Проект на тему "Мал өсірсен қой өсір,өрісі оның көл көсір"

«Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласының білім бөлімі» ММ

«Озерки жалпы орта білім беретін мектебі» КММ

Тақырыбы:«Мал өсірсен қой, өсір өрісі оның көл көсір»

Орындаған: Сулейменова Адема Кумархановна

4 «А» сынып оқушысы

Жетекшісі: Сулейменова Замира Дуйсенбаевна

биология және химия пәндерінің мұғалімі

Мазмұны:

Кіріспе бөлім----------------------------------------------------------------2-4 бет

Негізгі бөлім-------------------------------------------------------------------5 бет

Қорытынды---------------------------------------------------------------------6 бет

Қолданған әдебиеттер тізімі -----------------------------------------------7 бет

Жоба мақсаты: қой малын көбейте отырып, асыраудағы пайдасын анықтау

Міндеттері:

-қой малының өсімталдығын ескере отырып, көбейтуді қолға алу

- пайдалылығын насихаттау

-еңбек сүйгіштікке тәрбиелеуге ықпал ету

Зерттеу барысы:

Жоба барысы 2014-2016 жылдар аралығында жүргізілуде.

Білімді, еңбекқор, бастамашыл, белсенді болуға қазірден бастап дағдыланыңдар. Жұмыс пен сұраныс бар өңірге батыл барыңдар.   Шеберліктің шыңына жете білсеңдер  мамандықтың бәрі жақсы. Қазір техникалық мамандықтардың, ғылым мен инновацияның күні туған заман. Ерінбей еңбек еткен, талмай ғылым іздеген, жалықпай техника меңгерген адам озады.  Тұрмысы жақсы, абыройы асқақ болады. Біз жүзеге асырып жатқан түбегейлі реформалар мен атқарып жатқан қыруар істердің бәрі сендер үшін, болашақ үшін жасалуда.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2015 жылғы 30 қарашадағы жолдауынан

1

Кіріспе

Қой өсіру – атам қазақтың төл кәсібі. Халқымыз мыңдаған жылдар бойы нақ осы кәсіп түрін өз тіршілігіне таяныш қылып келді. Сондықтан қойды қалай өсіретіндігі туралы жазбаса да болар еді. Бірақ бұл кәсіптің де өзіндік қыры мен сыры мол екендігін және қазіргі нарық кезінде қандай қой тұқымын өсіру мәселесінің өткір сипат алып отырғандығын ескеріп, қой өсіруден жырақтай түскен адамдар үшін аздап та болсын хабар беріп қойғанның артықтығы жоқ сияқты.

Неліктен біздің ата-бабаларымыз қой мен жылқы өсіруді өз тіршілігіне негізгі таяныш етіп алған, еті мен сүті мол сиырға қарағанда, қой мен жылқыға бейімдеу келген? Себебі, біздің жеріміздің ерекшеліктері мен табиғи климат жағдайы бірінші кезекте қой мен жылқы үшін аса қолайлы болып есептеледі. Егер сиыр малы шөпті тілімен орап, жұлып жесе, қой мен жылқы тістеп жейді. Соның ішінде қой малы өзі жайылған жайылым аумағын барынша тақырлап, тегіс пайдаланады. Яғни, көп жері шөлейтті болып келетін құмды да тау мен тасты Қазақстан жағдайында жайылымдықты тиімді пайдаланудың ең бір өтімді жолы қой шаруашылығын дамыту болып табылады. Осы мәселені біздің ата-бабаларымыз өздерінің көп ғасырлық тәжірибесінде ерте аңғарған. Халқымыздың қой мен жылқы өсіруге бейім келетін себебі де осыдан.

Қой малы өзінің етімен, жүнімен, табиғи қиындықтарға бейімділігімен қадірлі. Қой сүті құнарлы келеді және жеңіл қорытылады. Қой жүнінен киім әзірлеуге, терісінен түрлі тондар мен жылы киімдер дайындауға болады. Ал, қой еті көп жағдайда майлылығымен ерекшеленеді. Мұны біздің халқымыз «қойдың еті қорғасын» деп орынды бағалаған. Қой еті майлы болғандықтан, асқазанда ұзақ қорытылады. Оны жеген адамдар өздерін ұзақ уақыт бойы тоқ сезінеді. Бірақ, тағам түрлері көбейген қазіргі заманда адамдар майлы ас мәзірлерінен қаша бастады. Жиі тамақтанатындықтан, көбінесе жеңіл асты тұтынғанды жөн көреді. Осыған сәйкес біздің елімізде де етінің майлылығы аз қой өсіру мәселесі өзекті болып отыр. Мұның да жауабы табылған секілді. Соңғы жылдардан бері бір топ ғалым Алматы облысында еті мен жүні қазіргі нарық сұранысына сай келетін «етті меринос» қой тұқымын өсіріп шығарды. Олардың санының өзі 400 мың басқа жуықтады. Біздің елімізде алдағы уақытта, бәлкім, осы қой тұқымы көбірек өсіріліп, кеңірек тарайтын болар.

Жалпы, қойдың 600-ге жуық тұқымы бар. Соның ішінде біздің елімізде неғұрлым кең тарағандары – ежелден бері келе жатқан еділбай қой тұқымы, Кеңес Одағы уақытынан бастап өндіріске қосылған оңтүстік қазақстандық меринос, солтүстік қазақстандық меринос қой тұқымдары. Соның ішінде еділбай қой тұқымы негізінен ет бағытында өсіріледі. Оның жүні киіз басу, тон тігуден басқа өндіріс түрлеріне келе бермейді. Салмағы әдетте 60-80 килограмм аралығында болады.. Бұл қой тұқымының тұрқы да зор келетіндіктен салмағы да неғұрлым ауырлау болады. Салмақ жағынан алғанда ол еділбай қой тұқымымен жарысқа түсе алады.

Қой малы жылдың әртүрлі маусымдарында көп жағдайда жайылыста болатындықтан одан ет өндіру арзанға түседі. Дегенмен, қыстың қатты аяздарында қойды қорада ұстау қажет. Қораның іші кең де жарық және құрғақ болғаны жөн. Сонымен қатар, қора алдында күндіз шығарып, азықтандыратын алаңша болуы тиіс. Қойды суаруды да осы алаңшада ұйымдастыру қажет.

Қой қырқу. Қойды жылына бір рет қырықтықтан өткізіп отырады. Оны үй жағдайында ұйымдастыру үшін арнаулы қайшы немесе электр қуатымен жұмыс істейтін қырқу машинкасын сатып алу керек. Қойды қырқа білудің өзі бір өнер. Сондықтан осы кәсіпті меңгерген адамдарға ақысын төлеп, жалдаған жөн. Әйтпеген жағдайда, дұрыс зер қойсаңыз, 20-30 бас қойды өзіңіз де қырқып алуға болады.

Қойды азықтандыру. Қысқы кезеңде қойды осы мақсатқа дайындалған құрғақ шөппен, сабан және сүрлеммен азықтандырады. Жүдеп кетпес үшін бір мезгіл құрамажем, арпа мен бидайдан әзірленіп, ыстық суда қайнатылып бұқтырылған көжемен және түрлі тамақ қалдықтарымен қосымша азықтандырып отырған жөн болады. Ал жазғы уақыттарда қой малы өзінің азықтық қажетін көп жағдайда жайылыстардан алады.

Қойды көбейту. Әдетте қой малы өз төлі есебінен көбейеді. Егер малыңыз көп болған жағдайда оны қолымен ұрықтандырған орынды. Аздаған қойға қошқар қосуға болады. Осы екі жағдайдың өзінде қандай тұқымдағы қой өсіретіндігімізді және оның тұқымдық қасиетінің қандай болып шығатындығын алдын ала зерттеп, біліп отырғанымыз жөн. Өйткені, сіздің қой өсіруден алатын болашақ кірісіңіздің көлемі осы ұрықтандыру мәселесіне тікелей қатысты. Әдетте қой түлігі 6-8 айлық бағлан кезінде-ақ жыныстық тұрғыдан жетіледі. Бірақ оларды кемінде бір жасқа немесе бір жарым жасқа жеткізіп барып қана шағылысқа қосқан жөн. Әйтпесе, жетілмеген малдан туылған қозы да шағын болып, шөже тартуы мүмкін. Қой малы қозыны 142-155 күн көтереді. Қозыны қыста алу үшін қой тамыз-қыркүйек айларында шағылысқа қосылады. Ал, төлді көктемге алғыңыз келсе, онда оларды қараша-желтоқсан айларында шағылысқа қосқаныңыз орынды. Жас қозыға жақсы күтім керек. Сондықтан олар жылы да құрғақ әрі жарық жерде күтіледі. Бастапқыда ана сүтімен қоректендіріліп, егер енесі жарытпаған жағдайда қолдан қосымша сүт емізік арқылы емізіледі. Мұнан кейін құрамажем секілді жеңіл азық-түрлеріне көшіріліп, таза сумен суарып отырылады. Қыс кезінде туған төл ерте көктемде анасымен бірге жайылысқа шығуға жарайды. Қой төлінде жиі кездесетін аурудың бірі – тышқақ. Осыдан сақ болу керек. Егер дұрыс күтім болмаған жағдайда жас қозылардың көбі тышқақтан қырылады.

Қой көшпелі елдердің ерте заманнан малданған түлігінің бірі.Ол әрі киім, әрі тамақ.Киім дегенде, оның жүнінен гөрі ертедегі көшпелі халыққа терісі қымбат болған. Өйткені қыс, күз айларында жылы киім керек.Оған илеген қой терісінен тігілген ішік, тон, тұлыптан жылы киім табылмайды.Қазіргі кездегі «дубленка»аталатын сәнді тон да осы қой терісінен жасалады. Ал жүнінен неше түрлі асыл жүн маталар тоқылады.Ол үшін биязы жүнді қойлар өсіріледі.Қазақ қойының жүні киіз басуға, кілем тоқуға, байпақ, пима дайындауға жұмсалады.Негізінен қойдың азықтық және киімдік пайдасы жылқы мен түйе түліктерінен артық.Онымен бірге қой малы көшіп-қону кезінде ұзақ жол жүрістеріне шыдамды болып келеді.Жем-шөпті онша талғамайды.Тіпті өсімдігі ащылы болып келетін құм мен шөлде де қойдың теріп жейтін азығы көп. Қой мен ешкі көне заманнан бері бірге жайылып, бірге жусап келеді.Қойды отты-сулы жерлерге ешкінің серкесі бастайды.

Төрт түлік – мал: түйе, жылқы, қой, сиыр. Қазақ халқы осы төртеуін төрт түлік деп атаған. Ауыз әдебиетінде “төрт түлік малды құрадың” деген тіркес жиі кездеседі. Бұл дәулетіне сәулеті сай адамдарға арналып айтылған. Халық төрт түліктің әрқайсысының сақтаушы иесі бар деп ұғынып, оларды ойсылқара, қамбар ата, шопан ата, зеңгі баба деп атаған. Төрт түлікті кейде жұп (аша, айыр) тұяқ, тақ (тік) тұяқ деп те атайды.

Негізгі бөлім

Менің жобамның тақырыбы «Мал өсірсен қой өсір, өрісі оның көл көсір» деп аталады.Бұл тақырыпты таңдау себебі, ес білгенімнен бастап біздің үйде ата -анам қой малын асырап келеді.

Ал оның бастамасы мен туғанда 10 жыл бұрын басталыпты. Көрші ауылдан сәуір айында әкем туғандарына төрт ай болган бес кышкентай қозы сатып алған. Жаз бойы үйде жем шөп беріп асырап, келесі жылы көктемде 5 қозының 3уі төлдеген. Яғни бұл жерден байқанымыз қой малының өсімталдығы.

Шығын мөлшерін есепке алар болсақ:

Он бас қой қыс мезгілінде 1,5-2 тонна шөп, жем қосымша жейді.

Шөптің бір тоннаға шаққандағы бағасы 12000теңге. Қосымша жемге 8-10000теңге шығын деп есептесек.

Яғни күз кезінде қораңызға 10 бас саулық қой кірсе, көктемде 2 екы есе кобейіп, 20 бас болады.

Жыл сайын жаз айларынан бастап кыс мезгілі басталғанға дейін, яғни 6 ай ішінде төрт-бес бас қой малын өз пайдамызға жаратып пайдаланамыз.

Егер ақша жағын есепке алатын болсақ: бір бас қойдың бағасы 18-25000 теңге көлемінде.

Қосымша пайдасын ескерсек:

-қой етінін құрамында ағзаға пайдалы темір бар

• күнделікті әртүрлі еттен жасалған дәмді тағамдар: палау, қуырдақ, түшпара, котлеттер тағы да басқа тағамдар;

• сүтінен ұйытқан айран, қайнатқан құрт пен ірімшік

• суық тию кезінде денені құйрық майымен сылау;

• терісін арнайы пунктерге өткізу;

• жүнінен шұлық, қолғап, шәлі тоқу;

• су желісін өткізуде құбырларды жылылау.

• қиы,тезегі отын

Ал асығы балаларға асық ойынын ойнауға пайдалы. Себебі асық ойыны балаларды ептілікке, бұлшықеттерді қимыл қозғалысқа келтіреді.

Қорытынды:

Жобамды қорытындылай келе елбасымыздың сөзімен аяқтағым келеді

«Мен жастарымызды жұмысшы мамандығын белсенді меңгеруге шақырамын. Жұмысшы мамандықтарын меңгеру керек. Кезінде мен де жұмысшы киімін киюден бастадым, домна пеші от-жалынының жанында тұрдым. Үлгі алыңдар! Жылдар өтеді, бірақ, осы өмірлік тәжірибелерің, сендер қандай өмір жолын таңдап алсаңдар да, міндетті түрде кәделеріңе жарайды»

Осы жобам арқылы қой малының үйде асыраудағы пайдасының зор екендігін көрсету, соған көз жеткізу болғандықтан, болашақта өмірін ауыл шаруашылығына арнағысы келетін достарыма бір серпіліс береді деген ойдамын.

Жоба тақырыбы: Мал өсірсен қой өсір, өрісі оның көл көсір

Жоба мақсаты: қой малын көбейте отырып, асыраудағы пайдасын анықтау

Міндеттері:

-қой малының өсімталдығын ескере отырып, көбейтуді қолға алу

- пайдалылығын насихаттау

-еңбек сүйгіштікке тәрбиелеуге ықпал ету

Неліктен біздің ата-бабаларымыз қой мен жылқы өсіруді өз тіршілігіне негізгі таяныш етіп алған, еті мен сүті мол сиырға қарағанда, қой мен жылқыға бейімдеу келген? Себебі, біздің жеріміздің ерекшеліктері мен табиғи климат жағдайы бірінші кезекте қой мен жылқы үшін аса қолайлы болып есептеледі.

Қой малы жылдың әртүрлі маусымдарында көп жағдайда жайылыста болатындықтан одан ет өндіру арзанға түседі

Ал қысқа шөп пен жем азықтарын дайындау керек.

Көбеюі : Әдетте қой малы өз төлі есебінен көбейеді,142-155 күн қозыны көтереді.

Жылына екі рет қоздау да болады.

Менің жобамның тақырыбы «Мал өсірсен қой өсір, өрісі оның көл көсір» деп аталады.Бұл тақырыпты таңдау себебі, ес білгенімнен бастап біздің үйде ата -анам қой малын асырап келеді.

Ал оның бастамасы мен туғанда 10 жыл бұрын басталыпты. Көрші ауылдан сәуір айында әкем туғандарына төрт ай болган бес кышкентай қозы сатып алған. Жаз бойы үйде жем шөп беріп асырап, келесі жылы көктемде 5 қозының 3уі төлдеген. Яғни бұл жерден байқанымыз қой малының өсімталдығы.

Шығын мөлшерін есепке алар болсақ:

Он бас қой қыс мезгілінде 1-1,5 тонна шөп, жем қосымша жейді.

Шөптің бір тоннаға шаққандағы бағасы шамамен12000теңге. Қосымша жемге 6-8мың теңге шығын деп есептесек.

Яғни күз кезінде қораңызға 10 бас саулық қой кірсе, жақсы күтіммен қаралған малдан, көктемде 2 екы есе кобейіп 20 бас болады.

Жыл сайын жаз айларынан бастап кыс мезгілі басталғанға дейін, яғни 6 ай ішінде төрт-бес бас қой малын өз пайдамызға жаратып пайдаланамыз.

Егер ақша жағын есепке алатын болсақ: бір бас қойдың бағасы 18-20000 теңге көлемінде.

Қосымша пайдасын ескерсек:

• күнделікті әртүрлі еттен жасалған дәмді тағамдар: палау, қуырдақ, түшпара, котлеттер тағы да басқа тағамдар;

• сүтінен ұйытқан айран, қайнатқан құрт пен ірімшік

• Суық тию кезінде денені құйрық майымен сылау;

• терісін арнайы пунктерге өткізу;

• жүнінен шұлық, қолғап, шәлі тоқу;

• су желісін өткізуде құбырларды жылылау.

• қиы,тезегі отын

Ал қойдың асығы балаларға асық ойынын ойнауға пайдалы. Себебі, асық ойыны балаларды ептілікке, мергендікке бейімдеп, бұлшықеттерді қимыл қозғалысқа келтіреді.

Жобамды қорытындылай келе,елбасымыздың сөзімен аяқтағым келеді

«Мен жастарымызды жұмысшы мамандығын белсенді меңгеруге шақырамын. Жұмысшы мамандықтарын меңгеру керек. Кезінде мен де жұмысшы киімін киюден бастадым, домна пеші от-жалынының жанында тұрдым. Үлгі алыңдар! Жылдар өтеді, бірақ, осы өмірлік тәжірибелерің, сендер қандай өмір жолын таңдап алсаңдар да, міндетті түрде кәделеріңе жарайды»

Осы жобам арқылы қой малының үйде асыраудағы пайдасының зор екендігін көрсету, соған көз жеткізу болғандықтан, болашақта өмірін ауыл шаруашылығына арнағысы келетін достарыма бір серпіліс береді деген ойдамын.

л

Свиноводство в домашних условиях имеет широкое распространение в сельской местности как способ получить прибыль и обеспечить себя качественным мясом.

Организовать в домашних условиях свиноводство не так уж сложно, однако для этого нужно иметь первоначальный капитал, который пойдет на покупку свиней, корма, обустройство свинарника.

Разведение свиней в домашних условиях делят на три основных вида: мясной откорм, продажа поросят и комбинированное содержание.

При выборе направления необходимо опираться на предпочтения местных рынков сбыта(мясо и мясопродукты или поросята). Также нужно узнать стоимость мяса, поросят и кормов для животных. Основываясь на полученных данных можно будет сделать выводы о том какой тип свиноводства в домашних условиях окажется наиболее прибыльным: единичное или многоголовое, а может быть и массовое разведение и выращивание хряков.

Тип свиноводства, при котором применяется единичный откорм, в домашних условиях требует небольшого загона(около 4 квадратных метров) с домиком. Уборка территории осуществляется согласно санитарно-гигиеническим требованиям, хранение корма для свиней можно организовать в сарае или погребе.

Потребление корма на одну голову рассчитывается исходя из породы и физиологических особенностей свиньи, однако существует средняя норма годового расхода: травы и зеленых кормов необходимо примерно 550 килограммов, картофеля-330 килограммов, концентратов-280 килограммов, корнеплодов-220 килограммов, молока-28 литров.

Если у фермера существует возможность приобрести сразу несколько голов свиней, то в домашних условиях можно организовать свиноводство с замкнутым циклом. В таких случаях необходимо выделить хряка и свиноматку, которые будут использоваться для получения качественных поросят. Лучше всего взять особей из разных семей, содержат их отдельно. Остальное стадо содержат группой в общем загоне, который оборудуют домиком, чтобы животные могли укрыться в нем в неблагоприятную погоду.

Свиноводство в домашних условиях с применением массового откорма встречается очень редко, так как требует больших финансовых вложений. Помимо затрат на содержание значительного количества свиней появляются затраты на оплату труда рабочим, без которых нельзя обойтись.

Свиноводческая деятельность, направленная на получение поросят, требует отделения для их содержания, которое следует хорошо утеплить. Любое племенное свиноводство( промышленное или в домашних условиях) предполагает разделение поросят на отбраковку и племенных после их рождения.

Доходы, полученные от продажи поросят, обычно более высокие, так как практически нет затрат на их содержание. Однако такой вид свиноводства в домашних условиях требует большего внимания к животным. Под контроль ставится рождение поросят, важным условием получения здорового поросенка является его вакцинация в день его рождения железосодержащими препаратами.

При соблюдении всех правил и требований занятие домашним свиноводством помогает получать высокие доходы и повышать уровень жизни сельского населения.

ВАРИАНТЫ СОДЕРЖАНИЯ СВИНЕЙ В ЧАСТНОМ ХОЗЯЙСТВЕ И НА СВИНОФЕРМАХ

Причин тому много:

На фото свиньи

• свинина прекрасно усваивается и содержит в себе необходимые для нашего организма аминокислоты, витамины и жирные кислоты;

• затраты на корма для свиней меньше, чем для КРС или овец;

• выход мякоти с туши свиньи может достигать 87%;

• из домашних животных свиньи являются самыми многоплодными;

• супоросность длится в среднем 115 дней, в год в среднем каждая свиноматка дважды приносит приплод;

• для дальнейшего разведения поросята пригодны уже в полугодовалом возрасте, а некоторые породы и раньше;

• содержание свиней в домашних условиях не требует внушительных затрат – можно начать с обычного сарая, переоборудованного под свинарник;

• продукты свиноводства никогда не будут лишними дома, вдобавок на их реализации можно зарабатывать деньги, превратив свиноводство в доходный бизнес.

Но чтобы добиться желаемых результатов в свиноводстве, нужно знать основные правила содержания свиней, и хорошо разбираться в том, как ухаживать за свиньями.

При разведении свиней на личном подворье можно содержать животных в летнее время в дощатом сарае, а вот на зиму уже понадобится теплый свинарник. При сооружении свинарника нужно позаботиться о том, чтобы помещение получилось достаточно просторным, светлым, теплым и сухим. Дополнительного утепления сарая можно добиться, обложив постройку снаружи соломой. Для обеспечения свежего воздуха предусматривают вентиляцию или же проветривают хлев, пока животные находятся на выгульной площадке.

Устройство выгульной площадки при содержании свиней на личном подворье необходимо: благодаря прогулкам животные меньше болеют, улучшается качество и вкус свинины. Вдобавок, если кормить свиней в теплые дни на выгульной площадке и давать им после кормления погулять минут двадцать, они будут испражняться на улице, благодаря чему в свинарнике влаВ хлеву размещать свиней рекомендуется группами в станках. Индивидуальные станки понадобятся для хряков, для супоросных  и кормящих свиноматок. Молодняк можно содержать по 30 голов в одном станке, холостых и ремонтных хряков – по 10 голов. Свиноматкам в холодное время года устраивают дополнительно на время опороса «берложку» - дощатый или фанерный домик с лазом и поднимающейся крышей, чтобы было удобнее менять подстилку.

У передней стенки станков надежно прикрепляют кормушки и поилки. На пол станка укладывают подстилку из соломы и меняют ее по мере загрязнения частями, добавляя свежей соломы.

Пол в свинарнике должен иметь уклон к стене, вдоль которой предусмотрена деревянная канавка, ведущая под уклоном к жижесборнику, выкопанному на некотором расстоянии от  хлева.

жность будет ниже.

13