Описание презентации по отдельным слайдам:
Салам!
МКОУ «СОШ п. Орджоникидзевский»
Карачаевского городского округа
Дерсни хазырлагъан:
Къарачай тилни устазы Джуккаланы Л.М.
Дерсни темасы:
«Аъбайланы Азретни джашау джолу эмда чыгъармачылыкъ иши»
Алим,поэт,
белгили политик,
юрист, Кърал
Думаны депутаты.
Дерсни мураты:
Акъбайланы А., джашау джолу, чыгъармачылыкъ иши бла тышышдырыу.
Сохталаны тил байлыкъларын ёсдюрюу.
Сохталагъа миллетин , ана тилин, туугъан джерин, табигъатын сюйдюрюу Акъбайланы А., творчествосуну юсю бла.
Кърал Думаны биринчи чакъырылыууну депутаты болгъанды.
Акъбайланы Алийни джашы Азрет (1941 джыл апрелни 13-де Огъары Тебердиде туугъанды) — белгили къарачай-малкъар поэтди, Россияны джазыучуларыны Союзуну эмда журналистлерини Союзуну члениди.
Акъбайланы Алийни джашы Азрет — Россияда Федерал Джыйылыуну Кърал Думасыны депутаты эмда парламентни миллет ишлени юсюнден комитетини председателини заместители (биринчи созывда), академик, юрист, Россия Федерацияны искусстволарыны махтаулу къуллукъчусу, къралда Журналисте! ш союзуиу члени, Россия Федерацияда Джазыучуланы союзуну правлениесини секретары. Рахатлыкъны бегитиуде уллу къыйыны бла чыгъармачылыкъ ишинде джетишимлери ючюн, Акъбай улуу Азрет Ставрополье бла Къарачай-Черкесияны комсомолуну Совет Союзну Джигити Александр Скоков атлы саугъасы (Ставрополь, 1987 джыл) бла Россияны шаркъ джанында шахарларыны Ассоцияциясыны саугъасыны (Краснодар, 1992 джыл) лауреатлары болгъанды. Ол Россия Федерацияны Къазахстан бла Къыргъызстанны Баш Советлери бла иш джюрютген парламент къауумуну башчысы болуб тургъан кёзюуюнде да, халкъла арасы келишиуге, рахатлыкъны бегитиуге кёб къыйын салгъанды. Акъбай улу 1965 джыл Къарачай-Черкес кърал устазлыкъ университетни (институтну), 1996 джыл да Москвада Президентни Кърал къуллукъ Россияда Академиясыны юриспруденция факультетин, ызы бла да аспирантурасын айырмагъа бошагъанды.
Ол устаз, корреспондент, комсомол башчы, партия эмда совет органлада джууаблы къуллукъчу болуб да ишлегенди. Кёб джылланы къурау-политика къуллукълада уруннганды, тёбеннги советлеге талай кере, Кърал Думагъа (биринчи созывына) 1993 джыл депутатха сайланнганды. 1996 джылдан бери ол Москвада Кърал Думаны Ара Аппаратыны къурау управлениесини джууаблы къуллукъчусуду. Думаны депутатларыны арасында сыйы мийикди. Акъбай улу Азрет къайсы къуллукъда болгъан эсе да, чыгъармачылыкъ ишин да къоймагъанды. Онючге джууукъ китабны авторуду. Бек кёб назмусуна макъамла салыныб, аланы къарачай джырны сюйгенле республикан радио бла телевидениеде эшнтгенлей турадыла, концерт программалада джырланадыла. Джазыучуну республикабызны культурасын ёсдюрюуге уллу юлюш къошханы да белгилиди...
Энчи китаблары
Кёзлеу. Назмула. Черкесск, 1969.
Джюрекни джылыуу. Назмула. Черкесск, 1983.
С Россией говорю. Стихи. Ставрополь, 1984.
Къанатлы танг. Назмула. Черкесск, 1985.
Свет доброты. Стихи. Ставрополь, 1990.
Ёмюр. Назмула. Черкесск, 1991.
Достыкъ аясында (къазах тилде назмула). Алма-Ата, 1991.
Когда глаза теплом говорят. Стихи. Ставрополь, 1993.
Къарачай, десем... Назмула, поэмала, эсге тюшюрюуле. Черкесск, 1999.
Элия. Стихи, баллады и поэмы. М.: Москва, 2000.
Айлы кечеле.Назмула бла поэмала. Ставрополь,2011.
И плакали горы... Документально-художественное издание. М., 2015.
Святое слово - человечность. Стихи, поэмы, баллады, публицистика. М.,2017.
Джыйым китаблада
Къанатла. Черкесск, 1971.
Тынгысыз джюрекле. Черкесск, 1979.
Тау булагъы (къазах тилде). Назмула. Алма-Ата, 1992
Так это было. Составитель Алиева С. Том 1. М.: «Инсан», 1993.
Къарачай-малкъар адабиятны антологиясы. Анкара, 2002.
Антология литературы народов Северного Кавказа. Том 1. Пятигорск, 2003.
Къарачай поэзияны антологиясы. Москва,2006.
КЪАРАЧАЙ ДЕСЕМ..
(Поэмадан юзюк)
Къарачай десем, кёрюнедиле:
Киришли таула, джурлу ауушла,
Кавказ таулада джашаб келгенле,
Ата — бабала, ёхдем аланла.
Хапары кёбдю, сейирд джазыуу
Закий акканы — Минги-Таууму.
Къууанч, бушуу да къатыша келгенд, Къыйын болгъанды джолу таулуну.
Аланла юзюгю — къарачайлыла
Барды тарихинг, энчи джазыуунг.
Шохла къууана, джауунг джутлана,
Мыдах, джарыкъ да болгъанд джашауунг.
Къарачай десем, джюрек къозгъалыб, Озгъан ёмюрле хапар айталла:
Ёхтем аланла — ата-бабала —
Ма бу джуртлада къарыу алгьанла.
Наратла джурту кёк таула,
Джырлайла сейир къаяла,
Малла отлагъан талала,
— Бу хурметликге бир къара!
Джашнагъан джазгъа сюйюне,
Учуб келелле турнала.
Ёхтем, ариу тауларыма
Салам бередиле ала.
Къарылгъач уя ишлейди,
Сабий джукълайды бешикде.
Адам адамгъа тюбейди,
Къууанч хапарла эшитдире.
Къалай ариуду, сейирди
Джазны чагъында джерибиз.
Джурт да джашнай, насыбха атлай,
Таб-таза болсун кёлюбюз.
Сау къалыгъыз!
Вам будут интересны эти курсы:
