Презентация по казахской литературе "Бұхар жырау Қалқаманұлы" (9- сынып)

• 1 слайд

  Қазақ әдебиеті
  9-сынып
  

• 2 слайд

  Ел бастау қиын емес,
  Қонатын жерден көл табылады
  Қол бастау қиын емес,
  Шабатын жерден ел табылады.
  Шаршы топта сөз бастаудан қиынды көргем жоқ.
  
  Кімнің сөзі?
  

• 3 слайд

  Зымыран сұрақтар:
  Жырау деп кімді айтамыз?
  «Жырау — өз жанынан шығарып айтатын және эпи­калық дастандар мен толғауларды орын­дай­тын халық поэзиясының өкілі)
  Жыршы деген кім?
  Жыршы – жыр айтушы, таратушы. Қазақ ауыз әдебиетінде өлең, жыр шығаратын, қисса, толғау, дастан айтатын адамдар “жырау”, “жыршы”, “ақын”, “өлеңші
  Бұқар жыраудың туған жері, әкесі кім болған?
  (Б.Жырау Баянауылда туып, Далба тауында дүние салған. Қазіргі Қарағанды облысы)
  Әкесі кім?
  Б.Жыраудың өлеңдерінің басты тақырыбы не?
  

• 4 слайд

  1.Бұқар жырау Қалқаманұлы қай жылдар арасында өмір сүрген?
  1668-1781
  1678-1745
  1662-1765
  1666-1756
  2.Бұқар жыраудың халық бірлігін сақтап қалатын көсем деп бағалап, сенім артқан ханы кім?
  Тәуке хан
  Абылай хан
  Есім хан
  Қасым хан
  

• 5 слайд

  Бұқар
  

• 6 слайд

  Өз заманының
  бас идеологы,
  үгітшісі
  Ханның
  қабырғалы биі
  
  Бұқар
  От ауызды,
  орақ тілді шешен,
  жалынды жырау
  Қоғам қайраткері,
  ел көсемі
  Көреген сыншы,
  абыз
  Аты аңыз
  “Көмекей әулие”
  Өз дәуірінің
  Кемеңгер ойшылы,
  философы
  Дидактикалық
  толғаулар авторы,
  жыраулар поэзиясын
  жалғастырушы
  

• 7 слайд

• 8 слайд

• 9 слайд

  Қаңтардың тоғызы
  Бұқар Жырау «Асқар таудың өлгені»,
  «Бұл - бұл үйрек, бұл үйрек»
  
  

• 10 слайд

• 11 слайд

  «Асқар таудың өлгені»
  

• 12 слайд

  «Бұл - бұл үйрек, бұл үйрек»
  

• 13 слайд

  Бұл, бұл үйрек, бұл үйрек,
  Бұл үйректей болыңыз,
  Судан суға шүйгумен
  Көлден көлге қоныңыз.
  Байлар ұғлы шоралар
  Бас қосыпты десін де,
  Маң-маң басып жүріңіз,
  Байсалды үйге түсіңіз.
  Айнала алмай ат өлсін,
  Айыра алмай жат өлсін,
  Жат бойынан түңілсін,
  Бәріңіз бір енеден туғандай болыңыз!
  

• 14 слайд

  Алыстан келген асыл мұра
  1. «Бірінші толғау»
  2. «Күллі әлемді жаратқан»
  3. «Құбылып тұрған бәйшешек»
  4. «Он сегіз мың ғаламды жаратқан»
  5. «Керей, қайда барасың»
  6. «Әлемді түгел көрсе де»
  7. «Ай, заман-ай, заман-ай»
  8. «Абылай ханның қасында»
  9. «Айналасын жер тұтқан»
  10. «Ай не болар күннен соң»
  11. «Ақсамнан биік тау болмас»
  12. «Бірінші тілек тілеңіз»
  13. «Алыстан қызыл көрінсе»
  14. «Қазақтың ханы Абылай»
  15. «Кәрілік шіркін не қылмас»
  16. «Арту-арту бел келсе»
  17. «Балалық он жасыңыз»
  18. «Мінген атың арыса»
  19. «Өлең сөздің данасы»
  20. «Алтын, күміс байда бар»
  21. «Асқар таудың өлгені»
  22. «Қалмаса қайнар азайып»
  23. «Жар басына қонбаңыз»
  24. «Бұл, бұл үйрек, бұл үйрек»
  25. «Көктен бұлт сөгілсе»
  26. «Жарандарым қойсан дес»
  27. «Жал құйрығы қаба деп»
  28. «Хақтың үйі Мешіт - ті»
  29. «Қалданменен ұрысып»
  30. «Асқар ата іспетті»
  31. «Ханға жауап айтпасам»
  32. «Күпшек сынды күренді»
  33. «Бұқарекең біз келдік»
  34. «Әкелі бала жау жүрек»
  35. «Ханымыз отыр аһ ұрып»
  36. «Қарт бердерім үзіліп»
  
  

• 15 слайд

  Толғауларының тақырыптары
  Елдің жайы, ел бірлігі, бүтіндігі жайлы
  Адам өмірі, оның кезеңдері, өмірдің өтпелілігі жайлы
  Туған жер, туған жерге перзенттік сүйіспеншілік жайлы
  Ел мен жерге еңбегі өткен батырлар, хандар т.б. жайлы
  Адам және адамгершілік қасиеттер жайлы
  Азаттық, ел мен жердің азаттығы, азаттық үшін күрес жайлы
  

• 16 слайд

  Бұқар жырау
  толғауларының
  басты
  тақырыптары:
  Заман келбеті
  Ел бірлігі
  Абылай бейнесі
  Өмір
  Дін, мұсылманшылық
  Адамгершілік қасиеттер
  

• 17 слайд

  ІV. Дәптермен жұмыс жасау:
  
  Бұқар толғауларының тақырыптары;
  Бұқар өлеңдерінің құрылымы;
  Бұқар жырау өлеңдерін жинап, қағаз бетіне түсірген кім?
  
  (Белгілі фольклорист, ақын, ғұлама Мәшһүр Жүсіп Көпеев).
  
  

• 18 слайд

  Сабақты бекіту сұрақтары:
  «Жақсының аты өлмейді, әлімнің хаты өлмейді» деген сөзді айтқан жырау кім?
  «Керей, қайда барасың?» толғауының тақырыбын көрсетіңіз.
  «Сен – бұзау терісі шөншіксің» деген жолдағы «шөншік» сөзінің мағынасын табыңыз
  Бос орынға қажет сөзді көрсетіңіз.   Жиырма деген жасыңыз –   Ағып жатқан __________.
  Бұқар жырау «Сен – бұзау терісі шөншіксің» деп кімге айтқанын табыңыз.
  Бұқар жырау адам өмірі туралы толғауында отыз жасты неге теңегенін көрсетіңіз.
  Бұқар жырау қай ханның тұсында өмір сүргенін көрсетіңіз.
  Бұқар жыраудың «Сен он бір жасыңда» деген толғауы кімге арналғанын көрсетіңіз.
  
  

• 19 слайд

  Бұқар жыраудың «Тілек» толғауы неше тілектен тұратынын көрсетіңіз.
  Бұқар жыраудың «Тілек» толғауындағы бесінші тілекті белгілеңіз.
  Бұқар жырауға берілген атауды белгілеңіз.
  Жырау өлеңдерін жинап, қағаз бетіне түсірген фольклорист-ақынды табыңыз.
  ХVІІІ ғасырда қазақ халқы қандай тарихи оқиғаны бастан кешірген?
  ХVІІІ ғасырда өмір сүрген жырауды көрсетіңіз.
  Үмбетей жыраудан кейін Бөгембай өлімін Абылай ханға естірткен жырауды белгілеңіз.
  
  

• 20 слайд

  Қарағанды қаласы Теміржол вокзалы алаңында жырауға алғаш қойылған ескерткіш
  

• 21 слайд

  Қалалық әкімшілік алдында 2008 жылы жырауға қойылған ескерткіш
  

• 22 слайд

  Бұқар бабамыздың сөздері ұрпақтарына өнеге болсын!
  

• 23 слайд

  Үйге:
  Бұқар Жыраудың «Асқар таудың өлгені»,
  «Бұл - бұл үйрек, бұл үйрек» толғауларын жаттау.