Презентация по казахскому языку "Қазақ тіл білімі" (5 сынып)

• 1 слайд

  Буын. Буын түрлері
  Буын-сөз құрамындағы бір немесе бірнеше дыбыстар тобынан жасалған фонетикалық бөлшек
  А-па, мек-те-бі-міз-де т.б.
  Ерекшеліктері
  1.Буын болу үшін оның құрамында дауысты дыбыс болуы тиіс
  2.Бір буын ішінде дауысты дыбыс біреуден артық болмау керек
  3.Буында мағына болмайды
  4.Бірінші буын болмаса, қалған буындар, негізінен, дауыстыдан басталмайды
  Буын түрлері
  Ашық буын-бір ғана дауысты дыбыстан болатын немесе дауыссыздан басталып, дауыстыға аяқталады.
  Тұйық буын-дауыстыдан басталып, дауыссызға аяқталатын буын
  Бітеу буын-дауыссыздан басталып, дауыссызға аяқталатын буын
  Ә-ке, та-ға-ла-ды т.б.
  Ар, ұқ, ұт, ант, өрт, ұлт т.б.
  Бас, бас-тық, бұл-бұл-дар, қант, қарт т.б.
  

• 2 слайд

  Қазақ тіл білімі
  Лексика
  Фонетика
  Сөзжасам
  Сөз бен мағына
  Сөздік құрам
  Тұрақты тіркестер
  Мақал-мәтелдер
  Сөздік қор
  Дыбыстар және олардың жіктелуі
  Буын түрлері,
  тасымал
  Дыбыстық заңдылықтар
  Орфография,
  орфоэпия,
  графика
  Сөзжасам
  тәсілдері
  Сөз тұлғасы
  Дара сөздер мен күрделі сөздер
  

• 3 слайд

  Қазақ тіл білімі
  Морфология
  Синтаксис
  Атауыш сөздер
  Көмекші сөздер
  Одағай сөздер
  Сөйлем және оның түрлері
  Құрмалас сөйлем
  Сөз тіркесі
  Жай сөйлем
  

• 4 слайд

  Дыбыстардың жіктелуі
  Дауысты дыбыстар
  Дауыссыз дыбыстар
  тілдің
  жақтың
  Ерін мен езудің
  қатысына қарай
  жуан
  жіңішке
  қысаң
  ашық
  еріндік
  езулік
  а
  о
  ұ
  ы
  у
  (су, бу)
  ә
  е
  и
  ө
  ү
  і
  у
  (беру, келу)
  о
  ө
  ұ
  ү
  у
  а
  ә
  е
  і
  ы
  и
  э
  а
  ә
  е
  о
  ө
  э
  и
  ы
  і
  ұ
  ү
  у
  к
  қ
  п
  с
  т
  ф
  х
  ш
  ч
  ц
  щ
  г
  ғ
  б
  з
  д
  в
  һ
  ж
  й
  л
  м
  н
  ң
  р
  у
  ауа, бау
  

• 5 слайд

  Үндестік заңы
  Сөз ішінде, сөз бен қосымша арасында дауыстылардың не бірыңғай жуан, не бірыңғай жіңішке болып үндесуі
  Сөз бен қосымша, сөз бен сөздің аралығында дауыыссыз дыбыстардың бірін-бірі өзіне ұқсата әсер етуі
  Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар
  Көмектес септік жалғауы: доп-пен, алтын-мен т.б.
  -ныкі, -нікі,-дікі: қала-нікі, Әсет-тікі т.б.
  -жан, -тай, -тал, -дар, -еке: көке-жан, әке-тай, өсім-тал, білім-дар, ата-еке т.б.
  -хана, -стан, -кент, -күнем: дәріхана , Пәкі-стан, Шым-кент, пайда-күнем т.б.
  -гер, -қор, -паз, -қой, -гөй, -кеш, -кес, -уар: қалам-гер, пәле-қор, өнер-паз, кәсіп-қой, бата-гөй, арба-кеш, зиян-кес, сөз-уар т.б.
  -ов, -ев, -ин: Сәрсенбек-ов-тің, Жұмаба-ев-тың т.б.
  
  Ілгерінді ықпал
  Кейінді ықпал
  Алдыңғы дыбыстың кейінгі дыбысқа әсер етіп, өзіне ұқсатып алуы
  Кейінгі тұрған дыбыстың алдыңғы дыбысқа әсер етіп, өзіне ұқсатып алуы
  Қаракөз-Қарагөз,
  алып бер-алыппер,
  Нұркелді-Нұргелді
  Қазса-қасса,
  мектеп+і-мектебі,
  тап+у-табу
  Тоғыспалы ықпал
  Көрші дыбыстардың ілгерінді-кейінді бір-біріне әсері: он қой-оңғой, дос-жаран-дошшаран т.б.
  

• 6 слайд

  Сөздердің тасымалдануы
  Сөздер буын жігімен бөлінеді
  й, у дыбыстары бар сөздерде бұл дыбыстар келесі буынның басында жазылады
  Үш дауыссыз қатар келгенде, алдыңғы жолда екі дауыссызды қалдырып, келесі жолға үшінші дауыссызды шығарып тасымалдайды
  У, и әріптері бар сөздер тасымалданғанда, келесі буын дауысты әріптен басталады
  Екі, үш, төрт, бес әріптен құралған бір буынды сөздер жеке тұрғанда тасымалданбайды
  Кісі атының қысқартылып алынған әрпін тегінен бөліп, келесі жолға көшіруге болмайды
  Цифрмен таңбаланған сандарды қысқарған атауларынан бөліп тасымалдауға болмайды
  Алғашқы дыбыстарынан қысқарған сөздер тасымалданбайды
  Мысалдар
  Тасымалдау ережелері
  Тө-менірек, төме-нірек
  Да-уыс, са-уат, да-йындық, құ-йын
  Құмырс-қа, жаңғырт-ты, күңгірт-теу
  А-па немесе сп-орт деп жазу дұрыс емес
  Бу-ын, су-ық, қи-ын, жу-ын
  Б.-С.Омарова н\е Ж.Қ.-Асанов деп жазу дұрыс емес
  30-га н\е 120-кг деп жазу дұрыс емес
  Т-МД н\е БҰ-Ұ деп жазу дұрыс емес
  

• 7 слайд

  СИНОНИМ
  ОМОНИМ
  АНТОНИМ
  Сөздердің мағыналары бір-біріне жуық
  Бір сөз табына қатысты
  Дыбысталуы әр түрлі
  Сөздердің мағыналары әр түрлі
  Жазылуы бірдей
  Дыбысталуы бірдей
  
  Сөздердің мағыналары бір-біріне қарама-қарсы
  Бір сөз табына қатысты
  Бір сұраққа жауап береді, түрленуі ортақ болады
  Айбек пен Нұржан жолықты-кездесті-ұшырасты
  Омар атаның аты жүйрік екен.
  
  Оның аты-Айша
  
  Нысананы көздеп атты.
  Қалың кітап-жұқа кітап