Презентация по историй на тему "Түрік қағанаты"

• 1 слайд

  §1. Түрік қағанаты (552-603 жж.)
  1. Түрік қағанатының алып жатқан жер аумағы.
  2. Халқының этникалық құрамы.
  3. Түріктердің тәуелсіздік жолындағы күресі. Саяси жағдайы.
  4. Түрік қағанатының ыдырауы.
  

• 2 слайд

  Генеалогиялық аңызға сәйкес, түркілердің алғашқы ата-бабасы – он жастағы ұл бала халықты жаулары қырған кезде жалғыз аман қалған-мыс. Баланы қасқар асырап алып, кейіннен сол баладан ұрпақ тарайды. Қасқырдан тараған әулет деп, оларды «Ашина» (Қасқыр) атаған.
  

• 3 слайд

  Түрік қағанатының жер аумағы шығыста Алтайдан бастап, батыста Каспий теңізіне дейінгі аралақты алып жатты.
  Оңтүстік-шығысында Қытаймен, оңтүстік-батысында парсы елімен шектесіп жатты.
  

• 4 слайд

• 5 слайд

  2. Халқының этникалық құрамы.
  Негізгі құрамы түркі тілдес тайпалар
  Көпшілігі теле (тирек) тайпалары құрады
  Қытай шежіресі бойынша “теле” сөзінен “түрік” атауы қалыптасқан
  Қағанаттың құрамына отыздан аса теле тайпасы енген.
  Олардың қатарында:
  қырғыз, оғыз, ұйғыр, дулу, үйсін т.б. тайпалар болды.
  

• 6 слайд

  3. Түріктердің тәуелсіздік жолындағы күресі.
  Түрік қолбасшысы Бумын
  Жужан қағаны Анағұй
  

• 7 слайд

  мақсаты
  Бостандық алу
  
  сылтау
  Қызын бермеуі
  нәтиже
  Тәуелсіздік алды
  

• 8 слайд

  Бумын қаған
  1.Қытай әмірінің қызына үйленді
  2.Бұл жағдай түріктердің беделін көтере түсті
  3.Сөйтіп, Түрік қағанаты біртіндеп күшейе бастады
  

• 9 слайд

  Сонымен Жужан қағандығының қол астынан біржолата босанып, азаттық алу мақсатында қарсы соғысады.
  

• 10 слайд

  Осы кезден бастап түріктер Ұлы Даланың шығыстағы қожасына айналды.
  

• 11 слайд

  *552 жылы Жужан қағандығы тас-талқан жеңілді
  * Анағұй қаған намыстанып, өзін-өзі өлтірді.
  

• 12 слайд

  Осы жеңістен кейін Бумын қаған “елхан” атағын алды.
  

• 13 слайд

  VI ғ. ортасында билік еткен Бумын қаған түркі мемлекетінің негізін салды.
  Ол көшпелі түркілерді Түрік қағанатына біріктірді.
  VI ғ. Ортасына дейін түріктер жужандарға тәуелді болды.
  Бумын жужандарға қарсы тәуелсіздік соғысында жеңіске жетті.
  552 жылы Бумын қаған атағын алды.
  Түрік қағанаты Ұлы Жібек жолының бойына иелік етті. Көпестер тауар алып Иран арқылы Византияға дейін жетті.
  

• 14 слайд

  Бумынның орнына баласы Қара-Еске қаған болды.
  

• 15 слайд

  Қара-Еске қағанның бастауымен түріктер Орхонның жоғарғы жағындағы Букрат тауларында аварларды екінші рет жеңді.
  
  

• 16 слайд

• 17 слайд

  Бұл оқиғалар 552-554 жылдар аралығында болған.
  
  * Алайда ол ұрыста қаза тауып, билік інісі Мұқан қағанға көшті.
  

• 18 слайд

  Солтүстігінде Саян тауына дейінгі аралықта жатқан тайпаларды өзіне қаратса, ал шығысында Сары өзенге дейінгі аралықтағы қай (татабтар), қидан, оғыз-татар т.б. Тайпаларын бағындырды.
  Осы кезде түріктер Ұлы Даланың шығыстағы қожасына айналды.
  

• 19 слайд

  Иштеми қаған
  Иштеми қағанның тұсында түріктер билігін шығыста ғана емес батыстада жүргізе бастаған.
  

• 20 слайд

  Иштеми қаған
  Иштеми қаған
  10 түмен қол бастады
  Ху еліне шабуыл жасады
  Алтайдың теріскейдегі тайпаларын бағындырды
  

• 21 слайд

  Түріктер 555 жылы Арал теңізіне дейін жеткен және жол бойы еш қарсылық көрмеген.
  

• 22 слайд

  VI ғ. 70- ж. Солт.Кавказ бен Қара теңіздің солт. үстемдік етті
  Иран
  Қытай
  Византия
  VI ғ. Екінші жартартысында түрік қағанатының билігі Азияның біраз аймағын қамтыды.
  Ірі мемлекеттермен терезесі тең болды.
  

• 23 слайд

  1. Бір орталыққа бағынбады
  2. Билік үшін талас-тартыс
  3. Басқа халықтарды тәуелсіздігін алуға ұмтылуы
  4. Не саяси, не экономикалық жағынан бірлікте болмауы
  Түрік қағанатының ыдырау себептері:
  

• 24 слайд

  581 жылы қағанаттың өз ішінде соғыстар басталды.
  

• 25 слайд

  603 жылы Түрік қағанаты Батыс және Шығыс түрік болып екіге бөлініп кетті.
  

• 26 слайд

• 27 слайд

  Жылдармен жұмыс
  552 жылы Түрік қағанаты құрылды
  
  552-554 жылдар Қара-Еске және Мұқан қағандар биледі
  
  555 жылы Түріктер Арал теңізіне жетті
  
  581 жыл Қағанат ішінде соғыс басталды
  
  603 жылы Түрік қағанаты екіге бөлінді
  

• 28 слайд

  Тестпен жұмыс
  1.Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі
  А) Түркеш қағанаты С) Батыс Түрік
  В) Түрік қағанаты D) Шығыс түрік
  
  2.Қандай оқиғадан кейін Бумын Түрік қағанатының билеушісі болды.
  А) Жужандарды жеңген соң
  В) Ұйғыр қағанатын жеңген соң
  С) Енисей қырғыздарын жеңген соң
  Арабтарды жеңген соң
  
  3.“Теле” сөзінің мағынасы.
  А) Ұйғыр С) Түрік
  В) Қарлұқ D) Оғыз
  
  

• 29 слайд

  1. Бумын елді қай кезеңде басқарды.
  А) Монғол С) Қазақ
  В) Түрік D) Батыс түрік
  2. Түрік қағанатының екіге бөлінген уақыты.
  А) 603ж С) 605ж
  В) 604ж D) 606ж
  
  

• 30 слайд

  Түрік қағанатының алып жатқан жер аумағын картадан көрсет
  
  Түрік қағанатының этникалық құрамы қандай?
  
  Түрік қағанаты қалай құрылды?
  
  Батыс және Шығыс бағыттағы жорықтары туралы не айтасың?
  
  Бумын қағанға қандай атақ берілді?
  
  
  10 мың түмен бастаған қай қаған?
  
  бумын қағанмен соғысқан Жужан қағаны кім?
  
  түрік қағанатының ыдырау себептерін ата.
  
  Сабақты бекіту сұрақтары: