Презентацмя на тему"Мәдени өсімдік"

• 1 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  Мәдени өсімдіктер аса маңызды дәнді дақылдар
  №30 Көктөбе орта мектебі
  Пән мұғалімі: Қалдасбекова А.
  

• 2 слайд

  Өткенді еске түсіру
  кезеңі
  1.Ерте кездегі адамдар өсімдіктерді қалай пайдаланған?
  
  2.Қандай мәдени өсімдіктерді білесіңдер?
  
  3.Неліктен оларды мәдени өсімдіктер деп атаған?
  
  4.Біздің жергілікті жеріміздегі мәдени өсімдіктерді атаңыздар.
  

• 3 слайд

  Жаңа тақырыпты өз бетімен меңгеру кезеңі
  
  Мәдени өсімдіктердің қазіргі кезде 25 мыңнан астам түрі ,50 тұқымдасы белгілі
  
  
  
  1.Өсімдіктердің жаңа іріктемелерін және жануарлардың жана қолтұқымдарын алумен айналысатын ғылым селекция деп аталады.
  
  2.Селекция – сұрыптау деген мағынаны білдіреді
  
  
  
  
  
  

• 4 слайд

  Мәдени өсімдіктерді топтарға бөлу
  1. Дәнді дақылдар
  2.Жеміс-жидек дақылдары
  3.Техникалық дақылдар
  4.Талшықты дақылдар
  5.Көкөніс дақылдары
  6.Дәрілік өсімдіктер
  
  

• 5 слайд

  МӘДЕНИ ӨСІМДІКТЕРДІҢ ШЫҒУ ОРТАЛЫҚТАРЫ
  250 мыңға жуық жабықтұқымдылардың 3 мыңдайы ғана кезінде белгілі болған. Тағамның 80% -ы негізгі алты мәдени өсімдіктен алынады: дәнді дақылдардан – бидай, күріш, жүгері; крахмалды дақылдардан картоп, батат, маниока. Тамақ үшін ең маңыздылары: қантты - қант қамысы, қант қызылшасы; көкөністер - асбұршақ, картоп; дәнді дақылдар – бидай; майлы -кокос, күнбағыс, соя; жемістер - алма, банан, жүзім, цитрустылар.
  Дүниежүзілік тарихи және археологиялық деректерге сүйене отырып Н.И.Вавилов ертедегі мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын жеті топқа біріктірді.
  

• 6 слайд

• 7 слайд

  ОРТАЛЫҚ АМЕРИКАДАН ШЫҚҚАН МӘДЕНИ ӨСІМДІКТЕР
  Орталық Америкадан шыққан мәдени өсімдіктер: жүгері, асбұршақ, бұрыш, асқабақ, жержаңғақ, какао, ананас, темекі, авокадо, гуайява, қызыл бұрыш, мақта.
  асбұршақ
  жүгері
  

• 8 слайд

  ОҢТҮСТІК АМЕРИКАЛЫҚ ЖӘНЕ АНДЫЛЫҚ
  Оңтүстік Америкалық және Андылық мәдени өсімдіктер: картоп, қызанақ, ұзынталшықты мақта, темекі, хин ағашы, батат, маниока.
  қызанақ
  картоп
  мақта
  

• 9 слайд

  АБИССИНДІК МӘДЕНИ ӨСІМДІКТЕР
  Абиссиндік мәдени өсімдіктер: құрма пальмасы, майлы пальма, сорго, кофе ағашы, кунжут, қатты бидай және ағылшын бидайы.
  кофе
  бидай
  құрма
  

• 10 слайд

  ЖЕРОРТАТЕҢІЗДІК МӘДЕНИ ӨСІМДІКТЕР
  Жерорта теңізінен шыққан мәдени өсімдіктер: зәйтүн, сұлы, зығыр, ақ қыша, орамжапырақ, сәбіз, қызылша, пияз, сарымсақ, көкнәр.
  орамжапырақ
  зәйтүн
  сәбіз
  

• 11 слайд

  ИНДО-МАЛАЙЛЫҚ МӘДЕНИ ӨСІМДІКТЕР
  Индо-малайлық мәдени өсімдіктер: күріш, қант қамысы,кокос пальмасы, банан, цитрусты, көкөністер және хош иісті тропикалық өнімдер (қара бұрыш, кардомон, қалампыр ағашы, мускат жаңғағы).
  Қант қамысы
  Күріш
  Банан
  

• 12 слайд

  АЗИЯАЛДЫЛЫҚ ЖӘНЕ ОРТААЗИЯЛЫҚ ТҮРЛЕР
  Азияалдылық және Ортаазиялық мәдени өсімдіктер: бидай- бірдәнді, екідәнді, жұмсақ; қауын, жүзім, алмұрт, алша, анар.
  жүзім
  бидай
  

• 13 слайд

  ШЫҒЫСАЗИЯЛЫҚ МӘДЕНИ ӨСІМДІКТЕР
  Шығыс-азиялық мәдени өсімдіктер: шай, қарақұмық, құрма, монғол өрігі, қытай алхоры, шие, соя.
  қарақұмық
  соя
  шай
  

• 14 слайд

  ТАПСЫРМАЛАР
  Мына суреттегі өсімдіктерді шығу орталықтарына қарай топтастырыңдар:
  

• 15 слайд

  Жеміс-жидекті дақылдардың жемісінің топтары
  1.Шекілдеуікті –алма,алмұрт,долана
  2.Сүйекті – шие,өрік,шабдалы,алхоры
  3.Жидекті – қарақат,таңқурай,жүзім
  4.Жаңғақты – грек жаңғағы,талшын
  5.Шырын жемісті – апельсин,лимон
  6.Субтропиктік – анар,құрма,інжір
  7.Тропиктік – банан,ананас,киви.
  

• 16 слайд

  Дәрілік өсімдіктердің 6 мыңнан астам түрі бар.Соның ішінде Қазақстанда 500 түрі дәрілік өсімдіктер
  Жергілікті жеріміздегі дәрілік мәдени өсімдіктерге: капуста,таңқурай,бүлдірген,долана және т.б
  

• 17 слайд

  Көкөніс дақылдарының қазіргі кезде 80 тұқымдасы 600 ден астам түрі белгілі.
  Жергілікті жеріміздегі көкөніс дақылдарына:орамжапырақ, картоп,қызанақ,баклажан және т.б.
  

• 18 слайд

  
  Сұрақтарға жауап беру арқылы бос торларды толтыр.
  
  
  1.Алқа тұқымдасына жататын өсімдік.
  2.Шырынды жидекті жеміс
  3.Май алынатын техникалық дақыл.
  4.Картоп қандай дақыл?
  5.Картоп қай класқа жатады?
  6.Мал азықтық дәнді-дақыл.
  
  к
  а
  р
  т
  о
  п
  

• 19 слайд

  Cөзжұмбақтың жауаптары:
  Картоп
  Алма
  Рапс
  Техникалық
  Қосжарнақты
  Арпа
  
  

• 20 слайд

  Картоптың зиянкестері:
  
  Картоп қоңызы(колорад),Түн көбелегі
  Картоп аурулары:
  Саңырауқұлақтар,бактериялар,вирустар және микоплазмалар қоздыратын өсімдік аурулары
  

• 21 слайд

  Картоптың іріктемелері:
  1.Шортандылық – Жамбыл,Солт.Шығыс Қазақстан
  2.Қараталдық – Алматы,Атырау,Жамбыл
  3.Қайнар – Алматы,Жамбыл
  4.Торлама – Қызылорда
  5.Ілелік – Алматы,Жамбыл
  6.Ілелік(дүнген 56) – Қазақстанның бірнеше облыстарында
  

• 22 слайд

  І-деңгей
  1.Селекция ғылымы нені зерттейді?
  2.Мәдени өсімдіктердің топтарын атаңыз.
  3.Мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын ата.
  4.Картоп қай тұқымдасқа,қай класқа жатады?
  
  5.Картоп өсімдігінің зиянкестерін атаңыз
  
  
  

• 23 слайд

  ІІ-деңгей
  1.Картопты неліктен «екінші нан» деп атайды?
  
  2.Жеміс дақылдары құрылысына қарай қалай жіктеледі?
  
  3.Талшықты дақылдар мен техникалық дақылдардың айырмашылығы неде?
  
  4.Көкөніс дақылдарының басқа дақылдардан айырмашылығы және көкөніс дақылдары деп аталу себебі неде?
  5.Картоп зиянкестерімен күресу жолдары туралы жазыңыз.
  

• 24 слайд

  ІІІ-деңгей
  1.«Мәдени өсімдіктер» деген сөзге сөзжұмбақ құрастыр.
  
  2.Картоп өсімдігінің адам денсаулығындағы, тұрмыстағы, шаруашылықтағы маңызы қандай?
  

• 25 слайд

  Ашық журнал