Презентация по биологии на тему "Гидраның ішкі құрылыстары"

• 1 слайд

  "Гидраның ішкі құрылысы"
  7-сынып
  Биология пән мұғалімі:сисенғазиева Нүргүл Қапанқызы
  

• 2 слайд

  Мақсаты:
  Білімділік мақсаты: Ішекқуысты жәндіктердің құрлысы,
  сан алуандығы, тіршілік жағдайы, ішекқуыстылардың
  табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі туралы түсінік беру.
  Дамытушылық мақсаты:
  дүниетанымдарын кеңейту, логикалық және аналитикалық ойлау қабілеттерін дамыту
  Тәрбиелік мақсаты: ішекқуыстылардың пайда – зияны, сақтану шараларын түсіндіру, әсемдікті сезіне білуге, табиғаттағы үйлесімділікті сақтай білуге тәрбиелеу, қоршаған ортаға деген жауапкершілік сезімін ояту.
  Міндеттері:
  1. Сабақ барысында алған ақпараттарын өзгелермен бөлісуді үйрету.
  2. Топта жұмыс жасата отырып, бірін-бірі оқытуға және бірін-бірі бағалауға үйрету.
  3. Өзгенің пікірін тыңдауға, сыйластық танытуға, мәдениетті қарым-қатынасқа дағдыландыру.
  Күтілетін нәтижелер: Суреттер бойынша жаңа сабақтың тақырыбын айқындай алады, өз ойларын жинақы жеткізе алады, мәтінмен танысу нәтижесінде әрекеттерін іс жүзінде көрсете алады; оқушылар тапқырлық, ізденімпаздық қасиеттерін өз дәрежесінде қолдана алады, табиғатты және оның байлықтарын қорғау – баршамыздың міндетіміз екенін ұғынады.
  Сабақ түрі: жаңа сабақ
  Сабақ әдісі: СТО стратегиялары, сұрақ-жауап, оқулықпен, суретпен және тақтаның көмегімен жұмыс істеу арқылы пәнді игеру, пікір білдіру, тапсырмалар орындау және.т.б.
  Пәнаралық байланыс: сурет, экология, әдебиет
  Тапсырмалар: топтық, жұптық жұмыс түрлері, постер арқылы «біржасушалылар», "көпжасушалылар" сөзіне толық сипаттама беру.
  Дерек көздері, құрал-жабдықтар: оқулық, маркерлер, интербелсенді тақта, бағалау парақтары, слайд материалдары, суреттер салатын парақтар, әуенді музыка.
  
  

• 3 слайд

  Сабақтың өту барысы:
  І. Ұйымдастыру
  оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
  оқушылардың сабақ құралдарын тексеру
  Мотивациялық трениг (психологиялық ахуал) 5 минут
  Балалар қолдарынан ұстап, шеңбер жасап тұрады. Мұғаліммен бірге қол ұстасып тұрады.
   
  -Балалар сендер қолдарыннан ұстап тұрғанда не сезіп тұрсыңдар? -Жылулық.
  -ендеше осы жылуымызды , бір-бірімізге сыйлайық. (балалардың тілегі. Мен саған бақыт тілеймін. )
  Сыныпты топқа бөлу
  (оқушыларға әр түрлі жемістерді беру арқылы 2 топқа бөлемін)
  "Алма", "Алмұрт" топтары
  (Бағалау парақшасын оқушыларға беру/2 топқа)
  ІІ. Үй тапсырмасын тексеру
  
  

• 4 слайд

• 5 слайд

  1 топ сұрақтары:
  1.Қарапайымдылар типінің адам паразиттерін зерттейді?
  2. Иесінің дене жамылғысының сыртында (тері,туктер) тіршілік етеді.
  3.Паразит ұзақ уақыт сақталатын ағзаларды қалай атайды?
  2 топ сұрақтары:
  1.Иесінің ішкі мүшелерінде тіршілік ететін паразиттер?
  2.Қарапайымдылар,гелминттер, насекомдар әсерінен пайда болатын аурулар?
  3.Өздерінің өмірінің шамалы ғана уақытын иесінің денесінде өткізетін паразиттер?
  

• 6 слайд

• 7 слайд

  Жаңа сабақ
  Жоспары:
  1 Сыртқы құрылысы
  2 Жасушалары
  2.1 Эктодерма қабатында
  2.2 Энтодерма қабатында
  3 Гидраның тамақтануы
  4 Көбеюі
  5 Өкілдері
  

• 8 слайд

  Жалпы түр саны 9000 жететін ішекқуыстылардың көпшілігі теңіздер мен мұхиттарда мекендейді. Еркін немесе бекініп өмір сүреді . Ішекқуыстылардың барлығының денесі екі қабаттан тұрады, дене ішінде қуыс болады.
  Гидралар(Hydrozoa) – ішекқуыстылартипінің омыртқасызжануарлар отрядына жататын жыртқыштар. Қазір гидралардың 10-нан астам түрі белгілі. Соның ішінде Қазақстандакәдімгі гидралар (Hydra vulgarіs), жасыл гидралар (Chlorohudra vіrіdіssіma), сабақтәрізді гидралар (Pelmatohudra olіgactіs) кездеседі. Гидралар – дене тұрқы 1 см-ге дейін жететін цилиндр пішінді, тұщы суда мекендейтін полип. Ол табанымен суастындағы өсімдіктерге, тасқа, т.б. заттарға жабысып, баяу қозғалып, тіршілік етеді. Гидралардың денесі эктодерма және энтодерма қабаттарынан тұрады. Аузының айналасында 6 – 12 қармалауыштары бар. Қармалауыштарының және атпа клеткаларыныңкөмегімен ұсақ жәндіктерді, әсіресе, шаянтәрізділерді ұстап алып жұтады. Энтодерма қабатына түскен қорегін жасуша ішінде қорыту үшін олардың безді жасушалары ас қорыту сөлдерін бөледі. Қорытылмаған қалдықтары ауыз тесігі арқылы сыртқа шығарылады. Гидралар жынысты және жыныссыз (бүршіктену арқылы) жолмен көбейеді, дара жынысты да, гермафродит түрлері де кездеседі.
  Ішекқуыстылар типі үш класқа жіктеледі :
  1)Гидратәріздестер(гидроидтар)
  2)Табақшатәріздестер(сцифоидтар)
  3)Көпқармалауышты (полиптер)
  Сыртқы құрылысы:
  үстіңгі бөлім – ауыз тесігі және қармалауыштар;
  қарын бөлімі – гастральды қуыс және табаны; Гидра табаны арқылы жерге (субстрат) бекінеді.
  Жасушалары. Эктодерма қабаты
  Эпителиальды-бұлшықетті (эпителиально-мускульные) жасушалар – гидра осы жасушалар арқылы қысқара алады;
  Стрекательді жасушалар – бұл жасушалар гидраның бүкіл денеінде кезедеседі, көбінесе шупальцаларында. Әр стрекательді жасушада капсула болады – книда немесе нематоциста деп аталады. Стрекательді жасушалардың үш түрі бар: пенетранттар (28 қармалауыш), глютинанттар (7) және вольвенттер(65); Ең үлкені – пенетранттар. Олар азықтың жамылғысын тесіп өту үшін қолданылады. Глютинанттар екіге бөлінеді: кішкене глютинанттар (стереолиндер) – тікеншесіз (без шипиков) жабысқақ жәпше лақтырады және үлкен глютинантар (стрептолин) – жіпшелерінде қорғаныштық қызмет атқаратын тікеншелер болады.
  

• 9 слайд

  Стрекательді жасушалар – бұл жасушалар гидраның бүкіл денеінде кезедеседі, көбінесе шупальцаларында. Әр стрекательді жасушада капсула болады – книда немесе нематоциста деп аталады. Стрекательді жасушалардың үш түрі бар: пенетранттар (28 қармалауыш), глютинанттар (7) және вольвенттер(65); Ең үлкені – пенетранттар. Олар азықтың жамылғысын тесіп өту үшін қолданылады. Глютинанттар екіге бөлінеді: кішкене глютинанттар (стереолиндер) – тікеншесіз (без шипиков) жабысқақ жәпше лақтырады және үлкен глютинантар (стрептолин) – жіпшелерінде қорғаныштық қызмет атқаратын тікеншелер болады.
  Жүйке жасушалары – эктодермада дифузды түрде, яғни шашыранды орналасқан, көбінесе ауыз шеттерінде және табанда көбірек болады. Бұл жасушалар шартты рефлекстер түзе алады.
  Аралық жасушалар – эпителиальды жасушалардың арасында кездеседі, діннің қызметін атқарады. Барлық басқа да жасушаларға бастау береді.
  Энтодерма қабаты
  Екі негізгі типтері бар: эпителиальды-бұлшықетті асқорыту және безді жасушалардантұрады. Жасушалары бұлшық етті талшықардан тұрады, бір-біріне перпендикуляр орналасады. Олар асқорыту қуысына литикалық ферменттер бөледі.
  Гидраның тамақтануы
  Гидра жыртқыш жануар болып табылады, ол көбінесе дафниялармен, циклоптармен және қарапайымдылармен қоректенеді. Зоолог Герданың айтуы бойынша гидра ұсақ балықтады да жеуі мүмкін.
  Гидра қоректтік заттарды екі түрлі жолмен сіңіреді:
  1.Фагоцитоз арқылы
  2.Асқорыту қуысында гидроликалық ферменттер арқылы
  Көбеюі
  Жынысты Жыныссыз
  Жыныссыз көбею– жаз кезінде бүршіктену арқылы жүреді. Бүршіктену кезінде дененің ортаңғы бөлімінде бүршік пайда болады. Олардан жас гидралар дамиды. Біраз уақыт жас гидралар орнынан қозғалмай сол жерінде қала береді.
  Жынысты көбею– күз айында өтеді. Барлық гидратірізділерде гамета аралық жасушалардан түзіледі. Еркек гидрада олар көп бөліне береді де, сперматазоидттар жиынтығы пайда болады. Ал ұрғашы гидрада әр аралық жасуша бір жұмыртқа-жасушаға бастау береді. Ұрықтану ана денесінде жүреді. Жынысты көбею кезінде судағы температура төмендейді.
  

• 10 слайд

  Бекіту тапсырмалары
  "Ойлан.Жұптас.Бөліс" стратегиясы бойынша 1 тапсырма
  Ішекқуыстыларға тән негізгі ерекшеліктерді белгіле:
  Көпжасушалы жәндіктер
  Денелері екіжақты симметриялы
  Денесіүш қабаттан тұрады
  Жасушалары белгілі бір міндеттерді атқаратын 
  бірнеше жасушалық типтерге сараланады
  Жүйке жасушалары жүйке жүйесін түзеді 
  Денесі екі қабаттан тұрады
  Мезодерма пайда болады
  Денелері сәулелі симметриялы
  Орталық және шеткі бөлімдерден тұратын жүйке 
  жүйесі бар 
  Қорек қалдығын шығаратын тесігі болмайды
  (тез тез ойланып, сұрақтарға жауап беру)
  Гидраның атпа жасушаларының шоғырланған жері;
  2. Гидра денесін қаптайтын жасуша;
  3. Гидра денесіндегі сөл бөлінетін талшықсыз жасуша -безді жасуша
  4. Гидра жазда қалай көбеді?
  5. Гидра құрылысының басқа қарапайымдылардың құрылысынан қандай айырмашылығы бар
  

• 11 слайд

• 12 слайд

  6. Гидра тыныс алады ;
  7. Гидраның аралық жасушалары;
  8. Гидраның асқорытуы;
  9. Гидра дене қуысының саны;
  10. гидраның жыныс жасушалары неден түзіледі?
  11. Гидраның жыныссыз көбеюі;
  12. Гидраның жынысты көбеюі;
  13. Гидраның қорегі;
  14. Гидраның сыртқы ортамен байланысы те к:
  15. Гидраның тіршілік ететін мекені;
  16. Гидраның шекаралық және қозғалыс қызметін атқаратын жасуша?
  17. Гидраның эктодермасында бар жасушалар;
  18. Ішекқуыстардың жалпы саны;
  19. Гилраның орын ауыстырып қозғалуы;
  20. Гидраның ішкі қабаты;
  

• 13 слайд

• 14 слайд

  "Суреттер де сөйлейді"
  (тақтадан көрсетілетін сурет арқылы оқушы түсіндіру)
  Суреттегі жәндікті атап, бағдаршамен белгіленген дене мүшелерін жазып көрсетіңіздер.
  Гидраның санмен белгіленген жыныс жасушаларын жазыңыздар және даму сатыларын да көрсетіңіздер
  Суретке қарап, сұрақтарға жауап беріңіздер:
  Бұл реакция қалай аталады?
  Тітіркендіргіш ретінде не қолданылды?
  Гидраның қай жасушаларында қозу туады, содан соң жиырлады?
  Суреттегі регенерация құбылысын түсіндіріңіз
  Қорытынды
  Бағалау
  (Мұғалім жинақтап қорытынды баға қояды Әр топ басшысы бағалау парағындағы қорытынды ұпайды шығарып, сыныпқа хабарлайды)
  ( Балаларды екі шеңберге тұрғызу. Ішкі және сыртқы шеңбер кезегімен қозғалып сабақта не болғанын бір біріне айтады)
  Үйге тапсырма
  Өзіндік жұмыс. Тақырыпты оқып келу