Презентация қазақ тілінен тақырыбы: Құрмалас сөйлем және оның түрлері

• 1 слайд

  Қазақ тілі 8 сынып
  
  Сабақ тақырыбы:
  Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі:
  Сутибаев Е.К.
  Құрмалас сөйлем және оның түрлері.
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Құрмалас сөйлемнің жасалу жолдарын, құрамындағы жай сөйлемдердің қарым-қатынасын меңгерту.
  Өз ойын жүйелі, дәлелді жеткізе білу.
  Құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білу
  

• 3 слайд

  Сабақтың көрнекілігі:
  
  Интерактивті тақта,үлестірмелі қағаз,тест жинағы,плакат,маркер
  

• 4 слайд

  Сабақтың барысы:
  1.Ұйымдастыру кезеңі
  2.Үй тапсырмасын тексеру
  “Раунд-робин” әдісі
  (Оқушылар құрмалас сөйлем,оның түрлері туралы не біледі,сол жайында бір сөйлем,не бір сөз тіркесін айтуы керек.Бірінің айтқанын бірі қайталамауы тиіс.)
  
  Топты екіге бөлу.
  

• 5 слайд

  Құрмалас сөйлем және оның түрлері тақырыбын бекіту.
  
  
  

• 6 слайд

  Құрмалас сөйлем дегеніміз не?
  Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер қалай байланысады?
  Салаласа байланысқан құрмаластың түрі қандай болады?
  Салаласа, сабақтаса байланысуына қарай құрмалас сөйлем нешеге бөлінеді?
  Салалас құрмалас сөйлем дегеніміз не?
  Салалас құрмалас сөйлем қалай байланысады?
  Салалас құрмалас сөйлем нешеге бөлінеді?
  Білу I топ
  

• 7 слайд

  Сабақтас құрмалас сөйлем мағыналық қатынасына қарай неше түрге бөлінеді?
  
  Сабақтас құрмалас сөйлем қандай тыныс белгілері арқылы жасалады?
  
  Сабақтас құрмаластың сөйлемнің жасалу жолдары қандай болады?
  
  Сабақтас құрмалас сөйлем нешеге бөлінеді?
  Салалас құрмалас сөйлем қандай тыныс
  белгілері арқылы жасалады?
  II топ
  

• 8 слайд

  Түсіну
  Интерактивті тақтадан слайдтар арқылы сабақтас құрмалас сөйлем және салалас құрмалас сөйлемнің жасалу жолдарын түсіндіру.
  

• 9 слайд

  Құрамындағы жай сөйлемдерінің бір-бірімен мағыналық қарым-қатынасына қарай, салалас құрмалас сөйлем алты түрге бөлінеді:
  
  Ыңғайлас
  салалас
  Қарсылықты салалас
  Нежность
  Талғаулы салалас
  Кезектес салалас
  Түсіндірмелі салалас
  Себеп-салдар салалас
  түсіну
  

• 10 слайд

  Сабақтас сөйлемдер құрамындағы бағыныңқы сөйлемдерінің басыңқы сөйлемдерімен мағыналық қарым-қатынасына қарай алты түрге бөлінеді:
  
  Мақсат бағыныңқы
  Мезгіл бағыныңқы
  Нежность
  Қарсылықты бағыныңқы
  Шартты бағыныңқы
  Себеп бағыныңқы
  Қимыл-сын бағыныңқы
  түсіну
  

• 11 слайд

• 12 слайд

  Сабақтас құрмаластың сөйлемнің жасалу жолдары қандай болады?
  

• 13 слайд

  Шартты бағыныңқы сабақтас
  Біріншісі екіншісіндегі істің жүзеге асу я аспау шартын білдіреді
  Мысалы:Екпей,егін бітпес;үйренбей, білім бітпес. Бір елді бір ел жақсы білсе, жақсы өнегесін де алар.
  

• 14 слайд

  Қарсылықты бағыныңқы сабақтас
  Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем – басыңқы сөйлем білдіретін ой бағыныңқыда айтылған ойға немесе бағыныңқыдағы ой басыңқыдағыы ойға қарсы қойылатын сабақтастың түрі.
  Сұрақтары:Қайтсе де? Не етсе де? Қайткенмен ? не еткенмен? Қайтпесе ?
  Қарсылықты бағыныңқылы сөйлемнің баяндауыштары мынадай тұлғалардан жасалады:
  

• 15 слайд

  Мезгіл бағыныңқылы сабақтас
  бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемдегі ойдың болу мезгілін білдіретін құрмаластың түрін мезгілін білдіретін құрмаластың түрі.
  Сұрақтары: Қашан? Қашаннан бері? Қашанға шейін ?
  Мезгіл бағыныңқылы сөйлемнің баяндауыштары мынадай тұлғалардан жасалады.
  

• 16 слайд

  Қимыл–сын бағыныңқылы сабақтас
  бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемдегі ойдың қалай орындалғынын білдіретін сабақтастың түрі.
  Сұрақтары: қалай? Қайтіп? Не етіп?
  Қимыл–сын бағыныңқылы сөйлемнің баяндауыштары мынадай тұлғаларданжасалады.
  а) – а,-е,-й және –ып,-іп,-п тұлғалы көсемше деген болады.Осынша қуаңшылыққа қарамай, жылан биыл да түлеген.
  ә) Есімше тұлғаласына – дай,-дей жұрнағы жалғанып жасалалады.Балалары анасынан туғандай, түрлері бір келбетте.
  

• 17 слайд

  Мақсат бағыныңқылы сабақтас
  бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемдегі ойдың болу мақсатын білдіретін сабақтасытың түрі.
  Сұрақтары: Не мақсатпен? Не етпек болып? Не үшін? Неге?
  а) –мақ, -мек,-бақ,-бек,-пақ,-пек етістікке тіркеледі. Керек болған затты алып шықпақ болып, өзі жалғыз кірді.
  ә) Тұйық етістік пен үшін шылауының тіркесуінен: Кесе-шәйнекті сындырмай ұстау үшін, жақсы сөре керек.
  б) Шартты , бұйрық және қалау рай тұлғалы етісітк пен деп көмекші етістік тіркесінен болады. Сол шаң тына қалар ма екен деп, Көпей самауырда есік алдына қойды.
  

• 18 слайд

  
  
  Бағыныңқы жақ: Басыңқы жақ:
  са _________________ түсінеді
  Айт қан+да _______________ түсінетін еді
  па+й (ынша) __________ түсінбейді
  II. Бағыныңқы жақ: Басыңқы жақ:
  са да _________________ түсінген жоқ
  Айт қан+ша _______________ түсінсең еді
  қан+мен+де ____________ түсінер емес
  қанына қарамастан _____ түсініп алды
  
  Қолдану I топ
  

• 19 слайд

  II топ
  Мысалы:
  Күн шығып, ел тұра бастады, - Нұрлан әлі жоқ.
  Сызбасы: бағыныңқы, басыңқы, басыңқы.
  2. Қорған кезінде топырақ араластыра тастан қаланған екен де, бұл кезде қорғанның үстіне жыңғыл мен шеңгел араласа шығып, өзінше ол да бір сән беріп тұр.
  Сызбасы: басыңқы, бағыныңқы, басыңқы. Ақбоз алдыңғы екі аяғын ербитіп, көзі шатынап тұра бергенде, Шолақ құлағын төмен қарай тұқырта басып қалып еді – ат етпетінен түсті.
  Сызбасы:
  бағыныңқы, бағыныңқы, басыңқы, басыңқы
  

• 20 слайд

  Жинақтау
  

• 21 слайд

  Венн диаграммасы
  Аралас құрмалас сөйлем
  Көп бағыныңқы сабақтас
  

• 22 слайд

  Тест
  тапсырмалары
  

• 23 слайд

  Бағалау.
  Оқушы өзін-өзі бағалайды.
  

• 24 слайд

  Үйге тапсырма:
  Ереже жаттау.
  Көркем әдебиеттен бес сөйлем жазып,синтаксистік талдау жасау.
  
  
  

• 25 слайд

  Назарларыңызға рахмет