Презентация по биологий на тему "Тыңайтқыш түрлері" (6 класс)

• 1 слайд

  Өсімдіктердің толық өсіп-жетілуіне қажет элеметті қоректік элемент дейді. Өсімдіктердің өсіп, өнім беруі үшін қажет қоректік элементтердің маңызы ерекше. Фотосинтез процесі кезінде өсімдіктердің жапырағы арқылы және топырақтан алынатын химиялық элементтерінің саны 50 шақты. Құрамында қоректік элементтер болатын заттарды тыңайтқыштар деп атайды.
  Тыңайтқыштардың түрлері мен маңызы
  

• 2 слайд

  Бектұров Әбікен Бектұрұлы
  1901 жылы туған
  Техника ғылымының докторы, ғалым-химик, профессор, Қазақстан Ғылым академиясының академигі.
  Бектұров Әбікен Бектұрұлы (1901-1985) – ҚазКСР Ғылым академиясының академигі. Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері. 
  Павлодар облысының Баянауыл ауданында туған.
  Ғалымның негізгі ғылыми еңбектері минералды тыңайтқыштар өндіру мен минерал тұздарды өңдеудің химиясына және технологиясына арналған. Бектұров фосфатты шикізаттарды өңдеудің қышқылдық, термиялық, сондай-ақ, фторсызданған мал азықтық фосфат өндірудің циклондық әдістерін тауып енгізді, Қаратау фосфоритінен минералды тыңайтқыштар өндіру әдістерін жүйеледі. Академиктің 400-ден астам ғылыми еңбегі, оның ішінде 3 монографиясы жарық көрген және 30-дан астам өнертабысы бар.
  

• 3 слайд

  Қазақстан жеріндегі бай фосфор қорын өңдеу жолын іздеу фосфорлы қосылыстар химиясын дамытуға негіз болды. АкадемикӘ.Б.Бектұров Қаратау фосфоритінен әртүрлі фосфор тыңайтқыштарын алудың ғылыми негізін қалады.Фосфор қосылыстары мен фосфор тыңайтқыштарын зерттеуде Ә.Б.Бектұров және оның шәкірттері көп еңбек сіңірді.
  

• 4 слайд

  
  Минералды
  1)Фосфор тыңайтқыштары
  2)Азот тыңайтқыштар
  3)калий тыңайтқыштары 4)микротыңайтқыштар
  Органикалық
  1)құс саңғырығы 2)Шымтезек 3)Қи 4)қарашірік
  Тыңайтқыштың түрлері
  

• 5 слайд

  Тыңайтқыштар
  Қоректік элементтің болуына қарай
  1) Азотты
  2)Фосфорлф
  3) калийлі
  Агрегаттық күйіне қарай
  1)Сұйық
  2)қатты
  Шығу тегіне қарай
  
  1)органикалық
  2) бейорганикалық
  

• 6 слайд

  Сұйық
  ( аммиак суы )
  Тыңайтқыштар агрегаттық қүйіне қарай
  
  Қатты
  ( слитра, фосфор тұздары )
  

• 7 слайд

  Минералды тыңайтқыштар
  Өсімдіктің жақсы өсуі тыңайтқыштан.
  

• 8 слайд

  Минералды тыңайтқыштар
  Калий –кез келген өсімдікке қажет. Калий жетіспесе фотосинтез процесінің қарқыны төмендейді. Калий жеткілікті болса, крахмал, қантты зат, май түзілуі жоғарлайды және картоп , күнбағыс, жоңышқа , қызылша сияқты өсімдіктердің өнімділігі артады.
  Азот
  Азот-тіршілік үшін маңызы өте зор элем ент, ол жетіспеген жағдай өсімдіктің жапырағы бозғылт жасыл болып, бойы өспей , жапырағы жұқа және шырыны аз, гүлі майда болады.Өсімдікке азот тыңайтқышын берсе, өсімдіктің өсуі мен дамуы жақсарып, өнім беруі жоғарлайды.
  Фосфор –барлық тірі организмдердің құрамына кіретін маңызды элемент. Фосфорсыз хлорофил түзілмейді, онда өсімдік жапырағы көмірқышқыл газын сіңіре алмайды. Өсімдікте фосфор жетіспесе, жапырақта қара қошқыл жасыл, қара дақ пайда болып,өсімдіктердің гүлденуі мен пісуі баяулайды. Фосфор тыңайтқышын топыраққа енгізу арқылы алынатын жемістің сапасы жақсарып, өнімі артады.
  

• 9 слайд

  Фосфор жетіспеген картоп
  Магний жетіспеген картоп
  

• 10 слайд

  Калий жетіспеген томат
  

• 11 слайд

  Қант қызылшасында калий жетіспеу белгілері
  Азот жетіспеген жүгері
  

• 12 слайд

  Жас өсімдіктердегі химиялық элементтердің орташа мөлшері.
  
  

• 13 слайд

  Темір. Темір-0,03 пайыз тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатысады .кейбір тыныс ферментерінің құрамына кіреді ,хлорофилдің түзілуіне қатысады . Ол жетіспеген кезде , хлорофил синтездеу қабілетінен айырылып
  жоғарғы жағындағы жапырақтары жасыл түсін өзгертіп хлороз деген ауруға шалдығады.
  
  

• 14 слайд

• 15 слайд

  Егер тыңайтқышты өсімдікке шамадан тыс көп берсе , онда артық мөлшердегі сіңірілмеген тұз өнімге жиналып калады да , өнім жеуге жарамсыз балады, адамдардың улануына әкеп соғып, денсаулығына зиян тигізеді. Артық нитраттар , әсіресе ерте пісетін құлпынай, қарбызда т,б. көптеп кездеседі. Уақтынан бұрын піскен көкөністерді пайдаланғанда сақтық шараларын ұстанған дұрыс.
  Назар аударыңыз, есте сақтаңыз!