Презентация по казахскому языку на тему "Аралар және құмырсқалар қоғамдық бунақденелілер"

• 1 слайд

  Атырау облысы, Атырау қаласы, Ә.Жангелдин атындағы орта мектебінің жоғары санатты биология пәнінің мұғалімі Ибатова Маншук Қашапқызы
  

• 2 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  .
  Ой қозғау
  Буынаяқтылар типінің ерекшеліктері, оның кластары?
  Шаянтәрізділердің түрлерін ата?
  Өрмекшітәрізділердің ерекшеліктері?
  Бунақденелілердің түрлері, ауыз мүшесінің түрлері қандай?
  Қандалалардың барлығы бірдей қанмен қоректенедіме?
  Қай жәндіктердің аналықтары ғана қан сорады?
  

• 3 слайд

  Бунақденелілерге тән белгілерді анықтаңыз?
  Денесі айқын үш бөліктен
  ----------------------------------
  Көкірек бөлігінде ------- аяқтары мен қанаттары болады (көпшілігінде
  Жабын ----------
  Тынысалу мүшесі - --------
  Қантарату жүйесі – --------
  Жүйке жүйесі – --------- тізбегінен тұрады
  

• 4 слайд

  1. Топқа бөліну
  2. Әр топ ережесін құрметтеп,
  ортақ ереже құру.
  

• 5 слайд

  Ойлан, жұптас, топтас!
  І топ: Бас бөлігінің ерекшеліктері.
  ІІ топ: Кеуде қуысында қандай мүшелер орналасады?
  ІІІ топ: Құрсақ қуысы және бунақденелілердің дене құрылысындағы ерекшеліктер.
  
  
  

• 6 слайд

  Бунақденелілердің бас бөлімінде қандай мүшелер орналасқан?
  Күрделі көз (фасет көздер)
  Мұртшалар
  Ауыз мүшесі
  

• 7 слайд

  Араның ауыз аппаратының типін анықтаңыз
  Кеміріп-жалағыш
  Шыбын мен масаның ауыз аппаратының типтерін анықтаңыз
  Сүзіп-жалаушы
  Шаншып-сорғыш
  

• 8 слайд

  Көбелек пен оның жұлдызқұртының ауыз аппаратының типін анықтаңыз
  Сорғыш түтік
  кеміруші
  Олеандрлі бражник
  

• 9 слайд

• 10 слайд

  Бунақденелілерде неше жұп аяқ болады?
  3 жұп
  Аяқтары дененің қай бөлімінде орналасады?
  Кеуде
  Ұшатын бунақденелілерде қанаты қайда орналасады?
  Кеуде бөлімінде
  
  
  

• 11 слайд

  Хитинді кутикуланың маңызы қандай?
  Сыртқы қаңқа
  
  

• 12 слайд

  Бунақдененің түрі мен аяғының типін анықта
  Медведка, аяқ
  Жүзушы қоңыз
  ----------------------------
  Шегіртке ---------------
  

• 13 слайд

  Дене бөліктері
  Бас, көкірек, құрсақ
  Қозғалыс мүшесі
  2 жұп қанат, 3 жұп аяқ
  Асқорыту мүшесі
  Ауыз, жұтқыншақ,өңеш, қарын, ішек, қарын, аналь тесігі
  Ауыз мүшесі қорегіне байланысты
  Тыныс алу мүшесі
  Демтүтік, ауа қапшығы
  Дене жамылғысы
  хитинді
  Зәр шығару мүшесі
  Мальпигии тамыршасы
  Жүйке жүйесі
  Жұтқыншақ үсті және асты жүйке түйіні, құрсақ жүйке
  тізбегі
  Қан айналымы
  Ашық қан айналым жүйесі, түтік тәрізді жүрек
  Сезім мүшелері
  Мұртша, күрделі көздер
  Көбеюі
  Дара жынысты, жынысты жолмен көбейеді,түрленіп
  дамиды
  Бунақденелердің дене құрлысындағы ерекшеліктер
  

• 14 слайд

  Мағынаны тану
  Аралар мен құмырсқалар-қоғамдық бунақденелілер.
  

• 15 слайд

  Класс
  тармағы
  Қатқылқанаттылар
  Қосқанаттылар
  35 отряд
  Жарғаққанаттылар
  Қабыршаққанаттылар
  

• 16 слайд

  Насеком денесінен бөлінетін иіс затын ғалымдар феромон деп атайды. Насекомдар өзара феромон арқылы сөйлеседі.
  Құмырсқалар жауларынан қорғану үшін, у немесе құмырсқа қышқылын қолданады. Құмырсқаның емдік қасиеті де бар. Оның уы адамға қауіпті аурулардың көпшілігін жаза алады. Осы мақсатта Марио Паван деген Италияның бір профессоры көп еңбек еткен. Ол құмырсқа уын таза күйінде алып, оны адамның кейбір ауруына қарсы пайдаланып көрген. Қазақтың халық емінде буын ауырған адамдар құмырсқа илеуі арқылы емделген.
  Құмырсқа
  

• 17 слайд

  Бал арасы
  

• 18 слайд

  Бал араның
  маңызы
  
  Гүлді
  тозаңдану
  Балауыз
  береді
  Бал
  Гүл тозаңы
  Ауа-райын
  болжауға
  жәрдемші
  Ара
  сүті
  Прополис
  алады
  Трутен
  Аналық ара
  Бал арасы
  

• 19 слайд

  Бал арасы жайлы қызықты мәліметтер
  Бал арасы бал жинау мақсатында сағатына 6,5 шақырым қашықтықты шарлайды.
  Бір тәулікте 7000 гүлге қонып үлгереді;
  Бір килограмм бал жинау үшін 300000 шақырым ұша отырып 19000000 гүлге қону керек;
  
  

• 20 слайд

  А) Жабайы аралар ағаштардың қуыстарында мекендейді.
  Б) Олар ұясын өте белсенді түрде қорғайды және балды алуға мүмкіндік бермейді;
  В)Қуыстағы аралар өміріне араласу қиын; Г) Балды алу үшін қуысты қиратады болмаса араларды отбасымен қуып шығып өлімге итермелейді.
  

• 21 слайд

  Тірі барометрлер:
  1. Аралар омартадан шықпай отырады немесе қатты ызыңдап мазасызданғанда ауа-райы бұзылады.
  
  2. Шырылдауық шегірткелер қатты шырылдаса ауа –райы ашық жақсы болады.
  
  3.Құмырсқалар илеуіне жасырынып қалатын болса күн жаңбырлы болады.
  
  

• 22 слайд

  Әртізбектегі артық нысанды тап.
  
  Демтүтік, параподия, мальпиги,3-жұп аяқ, жұп қанаттар.
  
  2. Суаршын, қоңыр жидек қандаласы , үй өрмекшісі, дафниялар,кенелер, аралар, соналар,құмырсқалар.
  
  3. Трутень,үйірілім,кәрез,жұмысшы балара,құмырысқа.
  
  4.Аналық маса мен аталық масаны қалай ажыратамыз?
  
  

• 23 слайд

  Бунақденелілердің ауыз мүшелері
  Кеміруші-қоңыздар
  Сору түтігі-көбелек
  Шаншып-сору-маса
  Жалағыш-шыбын
  

• 24 слайд

  1-жұмыртқа
  2-дернәсіл
  3-қуыршақ
  ересек ағза
  Толық түрленіп даму сатылары
  Шала түрленіп даму сатылары
  

• 25 слайд

  Бунақденелілердің даму типтері
  Бунақденелілердің даму типтерін анықта
  Толық түрленіп даму
  (метаморфозға ұшырау)
  Шала түрленіп даму
  (өзгеріссіз даму)
  ИМАГО
  
  ЖҰМЫРТҚА
  
  ДЕРНӘСІЛ
  
  ҚУЫРШАҚ
  
  ИМАГО
  ЕРЕСЕК ЖӘНДІК
  
  ЖҰМЫРТҚА
  
  ДЕРНӘСІЛ(НИМФА)
  
  ИМАГО
  

• 26 слайд

  1 тапсырма
  
  Тізімдегі бунақденелілерді даму түрлеріне байланысты топтастырып жаз А.Шала түрленіп даму:
  Ә.Толық түрленіп даму:
  
  1.Дәуіт(инеліктің түрі);2.Қоңыз;3.Үй шыбыны;4.Тарақан;5.Көбелек;6.Шегіртке. 7.Ара, 8.Құмырсқа
  
  

• 27 слайд

  2 тапсырма
  Суретті қара.Әрбір топтаға бунақденелілердің аттарын ата және олардың даму сатысын көрсет?
  Дамуы…………………..............
  ……………………………………
  1---………………………………..
  2---………………………………..
  3---………………………………..
  4---………………………………..
  Дамуы…………………..............
  ……………………………………
  1---………………………………..
  2---………………………………..
  3---………………………………..
  4---………………………………..
  

• 28 слайд

  3 тапсырма
  Орамжапырақ ақ көбелегінің көбею сатысын дұрыс ретпен орналастыр:
  

• 29 слайд

  4 тапсырма
  Сәйкестендір
  1)Дамудың 3 сатысы;
  2) Дамудың 4 сатысы;
  3)Дернәсілі ересегіне ұқсамайтын бунақденелілер;
  4)Дернәсілі ересегіне ұқсайтын бунақденелілер;
  5)Дернәсілдің сатысынан қуыршақ сатыс келеді;
  6)Дернәсіл ересек жәндікке айналады;
  7)Дернәсілдер ересек жәндіктер сияқты қоректенеді;
  
  
  

• 30 слайд

  Жұмбақ шешу
  1.Мұрны ұзын,даусы жіңішке,ұшқанда ызыңдайды,қонғанда үндемейді.Оны кім өлтірсе,сол-өз қанын өзі төгеді. Ол не? Маса
  
  2.Ызыңдап ән салып,жұп-жұқа қанаты.
  Тәттіге тамсанып,қоқысқа қонады. Ол не? Шыбын
  
  3.Қарбызға ұқсас сырты бар,жіп-жіңішке мұрты бар.
  Сирақтары сидиып,домалатар қиды үйіп. Қоңыз
  
  4.Денесі бар буылтық,киген тоны жасыл түк. Жұлдызқұрт
  
  5.Ойлайсың,көрсең түйме деп,тұмсығын тығып қадалып,шағады бадалып,ақыры өлер тоқтықтан,жан берер оған соқтыққан. Кене
  

• 31 слайд

  Қарақұрт
  Маса
  Демтүтік
  Ара
  Хитин
  Кене
  Мальпигий түтігі
  
  
  ЖАУАБЫ:
  3 7 5 6 4 2 1
  “Құпия сан”
  Тынысалу мүшесі болып табылады
  Қажетсіз заттарды бөлу мүшесі
  Ерекше жабын
  Зиянкес жәндік
  Бал жинайтын жәндік
  Безгек ауруын тудыратын жәндік
  Адам сеспей кететін улы өрмекші
  

• 32 слайд

  6-тапсырма.
  Бағалау, топтық бағалау”
  

• 33 слайд

  Сергіту
  Екі қолға бір жұмыс
  

• 34 слайд

  Кері байланыс
  Екі жұлдыз бір тілек