Презентация "Прощай, Азбука" (1 класс) на якутском языке

Саха Республикатын Ленскэй оройуонун Егор Мыреев  аатынан Бэтинчэ орто оскуолата

Айан-уруок "Быраһаай, азбука!"

Учуутал: Иванова С.Г.

Кылаас: 1.

Уруок: саха тыла.

Тиибэ: айан - уруок.

Сыала: билиини чиҥэтии, толкуйдуур, саҥарар дьо5уру сайыннарыы, үлэ түмүгүнэн дуоһуйууну үөскэтии.

}  Тэрилэ: ПК, проектор, экран, мультимедийнай презентация, выставка книг, музыка, карта, корабль с фотографиями учеников, цветные шарики (шары раздать зрителям, после каждого этапа жюри оценивает и вручает шары командам. В итоге побеждает команда, у которой больше шаров).

Уруок хаамыыта.

-    Бүгүн биhиги бу үөрэх дьылыгар  оскуола боруогун атыллаан үөрэнээччи буолбут о5олорбут, А-тан, Ы-тан са5алаан буукубалыын билсиhэн, азбуканы бүтэрэн, ону таhынан  улаатан, кыракый да буоллар «Билии» диэн сүгэhэрдэнэн дьиҥнээх үөрэнээччилэр буолбут үөрүүлэрин  уллэстэр түгэннэригэр муhуннубут. Күндү о5олорбун, бүгүҥҥү бырааһынньык буруйдаахтарын, бу үөрүүлээх күнүнэн долгуйан туран э5эрдэлиибин уонна эһигини БИЛИИ дойдутун устун көрдөөх айаҥҥа ыҥырабын.

Музыка холбонор. О5олор "Мы едем, едем, едем..."  попуррины толороллор.

Бүгүн биһиги икки командаҕа арахсан куоталаһыахпыт:  ДОРҔООННОР уонна БУКВАЛАР. Көрөргүт курдук, карта ыйанан турар, бу картанан сиэттэрэн айанныахпыт. Түһүмэхтэр икки ардыларыгар тохтобуллар бааллар, онно сынньаныахпыт, ыллыахпыт-туойуохпут.  Хас түһүмэх аайы дьүүллүүр сүбэ хамаандалар эппиэттэрин истэн, шаардарынан сыаналыа. Түмүккэ, хайа хамаанда шаара элбэх да, ол хамаанда кыайыылааҕынан тахсыа. Түһүмэхтэн түһүмэххэ айанныырбытыгар, сорудахтар ыйытыыларыгар сөпкө эппиэттээтэххитинэ эрэ салгыы айанныыр кыахтаахпыт.   

I түһүмэх:  Разминка.

"АБВГДЕЙКА" - заставка тыаһыыр.

• Музыкальнай азбука
• Дор5ооннор
• Бэриллибит тыллары ырытыҥ: ЫСКААП,  ОСТУОЛ
• Тылларынан этии оҥор:

    АЗБУКАНЫ, СӨБҮЛЭЭТИМ, МИН.

Мин азбуканы сөбүлээтим.?! - диэн этиини хором интонациялаан этэллэр.

- Оҕолор, картаны көрүҥ эрэ, биһиги айаннаан ханна тиийиэхтээхпитий?

- БУУКУБАЛАР УУЛУССАЛАРЫГАР  II түһүмэхпит саҕаланар.

II түһүмэх: БУУКУБАЛАР УУЛУССАЛАРА  

- «Буукубалар» уулуссаларын олохтоохторо биһигини бары үөрэ-көтө көрсөллөр, уонна маннык сорудахтары бэлэмнээбиттэр.

• Ордук буукубаны бул. Тоҕо?

А, И, У, Р, Ы

Ө, ИИ, Ү, Ы, Э

С, Т, А, Б, Л

 Ҥ, Һ, Щ, Нь, Дь

ЫА, 2, УО, ҮӨ, ИЭ

ТТ, ИИ, ЭЭ, ҮҮ, ӨӨ

• Мэник буукубалар.

Буукубалар -оҕолор

Кыргыттар уонна уолаттар.

Сорохторо көрсүөлэр.

Сорохторо мэниктэр.

-Сорох буукубалар ыһыллан хаалбыттар. Олору миэстэлэригэр туруоран, тыллары таһаар.

v  БР-бөрө, Һ-эһэ, СҺЛ-саһыл, ТҤ-тииҥ, КБХ-куобах -КЫЫЛЛАР

v  ХТҤ-хатыҥ, ТТ-тиит, БС-бэс, ХРЙ-харыйа - МАСТАР

v  ДСК-дуоска, КНГ-кинигэ, ХРНДС - харандаас, РНЧЧ-үөрэнээччи - КЫЛААС ИҺИГЭР БААР ТЫЛЛАР

-Манан иккис түһүмэхпит бүтэр, үһүс түһүмэхпит аата туох диэний?  Ханна тиийиэхтээхпитий? Салгыы ыллыы-туойа айанныыбыт.

Физминутка  "ЛАВАТА".

III түһүмэх: ДОРҔООННОР ПЕРЕУЛОКТАРА.

-Дорҕооннор биһигини көрөн олус астыннылар, уонна маннык сорудахтары бэлэмнээбиттэр.

• Фишкалар ханнык дорҕоону бэлиэтииллэрин быһаар.

·       Уруһуйу көр, тыл бастакы дорҕоонун быһаар: АТ,  УОТ, СОБО, ААН.

• Уруһуйу көр, хоһуласпыт бүтэй дорҕоон тылга баарын - суоҕун быһаар: КУУРУССА, ТЭЛЛЭЙ, ТАБА, МАССЫЫНА, ИККИ, СОТТОР.
• Хоһуласпыт бүтэй дорҕоонноох тыллары буларга куоталаһыҥ.

- Дорҕооннорбут бэлэмнээбит сорудахтарын барыларын толордубут, салгыы айанныыбыт.

Ханна тиийиэхтээхпитий?   СИБЭККИЛЭЭХ СҮҺҮӨХТЭР ХОНУУЛАРА.

Сынньалаҥ. "Айылҕаны харыстаа"- ырыаны квартет толорор, атыттар үҥкүүлүүллэр.

IV түһүмэх: СИБЭККИЛЭЭХ СҮҺҮӨХТЭР ХОНУУЛАРА.

-Дьэ, ити курдук,  үөрэ-көтө, биһиги Сибэккилээх сүһүөхтэр хонууларыгар тиийэн кэллибит.

 Бу хонууга сүһүөхтэр олороллор эбит. Кинилэр эмиэ биһиэхэ араас сорудахтары бэлэмнээбиттэр. Көрүөҕүҥ эрэ.

v Бэриллибит тыллар хас сүһүөхтээхтэрин быһаар: АЛААДЬЫ, ХОМУРДУОС,

ЭҺЭЭ, МАС, КУС, ЭБЭЭ

v Сүһүөхтэри холбоон тыллары таһаар:  ЧО-РООН, ЫА-ҔЫ-ЙА, КЫ-ТЫ-ЙА, Ы-МЫ-

ЙА

-Оҕолорум маладьыастар, салгыы картабытын көрөбүт. Ханна тиийиэхтээхпитий?   

ТААЙБАРАҤНААХ СЫҺЫЫГА. Манна биһигини ТААЙБАРАҤНАР күүтэллэр. Чэ, түргэнник тиийэ охсуоҕуҥ. Физминутка "Буратино" - оҕолор бары нууччалыытын-сахалыытын саҥара-саҥара хамсаналлар.

V түһүмэх: ТААЙБАРАҤНААХ СЫҺЫЫ.

- Ити курдук бэһиэлэйдик биһиги Таайбараҥнар сыһыыларыгар тиийэн кэллибит.

Таабырын төрдө кырдьа5ас

Таам Таратай ыччаттара,

Таба о5олорунуу сырсан,

Табыгыраһан кэллилэр.

v     4 БАҔА

v     РЕБУС

v     АУКЦИОН

Бу түһүмэххэ   4 БАҔА диэн кроссворд таайыахпыт, ребус уонна тылынан аукцион буолуоҕа. Онно бэриллибит тылтан саҥа тыллары үөскэтэргэ куоталаһыахпыт,  хайа хамаанда элбэх тылы булар эбит.


VI түһүмэх: Махтал пааркатыгар сылдьан ааһыахпыт.

Манна оҕолорум үөрэппит хоһооннорун истиэхпит.

VII түһүмэх: Ааҕааччы дыбарыаһыгар тиийэн кэллибит.

"Элбэхтик аа5ыҥ, киэҥ билиилээх буолуоҥ".

Кинигэ- сынньанар кэмҥэр
Кэпсээннэээх кэрэ ыалдьыт
Үлэлиир, үөрэнэр кэмҥэр
Өйөллөөх үтүө арыалдьыт.

·        Өс хоһооннорун доргуччу аах. - оҕолор биир-биир туран ааҕаллар.

- О5олорум маладьыастар. Билии дойдутун устун олус үчүгэйдик айаннаатыбыт. Билигин жюри түмүгү таһаарыар диэри

v   "1,2,3" - ырыа ыллыахпыт.

v Түмүк тыл.

v Туоһу сурук туттарыыта.

-Маҥнайгы кинигэбитин, АЗБУКАНЫ, ситиһиилээхтик ааҕан бүтэрбиккитинэн өссө төгүл эҕэрдэлиибин. Мантан салгыы биһиги СЫККЫС диэн кинигэннэн үөрэниэхпит, билиибитин хаҥатыахпыт, үөрэхтээх дьон буола улаатыахпыт. Күндү оҕолорум, билии дойдутун устун дьоллоохтук айаннааҥ!  Манан айан уруокпут түмүктэнэр. Махтанабыт.