Презентация на тему: "Ишликни заманлары"

• 1 слайд

  Ишликни заманлары
  
  

• 2 слайд

  Ишликни уьч заманы бар:
  
  1)Гьалиги заман
  2)Гележек заман
  3)Гетген заман
  

• 3 слайд

  
  
  1) Гьалиги заман ишликни баш формасында -а, -е (тутукълардан сонг) -й (созукълардан сонг) геле буса бола ва не эте? деген соравгъа жавап бере:
  
  Ала, геле, гёре, яшай, ишлей…
  Сорав формасы: аламы,гелеми, гёреми…
  

• 4 слайд

  Гьалиги заманны аслу маънасы лакъыр юрюлегенде болагъан ишлени гёрсетмек.
  
  Масала: Нюрьяна диванда олтуруп
  къалгъый, терезеден тангны
  шавласы геле.
  

• 5 слайд

  2) Гележек заманны ишликлери лакъыр юрюлеген вакътиден сонг болагъан ишлени англата.
  Къумукъ тилде гележек заманны эки формасы бар:
  мекенли гележек заман
  мекенсиз гележек заман
  

• 6 слайд

  Мекенсиз гележек заман ишликни баш формасына шулай къошумчалар къошулуп этиле:
  
  -ар, -ер (тутукълардан сонг): алар, гелер, барар;
  -ыр, -ир, -ур, -юр (тутукъларданг сонг): алыр, гелир, сюрюр;
  -р (созукълардан сонг): ашар, яшар;
  -с (ёкълукъ формагъа къошула): алмас, гелмес, бармас.
  

• 7 слайд

  
  Мекенсиз гележек заманны аслу маънасы яшавгъа чыгъажагъын мекенли токъташдырмайгъан, ёрав гьисапда гёрсетилеген ишлени англатмакъ:
  гелсе айтарбыз, заман болса барарбыз.
  Язда ишлемеген къышда тишлемес.
  

• 8 слайд

  
  Мекенли гележек заман ишликни баш формасында -ажакъ, -ежек тутукъ-
  лардан сонг, -жакъ, -жек созукълардан сонг гелсе этиле:
  алажакъ,
  гележек,
  яшажакъ,
  гёрежек…
  

• 9 слайд

  Гележек заманны экинчи формасы яшавгъа чыгъажакъ мекенли токъ-
  ташдырылгъан ишлени англата.
  
  
  Мекенли гележек заман сакълыкъ, буварыв ренк булан гьали тез арада болагъан ишлени англатмагъа бола.
  

• 10 слайд

  3) Гетген заман лакъыр юрюлеген вакътиден алда болгъан ишлени англата.
  
  Этилишине къарап гетген заман 2 бёлюкге айрыла:
  простой
  къошма.
  

• 11 слайд

  
  Простой форма къошумчаланы кёмек-
  лиги булан этиле:
  алды, гелди…
  
  Къошма форма буса сыпат иишликге яда гьал ишликге эди, болгъан деген кёмекчи ишликлер тагъылып этиле:
  айта эди, сорай болгъан…
  
  
  

• 12 слайд

  
  
  Башгъа заманлар булан тенглешдиргенде гетген заман форма ва маъна якъдан бек бай категориягъа гьисаплана.
  

• 13 слайд

  Кёп савболугъуз,дарс битди.