Презентация по татарской литературе на тему "Лиризм в произведениях Амирхана Еники"

• 1 слайд

  Әмирхан Еникинең сугыш чоры хикәяләрендә лиризм
  

• 2 слайд

  “Патриотизм хисен бишек яшеннән, балалар бакчасына йөри башлаганнан ук тәрбияләргә кирәк, ул чагында бу хис аңга тирән үтеп керер, һәм кеше теләсә нинди сынаулар каршында каушап калмас. Ватанга бирелгәнлекне гомере белән раслар” М.А.Шолохов
  

• 3 слайд

  Каләмне корал итеп...
  Язмыш кайберәүләр өчен гаять аяусыз булды. Сугышта татар язучыларының утыздан артыгы һәлак була.
  Г.Кутуй
  М.Җәлил
  Н.Баян
  А.Алиш
  Ф.Кәрим
  

• 4 слайд

  Сугыш чоры прозасында хикәя жанры
  халыкның җиңүгә ышанычы, батырлыгы (Ф.Кәрим “Язгы төндә”, И.Гази “Алар өчәү иде”, Г.Әпсәләмов “Ватан улы”);
  фашизмның ерткычлыгын фаш итү (Г.Кутуй “Рәссам”, И.Гази “Кояшлы кичтә”, Ф.Кәрим “Разведчик язмалары”);
  сугыш чоры кешеләренең эчке дөньяларын ачу аша яшәү һәм үлем, бурыч һәм намус, кайгы һәм өмет мотивын чагылдыру (Ә.Еники “Бала”, “Ана һәм кыз”, “Бер генә сәгатькә”);
  

• 5 слайд

  Татар әдәбиятының морзасы
  1909 елның 2 марты. Башкортстанның Благовар районы Яңа Каргалы авылында туа.
  1911 ел. Әтисе гаиләсе белән Дәүләкән авылына күченә, балалык еллары шунда уза.
  1925 ел. Казанга килә.
  1931—1933 еллар. Казанда Хезмәтне фәнни оештыру институында укый.
  1941-1945 еллар. Ватан сугышы фронты.
  1950—1952 еллар. Казан авиация техникумында татар теле укыта.
  1953 елдан профессиональ
  язучылык хезмәтенә күчә.
  2000 ел. Вафат була.
  
  
  

• 6 слайд

  Сугыш чоры хикәяләрендә лиризм
  “Һәр хикәядә фикер тирәнлеге һәм төгәллеге, һәрбер җөмлә камил һәм тәэсирле, һәрбер сүз үз урынында. Уңган, зәвыклы хуҗабикәнең табыны шикелле: карап торырга да матур, ризыкларын авыз итсәң, телең йотарлык. Югыйсә, анда әллә кайлардан китерелгән кыйммәтле деликатеслар да юк...
  Әмирхан аганы укыгач, “һи, болай гына мин дә яза алам” дип, ялгышуың да ихтимал. Наданнарны алдый торган гадилек. Андый гадилеккә өйрәнеп кенә ирешеп булмыйдыр. Ходай биргән сәләттер ул.”
  Туфан Миңнуллин
  

• 7 слайд

  Ә.Еники “Бала” хикәясе
  Бу – чын сугыш кыры иде. Биредә үлем никадәр әрсез, рәхимсез булса, тереклек шулкадәр үз-үзенә ышанучан, бирешмәс, мәгърур була белә. Биредә кеше алмаз бөртегенә әйләнә. Ул күзгә күренмәс дәрәҗәдә кечкенә булуына карамастан, олы алмазның бөтен сыйфатларын үзендә саклый...
  Чыннан да, Зариф, беренче мәртәбә сугышка керүенә карамастан, үзендә аңлавы читен булган бер тынычлык тоя иде. Күңелендә аның кояшлы иртә тынычлыгы, хыялы исә шул иртәнең нурлы матурлыгы белән тулды. Менә ул ирексездән муенын сыпырып куйды. Гүя шунда баланың кул җылысы йогып алган иде.
  

• 8 слайд

  Ә.Еники “Бала” хикәясе
  Җиңүдән соң беркадәр вакыт үткәч, Берлинда совет солдатына һәйкәл куела. Анда солдат, нәкъ Зариф күтәреп, матур итеп сөйләшеп барганча, бала күтәреп төшкән. Димәк, татар әдәбияты, тыйнак кына итеп, нәкъ шундый һәйкәлне сугыш башлангач ук иҗат иткән икән.
  

• 9 слайд

  ...Алар шундый көтмәгәндә очрашу шатлыгы белән шундый тиз, кинәт аерылышу авырлыгын бер үк вакытта аңлау, тоюдан гаҗиз иделәр. Алар бу бер-берсе белән сыеша алмый торган ике капма-каршы хиснең кайсын чынга алырга, кайсына ышанырга, кайсысы белән бу минутта яшәргә кирәклекне белмиләр иде.
  Ә.Еники “Бер генә сәгатькә” хикәясе
  «Бер генә сәгатькә»– язучының иң яхшы психологик хикәяләреннән берсе, ул детальләрнең искиткеч төгәллеге, кешеләрнең аерым хәлләрдә үз-үзен тотышларын сурәтләүдә дөреслек һәм композицион бөтенлек белән аерылып тора.
  

• 10 слайд

  Ә.Еники “Ана һәм кыз” хикәясе
  
  Ана күптәннән каты авыру һәм ул бу урынга инде яңадан тормаска ятканлыгын яхшы белә. Ләкин тыныч җан белән үлемне көткән бу авыру анада соңгы сулышыннан аерылу минутын кичектерү теләге бик көчле: ул улын көтә. Бердәнбер улының фронттан кайтуын, менә шул кечкенә ишектән иелә төшеп керүен, елмаеп янына килүен, «Әни!» дип дәшүен күрергә тели иде. Бу гади сагыну гына түгел, бу — үзеннән соң каласы тормышның дәвамын күрергә тырышу, һәр тамчы каны белән йөрәге аша үткән ана мәхәббәтен соңгы тапкыр актыгына кадәр улына бирү теләге иде.
  

• 11 слайд

  Ә.Еники “Кем җырлады?” хикәясе
  ... Менә кыз әкрен генә башлап, аннан тавышын күтәрә төшеп, сузып кына җырлый:
  
  Сарман буйлары, ай, киң ялан,
  Печәннәре җитәр бер заман шул,
  Печәннәре җитәр бер заман...
  

• 12 слайд

  Солдат образы
  Бик күп әсәрләр өчен уртак образ, бер үк сыйфатларга, иң кирәкле сыйфатларга ия булган кеше
  

• 13 слайд

  “Ә. Еники әсәрләрендә дәһшәтле сугыш картинасы турыдан-туры үзе түгел, ә аның кеше күңелендә калдырган эзе, тудырган хисләре тасвирланды”.
  Ә. Мотыйгуллина.