Презантация по казахской литературе на тему "Абай дана, Абай -дара" 10-класс

• 1 слайд

  Абай-дана,
  Абай-дара.
  

• 2 слайд

   
         Ұлы ақын, композитор, философ, ағартушы, қазақтың реалистік жаңа жазба әдебиетінің негізін қалаушы.
  Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ыргызбай, Көтыбақ, Топай, Торғай, деген 4 ұл туады.Бұлардың әкесі момын, шаруа адамы, ал шешесі өткір тілді, өр мінезді әйел болған. Сол Айпара балаларына:
  
    
  • Бес нәрсеге қашық бол,
  Бес нәрсеге асық бол,
  Адам болам десеніз…
   
  • Талап еңбек терең ой,
  Қанағат, рақым ойлап қой –
  Бес асыл іс көнсеніз…
  
  
  
  • Керек іс боз балаға – талаптылық
  Әр түрлі өнер, мінез, жақсы қылық. Кейбір жігіт жұреді мақтан көйлеп, Сытрқа пысық келеді, көзге сынық…
  
  • Талаптың мініп тұлпарын,
  Тас қияға өрледің.
  Бір ғылым еді інкарің,
  Әр қиынға сермедің…
  
  
  

• 3 слайд

  Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ыргызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ыргызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, “Ісің адал болса Өскенбайга бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зердеден Құнанбай туады.
  Құнанбай 4 әйел алған адам. Оның бәйбішесі Күңкеден – Кұдайберді, інісі Құттымұхамбетке айттырылып, қалыңдық кезінде жесір қалған соң өзі алған екінші әйелі: Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан, үшінші әйелі Айғыздан – Халиулла, Ысмағұл туады. Қартайған шағында үйленген ең кіші әйелі Нұрғанымнан ұрпақ жоқ. Абайдің “ Атадан алтау, анадан төртеу едім дейтіні осыдан.
  
  
  • Жастықта бір күлгенің бір қаралық,
  Күлкі баққан бір көрер бишаралық.
  Әуелі өнер ізделік қолдан келсе,
  Ең болмаса еңбекпен мал табалық…
   
  • Түбінде баянді еңбек егін салған,
  Жасында оқу оқып, білім алған,
  Би болған, болыс болған өнер емес,
  Еңбектің бұдан өзге бәрі жалған…
   
  • Бақпен асқан патшадан,
  Мимен асқан қара артық.
  Сақалын сатқан кәріден
  Еңбегін сатқан бала артық…
  
  
  • Ойға түстім, толғандым,
  Өз мінімді қолға алдым.
  Мінезіме көз салдым,
  Тексеруге ойландым…
   
  • Қулық, сұмдық, ұрлықпен мал жиылмас,
  Сұм нәпсің үйір болса, тез тиылмас,
  Зиян шекпей қалмайсың ондай істен,
  Мал кетер, мазаң кетер, ар бұйырмас.
  
  
  • Жұрт жүр ғой адамдықты еп көрем деп,
  Тоқтау айтқан кісіні шет көрем деп.
  Бар ма екен жай жүрген жан қанағатпен,
  Құдайдың өз бергенін жеп көрем деп? –
   
  

• 4 слайд

  Е.П. Михаэлис
  

• 5 слайд

• 6 слайд

• 7 слайд

• 8 слайд

• 9 слайд

  Абай 3 әйел алған. Байбішесі Ділдадан: Ақылбай,
  Ақылбай, Мағауия ,Әбдірахман суреттері
  Әбдірахман, Кұлбадан, Әкімбай, Мағаұия, Райхан; екінші әйелі Әйгерімнен Турағұл, Мекайыл, Ізкаіл, Кенже деген 7 ұл, 3 қыз сүйген. Келіндей алған әйелі Еркежаннан ұрпақ көрген жоқ.
  Ақылбай
  Мағауия
  Әбдірахман
  

• 10 слайд

  М.Әуезов
  

• 11 слайд

  Жылдамдық сұрақтары:
  1.Абайдың айтуы бойынша адамды аздыратын не?
  2.Білімдіден шыққан сөз кімге болсын кез?
  3.Бес асыл іс?
  4...Не жарасады туғанға ?
  5.Қайнайды қаның, ашиды жаның қай кезде?
  6.Абай үшін өлең не ?
  7.Өлеңді не үшін,не мақсатпен жазды?
  8.Бүркітші аңға қашан шығады?
  9.Адам адамнан несімен артық?
  10.Адам болу жолында неден қашық болу керек?
  11.Ғалым болу үшін нені қию(құрбан) ету керек?
  12.Абай жасында нені ескермепті?
  13.Туғанда дүние есігін не ашады?
  14.Ұйықтап жатқан жүректі не оятар?
  15. Тағыны жетіп қайырған не?
  16.Қанша жұртпен алысты, қалай алысты?
  17.Кәрі құда қай шығармада жүр?
  18.Абай шығармасындағы құйрықты жұлдыз кім?
  19.Ақырын жүріп , анық басатын кім?
  20.Көкорай шалғын,бәйшешек қай кезде өсіп, толады?
  21.Жаңа жылдың басшысы –ол , кім ол ?
  22.Іші алтын, сырты күміс ненің жақсысы ?
  23.Жылқы ойнар, бие қашып тай жарысар кез?
  24.Ар ненің сауыты?
  25.Бозбалаға керек іс не?
  26.Ақыл мен қайрат кімдерге жол табды?
  
  
  

• 12 слайд

  И
  Б
  М
  И
  Һ
  А
  Р
  Абайдың өлеңі5. “Батыр” сөзінің басқаша атауы
  Қазақ әдебиетінің 6. Адамдық қасиеттің бір түрі
  негізін салушы 7. Абайдың поэмасы
  3. Абайдың сүйіктң ұлы
  4. Абайдың туған інісі
  

• 13 слайд

  Жайлауда
  

• 14 слайд

  Жоғарыдағы суретті пайдаланып, шағын шығарма жазыңдар: