Темазы: С.Пюрбю
Авторлуг тоол «Сагынгыр к\ске»
Эртемге
хамаарышкан сорулгалары:
1.
Улустуё тоолдары биле авторлуг тоолдарны ылгап
билири.
2.
Диалогка киржип, бодунуё бодалын илередири.
3.
Аянныг, шын номчуп билири; номчаан чуулунуё
утказын сактып, билип алыры.
4.
Утказынга хамаарышкан айтырыгларга харыылап
билири.
Бот-хууда
сайзыралынга сорулгалары:
1.
Номчулга
уран-ч\\лд\ё база бир кол кезээ деп билип алыры; номчаан ч\\л\нге сагыжындан
бердинери.
2.
Бодунуё чонунуё болгаш оске чоннарныё
уран-ч\\л\н\ё чаёчылдарын деёге \нелээри.
3.
Бодунуё бодалын \нд\р чугаалаары болгаш
чугаалажып турар кижиниё бодалын х\нд\лээри.
Эртемден
дашкаар, б\г\ талалыг ==редилге кылдыныгларынга сорулгалары:
1.
+=ренген ч\\лдерин сайгарып, б=л\ктеп, деёнеп,
туёнеп билири.
2.
Оларныё иштинден кол болгаш чаа чугула ч\\лдерни
тып, тайылбырлаарынга ==реникчилерни чаёчыктырар.
3.
Эштежип ажылдаарынга ==редир.
4.
Бодун аёгы-аёгы рольдарга киириштирер (удуртур,
к\\седир).
5.
Бодунуё бодалын аас-биле болгаш бижимел-биле шын,
дес-дараалаштыр тодарадыр.
Кичээлдиё
дериг-херексели: компьютер, проектор, экран, кроссворд, чеди
=ён\г чечекчигеш, дилги болгаш к\скениё чуруктары.
Кичээлдиё
чорудуу
1.
Организастыг кезээ
Ак-к=к
дээрим, алдын х\н\м
Авыралдыг
аалчыларым.
Аажок
ынак эжим-==р\м.
Амыргын-на,
амыргын.
Х=глуг
коёга эдипти
Кичээлге
бис белен бис.
Дыёнап, бодап,
чугаалап
Демниг
кызып ажылдаал.
-Кичээливисти
бо х\нч\геш ышкаш х=гл\г солун эрттирээлиёер.
2.
5
мин. номчулга, к=р\п бижиир диктант.
Уругларга
2 хире минут номчуткаш, 3 домактан бижидер. (кыдырааштарын чанында орар
эштери-биле солчупкаш, слайдыдан хынааш демдектерин карандаш-биле салдырар.)
3.
Кичээлдиё
тема болгаш сорулгаларын ылгап \нд\рери.
-Уруглар
силер кымнар силер? (==реникчилер)
-+=реникчилер
школага келгеш, кандыг к\зелдиг ==ренип турарыл? (5-тер алыр, эки ==ренир,
саннар бодап ==ренип аар, бодалганы шын бодап ==ренип алыр, ЕГЭ-лерни эки
дужаап алыр…)
-Шын-дыр!
Эр-хейлер! Ынчаарга бистерниё бо к\зелдеривисти боттандырыптар хуулгаазын
чечек аалдап келген-дир. (слайдыдан)
-Хуулгаазын
чечек кандыг-дыр? (чазылбаан)
-Кичээлде
шупту даалгаларны шын болгаш д\рген к\\седиптер болзувусса хуулгаазын чечектиё
халбыёнары частып келир.
А)
Катаптаашкын
Бирги
даалга: -Эрткен
кичээлде ч\\ деп онаалга берген ийик мен? (О.Сувакпиттиё «Эмнеп алган» деп
ш\л\\н шээжилээр.)
-Доктаадып
алган улус холдарын к=д\р\птер.
-
Ынчаарга бис б=л\ктеп ажылдап турар болганывыста б=л\к б\р\з\нден чаёгыс
кижиден дыёнаптаалыёар. Кым эё-не эки чугаалаптарыл, дугурушкаш б=л\кт\ё
мурнундан чаёгыс т=лээни \нд\рер силер. (4 ==реникчи)
Кончуг
эки-дир! Чечээвистиё бир дугаар халбыёы частып келди.
Ийиги
даалга: -Ам
бо кичээлдиё темазын билип аарда база-ла б=л\ктер аайы-биле кроссворд тывар
бис.
Б)
Кроссвордтуё темазы «Улустуё аас чогаалы»
1. Ч\велерни дорт
адавас, аажы-чаёын, =ё-ч\з\н\н ойзу аарак уран-чечен к=рг\скеш ону тыварын
негээр. (тывызык)
2. Кижилерни бир-ле
ч\веге ==редип сургаан азы кичээндирген аянныг ханы уткалыг домактар.
3. Кыска тускай
аялгалыг, кижилерниё аразында чижип ырлаар одуруглар.
4. Оран-таёды, чер,
суг, даг ээлеринге чалбарып тейлээрде чугаалаар с=стер.
1.
2.
3.
4.
-Эр-хейлер!
Бо кичээлдиё темазын кым билип каапты? (тоол)
-Сактып
к=р\ёерем ийиги класска кандыг тоолдарны номчаан ийик бис? (Дилги биле
Ала-Сааскан, Чаан-биле к\ске, Ийи к\ске)
-Ол
тоолдарны кым чогаатканыл? (чон)
-Ынчангаш
улустуё тоолу деп турган.
Ном-биле
ажыл.
-Ам
номнарыёарныё 71 дугаар арыннарын ажыдыптыёарам. Кичээнгейлиг к=ргеш бо х\н
кандыг тоол номчуур-дур бис? (авторлуг тоол)
-Ынчаарга
бо кичээлде ч\н\ билип алыр ужурлуг бис? (тоолдарны чаёгыс кижи база чогаадып
болур, бо тоолду бижээн автор-биле таныжып аар бис, тоолдуё маадырларын билип
аар бис.)
-Шын-дыр,
бо х\н бис тоолдуё маадырларыныё дузазы-биле кандыг кижилерниё аажы-чаёын
к=рг\скенин тодарадыр бис.
Эр-хейлер,
хуулгаазын чечектиё ийиги халбыёы частып келди.
4.
Карактарга физминутка (слайдыдан)
5.
Чаа тема
А)
Авторнуё биографиязы
-Бо
х\н Сергей Бакизович Пюрбюн\ё «Сагынгыр к\ске» деп тоолун номчуп таныжар бис.
Эгезинде тоолдуё автору-биле таныжып аалы. (слайдыдан к=рг\з\п кыска
автобиографиязын бир ==реникчи номчуур.)
-Автор
каяа т=р\тт\нген-дир?
-Уругларга
ч\\ деп ном \нд\рген-дир?
Б)
Даап бодаашкын минутказы
-Тоолдуё
ады «Сагынгыр к\ске» дээн-дир, чогум ч\\ дугайында тоол деп бодап тур силер?(угаанныг
к\ске дугайында)
-Тоолду
номчупкаш даап бодап турарывыс шын бе, к==р бис.
Эр-хейлер,
авторну эки билип алганыёар дээш хуулгаазын чечектиё \шк\ халбыёы частып келди.
В)
Словарьлыг ажыл
-Номчуп
эгелээр бетинде тоолда билдинмес с=стер бар. Ол с=стерни к=р\птээли. (слайдыдан
уругларга номчудар)
6.
Мага-ботка физминутка
Тоол
чурттун сырыны-даа
Долгандырып
хадып келди
Оон
биле кортук койгун
Опаёнадып
шурап келди
Бирээ, ийи, \ш
Баштай холду
часкаалыёар
Бирээ, ийи, \ш
д\рген =р\
шураалыёар
Бирээ, ийи, \ш
черге чедир
доёгайыёар.
Бирээ,
ийи, \ш оожум чараш олураалы
Эр-хейлер,
эки чараш чугаалап турарыёар дээш хуулгаазын чечектиё д=ртк\ халбыёы частып
келди.
7.
Номчулга
А) Башкыныё
\легерлиг номчулгазы
-Уруглар С.Б.Пюрбюн\ё
«Сагынгыр к\ске» деп тоолун силерге аянныг номчуп берейн, а силер тоолда ч\н\ё
дугайында чугаалап турар-дыр чугаалаар силер.
-Тоолда ч\н\ё дугайында
чугаалап турар-дыр? (к\скениё)
Б) Илчирбелеп
номчууру
-Ам
тоолувусту илчирбелей ийи-ийи одуруглап номчуй кааптаалы.
В)
Уругларныё ыыткыр номчулгазы.
-Ам
б=л\к б\р\з\нден эё-не чараш кылдыр 1-1 кижилер дыёзыдыр номчуптаалы.
-Тоолдуё
автору кым-дыр? (С.Б.Пюрбю)
-
Тоолдуё маадырларын адаёар. (дилги, к\ске)
-К\ске
айыыл-халаптан ч\н\ё ачызында дириг \нгенил? (сагынгыр, тывынгыр мерген угааны-биле)
-Дилги
к\скеге ч\ге аштырыпканыл? (аамай, сагынгыр эвес болганы-биле)
-Силерге
тоол солун болду бе?
-Ам
дем даап бодап турганывыс шын болду бе?
Эр-хейлер,
тоолду эки чараш номчааныёар дээш база утказын шын дамчытканыёар дээш хуулгаазын
чечектиё бешки халбыёы частып келди.
8.
Быжыглаашкын
-Ам
тоолдуё маадырлары К\ске биле Дилгиниё дузазы-биле кижилерниё кандыг аажы-чаёын
к=рг\скен-дир, б=л\ктер аайы-биле с\мележип тургаш чыпшырыптаалы.
К\ске
Дилги
Угаанныг
Турамык
Сагынгыр
кончуургак
Дидим
мелегей
Шалыпкын
аазатпай
мерген
тывынгыр
Арга
билбес, к\ж\н д=гээр аазатпайныё шорузу-дур! –деп домакты канчаар билип турар
силер, с\мелешкеш тайылбырлап бижиптиёер (б=л\к б\р\з\ номчуур)
-Эр-хейлер,
ам онаалгаёарны дневниктерге бижиптиёер. Тоолду аянныг номчааш, ажылчын
кыдыраашта
Эр-хейлер,
тоолдуё маадырларыныё аажы-чаёын шын дамчытканыёар дээш хуулгаазын чечектиё алдыгы
халбыёы частып келди.
9.
Рефлексия
-Уруглар
ам бо х\нг\ кичээливисти сайгарып т\ёнээлиёер.
1. Кичээлде
шупту билиглер менээ билдингир болду, ону эки билип алдым- деп бодап турар улус
бо арынчыгаштарны к=д\рер.
2. Кичээлде
арай-ла бергедежип турдум, ынчалза-даа шупту чуулдерни билип алдым- деп бодап
турар улус бо арынчыгаштарны к=д\рер.
3. Кичээлде
бергедежип турдум, чуу-даа билип албадым - деп бодап турар улус бо
арынчыгаштарны к=д\рер. (слайдыда)
/ш-д=рт
уругдан ч\н\ билип азы билбээнин ылавылап айтыргаш, самбырага астырар.
-Ам
кичээлде кымнарга демдек салыр бис боданыёар. База ч\ге ындыг демдек салыксап
тур силер, тайылбырлаёар.
-Эр-хейлер!
Эр-хейлер, кичээлде кончуг эки ажылдадыёар. К=р\ёер даан хуулгаазын чечээвис
частып келди. Бо чечекти кым таныырыл? (чеди =ён\г хуулгаазын чечек-
цветик-семицветик)
Чечээвис
к\зелдер б\д\рер чечек-тир. Кичээл эгезинде чугаалап турган к\зелдеривис
ыяап-ла б\де бээр.
Частырыг
чок – “5”
1
частырыг- “4”
2-3
частырыг- “3”
4-тен
х=й частырыг- “2”
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.