Поурочное планирование для 4-го класса (на казахском языке)

4 сыныпта “Ақпараттық мәдениет негiздерi” пәнiн оқытуға арналған

күнтiзбелiк-тақырыптық жоспарлау

 

Сабақтар нөмiрi	Мазмұны	Сағаттар саны
1	Компьютер сыныбындағы тәртiп сақтау ережелерi. Қайталау	1
2	Жиындар	1
3	Жиындар	1
4	Ақпараттық модельдер	1
5	Түрлi әрекеттер	1
6	Керi әрекеттер	1
7	Тiзбектер	1
8	№1 бақылау жұмысы	1
9-10	Алгоритмдер	2
11-12	Сызықтық алгоритмдер	2
13	Тармақталу алгоритмi	1
14	Тармақталу алгоритмi	1
15	Тармақталу алгоритмi	1
16	№2 бақылау жұмысы	1
17	Циклдiк алгоритм	1
18-19	Циклдiк алгоритм	2
20-21	Циклдiк алгоритм	2
22	Алгоритм атқарушы – “Қара жәшiк”	1
23	Алгоритм атқарушы – “Робот”	1
24	Алгоритм атқарушылар. Қайық. Құйғыш.	1
25	№3 бақылау жұмысы	1
26-27	Алгоритм атқарушы – “Суқұйғыш”	2
28	Алгоритм атқарушы - “Шегiртке”	1
29	Ертегiлер әлемiнде. Алгоритм атқарушы – “Тотан”	1
30	Алгоритм атқарушылар - “Өткел”және “Робот”	1
31	Ақпараттық қауiпсiздiк	1
32	Компьютерлiк желiлер	1
33	№4 бақылау жұмысы	1
34	Қайталау	1
Барлығы		34

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы:   Компьютер сыныбындағы тәртiп сақтау ережелерi. Қайталау.

Сабақтың мақсаты:

1. Қауiпсiздiк техникасы және компьютер сыныбындағы өзiн-өзi ұстау ережесiн қайталау.

2.      Оқушыларға электр тогымен зақымданғанда және адам денесiнiң бiр жерiн күйдiрiп алғанда көрсетiлетiн алғашқы дәрiгерлiк көмек жөнiнде түсiнiк беру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

            Төмендегi тақырыптар бойынша оқушылармен әңгiме жүргiзiледi.

Компьютер сыныбындағы тәртiп сақтау ережесi және қауiпсiздiк техникасы

-          Электр тогының сымын, қосқыштарын және т.б. электр өткiзгiш құралдарын мұғалiмнiң рұқсатынсыз ұстауға және орнынан қозғалтуға тыйым салынады.

-          Компьютерде ылғал қолмен және ылғал киiммен жұмыс істеуге болмайды.

-          Қорабы немесе сымдары бүлiнген компьютерде жұмыс iстеу қауiптi.

-          Мұғалiмнiң рұқсатынсыз компьютер сыныбына Кiрiсге және одан Шығысға болмайды.

-          Сынып iшiнде мұғалiмнiң рұқсатынсыз жүруге болмайды.

-          Үстел үстiндегі компьютердiң қасына сөмке, кiтаптар қоюға рұқсат етiлмейдi. Үстел үстiнде тек қалам мен дәптер жатуы керек.

-          Компьютер сыныбында жүгiруге, ойнауға, жолдастарыңа кедергi келтіруге, басқа iспен айналысуға тыйым салынады.

Электр тогынан зиән шеккенде көрсетiлетiн алғашқы дәрігерлік көмек:

-          токты ажырату (токты тарату қорабындағы қосқышты ажырату);

-          электр тогына түскен адамды ток өткiзбейтiн қолда бар заттарды қолдана отырып, токтың әсерінен босату;

-          дәрiгер шақыру (мектеп дәрігерін, болмаса 03 телефоны арқылы жедел жәрдем шақырту);

-          зиян шеккен адамды қарап шығып, жарақаттану дәрежесіне қарай  тиiстi жәрдем көрсету.

Күйген жағдайда көрсетілетін көмек:

·         ауруды басатын, тыныштандыратын дәрi беру керек (анальгин,  валерьян тамшылары);

·         күйген жерге май жағу керек (винилин);

·         зақымданған жерге микроб түспеуi үшiн үлдірмен орап, суық суға салу керек.

Компьютермен жұмыс кезiнде қойылатын талаптар:

·         жұмыс кезiнде көз бен экранның арақашықтығын сақтау керек - 50 см;

·         оқушылардың сыныпқа бөтен адам кiргенде, орындарынан тұруы шарт  емес;

·         көз ауырып немесе шаршаған кезде орнынан тұрмай-ақ, сергiту жаттығуларын жасауға болады.

КӨЗ  талғанда жӘне шаршағанда жасалатын жаттығулар:

·         көзіңді оңға-солға, жоғары-төмен бұру;

·         көздi сағат тiлi бойынша және кері  бағытта айналдыра қарау;

·         көздi қолмен жауып 1-1,5 минут отыру.

·         басты сағат тiлi бойынша және кері бағытта айналдыра қозғалту;

·         жан-жаққа бұрылып қарау;

·         жұдырықты қатты жұмып, білек буынын босату;

·         қолдың бұлшық еттерін кернеп, кейіннен босатып жоғары кезекпен көтеру.

Тапсырма.  Берiлген тапсырманы оқушылар жұмыс дәптерiмен бiрге кез келген мәтiндiк редакторда орындауға болады.

1. Өзiң туралы әңгiмеле:

Сенiң атың ________________________

Фамилиәң ____________________

Анаңның аты_______________________

Әкеңнiң аты_______________________

Қарындасыңның аты___________________

Ағаңның аты_______________________

Мекен-жайың:

            Көше_____________________

            Үй_______________________

            пәтер___________________

Сенiң жасың нешеде?_______________

Немен шұғылданғанды жақсы көресiң?_________________

Мектептегi сүйiктi пәнiң_________

Кiм болғың келедi?______________

Достарың______________________

Тұратын жерiң (ауыл, қала)_______________________

Отаның ______________________

Ұстазыңның аты________________

2. Компьютер сыныбындағы тәртiп сақтау ережесi және қауiпсiздiк техникасы.

3. Электр тогынан зиән шеккенде көрсетiлетiн алғашқы дәрігерлік көмек.

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Жиындар

Сабақтың мақсаты:

1. «Жиындар» түсiнiгiн қайталау.
2. Бiріне-бірі кіріп қабаттасқан жиындар ұғымын бекiту.
3. Жиындармен жұмыс жасау процесiнде оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Оқушылар «жиын» ұғымымен бұрыннан таныс. Тапсырмаларды орындау барысында оқушылардың назарын бiр жиынның элементтерi келесi жиынның элементтерi бола алатынына аудару керек. Мысалы, барлық компьютерлер  – «құрылғылар» жиынының элементтерi. Бұл қабаттасқан жиынның мысалы болып табылады. Ертегiлер “кiтап” жиынына енгенмен, барлық кiтаптар “ертегiлер” жиынына кірмейді. Аталған мысал ортақ жиындар мысалы болып табылады. Ал,  «Мысықтар» мен «Тышқандар» жиындары ортақ жиындар бола алмайды.

Тапсырма.

1.Берiлген тұжырымдардың әрбiр жұбына сәйкес суреттердi таңда. Олардың атауларын дұрыстап жаз.

а) Ешбір тышқан  мысық емес.

    Ешбір мысық тышқан емес.

ә) Барлық компьютерлер құрылғылардан тұрады.

    Барлық құрылғылар компьютер емес.

б) Кiтаптардың  барлығы ертегi емес.

    Ертегiлердiң барлығы кiтап емес.

Жауабы:

а)                  б)                                                       в)

                                  

2. Тұжырымдарды жалғастыр.

ЖЕМIСТЕР – ҚЫШҚЫЛ – АЛМҰРТТАР – АЛМАЛАР

Барлық ………………………..

Барлық…………………………………емес.

Ешбір…………………………

Жауабы:

Барлық алмұрттар мен алмалар - жемiстер.

Барлық алмұрт пен алма  қышқыл емес.

Ешбiр алмұрт алма емес.

3. Берiлген жиындардың атауын дұрыс орналастырып жаз.

1)      Гүлдер

2)      Өсiмдiктер

3)      Орман өсiмдiктерi

4)      Ағаштар

Барлық гүлдер  – өсiмдiктер.

Гүлдердiң барлығы – орман өсiмдiктерi емес.

ЕШБIР ағаш – гүл емес.

1)      Ұлдар

2)      Қыздар

3)      Оқушылар

4)      Балалар

Барлық оқушылар – балалар.

Ұлдардың барлығы –оқушы емес.

Ешбiр қыз – ұл емес.

4. Бiрдей түспен боялған бөлiктерге 1 санын, екi түрлi түспен боялған бөлiктерге 2 санын, үш түрлi түспен боялған бөлiктерге 3 санын қой.

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы:  Жиындар

Сабақтың мақсаты:

4.  «Жиындар» түсiнiгiн қайталау.
5. Ортақ жиындар мен бiрiккен жиындар түсiнiктерiн бекiту.
6. Жиындармен жұмыс істеу барысында оқушылардың логикалық ойлау қабiлетiн қалыптастыру.

Тапсырма.

1. Дөңгелектiң iшiнде жұп сандар, төртбұрыштың iшiнде екi таңбалы сандар тұруы тиiс. Сандардың орындарын дұрыс тауып, орналастыр. Екi таңбалы жұп сандар орналасқан бөлiктi боя.

Жауабы:

       Төртбұрыш пен дөңгелек ке ортақ  – 10, 12, 36,

             Тек дөңгелекте – 2, 6,

             Тек төртбұрышта  -  47, 51, 85.

                   Дөңгелек пен төртбұрышқа ортақ бөлiктердi Боя қажет.

2. Үшбұрышта 3 цифры бар сандар, шаршыда 4 цифры бар сандар орналасуы тиіс. Сандарды өз орындарына дұрыс орналастырып, жазып шық. 3 және 4 цифрлары бар сандар орналасқан бөлiктерді боя. 

Жауабы:

           Үшбұрыш пен шаршыға ортақ  – 34, 43,

           Үшбұрышта  – 31, 33, 73,

           Шаршыда  – 14, 44.

           Үшбұрыш пен шаршыға ортақ бөлiктердi боя.

3. Әрбiр үшбұрыштың iшiнде төрт-төрттен болатындай етiп, 2 қар жұлдызшаларын толықтырып сал. Жауабы: үшбұрыштарға ортақ бөлікке 2 қар жұлдызшаларын сал.

4. Ромбы мен тiктөртбұрыштың әрқайсысында бес-бестен болатындай  етiп, қосымша 3 дөңгелектiң суретiн сал.

Жауабы: Ромбы мен тiктөртбұрышқа ортақ - 1 дөңгелек, төртбұрыштың iшiнде - 2 дөңгелек.

5. Әрбiр жиында 6 әрiптен болатындай етiп, ПРОЦЕССОР сөзiнiң жетіспейтін әрiптерiн толықтырып жаз.

Жауабы:

6. Шеңбер ішінде 6 жалауша, үшбұрыш ішінде 4 жалауша болатындай етiп, қосымша 3 жалаушаның суретiн сал.  Жауабы:   шеңбер мен үшбұрышқа ортақ - 2 жалау, ал шеңберде -1 жалау.

7. Тiктөртбұрыш ішіне 5 әрiп, үшбұрыш ішіне 4 цифр жаз. Әрiптер мен цифрларды қосқанда барлығы 7 болатын болсын. Жауабы: бiрнеше жауабы болуы мүмкiн, мысалы,  егер барлығына ортақ  4 цифр жазсақ, әрiптер мен цифрлар 7 болу үшiн 3 әрiп қосу керек.  Екi әрiп үшбұрышқа ортақтастырылмай, тек тіктөртбұрыш ішіне жазылады.

8. Заңдылықтарын тауып, бос ұяларды толтыр. Қажеттi сандарды, алдымен,  диагоналы бойынша, содан соң көлденең жолдары бойынша жазу керек.

Жауабы:

1	4	7	10	13	16
1	2	3	4	5	6
0	2	4	6	8	10
20	16	12	8	4	0
28	25	22	19	16	13
7	12	17	22	27	32

4-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Ақпараттық модельдер.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға ақпараттық модель туралы түсiнiк беру.
2. Қарапайым нысандардың ақпараттық моделiн құрастыруды үйрету.
3. Оқушылардың ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

            Ақпараттық модельдер нақты нысандарды, атап айтқанда,  заттарды, оқиғаларды, табиғат құбылыстарын сипаттайды.

            Бiр нысан үшiн бiрнеше ақпараттық модельдер құрастыруға болады.

            Ақпараттық модельдер арқылы жаңа нысандар құруға болады.

Биолог гүлдiң ақпараттық моделiн зерттеу арқылы оның жаңа түріне өсіріп шығара алады.

Суретшi гүлдiң ақпараттық моделіне қарап, оның сыртқы параметрлеріне көңіл бөле отырып, оның суретін сала алады.

Дәрiгер өсiмдiктi денсаулық саласында  қолдану мүмкiндiгiн анықтау үшiн оның ақпараттық моделiн зерттей алады. Ақпараттық модельдi кесте түрінде жасайық.

Тапсырмалар.

1. Ақпараттық модельдi толықтыр.

Нысан атауы	Параметрлерi				Әрекет	Орналасу ортасы
	Пiшiнi	Көлемi	Түсi	Құрамы
Доп	Домалақ	Үлкен	Қызыл	терiден	лақтыру	Спорт залы

2. “Доп” нысанының басқа ақпараттық моделiн толықтыр.

Нысан атауы	Параметрлерi		әрекетi	Орналасу ортасы
	Атауы	Мәнi
Доп	Материал	Каучук, пластмасса,	?	?
	Түс
	Көлемi	30 см
	Түр

3. “Гүл” нысанының ақпараттық моделiн құрастыр.

Нысан атауы	Параметрлерi		Әрекет	Орналасу ортасы
	Атауы	Мәнi
Гүл	Құрамы	тамыры, сабағы, жапырағы, күлтелері.	гүлдейдi	Гүл отырғызатын алаң, Құмыра
	Түс
	Көлемi
	Түр

4. Торттың ақпараттық моделiн құрастыр.

Нысан атауы	Параметрлерi		Әрекетi	Орналасу ортасы
	Атауы	Мәнi
Балдан жасалған торт	құрамы	Ұн, бал, май, жұмыртқа		Мерекелiк дастархан
	Пiшiнi
	Дәмi
	Түсi

5.  “Қазақ ертегiлерi” кiтабының  ақпараттық моделiн құрастыр.

Нысан атауы	Параметрлерi		Әрекет	Мекендейтiн  орта
	Атауы	Мәнi
Кiтап	Кiтаптың аты	Ертегiлер	Оқу	Кiтап сөресi
	Құрастырған авторы
	Шыққан баспасы
	Құрамы
	Беттерiнiң  саны

5-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Түлі әрекеттер.

Сабақтың мақсаты:

1. оқушыларға нысандармен әрекет жасау тәсілдерін таныстыру.
2. Оқушыларға нысандармен дұрыс әрекеттер атқаруды анықтай бiлудi үйрету.
3. әрекеттер мен олардың атқарылу реттілігі жайлы алғашқы түсініктерді қалыптастыру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Бұл тақырып “Тiзбектер” және “Алгоритмдер” тақырыбына кiрiспе болып табылады. Әрекеттер мен олардың атқарылу реттiлігі алгоритм құрастырудағы негiзгi ұғымдардың бiрi болып есептеледi.

            Тапсырманы орындау кезiнде нысандардың өздері әрекет жасайтынына және олармен де әрекет жасауға болатынына назар  аудару керек. Мысалы, гүл өзі өседі, ал оны басқалар қиып алып, үстелге қояды.

 Тапсырма.

1. Суреттегi атқарылып жатқан әрекеттердi атап шық.

Анам .................................

Әкем ..................................

Әлім ....................

Аруна ...............................

Мысық.............

Күшiк ..................................

Құс ................................

Гүлдер ................................

Жауабы:

Анам себет көтерiп келе жатыр.

Әкем көшет отырғызып жатыр.

Әлiм көшеттi ұстап тұруға көмектесiп жүр.

Аруна кiлемшенi сыпырып жатыр.

Мысықтың баласы көбелек қуып жүр.

Күшiк күнге қыздырынып отыр.

Құс ұшып жүр.

Гүлдер гүлдеп тұр.

2.Нәтиже алу үшiн атқарылатын әрекеттердi жаз.

3. Әлім, Әсет және Асан веб-дизайнер, программалаушы және веб-шебер болуды армандайды. Бiрақ Әлім веб-шебер болғысы келмейдi, ал Әсет веб-дизайнер және программалаушы, Асан веб-дизайнер болғысы келмейдi. Балалар кiм болуды армандайды екен?

ӘЛІМ ...............................

АСАН ...........................

ӘСЕТ .................................

 Жауабы: Әлiм- веб-дизайнер, Асан – программалаушы, Әсет – веб-шебер.

4. Артық әрекеттi сызып таста.

Пернетақта – ақпаратты енгiзедi, басып шығарады. (басып шығарады).

Монитор – ақпаратты сақтайды, бейнелейді. (сақтайды).

Баспа құрылғысы – ақпараттарды өңдейдi, басып шығарады. (өңдейдi).

Тышқан – нысандарды басқарады, ақпаратты басып шығарады. (ақпараттарды басып шығарады).

Процессор – ақпаратты өңдейдi, сақтайды. (сақтайды).

Жад – ақпаратты сақтайды, енгiзедi.(енгiзедi)

 Артық әрекеттер жақшаның iшiнде көрсетiлген.

6-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Керi әрекеттер.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға керi әрекеттер түсiнiгiн беру.
2. Оқушыларға берiлген тапсырмаларға керi әрекет жасауды үйрету.
3. Заңдылықтарды анықтау арқылы оқушылардың логикалық ойлау қабiлетiн қалыптастыру.

Тапсырма.

1.Керi әрекеттердi жаз.

Отыру – тұру

Ашу – жабу

Бөлмеден шығу – бөлмеге кіру

Тақтаға жазу – өшiру

Ақпаратты енгiзу – ақпаратты шығару

Ақпаратты сақтау – ақпаратты өшiру

Сурет салу – суреттi өшiру

2. Мақалдарды жалғастыр.

Шапқан ................., жатқан қалар.

Көп жасаған білмейді, көпті көрген  ................. .

Мал сақтама, ар ........... .

Көрдім деген көп сөз, ............... деген бір сөз.

Тіліңмен жүгірме, біліммен ............... .

3. а) ШАНА сөзiнен ТАНА сөзiн қалай алуға болады? Осыған кері әрекет жаз.

“Ш” орнына “Т”-ны жаз

ә) Алма сөзiн Алша сөзiне қалай ауыстыруға болады?  «М» орнына «Ш» әрпiн қой.

Орындалатын әрекеттердi жазып шық.

4. Керi әрекет пен оның нәтижесiн жаз.

– ТАС

“І”-нi “А”-ға ауыстыр

– МАЙ

“Т”-ны “М”-ға ауыстыр

– БЕЛ

“А”-ны “Е”-ге ауыстыр

– ДАРА

“Л”-ны “Р”-ға ауыстыр

– БАЛҒА

“Т”-ны “Ғ”-ға ауыстыр

Жауабы: ТIЛ-ТАС; ТАЙ-МАЙ; БАЛ-БЕЛ; ДАЛА-ДАРА; БАЛТА-БАЛҒА

 

7-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Тiзбектер  .

Сабақтың мақсаты:

1.      Оқушыларға тiзбектер түсiнiгiн беру.

2.      Оқушыларға берілген әрекеттер тiзбегін өз реттілігмен бұлжытпай  орындау дағдысын қалыптастыру.

Тапсырма

1. Әрiптердi өз орнына қой. Жауабы:  ТIЗБЕКТЕР.
2. Тiзбектiң реттiлiгiн анықта.
1. Таңертең                1. Ертеңгi ас
2. Түс                          2. Түскi ас
3. Кеш                         3. Кешкi ас

3. Әлімге бiр ғана әрiптi өзгерту арқылы “СЕРТ” сөзін “ҚАЛА” сөзіне, “САН” сөзін “ТӨЛ” сөзіне ауыстыруға көмектес.

СЕРТ/САРТ/ҚАРТ/ҚАРА/ҚАЛА

САН/САЛ/ТАЛ/ТӨЛ

4.Амалдардың  орындалу тәртiбiн көрсет.

70-(14+36):5 =  60

    1.        Жақшаның iшiндегiнi орындау.

    2.        Бөлу амалы.

    3.        Азайту амалы.

5. Әрекеттердi рет-ретiмен қой.

    1.        Бақшаны суар.

    2.        Көкөніс тұқымдарын отырғыз.

    3.        Көкөністерді теріп ал.

    4.        Бақшаны арамшөптерден тазарт.

    5.        Жерді қопсыт.

6.Әрекеттерді орында.

Үш таңбалы сан жаз.                         

Оны керiсiнше жаз.                               

Үлкенінен кiшiсін ал.                        

Ортаңғы цифрды жаз.                                   

Екi шеткi цифрдың қосындысын жаз.

Жауабы: Үш таңбалы сан жаз:               321        214

           Оны керi жаз.                              123        412

           Үлкенiнен кiшiнi ал.                   198       198

          Ортаңғы цифрды жаз.                  9             9

Екi шеткi цифрдың қосындысын жаз.        9           9

7. Тiзбектiң ретiн  дұрыс көрсет.

Қырғауылы қызыл екен,

Ешкi жүнi бөртеде,

Ерте, ерте, ертеде,

Құйрық жүнi ұзын екен.

Жауабы:

Ерте, ерте, ертеде,

Ешкi жүнi бөртеде,

Қырғауылы қызыл екен,

Құйрық жүнi ұзын екен

8-сабақ

Сабақтың тақырыбы: № 1 бақылау жұмысы.

Сабақтың мақсаты:.

Бақылау жұмысын жүргiзу арқылы оқушылардың бiлiмi мен бiлiктiлiктерiн тексеру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Бақылау жұмысы екі нұсқадан тұрады. Мұғалім тапсырмаларды оқиды, балалар естігендерін жазып алады. Екі нұсқаның да тапсырмалары ұқсас. Оқушылары тапсырмалары бар парақтарға өз аты-жөндерін жазып қойғандары дұрыс.

1- тапсырма.

Тiлсызық арқылы кiмнiң не iстейтiнiн көрсет.

1-нұсқа

Ұшақты басқарады	Ұшқыш
Тракторды жүргiзедi	Тракторшы
Терезенi сырлайды	Бояушы
Тақтайды сүргiлейдi	Ағаш шеберi

            2-нұсқа

Электр тогын жөндейдi	Монтер
Шахтада жұмыс жасайтын	Шахтер
Ыстық шеберханада iстейдi	Ұста
Кiм бәрiн бiледi?	Зерек

2-тапсырма

Жиын атауларын дұрыс орналастырып жаз.

1-нұсқа

2-нұсқа

           

3-тапсырма

Тұжырымдардың  әрбiр жұбына сәйкес суреттердi таңдап,  жиындардың атын дұрыстап жазып шық.

.

                              

1-нұсқа

а) Ешбiр балық–құс емес. а) Ешбiр құс–балық емес.

б) Барлық бәйшешектер – гүлдер. Гүлдердiң барлығы – бәйшешек емес.

в) үздiк оқушылардың барлығы – қыздар емес. Қыздардың барлығы  – үздiк оқушы  емес.

2-нұсқа

а) Ешбiр өзен – теңiз емес. Ешбiр теңiз – өзен емес.

б) Барлық қарлығаштар – құстар. Құстардың барлығы  – қарлығаш емес.

в) үздiк оқушылардың барлығы – ұлдар емес. Ұлдардың барлығы  – үздiк оқушы емес.

4-тапсырма.

1-нұсқа

Дөңгелекте 8 әрiп, ал шаршыда 4 әрiп болатындай етiп, кез келген 9 әрiптi жазып шық.

Жауабы:

 

2-нұсқа

            Дөңгелекте 7 сан, ал шаршыда 4 сан болатындай етiп, кез келген 9 сан жазып шық.

Жауабы:

∙         ∙ ∙         ∙

5-тапсырма

1-нұсқа

Арунаның Дина, Әлия және Сара деген достары бiрiншi, екiншi және үшiншi қабаттарда тұрады. Дина – бiрiншi қабатта емес, Әлия – екiншi қабатта емес, ал Сара екiншi және үшiншi қабаттарда емес. Кiмнiң қай қабатта тұратынын анықтау үшiн Арунаға көмектес?

Жауабы: Дина – екiншi, Әлия - үшiншi, Сара – бiрiншi қабатта.

2-нұсқа

Әлiмнiң Арман, Ержан және Нұрлан деген достары бiрiншi, екiншi және үшiншi пәтерлерде тұрады. Арман – бiрiншi пәтерде емес, Ержан екiншi пәтерде емес, ал Нұрлан – бiрiншi және үшiншi пәтерлерде тұрмайды. Әлiмге кiмнiң қай пәтерде тұратынын анықтауға көмектес?

Жауабы: Арман – үшiншi, Ержан – бiрiншi, Нұрлан – екiншi пәтерде.

6-тапсырма.

Амалдардың орындалу реттiлiгiн көрсет және нәтижесiн жаз.

1-нұсқа

(39 - 15) : 3 + (13 + 27) : 8 = 13

2-нұсқа

(47 – 12) : 7 + (14 + 16) : 5 = 11

7-тапсырма.

Тiзбектiң дұрыс реттiлiгiн көрсет.

1-нұсқа                                               2-нұсқа

1.Қаңтар                                   1. Ақпан

3.      Сәуiр                                  2. Наурыз

4.      Мамыр                               3. Маусым

5.      Шiлде                                 4. Тамыз

6.      Қыркүйек                            5. Қазан

7.      Қараша                                6. Желтоқсан

9-10 сабақтар

Сабақтың тақырыбы:    Алгоритмдер.

Сабақтың мақсаты:

1. Есептердi шығару барысында орындалатын әрекеттер тiзбегi ретiнде алгоритм түсiнiгiн беру.
2. Атқарушының командалар жүйесi болатыны жайлы түсінiк беру.
3. Оқушыларды қарапайым алгоритмдердi орындауға үйрету.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

            Оқушылардың алгоритмдiк ойлау қабiлетiн дамыту – “Ақпараттық мәдениет негiздерi” курсының ғана мiндетi емес, ол жалпы “Информатика” курсының да маңызды мiндеттерiнiң бiрi болып табылады.

Алгоритмдiк ойлау қабiлетi  – бұл ойлай бiлу өнерi, өз iс-әрекеттерiңді жоспарлай бiлу, әр түрлi жағдайларды қарастырып, соларға сәйкес әрекет ету. Мұндай қасиеттер мен дағдылар адамдарға алғашқы компьютер пайда болмай-ақ қажет болып еді. «Алгоритм» сөзi Орта Азияда өмiр сүрген орта ғасырдағы  ғалым Мухаммед ибн Муса аль-Хорезми (787-850) атына байланысты пайда болды. Ол тұғғыш рет  арифметикалық амалдарды орындау тәсiлдерiн ұсынды.

Алгоритм – бұл есептер шешiмiн табуға мүмкiндiк беретiн әрекеттер тiзбегiн түсiнiктi, әрі айқын түрде сипаттау.

Алгоритмдi құрайтын қарапайым әрекеттер команда деп аталады. Адам өз өмірінде күн сайын алгоритм кездестiріп отырып, мысалы, мектепке бару үшін де белгілі бір алгоритм орындалады. Сабақты реет-ретімен оқу – бұл да алгоритм, кез келген ойын да белгiлi бiр ереже бойынша ойналады, бұл да алгоритм болып табылады. Кейбір мәселелерді шешу жолында жетiстiктерге жету де алдын ала жоспарланған әрекеттерді орындаудан тұрады, ол да -  алгоритм.

“Алгоритм” ұғымын түсіндіру  барысында жұмыс дәптерiндегi берiлген тапсырмаларды оқушылармен бiрлесiп орындаңыздар.

9-сабаққа арналған тапсырма.

1.      Әрiптердi жинап, сөз құрастыр.

Жауабы: АЛГОРИТМДЕР.

2.      Арунамен бiрге төмендегi әрекеттер  тiзбегiн орында.

1.      1-қиылысқа дейiн жет.

2.      Солға бұрыл.

3.      Үйге кiр.

4.      Қызыл гүлдi сонда қалдыр (терезеге гүлдiң суретiн сал).

5.      Үйден шық.

6.      2-қиылысқа дейiн  жет.

7.      Оңға бұрыл.

8.      Үйге кiр.

9.      Көк гүлдi қалдыр.

3.      Қазiр Аруна екiншi үйде. Оның үшiншi үйге гүлдi қалдырып кету алгоритмiн жаз.

Жауабы:

1.      Үйден шық.

2.      2-қиылысқа дейiн жет.

3.      Оңға бұрыл.

4.      3-қиылысқа дейiн жет.

5.      Солға бұрыл.

6.      Үйге кiр.

7.      Сары гүлдi қалдыр.

Аруна – алгоритм атқарушы, ол мынадай әрекеттердi түсiнедi:

Жет

Бұрыл

Кiр

Қалдыр

Шық

Алгоритм – бұл атқарушының орындайтын әрекеттер тiзбегi.

Командалар жүйесi – бұл атқарушыға түсiнiктi әрекеттер.

4.      РОБОТ төмендегi командаларды түсiнетiн болса, оған алгоритм бойынша әрекеттердi орындауға көмектес

←  - солға

→  - оңға

 ↑   - жоғары

 ↓   - төмен

1.      →↓ → ↓ ← ← ← ↑ → ↑

2.      → ↓ → ↓ ← ↓ ← ↑ ← ↑ → ↑

3.      → → → ↓ → ↓ ← ↓ ← ↑ ← ↓ ← ↑ ← ↑ → ↑

Жауабы:

Алгоритм түрлi тәсiлдермен, атап атйқанда,  сөздермен, кескiндер, суреттер арқылы берiлуi мүмкiн.

10-сабаққа арналған тапсырма:

1. Берiлген әрекеттердiң қайсысы алгоритм болып табылады? Дұрыс жауаптарды белгiлеп шық.

q Үлкен дөңгелек сал. Оның үстiне орташа дөңгелек сал. Орташа дөңгелектiң үстiне кiшкене дөңгелек сал. Ең жоғарғы бөлiгiне шелектiң суретiн сал. (алгоритм)

q Патша бұйрығы: «Мен бiлмейтiн жаққа бар, мен бiлмейтiн затты әкел»(алгоритм емес)

q Жазу: «Ластама!» (алгоритм емес)

q Бiрiншi санды ал. Оған екiншi санды қос. Нәтижесiн екiге көбейт.  Жауабын жаз. (алгоритм)

Әрекеттер тiзбегiн сөздер көмегiмен сипаттау сөздiк алгоритм деп аталады.

Алгоритм құрастыруда командалар қолданылады.

2.Әлімге үйiнен мектепке жетуге көмектес. Оның алгоритмiн құрастыр.

     1) 1-қиылысқа жет.

2) Солға бұрыл.

3)

4)

5)

6)

7)

8)

Жауабы:

1.      1-қиылысқа жет.

2.      Оңға бұрыл.

3.      2-қиылысқа жет.

4.      Оңға бұрыл.

5.      3-қиылысқа жет.

6.      Солға бұрыл.

7.      4-қиылысқа жет.

8.      Оңға бұрыл.

3.Әлiм сабақтан кейiн компьютер клубына бармақшы. Осы әрекеттердiң алгоритмiн құрастыруға көмектес.

1.      4-қиылысқа жет.

2.      Оңға бұрыл.

3.      3-қиылысқа жет.

4.      Оңға бұрыл.

5.      2-қиылысқа жет.

6.      Солға бұрыл.

7.      1-қиылысқа жет

8.      Солға бұрыл.

11 – 12 сабақтар

Сабақтың тақырыбы:   Сызықтық  алгоритм.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға сызықтық алгоритм түсiнiгiн беру.
2. Оқушыларды сызықтық алгоритмдердi құрастыруға үйрету.
3. оқушылардың алгоритмдiк ойлау қабiлетiн қалыптастыру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

             Алгоритмдермен жұмыс істеу жалғастырылады. Сызықтық алгоритм ұғымы енгiзiледi. Командалары бiрiнiң соңынан бiрi тiзбектелiп орындалатын  алгоритм сызықтық алгоритм деп аталады. Мысалы,  досыңның туған күнiне бару үшiн мынадай  әрекеттердi орындайсың: сыйлық дайындау, құттықтау хатын жазу, әдемi киiм кию. Көшет отырғызу үшiн де, әрекеттер тiзбегiн – алгоритм орындау керек. Балалардың өздері  алгоритмге бірнеше мысалдар келтiрулері тиіс.

11-сабаққа арналған тапсырма.

1.      Тiзбектi толтыр:

2 ∙ 2 + 10 ∙ 2 : 4 = 7

3 ∙ 4 : 6 ∙ 9 : 3 = 6

2. Арифметикалық амалдар таңбаларын қой:

                  4 + 6 + 10 + 26 – 1 = 45

3. Әлiмге “есiктi ашу” алгоритмiн жазуға көмектес.

1. Кiлттi алу.

2. Кiлттi құлыпқа салу.

3. Кiлттi бұрау.

                  4. Есiктi ашу.

4.Сызықтық алгоритмдi орындап, ҚОЛА сөзiнен ЖҰРТ сөзiн ал.

 «Л»ны «Р»-ға ауыстыр

«О»-ны «Ұ»-ға  ауыстыр

 «А»-ны «Т»-ға ауыстыр

                        “Қ”-ны “Ж”-ға ауыстыр

5. ҚҰЛАН сөзiн ҚҰРАҚ сөзіне айналдыру алгоритмiн жаз.

ҚҰЛАН/ҚҰЛАҚ/ҚҰРАҚ

6. Арунаға жармадан ботқа пiсiру алгоритмiн жазуға  көмектес.

1) Қазанды алу.

2) Сүт құю.

Жауабы:

                        1. Қазанды алу.

                        2. Сүт құю.

                        3. От(газ) жағу.

                        4. Қазанды отқа қою.

                        5. Сүт қайнағанда, оған жарма салу.

                        6. 5 минут араластыра отырып, пiсiру.

                        7. Газды өшiру.

Алгоритмдi атқарушы - Аруна

12-сабаққа арналған тапсырмалар:

1. Анаңа “жұмыртқа қуыру” алгоритмiн жазуға көмектес.

Жұмыртқаны жар.

Пешке табаны қой.

Пештi сөндiр.

Жұмыртқа мен майды дайында.

Жұмыртқаның қабықтарын таста.      

Пешке от жақ.

Жұмыртқаны 5 минут қуыр.

Табаға майды ерiт.

Тоқта.

Алгоритмдi атқарушы – анаң.

Жауабы:

1. Пештi iске қос.

2. Пешке табаны қой.

3. Жұмыртқа мен майды дайында.

4. Табаға майды ерiт.

5. Жұмыртқаны жарып сал.

6. Аршылған жұмыртқаның қабықтарын таста

7. Жұмыртқаны 5 минут қуыр.

8. Пештi өшiр.

Алгоритмдi орындаушы – бота.

2.Ботаға “су iшу” алгоритмiн жазуға көмектес.

↓ ↓ ↓ ← ← ↓ ↓ ↓ ← ← ↓ ↓ ↓ ↓ → → → → → → ↑ ↑ ↑ ↑ → → ↑ ↑ ↑ → → → →

3.Компьютер бөлiктерiнiң атауын  алфавит бойынша орналастыр.

1.      Дискi

2.      Жад

3.      Жүйелiк блок

4.      Монитор

5.      Тышқан

6.      Пернетақта

7.      Процессор

4.Тiзбектi толтыр.

5. Заңдылықтарын анықтап, бос торларды толтыр. Бос торларды, алдымен, диагоналы бойынша, содан кейiн бағаналары бойынша толтыру керек.

Жауабы:

1	0	1	16	29	21
5	3	3	13	24	19
9	6	5	10	19	17
13	9	7	7	14	15
17	12	9	4	9	13
21	15	11	1	4	11

13-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Тармақталу алгоритмi.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға  тармақталу алгоритмi түсiнiгiн беру.
2. Оқушыларға блок-сызба арқылы алгоритм құрастыруды үйрету.
3. Оқушыларға алгоритм нәтижесiн кестеге жазуды үйрету.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

            Жаңа тармақталу алгоритмi ұғымы енгiзiледi. Әрекеттердiң атқарылу реттілігі белгiлi бiр шарттарға байланысты түрде өзгеріске ұшырай отырып орындалатын алгоритм тармақталу алгоритмi деп аталады.  Алгоритмді атқару барысында шарт орындалса, бiр әрекет, әйтпесе басқа әрекет атқарылатынын оқушыларға дұрыстап түсiндiру қажет. Мысалы,  жолаушы көшеден өтер кезде бағдаршамның қандай сигналы жанып тұрғаны туралы шартты тексередi. Егер жасыл жанып тұрса, онда жолдан өтуге болады. Ал егер ол түс болмаса, онда жасыл жанғанша күтедi, содан кейiн ғана көшеден өтедi. Көктемде және күзде көшеге шығар алдында далада жаңбыр жауып тұр ма деп тексерiп аламыз. Егер жаңбыр жауып тұрса, онда қолшатыр аламыз. Оқушылардың тармақталу алгоритмiне бірнеше мысалдар  келтiрулері тиіс.

Тапсырмалар

1. Егер шарлардағы сандардың қосындысы 12-ден артық болса, оларды қызылмен, ал

12-ден кем болса, көкпен боя.

2. Алгоритмдi орында.

1.      «А» санын ойла.

2.      Оны блок-сызбаға жаз.

3.      Егер А>5 болса, қызыл қарындаш ал, керiсiнше болса, көк қарындаш ал.

4.      Таңдап алынған қарындашпен келесi блокты боя.

5.      Соңы.

3.Блок-сызба бойынша тармақталу алгоритмiн орындай отырып, кестенi толтыр.

А	в	С	Түс
3	7	10	Қызыл
9	8	17	Жасыл
0	1	1	Қызыл
20	10	30	Жасыл
5	4	9	Қызыл
25	25	50	Жасыл
6	6	12	?

14-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Тармақталу алгоритмi.

Сабақтың мақсаты:

1. Қатынас таңбалары көмегiмен шарттарды жазуды үйрету.
2. Тармақталу алгоритмдерiн үйренудi жалғастыру.

Әдiстемелiк нұсқау:

            Шарттарды дұрыс анықтау тармақталу алгоритмi үшiн өте маңызды. Шарттарды жазу барысында мынадай  қатынас таңбалары қолданылады: <,  >,  =.

Тапсырма.

1. <,  >,  =  қатынас таңбаларын қолдану арқылы шамаларды салыстыр.

Бiрiншi шама	Таңба	Екiншi шама
2 сағ	=	120 мин
4 см	<	45 мм
3200 г	>	3 кг
8 бит	=	1 байт
16 бит	=	2 байт
12 бит	<	2 байт
20 бит	>	2 байт

2. Алгоритм дұрыс орындалатындай оның шарттарын жазуға Әлiмге көмектес. Кестеге алгоритмнiң орындалу нәтижелерiн жаз.

Жауабы: Шарт былай болуы тиіс: егер сан 2-ге қалдықсыз бөлiнетін болса немесе оны 2-ге бөлгендегі қалдық 0-ге тең болса.

А	Нәтиже
5	Тақ
8	Жұп
171	Тақ
0	Жұп
24	Жұп
11	Тақ

3. ҮШБҰРЫШ алгоритмi.

·        Егер дене үшбұрыш болса, онда оны сары түспен боя.

·        Егер тiкбұрышты үшбұрыш болса, онда оны қызыл түспен қорша.

·        Егер дөңес бұрышты үшбұрыш болса, онда оны көк түспен қорша.

·        Егер сүйiр бұрышты үшбұрыш болса, онда оны жасыл түспен боя.

4. ТӨРТБҰРЫШ алгоритмi.

• Егер дене төртбұрыш болса, онда оны жасыл түспен боя.
• Егер дене тiктөртбұрыш болса, онда оны қызыл түспен қорша.
• Егер тіктөртбұрыштың барлық қабырғалары тең болса, онда оны көк түспен боя.

15-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Тармақталу алгоритмi.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға тармақталу алгоритмiн орындау дағдысын үйрету.
2. Оқушылардың шартты тұжырымдарды құра бiлу дағдысын қалыптастыру.
3. Оқушылардың логикалық және алгоритмдiк ойлау қабiлетiн дамыту.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

      Сабақ барысында алгоритмдi орындау дағдысы мен шартты тұжырымдар құру дағдылары қалыптасады. Шарттың жауабы ИӘ немесе ЖОҚ сөзі болатындай етiп құрастыру керек.

Тапсырма.

1. Сен қай әрекеттердi не үшiн орындадың?.
2. Алгоритмдi орында.
3. Алгоритмдi орындап, нәтижесiн кестеге жаз.

Жауабы:

1-Сөз	А	Таңба	2-Сөз	В	Нәтиже
Пернетақта	10	>	Кiтап	5	2
Баспа құрылғысы	15	>	Қалам	5	2
Сканер	6	<	джойстик	7	1
алгоритм	8	>	Монитор	7	1
Блок	4	<	Компьютер	9	0

4. “ИӘ” немесе “ЖОҚ” деп жауап беруге болатын сұрақтар келтiрiп, соларға жауап бер.

1.     Сенiң атың кiм?

2.     Сен жасың 10-да ма?

3.     Бiздiң сабақ саған ұнай ма?

4.     Мұғалiмнiң аты кiм?

5.     Сенiң досың кiм?

6.     Сенде компьютер бар ма?

16-сабақ

Сабақтың тақырыбы:  № 2 бақылау жұмысы

Сабақтың мақсаты:

Бақылау жұмысын жүргiзу арқылы оқушылардың бiлiмi мен бiлiктiлiктерiн тексеру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Бақылау жұмысы екі нұсқадан тұрады. Мұғалім тапсырмаларды оқиды, балалар естігендерін жазып алады. Екі нұсқаның да тапсырмалары ұқсас. Оқушылары тапсырмалары бар парақтарға өз аты-жөндерін жазып қойғандары дұрыс.

1-тапсырма. Тiзбектi толтыр.

            1-нұсқа   5∙3=15:5=3+33=36

            2-нұсқа   2+5=7∙3=21+20=41

2-тапсырма. Алгоритмдi орында.

            1-нұсқа

                                   

            2-нұсқа  ПЕРНЕТАҚТА сөзiнiң орнына – МОНИТОР.

3-тапсырма.  Алгоритмдi орындап, нәтижесiн кестеге жаз.

17-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Циклдiк алгоритм.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға циклдiк алгоритм түсiнiгiн беру.
2. Оқушыларды циклдiк алгоритмдердi құрып, жаза бiлуге үйрету.
3. Оқушылардың алгоритмдiк ойлау қабiлетiн дамыту.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

            Командалары бiрнеше рет қайталанып орындалатын алгоритм циклдiк деп аталады. Мысалы,  қыз моншақтарды жинайды. Ол  моншақтарды мынадай қозғалыстарды қайталау арқылы орындайды: моншақты алу, оны жiпке тiзу.

4-тапсырмада шарты алдын ала тексерілетін циклге мысал келтiрiлген, яғни алдымен шарт тексерiледi, содан кейiн цикл командалары орындалады.

Тапсырмалар.

1. Сурет салу алгоритмiн тiлсызықтар арқылы жаз.

↑ → ↓ ←

Қайталанылатын тiлсызықтар тобын белгiле. Мұндай топтар нешеу? – 4.

2. Кестедегi  ○ ∆ □ фигураларының тiзбегiн қорша.

Дөңгелектi – қызыл, үшбұрышты – көк, шаршыны – жасыл түстермен боя.

Қанша тiзбек алынды?  - 5.

3.Қатарды жалғастыр. Қайталанатын әрекеттердi көрсет.

а) 2  4  6  8 10 12

әрекет: санға 2-нi қос.

ә) 1  3  9  27 

әрекет: санды 3-ке көбейт.

б) 1  2  4  8  16 

әрекет: санды 2-ге көбейт.

4. Кестеде берiлген әрiптердiң әрқайсысы үшiн алгоритм орындай отырып, хабарламаның мағынасын анықта.

                        1. Кестенiң бiрiншi жолындағы әрiптi ал.

                        2. Алфавит бойынша одан кейiн тұратын әрiптi анықта.

                        3. Табылған әрiптi кестенiң екiншi жолына жаз.

            Әрiптердi iздеу  аяқталғанша, 1 – 3 пункттерiн қайтала.

а)

Хабарлама	Ә	А	П	Д	Й	Д	Қ	Ғ	Ы
Мағынасы	Б	Ә		Е				Д	I

ә)

Хабарлама	А	С	Г	Ұ	Ң	Ә	I	Л	М
Мағынасы

18-19 сабақтар

Сабақтың тақырыбы:    Циклдiк алгоритм.

Сабақтың мақсаты:

1. Қайталау сандары берiлген алгоритмдердi қарастыру.
2. Оқушыларды  циклдiк алгоритммен жұмыс жасауға дағдыландыру.
3. Оқушыларды есептерді шығару заңдылықтарын анықтауға үйрету.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

            Бұл сабақта қайталау сандары берiлген циклдiк алгоритмдер, яғни параметрлi алгоритмдер  қарастырылады.

            Оқушылардың назарын алгоритмнiң блок-сызбасына аудару керек: алгоритмнiң басы мен соңы сопақша фигурамен, мәлiметтердi енгiзу мен шығару –параллелограммен, ал белгілі бір әрекеттерді орындау  төртбұрыштармен жазылады, шарт – бұл ромб, алтыбұрыш – параметрлi цикл басы.

18-сабаққа арналған тапсырмалар:

1. Көңiлдi алгоритм.

1.      Үйкеле

2.      Үйкеле

3.      Үйкеле

4.      Үйкеле

5.      Тесiк пайда болады

2. Блок-сызба бойынша алгоритмдi орындап, кестенi толтыр.

1-Сөз	2-Сөз	А -нәтиже
Ала	тау	Алатау
Көк	жиек	Көкжиек
Қара	қат	Қарақат
Сая	хат	Саяхат
Жол	барыс	Жолбарыс
Көркем	сурет	Көркемсурет

19-сабаққа арналған тапсырмалар:

1.Блок-сызбаны толтыр. Алгоритмдi орындап, кестенi толтыр.

1-сөз	Әрiп	2-сөз	Нәтиже
Қар	а	қат	Қарақат
Бал	а	қан	Балақан
Қар	а	су	Қарасу
бек	б	ай	Бекбай
Ал	а	қан	Алақан
бара	б	ан	Барабан

2.Алгоритмдi шешiп, кестенi толтыр. Екiншi кестенi өз мысалдарыңмен толтыр.

111	3
28	10
10	1
0	0
23	5
222	6
550	10

3. Тiзбектi үш рет орындай отырып, өрнектi сал:

→ ↑ → ↑ → ↓ → ↓

жауабы:

20-21 сабақтар

Сабақтың тақырыбы:    Циклдiк алгоритм.

Сабақтың мақсаты:

1. Циклдiк алгоритмдi үйренудi жалғастыру.
2. Оқушылардың циклдiк алгоритммен жұмыс жасау дағдысын бекiту.
3. Негiзгi алгоритмдiк құрылымдар бойынша мағлұматтар беру.

 Әдiстемелiк нұсқаулар:

Шарты соңынан тексерілетін циклдiк алгоритмдер қарастырылады, яғни алдымен, циклдің қайталанатын командалары орындалады, содан кейiн шарт тексерiледi.

20-сабаққа арналған тапсырмалар:

1. Арунаға 2048 жылдың кiбiсе жыл (365 күнге тең болатын арабша толық жыл) болатынын анықтау алгоритмiн жазуға көмектес.

Сен алгоритмдi қанша рет қайталадың?  Жауабы -  10 рет.

2. Боталарды бойларына қарай орналастыр.

3.Берiлген алгоритмге сәйкес Арунаға Аяз атаны Бояға көмектес.

21-сабаққа арналған тапсырмалар:

1.Әлiмге сабақ оқуға көмектес. Блок-сызбаны толтыр. Жауабы: ромбыға қажеттi шарттарды жазу керек: «сабақ оқыдың ба?»

2. Кестенi толтыр.

Шарт	Нәтиже
0 немесе 5 цифрларымен аяқталатын сандар	5-ке бөлiнетiн сандар
2-ге қалдықсыз бөлiнетiн сандар	Жұп сан
2-ге қалдықпен бөлiнетiн сандар	Тақ сан
Цифрларының қосындысы  3-ке бөлiнетiн сандар	3-ке бөлiнетiн сандар

3.Блок-сызбаны толтыр. Блок-сызба бойынша алгоритмдi орындап, кестенi толтыр.

А	Нәтиже
10	5-ке бөлiнетiн сандар
111	3-ке бөлiнетiн сандар
16	Жұп сан
7	Тақ сан
555	5-ке бөлiнетiн сандар

22-сабақ

Сабақтың тақырыбы:   Алгоритм атқарушы -  “Қара жәшiк”.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға алгоритм атқарушы -  “Қара жәшiк” түсiнiгiн беру.
2. Алгоритм атқарушы -  “Қара жәшiк” әрекетiн анықтай бiлудi үйрету.
3. оқушылардың логикалық және алгоритмдiк ойлау қабiлетiн дамыту.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Алгоритм атқарушы “Қара жәшiк”  – бұл алдын ала орындайтын алгоритмi мен құрылғысы белгiсiз болып келетiн атқарушы.

            Қара жәшiкке Кiрiс ақпараты берiледi.

            Қара жәшiктен Шығыс ақпараты  нәтиже ретiнде алынады.

            Егер атқарушы алгоритмдi орындай алмаса, жәшiктен ЖАСАЙ АЛМАЙМЫН деген нәтиже алынады.

            Қара жәшiк алгоритмiн анықтауда, алдымен, бiрнеше тәжiрибелер жасалып, оның жұмысы туралы мәлiметтер жинақталады. Жәшiкке белгiлi бiр мәлiмет берiлiп, оны өңдеу барысында қандай нәтиже шығатыны тексерiледi. Тәжiрибелер осы тексеру арқылы мәлiметтер жинақтайды.

1.Алгоритмдi шеш.

Кiрiс	1	3	7	А	2	5	10	14	100
Шығыс	2	4	8	ЖАСАЙ АЛМАЙМЫН	3	6	11	15	101

Атқарушы кiрiс санына 1-дi қосады.

2. Алгоритмдi шеш

Кiрiс	1	2	3	4	С	15	100	25	33
Шығыс	0	1	2	3	ЖАСАЙ АЛМАЙМЫН	14	99	24	32

Атқарушы кiрiс санынан 1-дi алып тастайды.

3. Алгоритмдi шеш

Кiрiс	10	12	13	15	S	24	25	16	11
Шығыс	11	13	12	14	ЖАСАЙ АЛМАЙМЫН	25	24	17	10

Атқарушы жұп санға 1-дi қосады да, ал тақ саннан 1-дi алып тастайды.

4.Аруна мен Әлiмге атқарушы “Қара жәшiктiң” алгоритмiн орындауға көмектес.

Кiрiс	БЛОК	СКАНЕР	МОНИТОР	ПРОЦЕССОР	ТЫШҚАН
Шығыс	4	6	7	9	6

Алгоритм: сөздегi әрiптер саны.

Кiрiс	2	4	8	16	32	64	128	256
Шығыс	4	8	16	32	64	128	256	512

Алгоритм: сандар  2-ге көбейтiледi.

Кiрiс	23	31	5	132	27	38	64	178
Шығыс	47	63	11	265	55	77	129	357

Алгоритм: сан 2-ге көбейтiлiп, нәтижесiне 1 саны қосылады.

Кiрiс	БЛОК	СӨЗ	ТЫШҚАН	СҮТ	ПРОЦЕССОР
Шығыс	1	2	0	3

Алгоритм: дауысты дыбыстар саны

Кiрiс	ҮСТЕЛ	ДИВАН	СУРЕТ	СЕБЕТ	ҚАҒАЗ
Шығыс	1	2	3	3	3

Алгоритм: сөздегi буындар саны есептеледi.

Кiрiс	ШАР	КIТАП	ДЕРЕК КӨЗI	АҚПАРАТ
Шығыс	1-2	2-3	3-5	5-5

Алгоритм: сөздегi дауысты және дауыссыз дыбыстар саны есептеледi.

23-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Алгоритм атқарушылар. “РОБОТ”.

Сабақтың мақсаты:

1.      оқушыларды алгоритм атқарушы -“РОБОТ” қызметiмен таныстыру.

2.      алгоритм атқарушы  - “РОБОТтың” командалар жүйесiмен таныстыру.

3.      алгоритм атқарушылармен жүмыс жасау дағдысын қалыптастыру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

“Атқарушы” ұғымымен алғаш рет  танысу үшiн,   балаларға радиомен басқарылатын машиналар ойынын басқаруды естерiне түсiрiңдер. Басқару пультi командаларын орындау барысында машина қозғалады. Бiр оқушыны тақтаға шығарып, ол тақтаға алдын ала  жазылған командаларды орындауы тиiс:

            Оңға, Солға, Алға, Артқа, Қадам, Отыру.

Оқушы тұру командасын орындай алмайды, себебi тiзiмде оған ондай команда берiлген жоқ. Оқушылар назарын осы әрекетке аударыңдар.

Атқарушылар берiлген алгоритмдi орындайтын нысан Робот, адам, компьютер.

            Атқарушы түсiнетiн командалар тобы  оның командалар жүйесi деп аталады.

            Алгоритм атқарушы - РОБОТпен танысайық.

РОБОТ атқарушысының командалар жүйесi:

                        Жоғары

                        Төмен

                        Оңға

                        Солға

                        Боя

РОБОТ торларға бөлiнген кесте түрiндегi өрiске орналасады да, бiр тордың iшiнде тұрады.

Тапсырма.

1. Ат жүрiсi. Роботтың нүктелермен белгiленген торларды Боя алгоритмiн жалғастыр.

			∙		∙
		∙				∙
				♀
		∙				∙

Төмен

Оңға

Оңға

Боя

Жоғары

Жоғары

Боя

Жоғары

Солға

Боя

Солға

Солға

Боя

Солға

Төмен

Боя

Төмен

Төмен

Боя

2. РОБОТ өз өрiстерiнiң  төменгi сол жақ бұрышында орналасқан. Роботпен бiрге сызықтық  алгоритмдi орында.

Жоғары

Оңға

Боя

Жоғары

Оңға

Боя

Жоғары

Оңға

Боя

Оңға

Боя

Оңға

Төмен

Боя

Оңға

Төмен

Боя

Оңға

Төмен

Боя

			∙	∙
		∙			∙
	∙					∙
♀							∙

Бұл алгоритмдi блок-сызба түрiнде былай көрсетуге болады:

Алгоритм 2 циклден тұрады.
24-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Алгоритм атқарушылар. Қайық. Құйғыш

Сабақтың мақсаты:

1. оқушыларды алгоритм атқарушы - “Қайықтың” атқаратын қызметiмен таныстыру.
2. алгоритм атқарушы  - “Қайықтың” командалар жүйесiмен оқушыларды таныстыру.
3. Оқушыларды алгоритм атқарушы - “Құйғыш” үшiн алгоритмдi құрастыруға үйрету.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Алгоритмдi түсiндiру үшiн оқушыларға «Қасқыр, ешкi және орамжапырақ»  есебiн шығару ұсынылады. Олар ойын барысында қасқыр, ешкi және орамжапырақтың бiрiнiң рөлдерiн ойнауы керек.

            Құйғыш атқарушысының алгоритм негiзiне  екi айнымалының орындарын алмастыру әрекетi алынған.

Тапсырмалар.

Бұл өте ерте заманнан келе жатқан есеп: Қасқыр, ешкi және орамжапырақ.

Өзеннiң арғы жағасына қасқырды, ешкiнi және орамжапырақты өткізуі керек. Бірақ қайықшы олардың тек біреуін ғана – не қасқырды, не ешкiнi, не орамжапырақты өткiзе алады. Ешкiнi орамжапырақпен бiрге қалдыруға болмайды, себебi ешкi оны жеп қояды. Ешкiнi қасқырмен де қалдыруға болмайды. Қасқыр ешкiнi жеп қояды. Сонда бұл есептi қалай шешу керек?

       Атқарушы - ҚАЙЫҚ.

       ҚАЙЫҚТЫҢ командалар жүйесi:

                        - қасқырды өткізу

                        - ешкiнi өткізу

                        - орамжапырақты өткізу

                        - қайта оралу

Алгоритм:

                                   

2. Есеп: Бiзде апельсин және алма шырындары құйылған ыдыстар бар. Үшiншi бос ыдысты пайдалану арқылы атқарушы ҚҰЙҒЫШҚА апельсин мен алма шырындарын бiр-бiрiмен алмастыруға көмектес.

Атқарушы – ҚҰЙҒЫШ

Құйғыштың командалар жүйесi:

-ҚҰЙ

Алгоритм:

                       

3. Заңдылықтарды анықтап, бос торкөздердi толтыр. Алдымен, бос торларды диагоналы бойынша, содан кейiн көлденең жолдары бойынша толтыру қажет.

Жауабы:

3	7	11	15	19	23
4	6	8	10	12	14
1	5	9	13	17	21
24	20	16	12	8	4
35	30	25	20	15	10
33	30	27	24	21	18

25-сабақ

Сабақтың тақырыбы: № 3 бақылау жүмысы.

Сабақтың мақсаты:

Бақылау жұмысын жүргiзу арқылы оқушылардың бiлiмi мен бiлiктiлiктерiн тексеру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Бақылау жұмысы екі нұсқадан тұрады. Мұғалім тапсырмаларды оқиды, балалар естігендерін жазып алады. Екі нұсқаның да тапсырмалары ұқсас. Оқушылары тапсырмалары бар парақтарға өз аты-жөндерін жазып қойғандары дұрыс.

1-тапсырма. Алгоритмдi орындап, кестенi толтыр.

1-нұсқа

А	В	А+В	А+В>10?	А-1
10	4	14	иә	9
5	2	7
7	8	15	иә	6
6	0	6

                                   

            2-нұсқа

А	В	А-В	А-В<10?	А+1
7	2	9	иә	8
15	3	12
5	0	5	иә	6
18	6	13

2-тапсырма. Алгоритмдi орындап, торкөздерге Роботтың жолын салып көрсет.                            

				∙
			∙
		∙
	∙
♀

РОБОТ циклдi қанша рет орындады? Жауабы: 4 рет.

3-тапсырма.  ҚАРА ЖӘШIКТIҢ алгоритмiн тап.

1-нұсқа

а)  алгоритм:    2 санына көбейтiп, одан 1-дi алып таста.

Кiрiс	1	2	3	4
Шығыс	1	3	5

б)  алгоритм:    алфавиттiң келесi әрпi.

Кiрiс	А	Ә	Б	В
Шығыс	Ә	Б	В

2-нұсқа

а)  алгоритм:    санды 2-ге көбейтiп, оны 1-ге қос.

Кiрiс	1	2	3	4
Шығыс	1	3	5

б)  алгоритм:    алфавиттiң алдыңғы әрпi.

Кiрiс	Ә	Б	В	Г
Шығыс	А	Ә	Б

26-27 сабақтар

Сабақтың тақырыбы:  Атқарушы. “Суқұйғыш”.

Сабақтың мақсаты:

    1.        алгоритм атқарушы - “Суқұйғыш”атқаратын қызметiмен  оқушыларды таныстыру.

    2.        алгоритм атқарушы - “Суқұйғыштың” командалар жүйесiмен таныстыру.

    3.        Оқушыларға алгоритм атқарушы  - “Суқұйғыш” алгоритмiн құра бiлудi үйрету.

Әдiстемелiк нұсқау:

СУҚҰЙҒЫШ атқарушысының  командалар жүйесi:         

А және В екi ыдыс бар

А-ны толтыр/В-ны толтыр/А-дан төк/В-дан төк/А-дан В-ға құй/ В-дан А-ға құй

            26-сабаққа арналған тапсырмалар:

1. Атқарушы СУҚҰЙҒЫШТЫҢ көмегiмен 2 және 3 литрлiк ыдыстар арқылы судың 1 литр болатын көлемін тап.

Алгоритм:

                 

Алгоритмнiң әрбiр командасы орындалғаннан кейiнгi сұйықтың құйылып тұрған жағдайы қалып кестесінде сипатталады.

Команда	А – 2 литр	В – 3 литр
	0	0
В-ны толтыр	0	3
В-дан А-ға құй	2	1

Қорытынды нәтиже: В ыдысында 1 литр су бар.

2. Атқарушы СУҚҰЙҒЫШТЫҢ көмегiмен 3 және 5 литрлiк ыдыстар арқылы судың 1 литр болатын көлемін тап.

Қалып кестесiн  толтыр

Команда	А – 3 литр	В – 5 литр
	0	0
А-ны толтыр	3	0
А-дан В-ға құй	0	3
А-ны толтыр	3	3
А-дан В-ға құй	1	5

Қорытынды нәтиже: А ыдысында  1 литр су бар.

Бұл алгоритмде қанша қадам бар?  - 4 қадам.

27-сабаққа арналған тапсырмалар:

1. 5 литрлiк А ыдысы мен  8 литрлiк В ыдысы бар. Осы ыдыстар арқылы судың 4 литр болатын көлемін тап.

Қалып кестесiн толтыр:

Команда	А – 5 литр	В – 8 литр
	0	0
А-ны толтыр	5	0
А-дан В-ға құй	0	5
А-ны толтыр	5	5
А-дан В-ға құй	2	8
В-дан төк	2	0
А-дан В-ға құй	0	2
А-ны толтыр	5	2
А-дан В-ға құй	0	7
А-ны толтыр	5	7
А-дан В-ға құй	4	8

Қорытынды нәтиже: А ыдысында  4 литр су бар.

Есептi жалғастырайық: осы жағдайдан ары қарай судың 1 литр болатын көлемiн тап.

Команда	А – 5 литр	В – 8 литр
	4	8
В-дан төк	4	0
А-дан В-ға құй	0	4
А-ны толтыр	5	4
А-дан В-ға құй	1	8

Қорытынды нәтиже: А ыдысында 1 литр су бар.

2.Төмендегi берiлген алгоритмнiң кезектi командаларын орындағаннан кейiн әрбiр ыдыстағы судың көлемiн жаз.

Команда	А – 4 литр	В – 11 литр
	0	0
А-ны толтыр	4	0
А-дан В-ға құй	0	4
А-ны толтыр	4	4
А-дан В-ға құй	0	8
А-ны толтыр	4	8
А-дан В-ға құй	1	11
А-ны толтыр	4	11
А-дан В-ға құй	Соңы

Қайталанатын командаларды жаз:

                        А-ны толтыр

А-дан В-ға құй

Бұл командалар қанша рет орындалады?  -  4 рет.

Соңғы команданы неге орындауға болмайды?  - В ыдысы толып тұр.

Ендi блок-сызбаны қарастырамыз:

ия

жоқ

Бұл  блок-сызба циклдiк алгоритм болып табылады.

3.Атқарушы СУҚҰЙҒЫШТЫҢ қалып кестесіндегi командаларының аттарын жазып шық.

Команда	А – 4 литр	В – 7 литр
	0	0
В-ны толтыр	0	7
В-дан А-ға құй	4	3
А-дан төк	0	3
В-дан А-ға құй	3	0
В-ны толтыр	3	7
В-дан А-ға құй	4	6
А-дан төк	0	6
В-дан А-ға құй	4	2

Қайталанатын командалар тобын жаз:

В-ны толтыр

В-дан А-ға құй

А-дан төк

В-дан А-ға құй

Бұл тiзбек қанша рет қайталанады?  - 2 рет.

Бұл алгоритмнiң блок-сызбаны толтыр:

                       

28-сабақ

Сабақтың тақырыбы:  Алгоритм атқарушы - “Шегiртке”

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларды алгоритм атқарушы  - “Шегiртке” қызметiмен таныстыру.
2. Оқушыларды алгоритм атқарушы -  “Шегiрткенiң” командалар жүйесiмен таныстыру
3. Оқушыларды алгоритм атқарушы  - “Шегiрткенiң” жұмыс дағдыларын қалыптастыруға үйрету.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Атқарушы -  Шегiрткенiң командалар жүйесi

                        Алға 3

                        Артқа 2

Шегiртке сандар өстерi бойында орналасады. 0 –дiң  оң жағында оң сандар, сол жағында - терiс сандар тұрады.

Бастапқыда Шегiртке сандар өсiнiң 0- нүктесiнде орналасады. Ол үш бiрлiк қадамға  алға және екi бiрлiк қадамға  артқа секiре алады.

Тапсырма.

1.                  Алгоритмдi орындап, шегiртке басып өткен торларды қызыл түспен боя.

2.Шегiркенi 0-тордан 1-торға ауыстыр. Ол болған торларды қызыл түспен боя. Шегiртке қай торларда болды?

3. ШЕГIРТКЕНI 0-ден 5-ке дейiнгi аралықтан тыс шығармай, оның 1-, 2-, 3-, 4-, 5-торлардың әрқайсысында бiр-бiр реттен болуын қамтамасыз ет.

4. ШЕГIРТКЕ 0-тордан бастап Алға 3, Артқа 2 командаларын атқарып, алгоритмдi бастап, 2-торда аяқтады. Осы тәсілмен ол алгоритмдi 2 рет қайталады. Ендi ШЕГIРТКЕНIҢ қайда орналасқанын анықта.

5. ШЕГIРТКЕНI мына блок-сызба бойынша 0-тордан 7-торға ауыстыр.

Назар аударыңдар! ШЕГIРТКЕ 5 қадам жасап, 7-торға орналасты. Бiрақ ол 5-торға қайтып оралды да, содан кейiн команданы тағы 2 рет қайталап, 7-торға тоқтады.

ШЕГIРТКЕ 7-торға жеткенде тоқтады.

Бiр есептi шығаратын бiрнеше алгоритм құрастыруға болады.

 

29-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Ертегi әлемiнде. Атқарушы - Тотан

Сабақтың мақсаты:

4. Оқушыларды ертегi әлемiндегi  алгоритм атқарушы -“Тотанмен” таныстыру.
5. Оқушыларды алгоритм атқарушы - “Тотанның” командалар жүйесiмен таныстыру

1. оқушыларды алгоритмдi атқарушы - “Тотанның” жұмыс дағдыларын қалыптастыруға үйрету.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

            Ерте, ерте, ертеде Шынтемір деген хан болыпты. Оның Күнікей атты жалғыз қызы бар екен. Күнікей ай десе ауызы, күн десе көзі бар сұлу әрі ақылды қыз боп бойжетеді.  Шынтемір ақылына көркі сай жалғыз қызына тең келер күйеу іздестіріп, жарлық шығарады.  Бақтарын сынағысы келген жігіттерге тұғырға қондырылған 3 алтын таяқша бередi. Таяқшалардың бiрiнде 256 алтын сақина  орналасқан: ең төменінде – үлкен сақина, ең жоғарғысында сақиналардың ең кiшкентайы орналасқан.

 Шынтемір хан таяқшаларды жігіттерге беріп, былай дейді: «Кімде-кім бiрiншi таяқшадан екiншi аралық таяқшаны пайдалана отырып, мына ережемен барлық сақиналарды үшiншi таяқшаға ауыстырса, сол ақылын танытқан жігітке қызымды беремін. Енді сақиналарды  алмастырудың ережелерін тыңдаңдар:       

·                 бiр жүрiсте жоғарыда тұрған бiр сақинаны ғана алуға болады;

·                 үлкен сақинаны кiшi сақинаның үстiне қоюға болмайды;

·                 әр сақинаны аударып салғанға бiр секундтан артық уақыт жұмсамау керек»

Жан-жақтан өздерін хан қызын алуға лайықпыз деп ат тізгінін Шынтемір еліне қарай бұрған жігіттер, батырлар, ғұламалар ағылып жатты. Бірақ араларынан есепті дұрыс шеше алған жан табылмады. Олардың ішінде Тотан батыр да болды. Күнікей мен Тотан бірін-бірі бұрыннан ұнататын. Кәне, енді Тотан батырға осы есепті дұрыс шешуге көмектесіп жіберейік.

Атқарушы – ТОТАН.

Атқарушы - ТОТАННЫҢ орындай алатын командалар жүйесi:

А-дан В-ға ауыстыр

А-дан С-ға ауыстыр

В-дан А-ға ауыстыр

В-дан С-ға ауыстыр

С-дан А-ға ауыстыр

С-дан В-ға ауыстыр

Тапсырмалар.

1. 3 сақинаны А таяқшасынан С таяқшасына жүрiстердің ең аз санын атқара отырып, ауыстыр.

1) А-дан В-ға ауыстыр

2) В-дан С-ға ауыстыр

Жауабы:

1.      А-дан С-ға ауыстыр

2.      А-дан В-ға ауыстыр

3.      С-дан В-ға ауыстыр

4.      А-дан С-ға ауыстыр

5.      В-дан А-ға ауыстыр

6.      В-дан С-ға ауыстыр

7.      А-дан С-ға ауыстыр

2. 4 сақинаны А таяқшасынан С таяқшасына ең аз жүрiстер арқылы ауыстыр. Қанша жүрiс жасау керек? Жауабы:   15.

“Ертегі әлемінде” ойынындағы жеңістер кестесi
Үйiрмелер саны	Жүрiстер саны
1	1
2	3
3	7
4	15
5	31
6	63
. . .	. . .

Жүрістер тiзбегiне мұқиәт қара:

            1, 3, 7, 15, 31, 63, . . .

Осы тiзбектің қандай ереженi ұстана отырып пайда болғанын тауып көр.

Жауабы:   Сан 2-ге көбейтiлiп, оған  1 саны қосылады.

 

 30- сабақ

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм атқарушылар - “Өткел”және “Робот”

Сабақтың мақсаты:

    1.        Оқушыларды  алгоритм атқарушы - “Өткелдiң” қызметiмен таныстыру.

    2.        Оқушыларды алгоритм атқарушы - “Өткелдiң” командалар жүйесiмен таныстыру

    3.        Оқушыларды алгоритм мтқарушы - “Өткелдiң” жұмыс дағдыларын қалыптастыруға  үйрету.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

            Есеп. Өзен жағалауына 60 сарбаз келді. Олар өзеннің арғы бетіне өтулері керек. Жағалауға жақын маңда екi бала бір қайықта жүзiп жүр. Қайық кiшкентай екен, оған тек екi бала немесе бiр сарбаз ғана сыяды. Сарбаздарды өзеннен қалай өткізуге болады екен?

Атқарушының командалар жүйесi:

Екi бала

 бір бала

 сарбаз

Бiр сарбазды өткiзiп көрейiк:

                       

Ендi 60 сарбаздан өткiзiп,  блок-сызбаны толтыр. 

                       

Тапсырма.

1. РОБОТтың жұмыс жасау командаларын есiңе түсiр.

    1.        Жоғары

    2.        Төмен

    3.        Оңға

    4.        Солға

    5.        Боя

2. РОБОТтың энергиясы таусылып барады. Оның қуаты тек 3 жүрiске қана жетедi. РОБОТтың  энергия алатын нүктесiне 3 жүрiс арқылы жетуге көмектес.

	♀
			Б

            Мүмкiн болатын 3 алгоритм жаз.

            Жауабы:

1 алгоритм	2 алгоритм	3 алгоритм
Төмен	Оңға	Оңға
Оңға	Оңға	Төмен
Оңға	Төмен	Оңға

3. Робот көрсетiлген фигураларды бейнелейтiндей етiп, алгоритмдi орында.  Қызыл тор – РОБОТжүрiсiнiң басталар нүктесi.

		∙		∙	∙	∙		∙	∙	∙
	∙	∙				∙				∙
		∙			∙				∙
		∙		∙	∙	∙			∙

			∙	∙			∙		∙
		∙		∙			∙		∙
		∙	∙	∙			∙	∙	∙
		∙		∙			∙		∙

Сурет салу алгоритмiнде қанша команда бар:

1________________

2________________

7________________

А________________

Н________________

31- сабақ

Сабақтың тақырыбы:    “Ақпараттық қауiпсiздiк”.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға “Ақпараттық қауiпсiздiк” түсiнiгiн беру
2. оқушылардың компьютерлiк сауаттылығы мен ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Компьютерлiк  вирус – арнайы жазылған шағын көлемдi программа. Ол өздiгiнен басқа программалар соңына немесе алдына қосымша жазылады да, оларды “бүлдiруге” кiрiседi, сондай-ақ, компьютерде тағы басқа келеңсiз әрекеттердi, мысалы, файлдарды немесе дискiдегi файлдардың орналасу кестесiн бүлдiредi, ақпараттарды өшiредi, жадтағы бос орындарды жайлап алады және т.с.с. Программист мамандар компьютердi вирустан қорғау программаларын - антивирустық программаларды  ойлап шығарды. Компьютерге вирустар иiлгiш дискеталар арқылы таратылуы мүмкiн. Мұндай жағдайда, арнайы антивирустық программаның көмегiмен оның алдын-ала тексерiп алу қажет.

Тапсырма.

1.      Сурет бойынша әңгiмелесу “Вирустар”.

2.      Сурет бойынша әңгiмелесу “Ұры мен хакер”.

 32-сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Компьютерлiк желiлер.

Сабақтың мақсаты:  

1.      Оқушыларды компьютерлiк желi түсiнiгiмен таныстыру.

2.      оқушылардың компьютерлiк сауаттылығы мен ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Балалар, компьютерлердi бiр-бiрiмен жалғауға болады. Егер бiрнеше компьютердi бiр-бiрiмен жалғайтын болсақ, онда компьютерлiк желiнi алуға болады.

Компьютерлiк желi дегенiмiз – бiр-бiрiмен мәлiмет алмаса алатын  кем дегенде екi компьютердiң байланыс құралдары көмегiмен қарым-қатынас жасауына арналған ақпарат өңдеудiң тармақталған жүйесi. Бұл жағдайда, ақпараттық ресурстар, яғни мәтiндер, суреттер, әуендер жазу және ойындар барлық компьютерлер үшiн желi арқылы ортақ пайдаланылады. Кез келген компьютер желi арқылы барлық компьютерлердiң ақпарат көзi болып табылады. Жұмыс дәптерiндегi берiлген суретке назар аударыңдар. Мұнда желiлердiң сақиналық, магистральдық, ұяшық және жұлдыз тәрiздi болатынын көрiп отырсыңдар.  ИНТЕРНЕТ – бұл дүниенiң әр түкпiрiндегi тұтынушыларды бiр-бiрiмен мәлiметтер қоймасы, бейнелер және дыбыстар жазбалары арқылы жеңiл байланыстыратын ең ауқымды желi түрi.  Компьютердi Интернетке жалғау үшiн модем деп аталатын арнайы құрылғы пайдаланылады. Ол телефон арналары арқылы жалғанады. Интернет көмегiмен қажеттi мәлiметтердi iздеп қана қоймай, сонымен бiрге, электрондық пошта арқылы атамыз бен әжемiзге хат та жаза аламыз. Сонымен бiрге, оның көмегiмен чат арқылы бiр-бiрiмiзбен байланысып, ақпарат алмасып немесе әуендер тыңдап, не түрлi желiлiк ойындар ойнай аламыз.

            Жұмыс дәптерiндегi суреттер бойынша әңгiме өткiзу.

Тапсырма.

1. Сурет бойынша әңгiмелесу.

 33- сабақ

Сабақтың тақырыбы: №  4 бақылау жұмысы.

Сабақтың мақсаты:

Бақылау жұмысын жүргiзу арқылы оқушылардың бiлiмi мен бiлiктiлiктерiн тексеру.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Бақылау жұмысы екі нұсқадан тұрады. Мұғалім тапсырмаларды оқиды, балалар естігендерін жазып алады. Екі нұсқаның да тапсырмалары ұқсас. Оқушылары тапсырмалары бар парақтарға өз аты-жөндерін жазып қойғандары дұрыс.

1-тапсырма.  Алгоритмдi орында. Шегiртке қай нүктеде болады?

1-нұсқа.  Жауабы: 4 нүктеде.

2-нұсқа.  Жауабы: 3 нүктеде.

2-тапсырма.  Алгоритмдi орындап, торкөздердегi Роботтың жолын салып көрсет.

Цикл қанша рет қайталанды?

            1-нұсқа. Жауабы: 5.

2-нұсқа. Жауабы: 5.

3-тапсырма.  Атқарушы СУҚҰЙҒЫШТЫҢ алгоритмiндегi жетiспейтiн командалар мен ыдыстардағы су көлемiн қалпына келтiр.

1-нұсқа

Команда	А – 7 литр	В – 17 литр
Басы	5	17
В-дан А-ға құй
	0
	7	8
А-дан құй
	7	1
	0	1

2-нұсқа

Команда	А – 7 литр	В – 17 литр
Басы	2	17
В-дан А-ға құй
	0	12
В-дан А-ға құй
А-дан құй
	0	17

Бұл алгоритмнiң қай түрi?  Жауабы: циклдiк.

4-тапсырма.

            1-нұсқа. Науқастың емес, программалаушының басы қандай вирустардан ауырады?

            Жауабы: Компьютерлiк вирустан.

            2-нұсқа. Компьютерге үлкен құлып салып қойсаң да, оны бұза алатын адамды кiм деп атайды?

            Жауабы: хакер.

5-тапсырма.

1-нұсқа. Электрондық пошта арқылы хатты жiберу үшiн қандай құрылғы қажет?

Жауабы: модем.

2-нұсқа. Интернетке қосылу үшiн қандай құрылғы қажет?

Жауабы: модем.

34- сабақ

Сабақтың тақырыбы:    Қайталау.

Сабақтың мақсаты:

1. Бақылау жұмысын талдау.
2. Өткен материалдарды қайталау арқылы оқушылардың бiлiмiн бекiту.

Краткое описание документа:

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы:   Компьютер сыныбындағы тәртiп сақтау ережелерi. Қайталау.

Сабақтың мақсаты:

1. Қауiпсiздiк техникасы және компьютер сыныбындағы өзiн-өзi ұстау ережесiн қайталау.

2.      Оқушыларға электр тогымен зақымданғанда және адам денесiнiң бiр жерiн күйдiрiп алғанда көрсетiлетiн алғашқы дәрiгерлiк көмек жөнiнде түсiнiк беру.

2-сабақ

 Сабақтың тақырыбы:    Жиындар

Сабақтың мақсаты:

1. «Жиындар» түсiнiгiн қайталау.
2. Бiріне-бірі кіріп қабаттасқан жиындар ұғымын бекiту.
3. Жиындармен жұмыс жасау процесiнде оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту.

3-сабақ

Сабақтың тақырыбы:  Жиындар

Сабақтың мақсаты:

1.  «Жиындар» түсiнiгiн қайталау.
2. Ортақ жиындар мен бiрiккен жиындар түсiнiктерiн бекiту.
3. Жиындармен жұмыс істеу барысында оқушылардың логикалық ойлау қабiлетiн қалыптастыру.

4-сабақ

 Сабақтың тақырыбы:    Ақпараттық модельдер.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға ақпараттық модель туралы түсiнiк беру.
2. Қарапайым нысандардың ақпараттық моделiн құрастыруды үйрету.
3. Оқушылардың ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру.