Презентация на тему "Ц1ердешнийн дукхаллин терахь" (5 класс)

Урокан  ц1е:
«Ц1ердешнийн цхьаллин а, дукхаллин а терахьаш

Маршалла ду шуьга, хьоме дешархой!
-Бераш, вайна тахана девзар ду ц1ердешнийн цхьаллин а, дукхаллин а терахьаш. Иштта 1емар ду дукхаллин терахьан ц1ердешнийн чаккхенаш билгалъяха а, ц1ердешнаш цхьаллин а, дукхаллин а терахьашца хийца а. Церан башхаллаш а евзар ю вайна.

Дика тидам а беш д1айоьшур ю вай х1ара  байт:
Слайд:
1аж ца беза,
Беза 1ежаш.
Балл ца деза,
Деза баьллаш.
Лам а бац тхан,
Ду тхан лаьмнаш,
1ам а бац тхан,
Хьун а яц тхан,
Ю тхан хьаннаш.
Марха яц тхан,
Ю тхан мархаш.
Ойла ей аш, сиха ала
Терахьмуьлха г1оли ду?
-Х1окху байт т1ера схьаязде цхьатера ц1ердешнаш.

-Дагахь латтаде: Цхьаллин терахьо  -билгайо цхьа х1ума,
Дукхаллин терахьо –билгалйо масех х1ума.
-Нийса боху и ц1ердешнаш цхьаллин а, дукхаллин а терахьехь хийцина ду.

— Д1айоьшу вай шолг1а байт:
Амма цхьаъ бен хила йиш яц,
Дашо, сирла, можа … (малх)
Амма цхьаъ бен хьоме дац, 
Горга, ц1ена, вайн дуьне,                                 
Бертахь ду цаьрца вайн ирс,
Машар лара ,церан хьаша,
Дагахь латтаделаш аша.
-Схьаязде цхьа х1ума билгалъен ц1ердешнаш.

Нийса жоп
Малх, дуьне, ирс

-Уьш цхьаллин терахьехь ц1ердешнаш ду.
-Дукхаллин терахье ца дахало уьш.

Дагахь латтаде: Цхьаллин терахьерчу ц1ердашо цхьа х1ума билгалйо:
Масала: ирс, къолам, аре, дешархо, малх, мостаг1.
-Д1аязде ц1ердешнаш шина б1ог1амалге.
-Цкъа хьалха цхьаллин терахьехь долу ц1ердешнаш;
-шолг1а дукхаллин терахьехь долу ц1ердешнаш:

Ц1а, ц1енош, мозий, ж1онкаш, экха, зингат, белхалой, дийцар, седарчий, бералла, мохк, г1утакх, баьпкаш, лаьмнаш.

Дуккхалин терахьерчу ц1ердашо шиъ цул сов х1уманаш билгалйо:
къоламаш, дешархой, аренаш, мостаг1ий, г1ожмаш, денош

 1амийнарг т1еч1аг1деш цхьа т1едиллар кхочушдийр ду вай:
— Дуккхалин терахье а дохуш д1аязде ц1ердешнаш.
  -Чаккхенаш билгалъяха.
Хьехархо — …….
суй — …….
т1оьрмиг — …….
газа — …….
беш — …….
ч1уг — …….
б1аьрг — …….
орам — …….

-Муха хийцало ц1ердешнаш?
 (Ц1ердешнаш терахьашца хийцало).
-Муьлха чаккхенаш ю дукхаллин терахьан ц1ердешнийн?
Ц1ерниг дожарехь долчу дукхаллин терахьан ц1ердешнийн чаккхенаш хуьлу –ш, -аш, -наш, -маш, -ош, -арш, -й, -ий, -рш, -арий, -рчий.
Масала: комарш, хохаш, каранаш, 1аьмнаш, бошмаш, къинош, набарш, нохчий, вежарий, черчий.

-Х1ун ди вай ц1ердешнашна?
Вай ц1ердешнаш терахьашца хийци.
Вайна хии ц1ердешан ши терахь дуй.
Цхьаллин терахьо цхьа х1ума билгалйо.
Дукхаллин терахьо шиъ я цул сов х1ума билгалйо.

-Цу т1ехь вай таханлера  урок ерзор ю.
Ц1ахь бан болх: шардар №250, параграф 52 1амо
-1одика йойла шу! Марша 1ойла шу!