Презинтация по русскому языку на тему "Олмошлар"

• 1 слайд

  
  Mavzu:Olmoshlarning ta`rifi,leksik-grammatik xususiyatlari,ma`no turlari
  

• 2 слайд

  
  Reja:
  1.Olmoshlarning ta`rifi, leksik-grammatik xususiyatlari.
  2.Olmoshlarning ma`no turlari.
  
  

• 3 слайд

  Olmoshning ta`rifi,leksik-grammatik
  xususiyatlari
  Gap ichida ot,sifat,son,fe`l,ravish,ba`zan so`z birikmasi va gap o`rnida qo`llana oladigan,o`ziga xos lug`aviy ma`noga ma`noga ega bo`lgan so`z turkumi olmosh deb ataladi: 1)ot o`rnida: Gul ochildi.uning ochilishi kishilarga rohat bag`ishladi.2)sifat o`rnida:Aslbek oq rangni yaxshi ko`radi.Shu rang menga ham yoqadi.3)son o`rnida:Menda ikkita qalam bor,Javlonbekda ham shuncha qalam bor. 4)fe`l o`rnida:Karim gullarni uza boshladi,bu esa bog`bonning jahlini chiqardi. 5)ravish o`rnida:Men bugun ketaman,sen qachon ketasan? 6)so`z birikmasi o`rnida: Yolg`on gapirish yaxshi emas,bu yomon oqibatlarga olib keladi. 7)gap o`rnida: Sen mehnat qilishni yoqtirmaysan,bu esa insondagi eng yomon xislatdir.
  

• 4 слайд

  Olmoshlarning ma`no turlari
  1.Kishilik olmoshlari
  2.O`zlik olmoshi
  3.Ko`rsatish olmoshlari
  4.So`roq olmoshlari
  5.Belgilash olmoshlari
  6.Bo`lishsizlik olmoshlari
  7.Gumon olmoshlari
  

• 5 слайд

  Kishilik olmoshlari
  Ta`rifi: Kishilik olmoshlari-uch shaxsdan biriga ishora qiluvchi olmoshlar.Men-so`zlovchi; siz-tinglovchi; biz-so`zlovchi va tinglovchi; u,ular- nutqdan tashqari barcha shaxs,narsa, voqea,hodisalar.
  1.Leksik xususiyatlari: so`zlovchi,tinglovchi,o`zga shaxsni ifodalaydi.
  2.Morfologik xususiyatlari: 1)turlanadi; 2)ko`plik qo`shimchasini oladi;3)egalik deyarli qo`shilmaydi; 4)juftlanib kela oladi;
  3.Sintaktik xususiyatlari: 1)ega; 2)kesim; 3)aniqlovchi; 4)to`ldiruvchi.
  

• 6 слайд

  O`zlik olmoshi
  Ta`rifi: O`zlik olmoshi narsa-buyumni aniqlab yoki ta`kidlab ko`rsatish uchun ishlatiladigan o`z so`zidir.
  Morfologik xususiyatlari: 1)turlanadi; 2)ko`plik qo`shimchalarini oladi;3)egalik qo`shimchalarini oladi.
  Sintaktik xususiyatlari: 1)ega; 2)kesim; 3)aniqlovchi; 4) to`ldiruvchi
  

• 7 слайд

  Ko`rsatish olmoshlari
  Ko`rsatish olmoshlari narsa-buyumni,kimsani ko`rsatish uchun ishlatiladigan va o`zi ishtirok etdan gapdan oldingi gapga,so`zga yoki so`z birikmasiga ishora qiladigan quyidagi olmoshlardir: u, bu, shu, o`sha, ana, mana, ana shu, mana bu (yoki manavi), ana shu (yoki anavi),ushbu( bu so`z ko`tarinki,tantanali ma`no ifodalaydi),
  1.Leksik xususiyatlari: so`zlovchiga yaqin yoki uzoq masofadagi, hozir yoki oldin eslangan narsa-voqealarga ishora qiladi.
  2.Morfologik xususiyatlari: qaysi tukum o`rnida kelsa, shunga xos xususiyatlarga ega.
  3.Sintaktik xususiyatlari: 1) ega; 2) kesim; 3) aniqlovchi; 4)to`ldiruvchi
  

• 8 слайд

  So`roq olmoshlari
  So`roq olmoshlari bir narsa-buyum, belgi yoki miqdor haqidagi so`roqni bildiradigan olmoshlardir.
  1.Leksik xususiyatlari:
  1.Shaxsga so`roq Kim?
  2.Narsaga so`roq Nima?
  3.Miqdorga so`roq Qanday? Qanaqa? Qaysi?
  4.Miqdorga so`roq? Qancha? Necha? Nechta?
  5.Tartibga so`roq Nechanchi?
  6.Sabab-maqsadga so`roq Nega? Nimaga?
  7.O`rin-joyga so`roq Qayerda? Qayda? Qayoqqa?
  8. Paytga so`roq Qachon?
  9.Mavjudlikka so`roq Qani?
  2.Morfologik xususiyatlari: qaysi turkum o`rnida kelsa, shunga xos xususiyatlarga ega.
  3.Sintaktik xususiyatlari: 1)ega; 2) kesim; 3)aniqlovchi; 4) to`ldiruvchi; 5) hol
  

• 9 слайд

  Belgilash olmoshlari
  To`pdan ajratilgan yoki jamlab ko`rsatilgan shaxs, narsa, belgi, harakat-holatlarni ifodalaydi.
  1.Leksik xususiyatlari:
  1)jamlovchi belgilash olmoshlari shaxs, narsa, belgi, harakat-holatlarni jamlab ifodalaydi. Bularga hamma, barcha, bari, jami, jamiyki, butun, yalpi so`zlari kiradi.
  2)to`pdan ajratuvcjhi belgilash olmoshlari butundan ajratilgan shaxs, narsa, belgi, harakat-holatlarni ifodalaydi. Bularga har so`zining o`zi (har qovunlarki...) va har kim, har nima, har bir, har qaysi kabi so`zlar kiradi.
  2.Morfologik xususiyatlari: Qaysi turkum o`rnida kelsa, shunga xos xususiyatlarga ega.
  3. Sintaktik xususiyatlari : 1) ega; 2) kesim; 3) aniqlovchi; 4)to`ldiruvchi ; 5)hol
  

• 10 слайд

  Bo`lishsizlik olmoshlari
  Turli tushunchalarga nisbatan inkorni ifodalaydi.
  1.Leksik xususiyatlari: Shaxsga, narsaga, paytga, o`ringa, sababga, holatga, inkorni bildiradi.
  2. Morfologik xususiyatlari; Qysi turkum o`rnida kelsa, shunga xos xususiyatlarga ega.
  3.Sintaktik xususiyatlari; 1) ega; 2) kesim; 3) aniqlovchi; 4)to`ldiruvchi; 5) hol
  

• 11 слайд

  Gumon olmoshlari
  Gumon olmoshlari tushunchalar haqidagi noaniq tasavvurni bildirib keladigan olmoshlardir: kimdir, nimadir, allaqanday...
  1.Leksik xususiyatlari: shaxs, narsa, belgi, miqdor, payt, o`rin va h.ni bildiradi.
  2. Morfologik xususiyatlari: Qaysi turkum o`rnida kelsa, shunga xos xususiyatlarga ega.
  3. Sintaktik xususiyatlari: 1 )ega, 2)to`ldiruvchi, 3) aniqlovchi, 4) hol, 5)gap
  

• 12 слайд

  Topshiriqlar
  1-topshiriq.
  Gaplardan avval ot, keyin sifat, so`ng son o`rnida qo`llangan olmoshlarni aniqlang.
  1.U o`ymakor eshikni qiya ochib ichkariga kirdi. 2. O`rtog`ing yugurishda birinchi ekan, sen-chi, nechanchi o`rindasan? 3. Cholning chapdast, chaqqon o`g`li bor ekan, mening ham shunday farzandim bo`lsa edi. 4. men ham shunday o`ydaman, fikr-u yodim undadir, gar o`zim har joydaman. 5. Bu ish uchun senga qancha vaqt kerak.
  

• 13 слайд

  2-topshiriq.
  Nuqtalar o`rniga oldingi gap mazmunidan kelib chiqib,mos keladigan olmoshlarni qo`ying. Bu olmoshlar qaysi so`z turkumi o`rnida qo`llanganini aniqlang.
  1. Men, Bahodir, Elbek, Hilola bog`ga bordik. ... u yerdankech qaytdik. 2. Uning ko`ylagi yashil ekan. ... rang menga ham yoqadi. 3.Ziyoda bilan Durdona- yaqin dugona. ... beshinchi sinf o`quvchilari.