл амалдың адам өміріндегі қандай мәселелерді шешуге көмектесе алатындығын әңгімелеп бер

3 - топқа: Құжатты баспадан шығару жолдарын білудің адам өміріндегі маңызы қандай?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

____________________________________________________________________

№20 сабақ

Тақырыбы:

· Қарапайым мәтіндік редакторы

Күтілетін нәтиже:

· Мәтіндік процессордың түрін анықтайды.

· Қарапайым мәтіндік редакторының қызметі мен жұмыстарын тұжырымдайды.

· Wordpad мәтіндік редакторының атқаратын қызметіне қорытынды шығарады.

· Кез келген қолданыстағы мәтіннің пішімін өзгерту тәсілдерін тәжірибе жүзінде қолданады.

· Қарапайым мәтіндік редакторында пішімдеу амалдарының қолданысын саралайды.

· Қарапайым мәтіндік редакторының адам өміріндегі маңызы ұғымдарын тұтастырады.

· Әдебиет сабағымен тығыз байланыстыра отырып, мәтінді пішімдеу амалдарының қолданысын қайта қарастырады

· Мәтінді теру мен өзгертудің маңыздылығын ерекшелейді.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Келесі тапсырманы орындау:

Құжатты құрудың соңғы сатысы қалай аталады? Осы процессті жазбаша сипаттап бер.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

Wordpad жайлы түсінік және оның қолданыс аясы.
Қарапайым мәтіндік редакторымен жұмыс істеу.

Слайдтар

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. WordPad жайлы түсінік және оның қолданыс аясы

5 - слайд Мәтіндік процессор

• Мәтіндік процессор - бұл тек қана мәтінді енгізу мен түзету ғана емес, сонымен қатар оны пішімдеу құралдары бар бағдарламалар класы.

• Сонымен қатар пішімдеу қағаз бен экранға шығаруды басқаратын көрінбейтін кодтарды енгізу жолымен іске асады.

6 - слайд WordPad – қарапайым мәтіндік редакторы

WordPad мәтінді пішімдеудің минималды мүмкіншілігі бар қарапайым мәтіндік процессор болып табылады.

Жай құжаттарды дайындау үшін және мәтіндік файлдарды

бір пішіннен басқа пішінге өзгерту үшін пайдаланылады

7 - слайд Қолданыс аясы

• Қазіргі кезде дербес компьютерлерді құжаттар мен мәтіндер дайындауда кеңінен пайдаланылады.

• Компьютерлер тек баспа машинасының қызметін атқарып қана қоймай, құжаттарды дайындау процесінде көптеген қосымша мүмкіндіктер береді.

8 - слайд 1 - тақырыпша. Қарапайым мәтіндік редакторымен жұмыс

9 - слайд WordPad мәтіндік редакторымен жұмыс істеу

• Мәтін мен абзацты пішімдеуге;

• Шекараларды жылжытуға;

• Шегініс орнатуға;

• Әр түрлі қаріп қолдануға;

• Графикалық кескіндерді, дыбыс үзінділері мен бейне клиптерді қоюға болады.

10 - слайд WordPad бағдарламасын іске қосу

Іске қосу үшін:

Пуск - Программы - Стандартные – WordPad

Wordpad терезесінде келесі элементтерден тұрады:

• Тақырып жолы

• Меню жолы

• Құрал - саймандар тақтасы

• Пішімдеу тақтасы

• Сызғыш және терезенің жұмыс аймағы

Терезенің көп бөлігін жұмыс аймағы алады, оған мәтін енгізіледі.

11 - слайд WordPad терезесінің құрамы

• Терезенің тақырып жолында құжат аты және WordPad бағдарламасының аты көрінеді.

• Құрал - саймандар тақтасында жиі пайдаланылатын командаларды шақыру батырмалары бар.

• Тышқанның нұсқағышын сол батырманың үстіне орналастырғаннан кейін, аз уақыттан соң ішіне батырманың қысқаша аты жазылған кішкене төртбұрыш шығады.

Батырманың аты оның орындайтын қызметін көрсетеді.

12 - слайд WordPad - та құжат құру

• Негізгі орындалатын сатылар

Қаріп және оны өлшемін таңдау.
Мәтінді енгізу және редакциялау.
Мәтінді пішімдеу.
Құжатты сақтау және ашу.
Баспаға шығару.

13 - слайд Мәтінді енгізу мен редакциялау

• Мәтінді енгізгенде жолдар автоматты түрде төмен жылжытылып отырады.

Мәтінді теру кезіндегі кейбір пернелердің қызметі:

• Enter - жаңа жолға көшу

• Shift - бас әріптерді теру.

• CapsLock - бас әріптер режиміне ауысу

• Backspace - меңзердің сол жағындағы символдарды өшіру

• Delete - меңзердің оң жағындағы символдарды өшіру.

14 - слайд Мәтінді пішімдеу. Мәтіннің әлпеті

• Мәтіннің әлпетін өзгерту және мәтінді беттердің шеттері бойынша тегістеу әрекеттерін орындау мәтінді пішімдеу деп аталады.

• Ж - жартылай қалың

• К - курсив

• Ч - асты сызылған.

Кәдімгі пішімдеу құрал - саймандар тақтасындағы Ж,К,Ч батырмаларын шерту арқылы жылдам орындалады.

15 - слайд Мәтінді тегістеу

• Пішімдеу құрал - саймандар тақтасындағы

• сол жақ шеті

• оң жақ шеті

• ортасы

• бойынша тегістеу батырмалары қолданылады.

Бұл әрекетті Пішім (Формат) - Абзац командасы арқылы да орындауға болады.

16 - слайд Құжатты сақтау және ашу

• WordPad мәтіндік редакторында құжатты сақтау үшін:

• Файл - (Cохранить как ) командасын орындаймыз. Осы редакторда сақталған файлдың кеңейтілуі автоматты түрде *.doc болады.

• Сақталған құжатты ашу үшін:

• Файл - (Открыть) командасын орындаймыз.

• Жаңа құжатты құру үшін:

• Файл - (Создать) командасын орындаймыз

17 - слайд Құжаттарды басу

Құжатты құрудың соңғы сатысы – оны баспаға беру.

• Құжатты баспаға беру әрекеттері:
Файл - Алдын - ала қарап шығу (Предварительный просмотр);

• Файл – Баспаға шығару (Печать).

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

WordPad дегеніміз не?

Терезенің мәтін енгізілетін аймағы не деп аталады?

Мәтінді пішімдеу дегеніміз не?

Қорытынды:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Мәтіндік процессор дегеніміз не?

2. Жаңа жолға көшуді басқаратын перне қалай аталады?

3. Мәтіндік редакторда құжатты сақтау үшін қандай команданы орындайсыз?

4. Құжаттың құрудың соңғы сатысы не деп аталады?

5. Мәтінді пішімдеу дегеніміз не?

6. Шақыру батырмалары дегеніміз не?

7. WordPad терезесіндегі батырманың аты нені көрсетеді?

ІІ деңгей тапсырмалары

WordPad программасын іске қосудың алгоритмін жазып көрсетіңіз.

1. Қысқаша әнгіме құрастырып, оны WordPad та мәтін ді пішімдеу амалдарын теріп жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. “ Құрметті ханымдар мен мырзалар....” деп мәтінді WordPadта бастап, ары қарай үш сөйлеммен аяқтаңыз. Пайда болған мәтіннің ішінен “Е” қаріпінің пішімдеңіз, яғни жартылай қалың, курсив,асты сызылған амалдарын пайдалан.

іV. шығармашылық әрекет

· Топтық жұмыс.

1 - топқа: Адам өміріндегі жағдайды мысалға ала отырып, қарапайым мәтіндік редакторы WordPadтың маңыздылығын қарапайым тілмен түсіндір.

2 - топқа: Әдебиет сабағында жаттаған Абай атамыздың өлеңінің үзіндісін мәтіндік редакторында теріп, бірінші тармағын жартылай қалың пішімдерін қолданып өзгерт.

3 - топқа: 2 - топтың тапсырмасындағы өлеңді теріп жазып, екінші тармақтап бастап, курсив пішімдеуін қолдана отырып өзгеріңіз. Солдан кейін құжатты сақтап қой.

V. бағамдау - бағалау

· Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

№21 сабақ

Тақырыбы: Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі

Күтілетін нәтиже:

· Қарапайым графикалық редактордың ұғымын анықтау. Paint графикалық редакторын таниды. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін тану. Интерфейс құрылымын білу.

· Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсінің элементтеріне қолданылатын іс - әрекеттерді болжау. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін түсіну.

· Адам компьютерде WordPad терезесінің құрылымын анықтау. Пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланысты анықтау.

· Интерфейс элементтерінің қызметін салыстыру. WordPad интерфейсінің мәзірін қарастыру.

· Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін пайдалана білудің адам өміріндегі маңызын түйіндеу.

· WordPad интерфейсінің элементтерінің арасындағы айырмашылықты түсіну. WordPad Қарапайым мәтіндік редакторын жалпы түсіну.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсінің элементтерін жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Интерфейс дегеніміз не?

2. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі.

3. WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд

Сабақтың мақсаты

3 - слайд

Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Интерфейс дегеніміз не?

5 - слайд

v Редакторды іске қосқаннан кейін экранға WordPad мәтіндік редакторының интерфейсі (интерфейс – адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас) шығады. WordPad программасының терезесінде Windows жүйесіндегі стандартты көптеген элементтер бар. WordPad – ң терезесі тақырып қатары, меню қатары, құрал - саймандар тақтасы, пішімдеу тақтасы, қалып - күй қатары, сызғыш, жұмыс аймағы. Терезенің көп бөлiгiн бос кеңiстiк жұмыс аймағы алады, оған мәтін еңгiзiледi.

6 - слайд 2 - тақырыпша. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі

7 - слайд

8 - слайд

тақырып қатары
меню қатары
құрал - саймандар тақтасы
пішімдеу тақтасы
сызғыш
қалып - күй қатары
жұмыс аймағы

9 - слайд

v Тақырып жолағы. Тақырып жолағы - онда терезені басқару батырмалары және аты орналасады.

v Мәзір жолағы. Мәзірдің әрбір тармағы бір типтес әмірлер тобынан құралады.

10 - слайд

· WordPad мәтіндік редакторында Файл мәзірі орналасқан. Құжатты сақтау үшін Файл – Сохранить как командасын орындасақ болады. Ал сақталған құжатты ашу үшін:

· Файл – Открыть командасын орындаймыз.

11 - слайд

· WordPad тің интерфейсіне кіретін басты командаларының оналасуы Правка және пернетақтамен тез басу қосымша мүмкіншіліктері.

12 - слайд

3 - тақырыпша. WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері

13 - слайд

Құрал саймандар тақтасында жиi пайдалынатын командаларды шақыру батырмалары бар. әрбір батырманың мiндетiн бiлу үшiн, маустың нұсқағышын сол батырманың мiндетiн бiлу үшiн, маустың нұсқағышын сол батырманың үстiне апарып орналастырсаңдар, аз уақыттан соң батырманың қысқаша аты жазылған кiшкене төртбұрыш шығады. Батырманың аты оның орындайтын қызметiн көрсетедi.

14 - слайд

“құжат құру” (жаңа құжат құрады);

“ашу” (бар құжатты немесе құжатты ашады);

“құжатты сақтау” (активтi құжатты немесе үлгiнi сақтайды);

“баспа” (активтi құжатты ағымдағы үнсiз келiсімдi пайдаланып басады);

“басылымды қарап шығу” (беттердi қалай басылатын болса, солай көрсетедi);

“буферден қою” (алмасу буферiндегi енгiзу нүктесiне қояды);

15 - слайд

“қарiп” (белгiленгеннiн қарiпiн өзгертедi);

“қарiп өлшемi” (мәтiннiң қарiпiнiң өлшемiн өзгертедi);

“жартылай қалың” (белгiленген мәтiндi жартылай қалың әрiптермен жазады);

“асты сызылған” (белгiленген жолдардың астын үздiксiз сызады);

”курсив” (белгiленген мәтiндi курсивпен жазады);

“дата/уақыт” (құжатқа ағымдағы дата мен уақытты қояды);

16 - слайд

“сол жақ шетi” (абзацты сол жақ шетi бойынша туралайды);

“орта бойынша” (абзацты ортасы бойынша туралайды);

“оң жақ шетi” (абзацты оң жақ шетi бойынша туралайды);

”маркерлеу” (ағымдағы үнсiз келiсiм бойынша бюллетен - тiзiмдi құрады). ”түс” (белгiленген мәтiннiң түсiн өзгертедi);

12 - слайд

· WordPad бағдарламасында екi меңзер болады: кiрiстiру нүктесi және I - меңзерi.

· Кiрiстiру нүктесi - өшiп - жанып тұратын тiк сызықша. Ол мәтiндi енгiзгенде символдық қай жерде пайда болатынын көрсетедi.

· I - меңзерi - бұл тышқанның меңзері.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Интерфейс дегеніміз не?

Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі.

WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Қарапайым редакторының интерфейсі дегеніміз не?

2. Қарапайым редакторының интерфейсінің элементтері қандай?

3. Терезенің көп бөлігін не алып жатыр?

4. Тақырып жолағында не орналасады?

5. Файл мәзірінде қандай командаларды орындаса болады?

6. Командаларды шақыру батырмалары қайда орналасқан?

7. WordPad бағдарламасында қанша меңзер болады?

ІІ деңгей тапсырмалары

2. Бір - біріне сәйкес белгі мен анықтаманы тап.

“құжат құру” (жаңа құжат құрады);
“дата / уақыт” (құжатқа ағымдағы дата мен уақытты қояды);
“басылымды қарап шығу” (беттердi қалай басылатын болса, солай көрсетедi);
”курсив” (белгiленген мәтiндi курсивпен жазады);
”маркерлеу” (ағымдағы үнсiз келiсiм бойынша бюллетен - тiзiмдi құрады).

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Бос қалған жәшіктердің ішін толтыр.

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Пернетақтамен WordPad тің интерфейсінің менюіндегі Правкаға кіретін командаларды орындайтын пернелердің комбинациясына мысал келтір.

2 - топқа: Файл мәзірінде орындауға болатын қандай операциялар бар (пернетақтамен комбинациясын келтір).

3 - топқа: Интерфейятегі құрал – саймандарды(қаріп өлшемі,түс,қалыңдық) қолдана отырып екі - үш сөйлем жазыңдар.

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№22 сабақ

Тақырыбы:

• Мәтінді теру ережелері

Күтілетін нәтиже:

• Мәтін теру ережелерінің маңызын білу.

• Мәтінді теру ережелерін тану.

• Мәтінді теру ережелерінің әрбірінің орындалу жолын түсіну.

• Мәтінді компьютерде теру кезінде белгілі бір ережелер тізімін ұстану керектігін түсіну.

• Пернетақтаны қолдана отырып мәтінді теру ережелерінің кейбіреулерін қолдану.

• Дұрыс жазылған құжат жазуға әрекет ету.

• Мәтінді теру ережелерінің әрбірін бір - бірінен бөлшектеп қарастыру.

• Ережелерді айырып тану.

• Мәтінді компьютерде теру ережелерін топтарға бөлу.

• Мәтінді компьютерде теру ережелерін өзара ерекшелеу.

• Олардың әрқайсысын қолданғандағы маңызын бағалау.

Үй тапсырмасы:
	• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы • Анықтамаларды жаттау. • Келесі сабаққа ғаламтордан алынған кез келген шамамен 200 сөзден тұратын мәтінді ережелер бойынша түзеп, жазу.
Бонус - балл тапсырмасы:
	2. Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келмеуі неге алып келуі мүмкін?

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Мәтінді теру ережелері не үшін керек?

2. Мәтін теру ережелері.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Күтілетін нәтиже

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Мәтінді теру не үшін керек?

5 - слайд

• Мәтінді компьютерде теру кезінде белгілі бір ережелер тізімін ұстану керек.

• Бұны біз текстіміздің кітап шығарғанда қолданылатын рәсімдеп жасалатын түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін қолданамыз.

Мәтінді дұрыс теру оны кез келген басқа операциялық жүйеде оқуды, әрі ғаламторға салуды жеңілдетеді.

6 - слайд

2 - тақырыпша. Мәтін теру ережелері.

7 - слайд Мәтін теру ережелері:

• Тақырыптың соңына нүкте қойылмайды. Егер тақырып бірнеше сөйлемнен тұрса, онда соңғысынан кейін ғана нүкте қойылмайды;

• Өлшем бірлігі бар есептік пен реттік бір таңбалы сан есімдер сөзбен, өлшем бірлігі бар және көп таңбалы сан есімдер санмен және аралас түрде (мыс. 25 мың) жазылады. Ал септеліп тұрғандары сан ретінде жазылып, артынан дефис арқылы жалғауы жалғанады;

8 - слайд

• Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылмайды (Н₂О, м³/с);

• Cөздердің арасында тек бір бос орын* қойылады;

• Тыныс белгілері мен олардың алдындағы (сол жағындағы) мәтіннің арасында бос орын қалдырмайды, бос орын тыныс белгісінен кейін тұрады.

• *бос орын – орысша пробел.

9 - слайд

• Мәтіндегі белгілі бір абзацтың соңғы жолы қысқа болмауы жөн, яғни ең аз дегенде 5 - 7 әріптен құралуы керек;

• Ғылыми жұмыстарда формулалар мәтіннен бір не екі бос орын арқылы ажыратылулары тиіс. Егер бірнеше формула қатарынан келсе, онда өзара екі бос орынмен бөлінулері керек;

• Дефис алдыңғы және кейінгі сөзден бос орын арқылы ажыратылмайды;

10 - слайд

• Сызықшаның (<ctrl>+<shift>Пернетақтадағы минус таңбасы) екі жағынан да бос орын қойылады;

• Тырнақша немесе жақшаға алынған сөздер мен осы белгілер арасында бос орын болмауы тиіс;

• Тақырыптың соңына нүкте қойылмайды;

• Келесі жолға көшу үшін <enter> пернесі басылады;

11 - слайд

• Сөйлем демеулік не септеулік шылаудан басталған кезде шылаудан кейін ажырағысыз бос орын қойылады;

• Сөйлемнің ортасында бір әріптен тұратын сөз болса, онда ол да келесі сөзбен ажырағысыз бос орын арқылы жазылады;

• Адам есімдері мен тектерін, күнді, айды, жылды жазғанда да араларында ажырағысыз бос орын қойылады;

12 - слайд

• «КСРО», «БҰҰ» сияқты қысқартылған сөздердің әріптерінің арасына нүкте және бос орын қойылмайды;

• Әрі «т.с.с.», «т.б.» сияқты қысқартуларды сөйлемнің аяғына ғана қолдануға болады, ал ортасында кездессе қысқартылмай жазылуы тиіс;

• Келесі жолға көшіруге болмайтын жағдайда ажырағысыз бос орынды қою керек;

13 - слайд

• Бөлшек сандарды орысша не қазақша мәтінде қолданғанда бүтін мен бөлшек бөлігінің арасына үтір қойған жөн (0,356), ал ағылшынша нүкте қойылады (0.356);

• Сандар № мен § белгілерінен бос орынмен бөлінеді, бірақ сан мен таңба бір жолда орналасу керек. Егер белгілер қосарлы болса, онда араларында ешнәрсе қойылмайды (§§). Осы белгілеге қатысты сандар бір жолда жазылулары міндетті;

14 - слайд

• Абзацтың сол жақтан шегіністері бос орын пернесі арқылы емес, сызғыш* арқылы орнатылуы керек;

• Жалпы қолданылатын қысқартылған сөздерден кейін (мысалы «кг», «т», «ц», «км», «млрд») нүкте қойылмау керек;

• Мәтіндегі барлық абзацтар бір сызықтың бойында жату керек.

* сызғыш (линейка) – microsoft word - тің жоғарғы жағында орналасқан, сандары жазылған, шегіністерді орнату үшін қолданылатын құрал.

15 - слайд

• «Процент» (%), «градус» (°), «минут» ('), «секунд» (") белгілері сандардан бос орынмен ажыратылмайды (25%, 30°12'05'');

• Араларында дефис қойылуы керек, бірақ бір жолға сыймайтын сөздер арасында дефис тұрса, сол сөздердің екеуін де келесі жолға көшіру керек.

іі. алғашқы бекіту

· Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Мәтінді теру ережелері не үшін керек?

Мәтінді теру ережелерінің кез келген үшеуін жаз

Қысқартылған сөздерге қатысты мәтіннің теру ережелерін айт.

Текстіміздің кітап

шығарғанда қолданылатын

рәсімдеп жасалатын

түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін.

Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылмайды (, /с);

Сөздердің арасында тек бір бос орын* қойылады;

Тыныс белгілері мен олардың алдындағы (сол жағындағы) мәтіннің арасында бос орын қалдырылмайды, бос орын тыныс белгісінен кейін тұрады;

«КСРО», «БҰҰ» сияқты қысқартылған сөздердің әріптерінің арасына нүкте және бос орын қойылмайды;

Әрі «т.с.с.», «т.б.» сияқты қысқартуларды сөйлемнің аяғына ғана қолдануға болады, ал ортасында кездессе қысқартылмай жазылуы тиіс;

Жалпы қолданылатын қысқартылған сөздерден кейін (мысалы «кг», «т», «ц», «км», «млрд») нүкте қойылмауы керек;

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Мәтін теру ережелерінің кез келген үшеуін жаз.

______________________________________________________________________Сан есімдер туралы қандай теру ережелерін білесің?

______________________________________________________________________ Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылады ма?

______________________________________________________________________Сөздердің арасында қанша бос орын қойылады?

______________________________________________________________________Тыныс белгілерінің алдында да артында да бос орын қойылады ма, әлде тек тыны белгісінен кейін ғана ма?

______________________________________________________________________Егер мәтінде бірнеше формулалар қатарынан келсе, онда олардың арасында қанша бос орын қойылуы тиіс?

______________________________________________________________________Дефис алдыңғы мен артқы сөздерден бос орын арқылы ажыратылады ма?

______________________________________________________________________Келесі жолға көшу үшін қандай перне басылады?

______________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі мәтінде жолдардың шегіністері бірдей емес. Бірдей шегініс орнат. Нені қолдандың?

Қара батыр деген ерді бала күнінде түрікпен елінің жортуылшылары ұстап алып, еліне апарған соң қой бақтырыпты.

Аш, жалаңаш сақтап, жөнді тамақ бермеген соң бала қойдың далада сүтін сауып ішіп, сонымен күн көріп жүріпті.

Бір күні бала далада қамығып жылап отырғанда, алдына бір қарға келіп қонады...

2. Төмендегі сөз тіркестерде кеткен қателерді тап.

250 кг. картоп, т.с.с. жағдайлар қарастырылады, К.С.Р.О. халықаралық сахнадан кеткенде, ата – ана, 25 %.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Мәтін теру ережелерінің ұқсастарын бір бағанға, басқа ережелерге ұқсамайтындарын екінші бағанға жаз.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс:

1 - топқа: Мәтін тергендегі жіберілетін ең жиі қателіктердің тізімін жасаңдар.

2 - топқа: Екі адам ортаға шығып кезектесіп ережелердің атын атайды, тоқтаған адам (ережелер бітпеген жағдайда) жеңілген болып саналады.

3 - топқа: Пунктуацияға ғана қатысты мәтін теру ережелерді жазыңдар.

V. бағамдау - бағалау

· Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№23 сабақ

Тақырыбы:

· Мәтін бойымен жылжыту. Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу

Күтілетін нәтиже:

• Мәтіннің бойымен жылжыту мен үзіндісін ерекшелеу амалдарын білу.

• Солардың орындалу жолдарын тану.

• Мәтін бойымен меңзерді жылжыту жолдарын түсіну.

• Мәтіннің үзіндісін, сөзді, жолды, сөйлемді, абзацты, бүкіл құжатты, тікбұрышты блокты ерекшелеудің жолдарын түсіну.

• Мәтін бойымен жылжыту амалдарын қолдану.

• F5 функциясы арқылы бір сөзді екінші сөзбен алмастыру амалын қолдану.

• Барлық осы амалдардың арасындағы байланысты (ретін) анықтау.

• Мәтінді пернетақта мен тышқан арқылы ерекшелеу жолдарын тану.

• Көшірмелеу жолдары мен ерекшелеу жолдарын тұтастыру.

• Көшірмелеу мен жоюды ерекшелеу.

• Ерекшелеудің түрлерін өзара салыстыру.

Үй тапсырмасы:
	Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы • Анықтамаларды жаттау. • Келесі сабаққа ерекшелеу үшін қолданылатын пернелер мен олардың комбинацияларының атқаратын функцияларын дәптеріңе жазып ал да, жатта.
Бонус - балл тапсырмасы:
	1. Төмендегі мәтіндегі 5 - ші сөзді Arial қаріпінің 15 - ші кегліне қой. Ал бүкіл мәтінді жолдардың арақашықтығы 2,0 болатындай жаса. 2. Диалог - ғылымда танымдық процестің іздеген нәтижеге әр түрлі, бірақ бір - бірімен жарыспайтын көзқарастар, қатынастар, бағыттардың өзара байланысы жолымен жүзеге асырылатын прогрессивтік дамуының түрі ретінде көрінеді

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Мәтіннің бойымен жылжыту

2. Пернелердің қызметі

3. Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу

4. Мәтінді пернетақта арқылы ерекшелеу

5. Мәтінді ерекшелеудің тағы бір түрі

6. Мәтінді ерекшелеудің үш түрі

a) Қаріпті өзгерту арқылы

b) Қаріпті өзгертпей басқа амалдар қолдану арқылы

c) Аралас амал

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Күтілетін нәтиже

3 - слайд Тақырып жоспары

4 – слайд 1 - тақырыпша. Мәтіннің бойымен жылжыту.

5 - слайд Мәтіннің бойымен жылжыту

• Мәтіннің бойымен жылжу меңзер мен бағыттаушылары бар пернелер арқылы орындалады.

• Мәтіннің бойымен жылжу үшін бағыттаушылары бар пернелерден кейбір басқа пернелер де қолданылады.

6 - слайд 2 - тақырыпша. Пернелердің қызметі.

7 - слайд

Пернелердің қызметі

• Home – Меңзерді жолдың басына апару;

• End – Меңзерді жолдың аяғына апару;

• Page up – Меңзерді алдыңғы бетке апару;

• Page down – Меңзерді кейінгі бетке апару;

• Ctrl + ← – Меңзерді алдыңғы сөзге не ерекшеленген бөліктің басына апару;

8 - слайд

• Ctrl + → – Меңзерді кейінгі сөзге не ерекшеленген бөліктің соңына апару;

• Ctrl + Home – Меңзерді мәтіннің басына апару;

• Ctrl + End – Меңзерді мәтіннің соңына апару;

• Ctrl + ↑ – Меңзерді берілген абзацтың басына апару;

• Ctrl + ↓ – Меңзерді келесі абзацтың басына апару;

• Shift + F5 – Мәтіндегі соңғы түзетуге оралу үшін басылады.

9 - слайд

• Меңзерді мәтіннің бойымен жылжытудың тағы бір жолы оң жақта орналасқан жылжымалы жолақ арқылы орындалады.

• Оған қоса, диалогтік терезенің мүмкіндіктерін пайдалана отырып мәтіннің кез келген бөлігіне көшуге болады.

• <F5> пернесін баса отырып, керекті параметрді басу арқылы мәтіннің бөлігін тауып, басқасымен алмастыруға болады.

* жылжымалы жолақ – полоса прокрутки.

10 - слайд

3 - тақырыпша. Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу

11 - слайд

Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу

• Мәтіннің белгілі бір бөлігімен жұмыс істеу үшін оны алдымен ерекшлеу керек.

• Бұны тышқан мен пернетақта арқылы жасауға болады.

• Тышқанмен ерекшелеу үшін меңзерді қажетті мәтін бөлігінің басына апарып, тышқанның сол жақ батырмасын басып тұрып, аяғына дейін апару керек.

12 - слайд

4 - тақырыпша. Мәтінді тышқан мен пернетақта арқылы ерекшелеу.

13 - слайд Мәтінді пернетақта арқылы ерекшелеу

Нені ерекшелейміз?	Қалай ерекшелейміз?
Мәтін үзіндісі	Тышқанның сол жақ батырмасын баса отырып, меңзерді сол үзінді бойымен жүргізу арқылы
Сөз	Керекті сөзді екі рет басу арқылы
Жол	Керекті жолдың сол жағын басу арқылы
Сөйлем	Керекті сөйлемді, Ctrl батырмасын ұстап тұрып, меңзермен басу арқылы
Абзац	Абзацтың сол жағын екі рет басу арқылы
Бүкіл құжат	Кез келген беттің сол жағын үш рет басу арқылы
Тікбұрышты блок	Ерекшелену керек бөліктің басына меңзерді апарып, тышқанның сол жақ батырмасы мен Alt батырмасын қатар басып аяғына апару арқылы
Ерекшелеуді орындатпау	Ерекшеленбеген бөлікке меңзерді апарып, бір рет басу

14 - слайд

5 - тақырыпша. Мәтінді ерекшелеудің тағы бір түрі.

15 - слайд Мәтінді ерекшелеудің тағы бір түрі

Мәтіннің бір бөлігін ерекшелеу деп біз сол бөлікті өзгертуді айтамыз.

16 - слайд

6 - тақырыпша. Мәтінді ерекшелеудің үш түрі.

17 - слайд Мәтінді ерекшелеудің үш түрі бар

1) Қаріпті (шрифт) өзгерту арқылы;

2) Қаріпті өзгертпей басқа амалдар қолдану арқылы;

3) Алдыңғы амалдарды араластыру арқылы.

18 - слайд Қаріпті өзгерту арқылы

Бұл амал сөздердің не сөйлемдердің жазылу стилін, түрін өзгерту арқылы іске асады.

Нақтылап айтқанда жуан, көлбеу, асты сызылған қаріптермен жазылған, т. б. жолдармен өзгешеленіп жазылған ерекшелеу амалы.

19 - слайд Қаріпті өзгертпей басқа амалдар қолдану арқылы

Мәтіндегі

• әріптердің арасындағы арақашықтықты,

• жолдардың арасындағы арақашықтықты,

• т. б. өзгертіп,

• мәтіннің астын әртүрлі

қалыңдықтағы сызықпен сызып жасалатын амал.

20 - слайд Аралас амал

Аралас амалды қолданғанда алдыңғы екі ерекшелеу түрлерін араластырып, не бір амалдың екі түрін араластырып жасалады.

• Ерекшеленген мәтін бөлігінен кейін қойылатын тыныс белгілер

негізгі мәтіннің қаріпіне стиліне сәйкес жазылады.

іі. алғашқы бекіту

§ Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Home, End, Page Up, Page Down батырмаларының атқаратын қызметтері жайлы айтып бер

Мәтіндегі тікбұрышты блокты ерекшелеу үшін не істеу керек?

Мәтіннің үзіндісін тышқан арқылы қалай ерекшелейді?

Home – Меңзерді жолдың басына апару;

End – Меңзерді жолдың аяғына апару;

Page up – Меңзерді алдыңғы бетке апару;

Page down – Меңзерді кейінгі бетке апару.

Тышқанның сол жақ батырмасын баса отырып, меңзерді сол үзінді бойымен жүргізу арқылы.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Мәтін бойымен жылжу ненің көмегімен жасалады?

2. Тышқан арқылы қалай орындалады?

3. Пернетақта арқылы меңзерді жылжыту қалай орындалады?

4. Пернелердің көмегімен меңзерді мәтін бойымен жылжыту қалай орындалады?

5. Мәтін үзіндісін тышқан арқылы қалай ерекшелеуге болады?

6. Мәтін кез келген үзіндісін қалай ерекшелеуге болады?

7. Сөзді, жолды, сөйлемді қалай ерекшелеуге болады?

8. Абзац, бүкіл құжатты, тікбұрышты блокты қалай ерекшелеуге болады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі сөйлемдегі термин сөзді қаріпін өзгерту арқылы ерекшеле. Келесі сөзді көлбеу, үшінші сөзді жуан, ал төртінші сөздің асты сызылған түрге келтір.

Эвфемизм — тура айтылатын сөзді сыпайылап айту.

2. Төмендегі мәтіндегі адам сөзін F5 пернесінің көмегімен хан сөзімен алмастыр.

Баяғы өткен заманда байлығы жұрттан асқан бір адам болыпты. Бұл адамның ұлы болмапты, жалғыз - ақ ай десе аузы, күн десе көзі бар Қаншайым атты бір қызы болыпты. Қыздың сұлулығы сондай, қараған адам есінен танып қалады екен.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Ретін анықта: мәтін үзіндісін ерекшелеу, қаріпті ауыстыру арқылы мәтінді ерекшелеу, мәтіннің бойымен жылжыту.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Мәтін тергендегі ең жиі қолданылатын ерекшелеу қандай деп ойлайсыңдар?

2 - топқа: Екі адам ортаға шығып кезектесіп мәтіннің екі түрлі бөлігін қалай ерекшелейтінін айтады.

3 - топқа: Пернетақта арқылы ғана мәтін бойымен жылжыту жолдарын ата.

V. бағамдау - бағалау

· Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

№24 сабақ

Тақырыбы:

3 - тоқсандық бақылауға дайындық

Күтілетін нәтиже:

· 3 - тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіру.
· Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсінің элементтеріне қолданылатын іс - әрекеттерді болжау. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін түсіну. · Баспадан дайындау мен баспадан шығару амалдарының қызметі мен ерекшелігін түйіндеу.
· Орындаушы Paint графикалық редакторының құралдарын қолдану әдісін меңгеру.
· Мәтінді теру ережелері туралы білімдерін пайдаланып, құрамдас бөліктерінің рөлін және олардың комбинацияларының ерекшелігін талдау.
• Бақылау жұмысына байланысты шығармашылық әрекет орындалмау.
• Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасау.
	Үй тапсырмасы:
		• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Анықтамаларды жаттау. Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес сұрақтарды қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
		• Бонус - балл тапсырмасы Келесі мәтіндегі ішінде белгіленген сөздердің стилін анықтап, астына қажетті атауын жаз. Менің түсінігім бойынша Операциялық жүйе компьютерлерді сөндіргенде барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы *программа.* Windows - ты мен үй деп аудардым. *UNIX программасы* бойынша тек мен өзім ғана жұмыс істей аламын.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Сурет салу құралдары және кескінді түрлендіру.

2. Қарапайым мәтіндік редактор.

3. Мәтінді теру ережелері және қаріпті редакциялау.

4. Құжатты баспаға дайындау және баспадан шығару.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Тақырып жоспары

3 - слайд Мақсаты

4 - слайд 1 - тақырыпша. 3 - тоқсан бойы өткен сабақтарды қайталау.

5 – слайд PAINT графикалық редакторында 16 құралды пайдалануға болады.Олардың міндеттерін білу үшін тышқанның нұсқағышын қажетті

құралдың үстіне апару керек, сонда ішіне олардың міндеттері

жазылған төртбұрыш пайда болады.

6 - слайд

ерікті аймақты белгілеу құралы, қисық пішінді үзіндіні таңдау қызметін атқарады;

белгілеу құралы, суреттің тік төртбұрышты үзіндісін таңдау қызметін атқарады;

өшіргіш, суреттің белгілі бір бөлігін өшіруге арналған;

құю құралы, тұйық контурдың ішін кескін немесе фон түсімен бояйды;

7 - слайд

WordPad мәтінді пішімдеудің минималды мүмкіншілігі бар қарапайым мәтіндік процессор болып табылады.

Жай құжаттарды дайындау үшін және мәтіндік файлдарды бір пішіннен басқа пішінге өзгерту үшін пайдаланылады.

8 - слайд

• Ж - жартылай қалың

• К - курсив

• Ч - асты сызылған.

• Кәдімгі пішімдеу құрал - саймандар тақтасындағы Ж,К,Ч батырмаларын шерту арқылы жылдам орындалады.

9 - слайд

WordPad тің интерфейсіне кіретін басты командаларының оналасуы Правка және пернетақтамен тез басу қосымша мүмкіншіліктері.

10 - слайд

WordPad мәтіндік редакторында Файл мәзірі орналасқан. Құжатты сақтау үшін Файл – Сохранить как командасын орындасақ болады. Ал сақталған құжатты ашу үшін:

Файл – Открыть

командасын орындаймыз.

11 - слайд

• Мәтіндегі белгілі бір абзацтың соңғы жолы қысқа болмауы жөн, яғни ең аз дегенде 5 - 7 әріптен құралуы керек;

• Дефис алдыңғы және кейінгі сөзден бос

орын арқылы ажыратылмайды;

12 - слайд

• «КСРО», «БҰҰ» сияқты қысқартылған сөздердің әріптерінің арасына нүкте және бос орын қойылмайды;

• Келесі жолға көшіруге болмайтын жағдайда ажырағысыз бос орынды

қою керек;

13 - слайд

Фрагменттерді ерекшелеу және олармен жұмыс істеу

14 - слайд Масштабтау

15 - слайд

Paint редакторында масштабты үлкейтіп және кішірейтетін көптеген амалдар бар.

Олар графикалық ақпаратты өзгерту жолына тікелей байланысты.

Ең алдымен масштабты өзгерту үшін Paint редакторына кіріп, терезенің үстіндегі “Түр” (“Вид”) батырмасын басу арқылы Үлкейту және Кішірейту батырмасын қолданамыз.

16 - слайд

Орындалатын мәзірлер:

Баспаға шығару
Беттің параметрлері
Алдын ала көру

Барлығы Файл батырмасында орналасқан

17 - слайд

Құжатты баспадан шығаруға дайындау

Баспадан шығару

Алдын ала қөру режимі

іі. алғашқы бекіту

· Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Мәтінді редакциялау дегеніміз не?.

PAINT графикалық редакторында қанша құралды пайдалануға болады?

Сөздердің не сөйлемдердің жазылу стилін, түрін өзгертін іске асыратын амал қалай аталады?

Құжаттың баспадан шығармас бұрын құжатты көру амалы қалай аталады және қай жерде орналасқан?

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Мәтіннің бойымен жылжу қандай пернелер арқылы орындалады.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Қаріптің өлшем бірлігі қандай?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Мәтінді пішімдеу дегеніміз не?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Баспадан шығатын құжаттың көшірмелер санын орнату үшін және құжат беттердің тізбегіне арналған мәзір қалай аталады?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Баспаға дайындау және шығару мәзірлерінде орындалатын мәзірлер саны қанша?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Бейнені немесе оның бөлігін үлкейте немесе кішірейте отырып көрсету тәсілі қалай аталады?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Сөзді немесе сөйлемді өшіру үшін қандай пернені басу керек?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Мәтіндік файлдарды бір пішіннен басқа пішінге өзгерту үшін пайдаланылатын мәтіндік процессор?

________________________________________________________________

9. Мәтінді редакциялаудың неше негізгі қадамы бар?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

10. Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

11. Баспаға шығару, беттің параметрлері, алдын ала көру амалдарының барлығы қайда орналасқан?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

12. Баспадан шығаруға дайындық кезінде уақытты және қағазды үнемдеуге мүмкіндік беретін мәзір қалай аталады?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

13. Баспадан құжаттың барлық беттері басылып шығуын қадағалайтын мәзір

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

14. Paint графикалық редакторындағы сурет үзінділері дегеніміз не?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

Терезенің көп бөлігін не алып жатыр?

A. жұмыс аймағы

B. мәзір жолағы

C. тақырып жолағы

Тақырып жолағында не орналасады?

A. меню

B. терезені басқару батырмалары

C. сызғыш

Адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас?

A. Программа

B. Утилит

C. Интерфейс

Ағымдағы үнсiз келiсiм бойынша бюллетен - тiзiмдi құратын?

A. Маркелеу

B. Түс

C. Қаріп өлшемі

5. Түстер палитрасында бір уақытта қанша түспен бояса болады:

A. 1

B. 5

C. 2

6. Сурет салу алаңының сол жағындағы белгішелер тобы?

A. құралдар жиыны

B. тақырып жолы

C. түстер палитрасы

1. PAINT графикалық редакторында қанша құралды пайдалануға болады?

A. 15

B. 16

C. 12

8. Сурет ішіне орналастыратын құралдың аты қандай?

A. Сызық

B. Қисық

C. Жазу

9. Аспаптар тақтасында фрагменттерді қандай құралмен ерекешелесе болады?

A. Жазу

B. Эллипс

C. Фигуралы қайшы

10. Ерекшеленген фрагмент экранда қандай сызықпен қоршалып тұрады?

A. Қызыл түсті

B. Пунктирлі

C. Ирек

11. Қандай пернені қатар басқанда экран бетінде фрагменттің орын ауыстырып жылжыған ізі көрініп тұрады?

A. Shift

B. Ctrl

C. Enter

12. Қандай команда арқылы фрагменттің барлық түстердін қарама - қарсы (инверсиялық) түстерге ауыстыруға болады?

A. Инверсиялау

B. Тігінен бұрау

C. Көлденеңнен бұрау

ІІІ деңгей тапсырмалары

Мәтінді теру ережелері не үшін қолданылады?

A. Кітап шығарғанда қолданылатын рәсімдеп жасалатын түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін;

B. Істеген іс - әрекетіміз ретке келуі үшін;

C. Мәліметті оқитындарға түсінікті болуы үшін.

Тақырыптың соңында қандай тыныс белгісі тұрады?

A. Үтір;

B. Нүкте;

C. Ешқандай.

Page Down пернесінің қызметі қандай?

A. Сөзді келесі жолға көшіру;

B. Беттің ең соңғы жолына бару;

C. Меңзерді кейінгі бетке апару.

Абзацты қалай ерекшелейді?

A. Абзацтың сол жағын бір рет басу арқылы;

B. Абзацтың сол жағын екі рет басу арқылы;

C. Абзацтың оң жағын екі рет басу арқылы.

Мәтіннің бөлігін өшіру қай пернелердің көмегімен жасалады?

A. Ctrl, Delete;

B. Shift, Alt;

C. Delete, Backspace.

Параметр дегеніміз не?

A. Мәтін бөлігінің сипатын көрсететін өлшем;

B. Мәтіннің қаріпін көрсететін өлшем;

C. Microsoft Word орындайтын функция.

Adobe Acrobat Reader, Microsoft Word, Notepad, WordPad программалары қандай программалық құралдың түріне жатады?
А. Операциялық жүйе
В. Операциялық қабықша
D . Мәтіндік процессор

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№25 сабақ

Тақырыбы:

· Мәтінді пішімдеу және редакциялау. Қаріп. Абзац.

Күтілетін нәтиже:

• Мәтінді редакциялау мен өшіруді және оның жолдарын білу. Қою (енгізу) ұғымдарын тану. Іздеу мен алмастыру функцияларының орналасуын білу.

• Қаріп, абзац ұғымдарын тану.

• Мәтінді пішімдеудің жолын түсіну.

• Параметр ұғымын түсіну.

• Мәтінді редакциялаудың негізгі амалдарын қолдану.

• Қаріп ұғымын тануға әрекет ету.

• Мәтінді іздеу мен алмастыру амалдарының арасындағы байланысты анықтау.

• Мәтінді көшіру жолдарын тану.

• Өшіру, қою, іздеу, алмастыру амалдарын тұтастыру.

• Пішімдеу мен редакциялаудың арасындағы байланысын анықтау.

• Пішімдеу мен редакциялау жолдарын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:
	Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы: • Анықтамаларды жаттау. • Келесі сабаққа дейін іздеу - алмастыру амалына қол жаттықтыру.
Бонус - балл тапсырмасы:
	1. Компьютер үшін абзац ұғымы әдеттегіден өзгеше болғандықтан қандай сәйкессіздіктер болуы мүмкін (мысалы, жеке жолда тұрған бір сөз компьютер үшін абзац деп саналады)? Сондай сәйкессіздіктердің тізімін жаса.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Мәтінді редакциялау және оның қадамдары.

2. Мәтінді өшірудің жолдары.

3. Мәтінді қою не енгізу.

4. Іздеу мен алмастыру.

5. Мәтінді пішімдеу және оның түрлері.

6. Қаріп.

7. Абзац.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Күтілетін нәтиже

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Мәтінді редакциялау және оның қадамдары

5 - слайд Мәтінді редакциялау

Мәтінді редакциялау дегеніміз – мәтінді дайындау кезіндегі құрамындағы қателіктерді (мысалы, граматикалық) түзету.

6 - слайд Негізгі қадамдары

• Өшіру

• Қою (енгізу)

• Іздеу

• Алмастыру

7 - слайд 2 - тақырыпша. Мәтінді өшірудің жолдары

8 - слайд Мәтінді өшірудің жолдары

Кез келген бір символды өшіру үшін

• меңзерді оның алдына апарып, delete батырмасын басу керек;

• меңзерді символдан кейін қойып, backspace батырмасын басу керек.

9 - слайд

Ал сөзді немесе сөйлемді өшіру үшін оны ерекшелеп, delete - ті басу керек.

• Символ дегеніміз – әріптер, сандар, бос орындар, тыныс белгілері, арнайы белгішелер. Символдың сипаттары ретінде қаріп, өлшемі (кегль), пішіні мен түсі бола алады.

10 - слайд 3 - тақырыпша. Мәтінді қою не енгізу.

11 - слайд Қою не енгізу

Енгізу (қою) дегеніміз –қате жазылған мәтін бөлігін өшіргеннен кейін дұрыс мәтінді енгізу (керекті жазуды теру).

12 - слайд 4 - тақырыпша. Іздеу мен алмастыру.

13 - слайд Іздеу мен Алмастыру

Бұл екі қадам өзара өте байланысты. Алдымен қателерді іздейміз, кейін оларды дұрысымен алмастырамыз.

• Бұл екі қадамды Word терезесіндегі құжаттың атының астында орналасқан файл сөзінің оң жағындағы түзету (правка) функция терезесінен табуға болады.

14 - слайд 5 - тақырыпша. Мәтінді пішімдеу және оның түрлері.

15 - слайд Мәтінді пішімдеу

• Мәтінді пішімдеу дегеніміз – мәтіннің белгілі бір бөлігінің параметрлерін орнату, яғни сол орнатулар мәтіннің бөлігінің көрінісін белгілейді.

• Параметр – мәтін бөлігінің сипатын көрсететін өлшем.

• Параметрлердің алдында мәтіннің сол бөлігін ерекшелеу керек.

16 - слайд Мәтінді пішімдеудің түрлері

• Мәтіннің қаріпін белгілеу;

• Беттің параметрлерін белгілеу;

• Мәтінді бағандарға бөлу;

• Әріптің, абзацтың, беттің көрінісін белгілеу.

17 - слайд 6 - тақырыпша. Қаріп.

18 - слайд Қаріп (шрифт)

• Қаріп дегеніміз – белгілі бір пішіннің барлық символдарының жиынтығы.

• Әрбір қаріптің өзінің аты болады. Мысалы, Times New Roman, Arial, Georgia, т. с. с.

19 - слайд Қаріптің өлшем бірлігі

• Қаріптің өлшем бірлігі – пункт (пт).

• 1 пт = 0,366 мм

• Кегль – қаріптің пунктпен санағандағы өлшемі.

20 - слайд 7 - тақырыпша. Абзац.

21 - слайд Абзац

1. Әдеби тұрғыдан Абзац дегеніміз – мәтінің бірыңғай тиянақты ойды білдіретін бөлігі.

2. Ал компьютерде кез келген жаңа жолдан басталып келесі жаңа жолға дейін жалғасатын бөлігі абзац деп саналады.

3. Жаңа жолға <Enter> батырмасын басу арқылы көшуге болады.

22 - слайд Абзацтың негізгі параметрлері меню бөлігіндегі “Абзац” бөлігінің көмегімен тағайындалады.

іі. алғашқы бекіту

§ Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Кез келген бір символды өшіру үшін жасалатын әрекеттер қандай?

Іздеу мен алмастыру функциялары қайда орналасқан?

Мәтінді пішімдеудің қандай түрлері бар?

Меңзерді оның алдына апарып, delete батырмасын басу керек;

Меңзерді символдан кейін қойып, backspace батырмасын басу керек.

Бұл екі қадамды Word терезесіндегі құжаттың атының астында орналасқан файл сөзінің оң жағындағы түзету (правка) функциясынан табуға болады.

Мәтіннің қаріпін белгілеу;

Беттің параметрлерін белгілеу;

Мәтінді бағандарға бөлу;

Әріптің, абзацтың, беттің көрінісін белгілеу.

Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Мәтінді редакциялау дегеніміз не?

2. Оның қандай негізгі қадамдары бар?

3. Мәтінді өшірудің қандай жолдары бар?

4. Мәтінді қою (енгізу) дегеніміз не?

5. Іздеу мен алмастыру функциялары Word - та қайда орналасқан?

6. Қаріп, абзац сөздеріне анықтама бер.

7. Мәтінді пішімдеу дегеніміз не? Мәтінді пішімдеудің қандай түрлері бар?

8. Параметр дегеніміз не?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Мәтінді өшіру үшін қолданылатын пернелерді тап:

a. Shift, Ctrl;

b. Backspace, delete;

c. Enter, Shift;

d. Delete, Ctrl.

2. Төмендегілерің қайсысы қаріпке мысал бола алады?

a. Рассылки;

b. Times New Roman;

c. Пернетақта;

d. Символ.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі бүкіл кірпі сөздерін түлкі сөзіне алмастыр.

Орман шетінде домалаңдап бара жатқан кірпіні аш қасқыр бас салады. Бірақ тұмсығы мен тамағы қанға боялып шыға келеді. Озбырлығын, қомағайлығын білдіргісі келмеген қасқыр кірпіге:

– Бетіңнен сүйейін деп едім, сен – ақ қырынбайды екенсің ғұмыры бір, - деп сылтаурады.

Кірпі қылтаңдарының арасынан біздей тұмсығын шығарып, сықылықтай күледі де:

–Асықпа, Қасеке, сендердің азуларың түгел қағылып біткен күні мен де қырына бастаймын, - дейді.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Өшіру амалынан кейін қандай қадам орындалады?

2 - топқа: Іздеу мен алмастыру амалдары қандай жағдайларда қолданылады?

3 - топқа: Мәтінді редакциялаудың негізгі қадамдары қандай?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

№26 сабақ

Тақырыбы:

Графиктік және мәтіндік ақпараттарды өңдеу, аралас құжаттарды құру

Күтілетін нәтиже:

· Графикалық және мәтіндік ақпаратты өңдеудің қарапайым редакторын атау.

· Paint пен Microsoft word - та аралас құжаттарды құру командаларын анықтау.

· Аралас құжаттардың мағынасын түсіну.

· Аралас құжаттарды құрудың басты мақсатын түсіну.

· Microsoft Word - та аралас құжаттарды құрудың командасын құрастыру.

· Аралас құжаттарды қайта өңдеудің командасын құрастыру.

· Paint пен Microsoft Word - та аралас құжаттарды құрудың айырмашылығы мен ұқсастығын салыстыру.

· Сабақ барысында көрсетілген түрлі командаларды компьютерде жасау.

· Paint пен Microsoft Word - тың аралас құжат құру кезіндегі байланысын анықтау.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

Графиктік және мәтіндік ақпаратты өңдеуге арналған қарапайым редакторын ата.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Adobe photoshop графиктік редакторымен танысу.

2. Paint қарапайым редакторында аралас құжат құру.

3. Microsoft Word - та графиктік ақпаратты енгізу.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Adobe photoshop графиктік редакторымен танысу

5 - слайд Графиктік ақпараттарды өңдеу

• Графикалық ақпараттарды өңдеудің қарапайым редакторы – Paint

• Мәтіндік ақпараттарды өңдеулің қарапайым редакторы – Microsoft Word

6 - слайд Paint графиктік редакторы

• Paint (Paintbrush) - Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор. Paint өзінің мүмкіндіктері жағынан профессионалды графикалық редакторлардан біршама төмендеу болғанымен ол едәуір күрделі, әрі тартымды, түрлі - түсті және ақ - қара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкіндік береді.

7 - слайд Adobe Photoshop графиктік редакторы

• Adobe Photoshop программасы графикалық объектілерді өңдеу, өзгерту, сақтауда қолданылатын пакеттердің бірі.

• Adobe Photoshop – палитрамен жұмыс істеу, калибровка жасау, сканерлеу, импорттау және экспорттау, облыстарды, контурларды бөлу, салу/өзгерту, түстерді, қабаттарды, каналдар және маскаларды, таңдау және тағы басқа мүмкіндіктерді ұсынады. Adobe Photoshop программасының басты беті төменде келтірілген.

8 - слайд Adobe Photoshop графиктік редакторы терезесімен танысу

9 - слайд Adobe Photoshop графиктік редакторы терезесімен танысу

• 0 – Программа терезесінің атауы

• 1 –Меню жолы

• 2 – Құралдар панелі

• 3 – Қасиеттер панелі (ағымдағы құралды баптауға арналған панель)

• 4 – Палитра панелі(қолданатын палитраны өзгертуге арналған панель)

• 5 – Басқаруға арналған палитралар жиынтығы

10 - слайд 2 - тақырыпша.Paint қарапайым редакторында аралас құжат құру

11 - слайд Аралас құжаттарды құру

• Paint пен Microsoft Word - та ақпараттарды өңдеумен қатар аралас құжаттарды құруға болады.

• Аралас құжаттар – мәтіндік және графиктік ақпараттардан тұратын құжат.

• Аралас құжаттарды құрудың басты мақсаты : мәтіндік ақпаратқа қосымша графиктік үлгіде қосымша түсінік беру, графикалық ақпаратта детальдің атын атау.

12 - слайд Paint - та мәтін жазу

• Paint - та графиктік ақпаратқа қосымша мәтіндік ақпарат енгізу үшін «Құрал - саймандар панеліндегі» мәтіндік ақпаратты енгізу командасы орындалады.

13 - слайд Paint - та мәтін жазу

Мәтіндік ақпарат енгізу барысында Paint терезесінің Тақырып жолында қосымша Мәтінмен жұмыс істеу командасы пайда болады. Онда қаріп,фон, түстер және алмасу буфері панельдерімен жұмыс істеуге болады.

14 - слайд 3 - тақырыпша. Microsoft Word - та графиктік ақпаратты енгізу

15 - слайд Microsoft Word - та графиктік ақпарат енгізу

Microsoft Word - та қосымша графиктік ақпарат енгізу үшін «Меню жолындағы» «Қою» таңдалып, «Сурет» командасы орындалады. Команда орындалған соң компьютерде сақталған қажетті графиктік ақпараты таңдалады.

16 - слайд Аралас құжаттарды сақтау

• Аралас құжаттарды сақтау үшін Paint пен Microsoft Word редакторының қарапайым командасы орындалады.

• Paint пен Microsoft Word - та аралас құжаттарды кейін де өңдеуге болады. Ол үшін Paint - та мәтіннің,ал Microsoft Word - та суреттің үстіне басылып, «Тақырып жолындағы» мәтінмен немесе суретпен жұмыс істеу командасы орындалады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Adobe photoshop редакторы терезесін талда және мүмкіндіктерін ата

Paint - та мәтінді жазу командасы және оны сақтау командасын жаз.

Microsoft Word - та графикалық ақпарат енгізу және оны сақтау командасын жаз.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Графикалық ақпарат дегеніміз не?

2. Аралас құжат дегенді қалай түсінесің?

3. Графикалық және мәтіндік ақпаратты өңдеудің қарапайым редакторын ата.

4. Аралас құжатты құрудың басты мақсаты неде?

5. Paint - та мәтіндік ақпаратты енгізу командасын ата.

6. Paint қандай программа?

7. Ақпараттың тағы қандай түрлері бар?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Microsoft Word - та графиктік ақпаратты енгізу командасын жаз.

2. Аралас құжатты сақтау командасын жаз. Аралас құжатты қайта өңдеу үшін қандай команданы орындау керек.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Paint пен Microsoft Word - та аралас құжат құрудың ұқсастығы мен айырмашылығы неде?

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:
1. Горизонт сызығын салып, көрсет.
2. Эллипстің көмегімен күннің суретін салып, эллипстің төменгі жағын «Өшіргіш» арқылы өшіріп таста.
3. «Құю» әрекеті арқылы теңіз, аспан, күнді бояу қажет.
4. «Сызық», «Шашыратқыш», «Төртбұрыш», «Құю» әрекеттерін кезек қолдана отырып, экранның бос жерінде қайықтың суретін сал.
5. Оны «Ерекшелеу» әрекеті арқылы ерекшелеп, алмастыру буферіне сақтап ал. Ол үшін қажетті сурет аймағын белгілеп, ерекшеле. Содан соң, горизонтальды мәзірден «Түзету – көшіру», «Түзету – Қою» әрекеттері арқылы алмастыру буферіне сақта.
6. Алмастыру буферінде сақталған қайықтың суреттерін су бетіне бірнеше көшірме жасай отырып, орналастыр.
1. Суретті «Суда жүзген қайықтар» деп сақта.

2 - топқа

Paint - та түрлі фигураларды салып, фигуралардың атын сәйкестендіріп жаз.

3 - топқа

Microsoft Word - та графиктік ақпарат енгізіп, оны қалауың бойынша өңде.

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№27 сабақ

Тақырыбы:

Калькулятор. Блокнот.

Күтілетін нәтиже:

· Калькулятордың түрлерін анықтау. · Қарапайым мәтіндік редакторын тану.
· Калькулятор нәтижесі қайда сақталатынын анықтау.
· Калькулятор мен блокнотты қосудың алгоритмін құрастыру.
· Калькуляторда қолданылатын батырмаларын салыстыру.
· Калькулятор мен блокнотқа берілген белгілі тапсырмаларды компьютерде жасау.
· Калькулятор мен блокнотты қосу командасын салыстыру. · Калькулятор батырмаларының міндеттерін түсіндіру.
	Үй тапсырмасы:
		• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы 1. Анықтамаларды жаттау. Калькулятор мен блокноттың қандай мақсатта қолданылатындығын анықтау. • Бонус - балл тапсырмасы Калькулятор терезесі құрамын ата.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Калькулятор және оның түрлері.

2. Калькулятор терезесімен танысу және калькуляторда нәтижені сақтау.

3. Блокнот және оның ерекшелігі.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Калькулятор және оның түрлері

5 - слайд Калькулятор

Компьютердің сандық информациялар мен жұмыс атқару мүмкіндігін Windоws –ң көмекші программасы «Калькулятор» арқылы көруге болады. Бұл программа кәдімгі электрондық калькулятордың жұмысын модельдейді. Калькуляторды пайдалана отырып, есептеулерді тез орындауға болады.

6 - слайд Калькуляторды қосу алгоритмі

7 - слайд Калькулятордың түрлері Калькулятордың екі түрі бар:

1.Карапайым 2.Инженерлік

Қарапайым түрінен инженерлік түріне ауысу үшін «Вид» менюінен таңдалады.

8 - слайд 2 - тақырыпша. Калькулятор терезесімен танысу және калькуляторда нәтижені сақтау

9 - слайд Калькулятор терезесімен танысу

10 - слайд Калькулятордың функционалдық батырмасымен жеке –жеке таныстыру

11 - слайд Калькуляторда нәтижені сақтау

Калькуляторда жеке нәтижелерді сақтау үшін қолдануға болатын ішкі жад қарастырылған. Калькулятордың ішкі жады болады, сандарды сақтап қоюға болады. Жадта 0 - басқа сан тұрса индикатордың төменгі терезесінде М - жазулы тұрады. Егер жадыға жаңа сан жазса алдындағы мән өшеді.

12 - слайд 3 - тақырыпша.Блокнот және оның ерекшелігі

13 - слайд Блокнот

• Блокнот - қарапайым мәтіндік редакторы.

14 - слайд Блокнотты қосу алгоритмі

15 - слайд Блокноттың артықшылығы мен кемшілігі

• Блокноттың көмегімен күрделі, әдемі құжаттар жасап, оған сурет кірістіру мүмкін емес, себебі оның пішімдеу мүмкіндігі аз.

• Блокнот бағдарламасын кейіннен басқа қолданбаларға кірістіруге болатын мәтіндік ақпараттарды сақтау үшін қолдануға болады.

16 - слайд Блокнот терезесімен танысу

17 - слайд Қосмша мүмкіндіктер

• Мәтінді енгізгенде жолдың соңында <Enter> пернесін басу керек немесе сөз автоматты түрде тасымалдануы үшін Правка=>Перенос по словам командасын орындаймыз.

• Мәтін бойы маустың көмегімен немесе бағыттаушы батырмаларын қолданып жылжуға болады.

• Блокнот қолданбасында терілген мәтінді сақтау үшін Word Pad қомандасындағыдай Файл=>Сохранить как… командасы орындалады. Файл=>Открыть командасын орындап, Блокнот қолданбасында құрылған құжатты ашуға болады.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Калькулятор дегеніміз не?Калькуляторды қосу алгоритмін жаз.

Блокнот дегеніміз не?Блокнотты қосу алгоритмін жаз.

Блокноттың артықшылығы мен кемшілігі неде?

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Калькулятордың қандай түрлері бар?

2. Қарапайым мәтіндік редакторын ата.

3. Калькулятор нәтижесі қайда сақталады?

4. Блокноттың көмегімен күрделі құжаттар жасап,оған графикалық ақпараттар енгізу мүмкін бе?Неге?

5. Блокноттың қандай артықшылығы бар?

6. Блокноттың кемшілігі қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Калькулятор мен Блокнотты қосу алгоритмін жаз.

2. Блокнот терезесі құрамын ата.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Сәйкестендір:

	- соңғы санды өшіреді, бірақ оны есте сақтайды
	–жадты өшіреді
	- соңғы санды өшіреді
	- индикатордағы санды жадқа қосады
	–индикатордағы санды жадқа жазады
	–жадтағы санды индикаторға көшіреді
	- бәрін өшіреді

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:

7 қызметкерден тұратын ұжымның орташа жалақысын есепте.Бірінші қызметкердің жалақысы - 25000, екіншісінікі - 17000, үшіншісінікі - 28000, төртіншісінікі - 31000, бесіншісінікі – 36000, алтыншы қызметкердікі – 29000, жетіншісінікі – 15000.
Орта жалақыны есептеу үшін төменгі амалдарды орындау керек:
1. Инженерлік калькуляторды іске қосыңыз;
2. Sta батырмасын басыңыз;
3. Калькулятор терезесін жаппайтындай етіп Статистика терезесін ашыңыз;
4. Бірінші санды енгізіп Dat батырмасын басқанда сан Статистика терезесінен көрінеді.
5. Dat батырмасын баса отырып қалған сандарды енгізу;
6. Барлық сандар Статистика терезесіне енгізіліп болғаннан кейін Ave батырмасын басқанда, калькулятордың индикаторында жалақының орта мәні қанша теңге екені көрінеді.
7. Жұмысты жасап болған соң, оқытушыға көрсет.

2 - топқа: Блокнот программасымен жұмыс істеп көр.

1. Блокнот бағдарламасын жүктеу.
2. Ашылған терезеде берілген мәтінді теру керек:

Кел, балалар, оқылық ,

Оқығанды көңілге

Ықыласпен тоқылық..

Істің болар қайыры

Бастасаңыз алдалап,

Оқымаған жүреді

Қараңғыны қармалап.

Кел, балалар, оқылық,

Оқығанды көңілге

Ықыласпен тоқылық..

Оқысаңыз , балалар,

Шамнан шырақ жағылар,

Тілегенің алдыңнан

Іздемей - ақ табылар.

3. Мәтінді «Кел,балалар,оқылық!» деген атаумен сақта.

3 - топқа:

1. Блокнот бағдарламасын жүктеу.
2. Мәтінді теріңіз.
Сұрақ:
Мен 1111 жастамын. Мектеп табалдырығын 111 жасымда аттадым. Мен ... 10001 мектептің 1001 сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы 11001 оқушы. Мен мектепті 10000000001000 жылы бітіремін.
Жауап:
Мен _____ жастамын. Мектеп табалдырығын ____ жасымда аттадым. Мен ________мектептің ______ сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы ________ оқушы. Мен мектепті _______ жылы бітіремін.
3. Калькулятор программасын іске қосыңыз, сізге кедергі болмау үшін, калькуляторды терезенің тақырыбының сыртына орналастырыңыз.
4. Инженерлік калькулятор төрт санау жүйелерінде жұмыс істей алады. Олар: ондық, сегіздік, екілік, он алтылық. Олардың қажеттісін таңдау үшін сәйкес төрт батырманың бірін шертеді, яғни Hex (он алтылық), Dec (ондық), Oct (сегіздік), Bin (екілік). Егер санды ондық жүйеде теріп, қалған үшеуінің бірін басса, индикатор өрісіндегі сан автоматты түрде жаңа жүйеге аударылады. Мысалы, екілік жүйедегі 1111 санын теріп, Dec (ондық) батырмасын басса, онда индикатордан 15 саны көрінеді.
5. Сол сияқты есепте көрсетілген әрбір екілік санды калькуляторға тере отырып, оны ондық жүйеге алмастырып, төмендегі есепті шешуі керек.
6. Есептеп шығарған нәтижелерді Блокнот бағдарламасында терілген мәтінге толықтырып, жазыңыз.
7. Файлды «Есептік жұмбақ» деп сақтаңыз.

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№28 сабақ

Тақырыбы:

Дыбыстық ақпаратты өңдеу, дыбысты жазу.

Күтілетін нәтиже:

	· Дыбыстық ақпаратты жазуға арналған программаны атау. · Дыбыстық ақпараттың мағынасын анықтау.
	· Цифрлық дыбыстың неге байланысты екенін қорыту. · Дыбысты кодтау тереңдігін түсіну.
	· Дыбыстық ақпаратты жазуға арналған программасын қосудың схемасын құрастыру. · Дыбыстық ақпараттың айырмашылығын көрсету.
	· Дыбыстық редакторы мен ақпарат сапасының өзгерісінің байланысын анықтау.
	· Дыбыстық ақпаратты компьютерде программаны қолдана отырып жазу.
	· Уақытша дыбысты дискреттеуді түсіндіру. · Дыбыстық ақпаратты компьютерде жазуды сипаттау.
Үй тапсырмасы:
		• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы 1. Анықтамаларды жаттау. 2. Дыбыстық ақпаратты сақтау командасын орында.
		• Бонус - балл тапсырмасы 1. Уақытша дыбыстық дискреттеу процесін түсіндір.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Уақытша дыбысты дискреттеу.

2. Дыбыстық ақпаратты жазу.

3. Дыбыстық ақпаратты компьютерде сақтау.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. Уақытша дыбысты дискреттеу

5 - слайд Дыбыс

• Дыбыс – амплитудасы мен жиілігі үздіксіз өзгеріп тұратын дыбыстық толқын.

• Жоғары интенсивтілік қаттырақ дыбыс

• Жоғары жиілік жоғары тон

6 - слайд Уақытша дыбысты дискреттеу

• Компьютер дыбыстық ақпаратты өңдеу үшін дыбыс уақытша дыбысты дискреттеу көмегімен цифрлық дискретті формаға айналуы керек.

7 - слайд Уақытшы дыбысты дискреттеу

Уақытша дыбысты дискреттеу барысында дыбыстық толқын бөлек кішкентай уақытша орындарға бөлінеді.Әрбір осындай орындарға белгілі дыбыстық интенсивтілік орнатылады.

8 - слайд Уақытшы дыбысты дискреттеу

Уақытша дыбысты дискреттеу барысында дыбыс қаттылығының уақыт бойынша өзгерісі дыбыс қаттылығының деңгейінің дискретті реттілігіне алмастырылады.

9 - слайд Дискреттеу жиілігі

• Дискреттеу жиілігі – бір секунд ішінде дыбыс қаттылығын өлшеу саны.

• Дыбысты кодтау тереңдігі – цифрлық дыбыс қаттылығының дискретті деңгейін кодтауға арналған ақпараттар саны.

• Цифрлық дыбыстың сапасы жоғары жиілік пен дискреттеу тереңдігіне байланысты.

10 - слайд Дыбыстық ақпарат форматы

• WAV - универсалды формат

• MP3 – сығылған формат

11 - слайд 2 - тақырыпша. Дыбыстық ақпаратты жазу

12 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

• Windows ұсынған «Звукозапись» программасы көмегімен дыбыстық ақпаратты жазуға және оны компьютерде сақтауға болады.

• Дыбыстық ақпаратты компьютердің дыбыстық тақтасына қосылған әртүрлі дыбыстық құралдармен(мысалы,микрофон) жазуға болады.

13 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

«Звукозапись» программасына өту үшін төмендегі команданы орындау керек.

14 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

• Дыбыстық ақпаратты жазу үшін «Начать запись» батырмасы басылады.

• Дыбыстық ақпаратты жазуды тоқтату үшін «Остановить запись» батырмасы басылады.

15 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

• Дыбыстық ақпаратты жазуды жалғастыру үшін «Сохранить как» сұхбаттасу терезесінде «Отмена» батырмасы басылып, «Возобновить» командасы орындалады.

16 - слайд 3 - тақырыпша. Дыбыстық ақпаратты компьютерде сақтау

17 - слайд Дыбыстық ақпаратты компьютерде сақтау

«Звукозапись» программасында «Остановить запись» командасы орындалғаннан кейін «Сохранить как» сұхбаттасу терезесі автоматты түрде ашылады.

• Керекті папка мен дыбыстық ақпараттың аты таңдалғаннан кейін «Сохранить» командасы орындалады.

18 - слайд Дыбыстық ақпаратты оқу

• Компьютерде жазылған дыбыстық ақпаратты компьютерде оқу үшін компьютерде арнайы дыбыстық ақпаратты оқитын программалар болуы қажет.

19 - слайд Дыбыстық редакторы

• Дыбыстық редактор тек дыбыстық ақпаратты жазады және оқиды. Сонымен қатар дыбыстық редактор дыбыстық ақпаратты әртүрлі акустикалық әсерлерді қолдануға, дыбысты өңдеуге мүмкіншілік береді.

• Дыбыстық редактор цифрлық дыбыстық ақпараттың дискреттеу жиілігі мен кодтау тереңдігін өзгерту арқылы ақпараттың сапасы мен көлемін өзгертеді.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Дыбыс дегеніміз не?Дыбыстың қаттылығы мен жоғары тондылығы неге байланысты?

Уақытша дыбысты дискреттеу дегеніміз не? Мақсаты қандай?

«Звукозапись» программасын қосу схемасын сыз

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Дыбыстық ақпарат дегеніміз не?

2. Дискреттеу жиілігі дегеніміз не?

3. Дыбысты кодтау тереңдігі дегеніміз не?

4. Цифрлық дыбыстың сапасы неге байланысты?

5. Дыбыстық ақпаратты жазуға арналған программаны ата.

6. Дыбыстық ақпаратты жазуды тоқтатуға арналған батырманы ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Дыбыстық ақпаратты жазуға арналған программасының қосу схемасын құрастыр.

2. Дыбыстық ақпарат форматы түрлерін ата және айырмашылығын көрсет.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1.Дыбыстық редакторы дегеніміз не? Оның қандай мүмкіншіліктері бар? Дыбыстық редакторы ақпараттың сапасы мен көлемін қалай өзгертеді?

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

Үш топқа да бірдей тапсырма

Кім шапшаң?

Тапсырма: Өздерің қалаған бір өлеңді Windows - тың «звукозапись» программасы арқылы жазып, оны өлеңнің атымен сәйкестендіріңдер. Дыбыстық ақпарат жұмыс үстелінде сақтаңдар.

V. бағамдау - бағалау

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№ 29 сабақ

Тақырыбы:
	• Бақылау жұмысы. 4 - тоқсан.
Күтілетін нәтиже:
• 4 - тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіру.
• Блокнот, калькулятор, графиктік редакторларды тану. • Дыбыс, дыбыстың дискреттілігі ұғымдарымен танысу.
• Калькулятор түрлерін, оның пернелерінің рөлін білу. • Блокнотты қолданғандағы ерекшеліктерді біл. • Қарапайым, қарапайым нүктелік графиктік редактор ұғымдарымен танысады. Сол редакторларды қолдануды білу.
• Калькулятор, блокнот, графикалық редакторларды ашу сызбанұсқаларын сызу. • Дыбыстық ақпаратты жазу алгоритмінің сызбанұсқасын сызу.
• Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасау.
Үй тапсырмасы:
	· Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы ü Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
	· Бонус - балл тапсырмасы Келесі есепті калькуляторға енгізіп, есепте. ü (85 - 64)/7*16 - (24 - 12)

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. Ақпарат блогы

Тақырып жоспары:

1. Графиктік ақпараттарды өңдеу. Paint графиктік редакторы.

2. Adobe Photoshop графиктік редакторы.

3. Калькулятор.

4. Блокнот.

5. Дыбыс. Дискреттеу жиілігі. Дыбыстық ақпарат.

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Күтілетін нәтиже

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Графиктік ақпараттарды өңдеу. Paint графиктік редакторы.

5 - слайд Графиктік ақпараттарды өңдеу

• Графикалық ақпараттарды өңдеудің қарапайым редакторы – Paint

• Мәтіндік ақпараттарды өңдеулің қарапайым редакторы – Microsoft Word.

6 - слайд Paint графиктік редакторы

7 - слайд 2 - тақырыпша. Adobe Photoshop графиктік редакторы.

8 - слайд Adobe Photoshop графиктік редакторы

• Adobe Photoshop программасы графикалық объектілерді өңдеу, өзгерту, сақтауда қолданылатын пакеттердің бірі.

Adobe Photoshop – палитрамен жұмыс істеу, калибровка жасау, сканерлеу, импорттау және экспорттау, облыстарды, контурларды бөлу, салу/өзгерту, түстерді, қабаттарды, каналдар және маскаларды, таңдау және тағы басқа мүмкіндіктерді ұсынады. Adobe Photoshop программасының басты беті төменде келтірілген.

9 - слайд Adobe Photoshop графиктік редакторы терезесімен танысу

0 – Программа терезесінің атауы

1 –Меню жолы

2 – Құралдар панелі

3 – Қасиеттер панелі (ағымдағы құралды баптауға арналған панель)

4 – Палитра панелі(қолданатын палитраны өзгертуге арналған панель)

5 – Басқаруға арналған палитралар жиынтығы

10 - слайд 3 - тақырыпша. Калькулятор.

11 - слайд Калькулятор

Компьютердің сандық информациялар мен жұмыс атқару мүмкіндігін

Windоws –тің көмекші программасы «Калькулятор» арқылы көруге болады.
Бұл программа кәдімгі электрондық калькулятордың жұмысын модельдейді. Калькуляторды пайдалана отырып, есептеулерді тез орындауға болады.

12 - слайд Калькуляторды қосу алгоритмі

Пуск ► Программы ► Стандартные ► Калькулятор

13 - слайд Калькулятор терезесімен танысу

14 - слайд 4 - тақырыпша. Блокнот.

15 - слайд Блокнот

• Блокнот – қарапайым мәтін редакторы.

16 - слайд Блокнотты қосу алгоритмі

Пуск ► Программы ► Стандартные ► Блокнот

17 - слайд 5 - тақырыпша. Дыбыс. Дискреттеу жиілігі. Дыбыстық ақпарат.

18 - слайд Дыбыс

• Дыбыс – амплитудасы мен жиілігі үздіксіз өзгеріп тұратын дыбыстық толқын.

• Жоғары интенсивтілік ► қаттырақ дыбыс

• Жоғары жиілік ► жоғары тон

19 - слайд Дискреттеу жиілігі

• Дискреттеу жиілігі – бір секунд ішінде дыбыс қаттылығын өлшеу саны.

• Цифрлық дыбыстың сапасы жоғары жиілік пен дискреттеу тереңдігіне байланысты.

20 - слайд Дыбыстық ақпарат форматы

• WAV – универсалды формат

• MP3 – сығылған формат

21 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

• «Звукозапись» программасына өту үшін төмендегі команданы орындау керек.

Пуск ► Программы ► Стандартные ► Звукозапись

іі. Логикалық тапсырмалар блогы

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Графиктік және мәтіндік ақпараттарды өңдеу, аралас құжаттарды құру

Калькулятор. Блокнот.

Ақпараттық қамтамасыз ету.

Дыбыстық ақпаратты өңдеу, дыбысты жазу.

Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Графикалық редактор сөзіне қандай анықтама бересіңдер?

______________________________________________________________________

2. Графикалық ақпаратты өңдеудің қарапайым редакторы қандай?

______________________________________________________________________

3. Мәтінді ақпаратты өңдеудің қарапайым редакторы қандай?

______________________________________________________________________

4. Блокнот сөзіне қысқаша анықтама бер.

______________________________________________________________________

5. Калькуляторды қосу алгоритмін жаз.

______________________________________________________________________

6. Дыбыс сөзіне анықтама бер.

______________________________________________________________________

7. Дыбыстық ақпаратты өңдеу, дыбысты жазу үшін қандай программалар қолданады?

______________________________________________________________________

8. Блокнотты қосу алгоритмін жаз.

______________________________________________________________________

9. Дыбыстық ақпараттың қандай форматтары бар?

______________________________________________________________________

10. Интенсивтілік дыбыс қаттылығына қалай әсер етеді?

______________________________________________________________________

11. Ал жиілік не нәрсеге әсер етеді және қалай?

______________________________________________________________________

12. Дыбысты кодтау тереңдігі дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

13. Дыбыстық ақпараттың қаттылығы неге байланысты?

______________________________________________________________________

14. Дыбыстық ақпаратты «Звукозапись» көмегімен жазу үшін қандай батырма басылады?

______________________________________________________________________

15. Уақытша дыбыстық дискреттеу дегеніміз не?

______________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Калькулятордың қанша түрі бар

А.2

B.1

С.5

2. Калькулятордың мына батырмасының негізгі қызметі қандай?

А.Жадты өшіреді

B.Соңғы санды өшіреді

С.Соңғы санды өшіреді,бірақ оны есте сақтайды

3. Блокнотқа не себепті сурет кірістіру мүмкін емес?

Себебі...

А.Пішімдеу мүмкіндігі аз

B.Суреттің форматы келіспейді

С.Блокнот басқа программалармен жұмыс істей алмайды

4. Графиктік ақпаратты өңдеудің қарапайым редакторын көрсет.

A. Paint

B. Microsoft Word

C. Microsoft Power Point

5. Paint - та графиктік ақпаратқа қосымша мәтіндік ақпарат еңгізу үшін Paint - тың терезесіндегі қай панелі қолданылады?

A. «Құрал - саймандар панелі»

B. «Палитралар нанелі»

C. «Тақырып жолы»

6. Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор?

A. Microsoft Word

B. Adobe photoshop

C. Paint

7. Microsoft Word - та енгізілген графиктік ақпараттың өлшемін өзгерту үшін қандай команда орындалады?

A. «Тақырып жолы» ► «Суретпен жұмыс істеу»

B. «Меню жолы» ► «Графикалық ақпарат енгізу»

C. «Құрал - саймандар» ► «Қаріп»

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Блокнотты қосу алгоритмінің сызбанұсқасын сыз.

2. Калькуляторды қосу алгоритмін жаз.

3. Қарапайым калькулятордан инженерлікке өту үшін мәзірдің қай бөлігі қолданылады?

4. Дыбыстық ақпаратты жазудың алгоритмінің сызбанұсқасын сыз.

іV. Интеллектуалдық тренинг блогы

Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

V. Күтілетін нәтиже блогы

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

№30 сабақ

Тақырыбы:

Жылдық бақылауға дайындық

Күтілетін нәтиже:

· Жыл бойы өткен материалды есіне түсіру.
· Компьютердің негізгі құрылғыларын қосымша құрылғыларынан айырып тану. · Операциялық жүйенің негізгі мағынасын түсіну.
· Белгілі командаларды қандай пернелерді қолдану керектігін көрсету.
· Жұмыс істеушінің компьютерді қолдануын схема түрінде бейнелеу. · Microsoft Office – тың қарапайым редакторларында түрлі командаларды орындау ретін бір - бірінен айырып тану.
· Қарапайым мәтіндік редакторында берілген тапсырманы жасау. · Қарапайым графикалық редакторында берілген тасырманы жасау. · Жыл бойы алған білімдерін түйіндеу.
· Сабақ барысында алған білімдерін сыни талдау жасау.
	Үй тапсырмасы:
		• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы Анықтамаларды жаттау.
		• Бонус - балл тапсырмасы Өздерің қалаған 3 - 4 программаны қосу схемасын сызыңдар.

САБАҚ БЛОКТАРЫ s

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1 I - тоқсанды қайталау

2 II - тоқсанды қайталау

3 III - тоқсанды қайталау

4 IV - тоқсанды қайталау

Слайдтар:

1 - слайд (титул)

2 - слайд Сабақтың мақсаты

3 - слайд Тақырып жоспары

4 - слайд 1 - тақырыпша. I - тоқсанды қайталау

5 - слайд Ақпаратты өңдеу кезеңдері:

Қабылдау
Есте сақтау
Түрлендіру
Тасымалдау (жіберу)

6 - слайд Ақпарат саны (мөлшері, көлемі)

Ақпарат саны – ақпарат қабылданған кезде жойылған белгісіздіктіктің мөлшерін көрсететін ақпараттың санмен берілген сипаттамасы.

7 - слайд Компьютердің негізгі құрылғылары:

8 - слайд

9 - слайд 2 - тақырыпша. II - тоқсанды қайталау

10 - слайд Ақпаратты тасымалдаушылар

Ақпарат тасымалдаушылар деп мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды атаймыз.

Оларды компьютердің сыртқы жады деп те атайды.

11 - слайд Белгішелерді құрудың жолдары:

• Бірінші жолы:

Таңбашаны орындайтын объектісі бар қапшықты ашыңдар.

Тінтуірдің нұсқағышын керек объектіге апарып,онда тінтуірдің оң жақ батырмасын шерту.

Пайда болған динамикалық менюден Создать ярлык командасын таңдау.

• Екінші жолы:

Таңдаған белгішеде тінтуірдің оң жақ батырмасын шерту.

Жаңа ғана жасалған таңбашаны қажетті орынға жылжыту.

12 - слайд

13 - слайд Объектілерді іздеу

14 - слайд 3 - тақырыпша. III - тоқсанды қайталау

15 - слайд Мәтін теру ережелері:

Тақырыптың соңына нүкте қойылмайды. Егер тақырып бірнеше сөйлемнен тұрса, онда соңғысынан кейін ғана нүкте қойылмайды;

Өлшем бірлігі бар есептік пен реттік бір таңбалы сан есімдер сөзбен, өлшем бірлігі бар және көп таңбалы сан есімдер санмен және аралас түрде (мыс. 25 мың) жазылады. Ал септеліп тұрғандары сан ретінде жазылып, артынан дефис арқылы жалғауы жалғанады;

16 - слайд Мәтінді пернетақта арқылы ерекшелеу

Нені ерекшелейміз?	Қалай ерекшелейміз?
Мәтін үзіндісі	Тышқанның сол жақ батырмасын баса отырып, меңзерді сол үзінді бойымен жүргізу арқылы
Сөз	Керекті сөзді екі рет басу арқылы
Жол	Керекті жолдың сол жағын басу арқылы
Сөйлем	Керекті сөйлемді, Ctrl батырмасын ұстап тұрып, меңзермен басу арқылы
Абзац	Абзацтың сол жағын екі рет басу арқылы
Бүкіл құжат	Кез келген беттің сол жағын үш рет басу арқылы
Тікбұрышты блок	Ерекшелену керек бөліктің басына меңзерді апарып, тышқанның сол жақ батырмасы мен Alt батырмасын қатар басып аяғына апару арқылы
Ерекшелеуді орындатпау	Ерекшеленбеген бөлікке меңзерді апарып, бір рет басу

17 - слайд Мәтінді ерекшелеудің үш түрі бар

1) Қаріпті (шрифт) өзгерту арқылы;

2) Қаріпті өзгертпей басқа амалдар қолдану арқылы;

Алдыңғы амалдарды араластыру арқылы.

18 - слайд 4 - тақырыпша. IV - тоқсанды қайталау

19 - слайд Paint - та мәтін жазу

Paint - та графиктік ақпаратқа қосымша мәтіндік ақпарат енгізу үшін «Құрал - саймандар панеліндегі» мәтіндік ақпаратты енгізу командасы орындалады.

20 - слайд Microsoft Word - та графиктік ақпарат енгізу

Microsoft Word - та қосымша графиктік ақпарат енгізу үшін «Меню жолындағы» «Қою» таңдалып, «Сурет» командасы орындалады. Команда орындалған соң компьютерде сақталған қажетті графиктік ақпараты таңдалады.

21 - слайд Дыбыстық ақпаратты жазу

«Звукозапись» программасына өту үшін томендегі команданы орындау керек.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпарат дегеніміз не?Компьютердің негізгі құрылымын ата.

Операциялық жүйені басқарудың түрлерін ата.

Мәтінді теру ережелерін көрсет

Аралас құжаттарды құру дегенді қалай түсінесің?Оларды сақтау командасын ата.

ііі. құзырлылық қалыптастыру

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Ақпарат саны деген ұғымды қалай түсінесің?

A. Ақпарат қабылданған кезде жойылған белгісіздіктіктің мөлшерін көрсететін ақпараттың санмен берілген сипаттамасы;

B. Оның атауындағы әріп саны;

C. Ақпарат қабылданғанда келген мәліметтің сөздерінің саны.

2. Қайсысы компьютердің негізгі құрылғыларына жатпайды?

A. Процессор;

B. Монитор;

C. Принтер.

3. Ақпаратты өңдеудің қандай кезеңдері бар?

A. Қабылдау, есте сақтау, түрлендіру, тасымалдау (жіберу);

B. Қабылдау, түрлендіру, тасымалдау;

C. Қабылдау, тасымалдау.

4. Ақпаратты өлшейтін ең кіші өлшем бірлігі қандай?

A. Байт;

B. Мбайт;

C. Бит.

5. Операциялық жүйе дегеніміз не?

A. Қолданылып жатқан жедел жадыны, процессорды, сыртқы құралдарды және файлдарды басқаратын программалар жиынтығы;

B. Белгілі бір программаны қолданғандағы іс - әрекеттер тізбегі;

C. Ретке келтірілген, пішімделген мәтінді жазу.

6. Мәтінді редакциялау дегеніміз не?

A. Берілген мәтінге өзгерістер енгізу;

B. Мәтінді қатқыл дискке жазу;

C.Мәтінді ғаламтор арқылы басқа компьютерге жіберу.

7. Магниттік дискіге қайсысы жатпайды?

A. СD - R;

B. Қатқыл диск;

C. Иілгіш диск.

8. Аты аталған файлдар тобын не деп атайды?

A. Белгіше;

B. Файл;

C. Бума.

9. Пернетақтаның негізгі бөлімін көрсет.

A. Функционалды пернелер;

B. Басқару пернелері;

C. Символдық пернелер.

10. Құжатты баспаға шығармас бұрын алдымен оның қағаз бетінде қалай орналасқанын көру амалы.

A. Қайта көру;

B. Алдын ала көру;

C. Файлды ашу.

11. Беттерді белгілеу арқылы көру режимі қандай режим?

A. Әмбебап;

B. Белгісіз режим;

C. Кері жүретін режим.

12. Түстер палитрасында бір уақытта қанша түспен бояа болады?

A. 1;

B. 5;

C. 2.

13. PAINT графикалық редакторында қанша құралды пайдалануға болады?

A. 15;

B. 16;

C. 12.

14. Сурет ішіне орналастыратын құралдың аты қандай?

A. Сызық;

B. Қисық;

C. Жазу.

15. Ерекшеленген фрагмент экранда қандай сызықпен қоршалып тұрады?

A. Қызыл түсті;

B. Пунктирлі;

C. Ирек.

16. Жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі?

A. Алмасу буфері;

B. Меню;

C. Правка.

17. Windows операциялық жүйе негізгі басқару құралына немесе манипуляторына не жатады?

A. Монитор;

B. Процессор;

C. Пернетақта.

18. Есеп шығаруға, сондай – ақ берілген мәселені шешуге, құжаттар жасауға арналған объектілер?

A. Құжат;

B. Қаптама;

C. Программа.

19. Калькуляторда нәтижелер қайда сақталады?

A. Ішкі жад;

B. Қатқыл диск;

C. Флеш жад.

20. Мәтінді пішімдеудің минималды мүмкіншілігі бар қарапайым мәтіндік процессор болып табылатын редактор.

A. Блокнот;

B. Калькулятор;

C. WordPad.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Адам ақпаратты қандай пішімдер түрінде қабылдай алады?

A. Жазбаша, ауызша;

B. Диск арқылы, қағаз түрінде;

C. Таңбалы - мәтіндік, графикалық, дыбыстық.

2. Кесте сызу программалары қандай программалар тобына жатады?

A. Жалпы мақсаттағы программалар;

B. Арнайы мақсаттағы программалар;

C. Үйретуші программалар.

3. Төмендегілердің қайсылары программалау тілдеріне мысал бола алады?

A. Қазақша, орысша, ағылшынша;

B. C++, Java, Pascal;

C. Автоматтандырылған, механикалық.

4. Мәтіннің берілген бөлігін қиып алу үшін қандай пернелерді басу керек?

A. Ctrl + бос орын;

B. Ctrl + C;

C. Ctrl + X.

5. Мәтіндегі бір жолды ерекшелеу үшін қандай әрекет істеледі?

A. Меңзерді жолдың сол жағына апарып, екі рет басамыз;

B. Бірінші сөзді екі рет басамыз;

C. Тышқанның оң жағын басып, «ерекшелеу» сөзін басамыз.

6. Мәтінді сол жақ баған бойымен реттеу үшін қандай пернелер басылады?

A. Ctrl + R;

B. Ctrl + L;

C. Shift + Home.

7. CD - R мен CD - RW - дің айырмашылығы неде?

A. CD - RW - дің сыйымдылығы жоғары;

B. СD - R - дің жазу және оқу уақыты жылдам;

C. CD - RW - ға ақпаратты бірнеше рет жазуға болады.

8. Егер файлдың типінде .exe немесе .com белгілеулері нені білдіреді:

A. Құжат екенін;

B. Бос файл;

C. Бағдарлама.

9. . Графикалық редактордың негізгі терезесінде мыналар болмайды.

A. Көлденең мәзір;

B. Құралдар тақтасы, түстер палитрасы және сызықтар енін таңдау алаңы;

C. Көмек беру шебері.

10. Графикалық редакторда геометриялық фигураларды дұрыс салу үшін қандай пернені басу жеткілікті?

A. Ctrl;

B. Alt;

C. Shift.

11. .Сурет салу алаңының сол жағындағы белгішелер тобы?

A. құралдар жиыны;

B. тақырып жолы;

C. түстер палитрасы.

12. Аспаптар тақтасында фрагменттерді қандай құралмен ерекешелесе болады?

A. Жазу;

B. Эллипс;

C. Фигуралы қайшы.

13. Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде қандай ат меншіктеледі?

A. «Себет»;

B. «Жаңа Файл»;

C. «Көшірме».

14. Соңғы санды өшіретін калькулятордың батырмасы?

А.

С.

15. Ж,К,Ч батырмаларының орнын көрсет.

A. Пішімдеу құрал - сайман тақтасында;

B. Файл батырмасында;

C. Көлденең әмір пернесінде.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Жұмыс істеушінің компьютерді қолдану схемасын сыз.

2. Мәтін теру ережелерін біз не үшін ұстанамыз?

A. текстіміздің жазылуы әдемі көрінуі үшін;

B. текстіміздің кітап шығарғанда қолданылатын рәсімдеп жасалатын түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін;

C. текстіміз қатесіз, әрі сауатты түрге келтіру үшін.

3. «Процент» (%), «градус» (°), «минут» ('), «секунд» (") белгілері сандармен қалай жазылады?

A. Бос орынмен ажыратылады;

B. Нүкте арқылы ажыратылады;

C. Бос орынмен ажыратылмайды.

4. Microsoft Word - та енгізілген графиктік ақпараттың өлшемін өзгерту үшін қандай команда орындалады?

D. «Тақырып жолы» «Суретпен жұмыс істеу»;

E. «Меню жолы» «Графикалық ақпарат енгізу»;

F. «Құрал - саймандар » «Қаріп».

5. «Звукозапись» программасына өту үшін қандай командалар орындалады? A - Пуск B - Стандартные C - Звукозапись D - Обслуживание E - Программы F - Блокнот

A. A E B C;

B. A E B F;

C. A B E C.

6. «Звукозапись» программасында жазылған дыбыстық ақпаратты компьютерде қалай сақтайды?

A. «Меню» «Сохранить как»;

B. «Остановить запись» «Сохранить как»;

C. «Начать запись» «Сохранить как».

іV. шығармашылық әрекет

 Топтық жұмыс.

Сынып оқушылары 2 топқа бөлінуі тиіс.

1 - топ: . Paint - WordPad бағдарламасы бойынша тапсырма:

1. Paint бағдарламасын жүктеу.
2. Ашылған терезеде «Құттықтау қағазын» даярлаңыз.
3. Ол үшін WordPad программасын іске қосыңыз.
4. Мәтінді теріңіз.
Ізгі сөзім арналады жүректен,
Орындалсын әрбір ниет - тілектер,
Бұл өмірдің басты мәні – сыйластық,
Болсын Сізде мұндай достар сыр шерткен!
5. Мәтінді алмастыру буферіне сақтап алып, Paint бағдарламасының терезесін ашып, Түзету→Көшіру, Түзету→Қою амалдарын орындау арқылы құттықтау қағазына құттықтама ретінде кірістіріңіз.
6. «Төртбұрыш» амалын қолдана отырып, құттықтау қағазына жиектеріне әшекей жасаңыз. Құжаттың оң жақ төменгі бөлігіне қажетті құрал - жабдықтарды қолдана отырып, көркемдеу үшін өрнектер салыңыз.
7. Жұмысты аяқтаған соң, файлды «Құттықтау» деп сақтаңыз.

2 - топ: Paint бағдарламасы бойынша тапсырма: «Суда жүзген қайықтар» суретін салу.Жұмысты орындау:

1. Горизонт сызығын салып, көрсет.
2. Эллипстің көмегімен күннің суретін салып, эллипстің төменгі жағын «Өшіргіш» арқылы өшіріп таста.
3. «Құю» әрекеті арқылы теңіз, аспан, күнді бояу қажет.
4. «Сызық», «Шашыратқыш», «Төртбұрыш», «Құю» әрекеттерін кезек қолдана отырып, экранның бос жерінде қайықтың суретін сал.
5. Оны «Ерекшелеу» әрекеті арқылы ерекшелеп, алмастыру буферіне сақтап ал. Ол үшін қажетті сурет аймағын белгілеп, ерекшеле. Содан соң, горизонтальды мәзірден «Түзету – көшіру», «Түзету – Қою» әрекеттері арқылы алмастыру буферіне сақта.
6. Алмастыру буферінде сақталған қайықтың суреттерін су бетіне бірнеше көшірме жасай отырып, орналастыр.
1. Суретті «Суда жүзген қайықтар» деп сақта.

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

1 - деңгей

Төмендегі тапсырманы ретімен орында:

Буманы құру Файл®Құру(Создать®)Бума(Папка) командасына негізделеді. Осы команданы пайдалана отырып, келесі жұмысты орында.

1) Жұмыс үстелінде «Large» бумасын құр.

2) Пайда болған буманың ішіне қайта бума құрып, оны «Medium» деп ата.

3) Сол құрылған буманың ішінен қосымша тағы да «Small» атты бума құр.

Жұмыстың соңында жұмыс үстелінде бір ғана бума құрылады.

2 - деңгей

Төмендегі тапсырманы ретімен орында:

1) «Менің атым.....» деп көп нүктенің орнына өз атыңды жаза отырып, жұмыс үстелінде жаңа бума құр.

2) Осы буманың ішіне кез келген үш сурет сақта.

3) Пайда болған буманы жарлыққа айналдыр.

4) Жарлықтың құру алгоритмі Құру(Создать)_Жарлық(Ярлык) командасымен орындалады.

5) Енді жарлықтың атын «Туған жерім Қазақстан» деп атап сақта.

3 - деңгей

Төмендегі кестені дұрыс жауабын сәйкестендіріп толтырыңыз.

1) Кестені жауабын толтырыңыз.

2) Табылған жауаптырды Блокнотта сақтаңыз.

3) Жұмыс үстелінде «Mydream» атты бумасын құрыңыз.

4) Жауабы сақталған файлды осы жаңа бумаға сақтаңыз.

5) Жұмыстың соңында бума және оның ішінде кестенің жауабы толтырылған файл болу керек.

1	Белгiлi бiр атпен магниттiк дискiде бiртектес ақпараттар жиыны.		A	Power point қолданбасының құжаты
2	Блокнот қолданбасының құжаты.		B	Файл
3	.ppt қай файл типіне тиесілі?		C	Бума
4	Аты аталған файлдар тобы.		D	htm
5	Web - Internet беті.		E	.txt
*Жауабы:*	1	2	3	4	5

Paint қарапайым графикалық редакторы

Мына төмендегі суретті Paint қарапайым графикалық редакторын қолдана отырып салыңдар.

I деңгей:

II деңгей:

III деңгей:

Word қарапайым мәтіндік редакторы

I. Word қарапайым мәтіндік редакторын қолдана отырып, төмендегі сол жақтағы мәтінді оң жақтағы мәтіннің пішіміндей жаса.

Қайырлы таң!

II. Қарапайым мәтіндік редакторды қолдана отырып төмендегідей схеманы сыз.

III.

9 - мамыр күні құтты болсын!

Қарапайым мәтіндік редакторды қолдана отырып төмендегідей схеманы сыз.

А. Қ. Альжанов, Ж. Бейсбаева

Информатика

5 сынып

Жалпы білім беретін мектептерге арналған әдістемелік құрал

Оқушы дәптері

Редакторы: Матин Д. Т.

Корректор: Матин Д. Т.

Компьютерде беттеген: Бапанова Г. К.

Мұқаба дизайны: Қайыржанов С. Т.

02.08.2013 жылы қол қойылды. Форматы 60×84 ¹/₈.

Қағазы офсеттік. Шартты баспа табағы 18,5.

Гарнитурасы «TimesNewRoman».

Тапсырыс № 10.

Скачать материал

Скачать материал "Поурочный план по информатике "5 класс информатика""

Как учитель может зарабатывать на Инфоуроке?

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 660 047 материалов в базе

Найти материалы

Скачать материал

Другие материалы

docx

Урок по информатике для 9 класса "Программирование циклических алгоритмов"

26.04.2016
1886
2

docx

Урок по информатике для 8 класса "Алгоритмы и исполнители."

26.04.2016
3479
3

docx

Урок по информатике для 7 класса "Системы программирования и прикладное программное обеспечение."

26.04.2016
2446
12

docx

Урок по информатике для 6 класса"Информационное моделирование как метод познания."

26.04.2016
1594
2

docx

Урок по информатике для 5 класса "Передача информации"

26.04.2016
478
0

docx

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА УЧЕБНОЙ ДИСЦИПЛИНЫ "ИНФОРМАТИКА" по специальности 21.02.14 Маркшейдерское дело

25.04.2016
740
2

docx

Организация внеурочной самостоятельной работы при изучении электронной таблицы MS Excel

25.04.2016
589
3

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

Скачать материал
- 26.04.2016 2510
- DOCX 19.9 мбайт
- Рейтинг: 5 из 5
- Оцените материал:
Настоящий материал опубликован пользователем Рысбаева Гулайна Жумахановна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Автор материала

Рысбаева Гулайна Жумахановна
- На сайте: 8 лет и 2 месяца
- Подписчики: 0
- Всего просмотров: 8071
- Всего материалов: 5