№ 6 сабақ
Сыныбы:_____Күні:________Мұғалімі: ______________
Оқу
ісінің меңгерушісі:_________
Сабақтың тақырыбы: Сандық,
мәтіндік және графиктік
ақпараттарды кодтау.
Кодтан шығару.
Сабақтың мақсаты: Ақпаратты
қабылдауды, жеткізуді, өңдеуді және сақтаудың
тәсілдерін үйрету. Кодтауды түсіндіру.
Білімділік: Оқушылардың ақпаратты техникалық құралдар мен дербес
компьютердің көмегімен беру, сақтау және ұсыну тәсілдерімен
таныстыру.
Тәрбиелік: оқушыларды
ұқыптылыққа, тәрбиелікке, тиянақтылыққа тәрбиелеу.
Дамытушылық:
оқушылардың ойлау қабілетін, логикалық абстракциясын дамыту.
Сабақтың түрі: аралас
сабақ
Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: Компьютер,интерактивті тақта, оқулық, жұмыс дәптері.
Оқушының білуі тиіс:
-
Ақпаратты ұсыну, беру және сақтау тәсілдерін;
-
Ақпаратты кодтау түрлерін;
-
Кодтаудың маңыздылығын.
Оқушының үйренуі тиіс:
-
Қарапайым хабарларды кодтау мен кері кодтауды.
Сабақтың өту барысы:
1.
Оқушыларды ұйымдастыру
2.
Үйге берілген тапсырманы тексеру
3.
Жаңа тақырыпты түсіндіру.
4.
Тапсырманы орындау.
5.
Сабақты бекіту.
6.
Үйге тапсырма беру.
Өткен
материалдарды қайталау сұрақтары:
-
Пікір дегеніміз не?
-
Логикалық көбейту деп нені айтады?
-
Дизъюнкция дегеніміз не?
-
Логикалық терістеу деп нені айтады?
-
Мына айтылымдардың терістеуін құрыңдар:
А) «Бір құлағы ақ, екінші құлағы қара ит
болады»
В) «Иттердің есте сақтау қабілеті нашар»
С) «Әрбір есептің шешуі бар»
Д) «Біз киноға барамыз»
Е) «Кейбір адамдар логиканы зерттейді»
Жаңа
түсініктер:
Ақпаратты
белгілі-бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп атайды. Ақпараттың
кодталуы кейде шифрау депте айтылады,оның кері кодталуы декодтау
процесімен тікелей байланысты. Екілік алфавиты 0 және 1 таңбаларымен
ұсынылады. Ақпаратты екілік код пен көрсету үшін, құрылғы екі күйді айыра
білуі керек, мысалы; 1-құрылғыда тоқ бар, ал 0 жоғын , немесе 1-жоғары
кернеу , 0 төмен кернеу. Тек екі түрлі мәні немесе немесе оған сәйкес
код разряды бар , 0 немесе 1 мәндерін ғана қабылдай алатын сигналды бит деп
атайды . Символдарды кодтау үшін 8 биттен тұратын кодты байт деп атайды. 8 нөл
мен бірлердің көмегімен яғни бір байттың көмегімен 256 символ кодталады.
Символдарды кодттау кобинациаларының жиынтығын кодтау кестесі деп аталады.
ASCІІ коды.
Есептеуіш
техникасында ең көп пайдаланатын код-ASCІІ коды - американдық
ақпарат
алмасудың стандарттық коды.
Кодтау кестенің 16 жолы 16 бағаны бар . Кесте екі
бөліктен тұрады ; стандарты, баламалы .
Стандартты
бөліктегі – бірінші 128 символдар , 0- ден 127-ге дейінгі коттар; Цифрлар,
латын алфавитінің әріптерімен компютер жумысын басқаратын арнайы символдар.
Баламалы
бөліктегі-128-ден 255-ке дейінгі кодтар алфавиттер (орыс, қазақ) Ондық, екілік,
оналтылық санау жүйелерінің сәйкестендіру кестесі бойынша кодтауға болады.
Ақпарат оны
тіркейтін құрылғыға дыбыс, электромагнитті сәуле, физикалық әреект түрінде
келіп түседі. Бұл әрекеттер сигнал деп аталады.
Сигнал
дегеніміз- оның көмегімен адам немесе, құрылғы ақпарат қабылдайтын процесс.
Сигнал ақпарат тасуыш. Ақпарат жіберу дегеніміз- сигналдар жіберу.
Сигнал
аналогтық (үздіксіз), дискретті(үзілісті) болуы мүмкін. Аналогдық сигналдарға
мысалдары: Сигналды дискретті түрде ұсынғанда ол сан қатары, алфавит
әріптері,музыкалық нота нота оған мысал бола алады. Уақыт аралығын неғұрлым
көбірек алған сайын, кернеудің уақыт аралығында өзгеру процесін соғұрлым
дәлірек сипаттаймыз. Керісінше дискретті процесті аналогтық процеске
айналдыруға болады.Адам сезім мүшелері арқылы сигналдарды аналогтық түрде
қабылдайды, ал есептеуіш техникалары негізінде дискретті түрдегі сигналдармен
жұмыс істейді.
Ақпаратты арнайы символдар жиынтығы түрінде көрсету
кодтау болып табылады да, кодтау ережесін оның кілті деп атайды. Сондықтан
бұндай ақпараттың кодын анықтау үшін міндетті түрде оның кілтін пайдалану қажет.
Кодтау
– бұл ақпараттарды сақтау және толымдауға ыңғайлы етiп оны түрлендiру.
Шындығына
келгенде адамдар ойланбастан көптеген кодтарды қолданады. Мысалы, бiздiң
күнделiктi сөйлейтiн тiлiмiз де код болып табылады. Үйдiң, телефонның, пәтердiң
нөмiрлерi – бұлар сан түрiндегi кодтар. Апта, ай атауларын
да код деп атауға болады. Музыка дыбыстары ноталық таңбалармен кодталған.
Барлық заттарда штрих-коды немесе жолақ коды бар. Радиомен байланысқанда
әрiптер мен цифрлар нүктелермен және
сызықшалармен алмастырылады. Бұған мысал ретінде Морзе
әліппесін келтіруге болады. Морзе коды – шартты сигналдар жүйесі. Американдық
өнертапқыш С.Морзе (1791-1872) ойлап тапқан аппарат (Морзе аппараты) арқылы
жүзеге асырылды. Морзе аппаратымен хабарларды кодпен беруге және қағаз таспаға
кодпен жазып алуға болады. Морзе кодында әрбір әріпке немесе таңбаға ток
импульстерінің қысқа мерзімді (нүкте) және үш есе ұзағырақ (тире) сигналдың
белгілі бір комбинациясы сәйкес келеді; олардың арасы нүкте ұзақтығына тең
токсыз интервалмен бөлініп отырады. Сөздегі әріп және көп таңбалы цифрлар
арасы үш еселі токсыз интервалмен, сөздердің арасы бес еселі токсыз интервалмен
бөлінеді.
Сигнал
қандай да бiр ақпаратты беруi үшiн ол өзгерiп ауысып тұруы керек. Сол
сигналдардың өзгеруi арқылы бiз ақпараттарды берiп, қабылдай аламыз.
А .- F ..-. L .-.. Q -
-.- V …-
B -… G - -. M - - R
.-. W .- -
C -.-. H …. N -. S
… X -..-
D
-.. I .. O --- T
- Y -.--
E
. J .---- P .--. U
..- Z --..
K
-.- O ----- 1 .---- 2
..--- 3 --
4
….- 5 ….. 6 -…. 7
--… 8 ---..
9 - - - -.
Кейде
шифрланған мәлiметтер бойынша қандай шифр коды қолданғанын анықтап, шифрланған
мәтiндi табуға болады.
Сабақты бекіту сұрақтары:
-
Кодтау дегеніміз не?
-
Кодтаудың қандай түрлерін білесіңдер?
-
Сигналдардың қандай түрлері бар?
-
ASCІІ коды қандай код?
-
Морзе коды қандай код?
Оқушыларды бағалау.
Үйге тапсырма: Компьютерде ақпараттарды ұсыну
тәсілдері. Сандық,
мәтіндік және графиктік ақпараттарды кодтау.
Кодтан шығару.
Сабақты қорытындылау.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.