Презентация по биологии на тему "Ұлпалардың негізгі түрлері"

• 1 слайд

  Ұлпалардың негізгі топтары
  
  Қазақстан Республикасы Білім және Ғылыми министрлігі
  
  

• 2 слайд

  Тірі жүйенің құрылым деңгейлері
  Ағза бірнеше деңгейлерден тұрады: жасуша, ұлпа, мүше, мүшелер жүйесі, ағза.
  Жасуша - ағзаның ең кішкене құрылымдық және қызметтік бірлігі.
  Ұлпа - шығу тегі, құрылысы және атқаратын қызметі ұқсас жасушалар мен жасушааралық заттар жиынтығы.
  Мүше - өзіне тән құрылысы мен қызметі бар тарихи қалыптасқан әр түрлі ұлпалар жүйесі.
  Мүшелер жүйесі - бұл өздерінің құрылысы, атқаратын қызметі және дамуы жағынан ұқсас, біртекті мүшелердің жиынтығы.
  Ағза - бұл тарихи қалыптасқан тұтас, ұдайы өзгеріп отыратын өзінің ерекше құрылымы мен дамуы бар, қоршаған орта мен зат алмасуға, өсуге және көбеюге қабілетті жүйе.
  

• 3 слайд

  
  Ұлпа - шығу тегі, құрылысы және атқаратын қызметі ұқсас жасушалар мен жасушааралық заттар жиынтығы.
  Адам ағзасындағы ұлпаларды 4 топқа бөлуге болады:
  Эпителий ұлпасы
  Дәнекер ұлпасы
  Бұлшық ет ұлпасы
  Жүйке ұлпасы
  

• 4 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  Эпителий ұлпаларының түрлері
  
  
  
  
  
  Эпителий ұлпасының түрлері
  Эпителий
  Кірпікшелі эпителий
  бағана тәрізді эпителий
  Жалпақ эпителий
  Безді эпителий
  Сезгіш эпителий
  Текшелі эпителий
  

• 5 слайд

  Эпителий ұлпасының түрлері
  

• 6 слайд

  Борылдақ талшықты
  
  Шеміршекті ұлпа
  Сүйекті ұлпа
  Дәнекер ұлпасының түрлері
  Тығыз талшықты
  қан
  

• 7 слайд

  Дәнекер ұлпасының түрлері
  

• 8 слайд

  Бұлшық ет ұлпасы ет талшықтарынан тұрады
  
  
  
  Көлденең жолақты
  бұлшық ет
  Біріңғай салалы
  бұлшық ет
  Жүрек бұлшық еті
  

• 9 слайд

  Бұлшық ет ұлпасы
  

• 10 слайд

  Нейронның қысқа өсінділері
  Нейронның денесі
  Ұзын өсіндісі
  Бұлшық ет
  Жүйке жасушасының құрылысы
  

• 11 слайд

  Жүйке ұлпасы жүйке жасушалары нейрондардан және нейроглиядан құралған.
  Жүйке жасушасы нейрон деп аталады. Нейронның денесі және ұзын, қысқа өсінділері болады.
  Нейронның ұзын бір ғана өсіндісі аксон деп, ал қысқа өсінділері дендрит деп аталады. Нейронның денесінде дендриттер өте көп кездеседі.
  Нейрондар бір-бірімен синапстар арқылы байланысады. Синапстар арқылы қозу бір нейроннан екінші нейронаға, бұлшық етке немесе бездерге өтеді. Нейрондар бір-бірімен байланысқан кезде бір нейронның аксоны екінші нейронның дендритімен байланысады. Екінші нейронның дендриті қозуды қабылдап өзінің денесіне әкеледі, қозу ары қарай аксонныі бойымен жылжып кете береді.
  

• 12 слайд

  Зертханалық жұмыс
  Тақырыбы: Ұлпалардың негізгі топтары.
  Жұмыстың мақсаты: Ұлпалардың түрлерімен танысу.
  Керекті құрал-жабдықтар: микроскоп, құрылғылар, кестелер.
  Тапсырмалар
  1. Оқулықтың көмегімен адам ағзасындағы ұлпалардың негізгі түрлерін анықтаңыз. Эпителий ұлпасы (жалпақ эпителий, текшелі эпителий, бағана тәрізді эпителий, кірпікшелі эпителийғ сезгіш эпителий, безді эпителий); дәнекер ұлпасы (борпылдақ дәнекер ұлпа, тығыз дәнекер ұлпа, дәнекер ұлпаның ерекше түрлері, шеміршекті, сүйекті, қан); бұлшық ет ұлпасы (көлденең жолақты, бірыңғай салалы, бұлшық еттің ерекше түрі); жүйке ұлпасы.
  2. Микроскоп арқылы олардың құрылысымен танысып, оқулықтағы суреттермен салыстырыңыз. Кестені толтырыңыз. Тақырып бойынша қорытынды жасаңыз.
    1 Кесте - Ұлпалардың жіктелуі және сипаттамасы
  
  

• 13 слайд

  Тест
  Ұлпа дегеніміз не?
  А) шығу тегі, құрылысы және атқаратын қызметі бір жасушалар жиынтығы
  В) жасушалардың арасын толтырып тұратын сұйықтық
  С) бір ұрық жапырақшасынан дамитын жасушалар жиынтығы
  Д) пішіні ұқсас жасушалар жиынтығы
  Е) бір дене мүшесінің құрамына кіретін жасушалар тобы
  2. Терінің үстіңгі ұабатын қай эпителий құрайды?
  А) жұмыр
  В) кубтәрізді
  С) жалпақ
  Д) безді
  Е) дөңес
  
  

• 14 слайд

  3. Тыныс жолдарын эпителийдің қай түрі жабады?
  А) безді
  В) кірпікшелі
  С) жалпақ
  Д) ешкандай
  Е) шырышты
  4. Қан және лимфа қай ұлпаға жатады?
  А) дәнекер
  В) эпителий
  С) қан
  Д) бұлшық ет
  Е) жүйке
  5. Қаңқаға бекінетін бұлшық еттер бұлшық ет ұлпасының қай түріне жатады?
  А) жұрек бұлшық еті
  В) бұлшық ет түріне байланысты
  С) бірыңғай салалы
  
  

• 15 слайд

  Д) көлденең жолақты
  Е) барлығы дұрыс
  6. Аксондар қандай қызмет атқарады?
  А) импульсті нейронның денесіне қарай өткізеді
  В) импульсті дендриттерге қарай өткізеді
  С) импульсті жинақтайды
  Д) импульсті өңдейді
  Е) импульсті нейронның денесінен келесі жасушаға өткізеді
  Бірыңғай салалы бұлшықет қай бұлшық етті мүшелерді құрайды?
  А) қолдардың бұлшық еттері
  В) жүректің
  С) қаңқа бұлшық еттері
  Д) аяқ бұлшық еттері
  Е) ас қорыту мүшелерінің бұлшық еттері
  
  

• 16 слайд

  8. Шеміршекті ұлпасының қызметі қандай?
  А) серпімділік, беріктік бері
  В) қорғаныс қызметі
  С) қоректік қызметі
  Д) жабынды қызметі
  Е) тыныс алу қызметі
  9. Дендриттердің қызметі?
  А) импульсті нейронның денесіне қарай өткізеді
  В) импульсті жинақтайды
  С) импульсті өңдейді
  Д) импульсті дендриттерге өткізеді
  Е) импульсті нейронның денесінен келесі жасушаға өткізеді
  10. Эпителий ұлпасының қызметі қайсысы?
  А) ағзаны реттеу
  В) қоректік заттарды сіңіру
  С) жиырылу
  Д) газ алмасу
  

• 17 слайд

  Е) тыныс алу
  11. Жасушааралық зат қандай ұлпаларда нашар дамыған?
  А) Шеміршек
  В) ми жүйкелері
  С) жүрек бұлшық еті
  Д) қан
  Е) сүйек
  12. Ішкі мүшелерде қандай бұлшық ет түрі болады?
  А) бәрыңғай салалы
  В) көлденең жолақты
  С) жүрек бұлшық еті
  Д) жүйке бұлшық еті
  Е) көпсалалы бұлшық ет
  13. Нейрондардың өсінділері қалай аталады?
  А) аксон, дендрит
  В) гепотоцит
  
  

• 18 слайд

  С) остеоцит
  Д) остеобласт
  Е) миоцит
  14. Қай ұлпа реттеуші қызмет атқарады?
  А) сұйық дәнекер
  В) шеміршек
  С) сүйек
  Д) жүйке
  Е) эпителий
  15. Жүйке ұлпасында тірек және қоректік өызметті не орындайды?
  А) дендрит
  В) нейроглия
  С) жасуша денесі
  Д) нейрондар
  Е) аксондар
  

• 19 слайд

  16. Қай ұлпалар зақымданғанда қайта қалпына келмейді?
  А) бәрыңғай салалы бұлшықет
  В) дәнекер
  С) жұйке
  Д) эпителийц
  Е) лимфалық
  17. Тығыз талшықты дәнекер ұлпа қай қызметті атқарады?
  А) мықтылық беру
  В) қоректік
  С) қозғалыс
  Д) жабынды
  Е) шырыш бөліп шығарады
  18. Қай ұлпаларда жасушаралық зат жақсы дамыған?
  А) жүйке
  В) эпителий
  С) бұлшық ет
  
  

• 20 слайд

  Д) шеміршек
  Е) қан
  19. Тыныс жолдарын эпителийдің қай түрі жабады?
  А) жалпақ
  В) кірпікшелі
  С) безді
  Д) текшелі
  Е) баған тәрізді
  20. Тірек-жүйесін қай ұлпалар құрайды?
  А) сүйек, бұлшыұ ет
  В) тек бұлшық ет
  С) тек сүйек
  Д) дәнекер
  Е) шырышты эпителий
  

• 21 слайд

  Тест жауаптары