Краткое описание документа:
“ Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімінің № 3 орта мектебі”
Сабақтың тақырыбы:
Он жетінші сөз.
( Қазақ әдебиеті 8 - сынып)
Өткізген: Бимағамбетова Г. С.
Қостанай қаласы.
Cабақтың тақырыбы: Он жетінші сөз
Сабақтың мақсаты: Абайдың өмір жолынан қысқаша мағлұмат беру. Қара сөздің мазмұнын талдай отырып, негізгі тақырыбы мен идеясын таныту.
Оқушының ой-өрісін, дүниетанымын кеңейту. Сөздік қорын молайту. Оқушыларды жаман мінез-құлықтардан, іс-әрекеттерден сақтандырып, адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: сұрақ жауап, баяндау, әңгімелеу.
Сабақтың көрнекілігі: ақынның өмірі туралы слаидтар, тест тапсырмалары, сызба
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен сәлемдесу.
Сабақтың мақсаты мен міндеттерімен таныстыру.
2.Ой шақыру: Суретте берілген нәрселер қандай ой туғызады?(кітаптар, ашық дәптер, қылқалам, шам)
«Асыл сөзді іздесең,
Абайды оқы ерінбе» деген сөзді қалай түсінесіңдер?
Парасатты болып туған
Шыңғыстаудың Абайы
Ән мен жырын мұра қылған
Сарыарқаның Абайы
Нақылменен сана құйған
Қазағымның Абайы
Ақылменен дана болған
Бүкіл әлем Абайы- деп жазушы Жұмағазы Алмабаев жырлағандай Абайды біз кім деп танимыз?
3.Біз ақын туралы не білеміз бүгін ортаға салайық.(слаидтар)
§Абайдың азан шақырып қойған аты – Ибраһим.
Әжесі Зере сүйікті немересін Абай деп еркелеткен. Осыдан кейін ел арасында ол Абай атанып кетеді.
§Абайдың әкесі - Құнанбай. Ол халық арасында өте беделді, әділ би болған.
§Абайдың әжесі-Зере Абайды білімге итермелеген ұлы ұстаз, ана.
Анасы Ұлжан –мейірімді, ақылды кісі болған.
§Абай жас кезінен ел басқару ісіне араласты.
§Абай он екі жасында Семей қаласындағы медресеге түседі. Медреседе оқып жүріп орыс мектебінен дәріс алады. Абай араб, түрік, парсы тілдерін үйренеді.
§Абай орыс әдебиеттерімен Пушкин, Лермонтов, Достоевский, Белинский шығармаларымен танысады.
§Пушкиннің“ЕвгенийОнегинін”қазақ тіліне аударады, әрі өзі “Татьянаның хаты” атты ән шығарды.
§ Біржан сал, Ақан сері, Жаяу Мұсаның өнерін ерекше бағалаған. Әнді, өнерді сүйген.
Абай күйлері: “Торы жорға”, “Май түні”, “Абай желдірмесі”.
Абай әндері: “Көзімнің қарасы”, “Айттым, сәлем, Қаламқас”, “Сегіз аяқ”.
§Абай тоғыз жасынан бастап өлең шығарған.
Балаларға арналған өлеңдері “Адам болам десеңіз”, “Әсемпаз болма әрнеге”, “Жыл мезгілдері”, « Ғылым таппай мақтанба» т.б
4.Абай атамыздың шығармаларындағы ең өзекті мәселе жастар мәселесі, оның ішінде оларды білім алуға, оқуға, еңбекке, мәдениетке шақыру жетекші орын алады.
-Кім Абай өлеңін жатқа айтып береді?
(“Әсемпаз болма әрнеге”,« Ғылым таппай мақтанба»)
Абай- сазгер, ағартушы, бірлік пен қамқорлық иесі, лирик, кемеңгер ойшыл, ұлы философ, ақын, ғылым, эколог.
5. Білімді тексеру тесті
-Өлең сөздің пайғамбары Абай неге қарасөз жазды?
« Ақ қағаз бен қара сияны ермек қылайын, кімде кім ішінен керекті сөз тапса жазып алсын, я оқысын» деген. Халықты жаман әдеттен арылып, жақсылықты өн бойына жинауға үндеген.
Ендеше біз қазір Абайдың қара сөзіне кезек берейік.
6.-Қара сөз деген не?
Қара сөз-өсиет, даналық сөздер. Ол көркем әңгіме емес, онда ғылыми-философиялық толғаныстар кең орын алады.
Абайдың қара сөздері неше тараудан тұрады?
7-сыныпта қандай қара сөзімен таныстық?
«Отыз сегізінші сөз»
- 38-інші сөзде адамның қандай қасиеттері қозғалды? (надандық, залымдық, еріншектік, жігерсіздік, мақтаншақ)
7. «Он жетінші сөз»
· Сөздікпен жұмыс
Таласу- спорить
Жалықпай –упорно
Залал-вред
Пайда –польза
Рақым –милость
әділет –справедливость
ұят –совесть, стыд
билеуші –повелитель
қасиетті –святой, праведник
мейірбаншылық –отзывчивость
- Сөз тіркесін құрастыру;
- Сөйлем құрастыру.
· Аудармасымен танысу.
• Сұрақтарға жауап беру
• Қайраттың ісі неде?
• Ақылдың пайдасы неде?
• Жүректен не шығады?
• Ғылым қайратқа қандай мінездеме берді?
• Ғылым ақылдың қандай жаман жақтарын көрсетті?
• Ғылымның шешімі қандай?
• Мазмұнына сай тақырып қою.
• Мәтіннен өздеріңе ерекше ұнаған ой-тұжырымдарды жазып алыңдар.
- Бұл сөзді кімге арнап және не үшін жазған деп ойлайсыңдар?
8. Берілген сөздердің антонимін жазыңдар.
• еңбекқор -
• пайда -
• таза-
• жамандық -
• мол-
• қасиетті -
9. Мәтінді бекіту : Флипчарт
10.Қорытынды:
- Қасиетті адамда не болу керек?
- Ғылымның шешімі қандай?
- Жүректен не шығады?
Флипчарт
11.Мақалмен жұмыс.
Флипчарт
Жақсы қасиеттер туралы:
Жаман қасиеттер туралы:
• Ақылды адам айтқызбай біледі.
• Ғылым-жанып тұрған шырақ.
• Ұялмаған ұялтады.
• Ақылсыз бастан мақұл сөз шықпас.
• Әдептілік, ар-ұят-адамдықтың белгісі.
• Әдепсіз бала-сорлы бала.
• Еріншектің ісі-екі.
• Әділ сөздің зілі жоқ.
• Қайратты туған ер - ғаріп.
Мұғалім: «Атымды адам қойған соң, қайтіп надан болайын» деп Абай атамыз өзіне, халқына биік мақсат қойған, әр адам алдағы өміріне адам деген атына лайық өмір сүруі үшін жасынан білім алып, жаманнан қашық болып, жақсылықты өн бойына жинауға тиіс.
Біз бүгін Абайдың біраз өлеңдерін, қара сөздерін оқып талдадық, өмірімен таныстық. Оның жазған өлеңдері, қара сөздерінің берері мол тағылым.
- Абайдың осы сөзінен қандай тұжырым жасадыңдар?
- –Жақсы қасиеттерге үйрен, жаманнан жирен.Сондықтан, балалар, «Асыл сөзді іздесең,
Абайды оқы ерінбе» деген эпиграфпен сабағымызды аяқтағым келіп тұр.
12.Үй жұмысы: 1 деңгей: 4 тапсырма
9 тапсыр, 2 деңгей -7 тапсырма
13. бағалау:
