Татарстан
Республикасы Баулы муниципаль районы
муниципаль
бюджет белем
учреждениесе
“ Поповка
урта гомуми белем мәктәбе”
Баулы –
хәзинәләр чишмәсе
( татар
әдәбиятыннан IX сыйныфлар өчен электив курс программасы)
Төзүче: I
квалификацион категорияле
татар
теле һәм әдәбияты укытучысы
Габсабирова
Римма Камил
кызы
Поповка,
2012нче ел
Аңлатма
язуы
Соңгы елларда мәгариф системасы төрле үзгәрешләр кичерде: укыту-тәрбия
процессында заман таләп иткән яңа метод,яңа технологияләр, төрле юнәлешләр
кулланыла башлады. Инде берничә ел дәвамында мәктәпләрдә профиль алды хәзерлеге
буенча төрле чаралар үткәрелү күздә тотыла. Шуларның берсе – электив курс.
Программа укучыларның һөнәри омтылышларын, сәләтләрен ачыкларга, төрле
традицион булмаган дәрес формалары аша дөрес сөйли, аралаша, фикерләрен
аңлаешлы, эзлекле итеп әйтә белүнең киләчәк тормышта кирәк булуына инандыру
өчен укытучыга зур ярдәмлек булып тора.
Халык тарихын өйрәнү, аның мәдәни байлыгы турында күзаллау булдыру, укучыга ул
яшәгән республика, район, авыл тарихы турында мәгълүмат бирүдән башлана.
Туган төбәгебезнең тарихын өйрәнү, төбәгебездән чыккан күренекле шәхесләрнең
тормышы һәм иҗаты белән танышу, яшь буынны халкыбыз, туган төбәгебез белән
горурлана алырлык, халыклар арасындагы дуслыкның кадерен белү хисләренә ия
булырлык алмаш итеп тәрбияләүгә зур йогынты ясый.
Безнең Баулы төбәгендә туып-үскән, күп еллар шунда яшәгән, фидакарь хезмәт
иткән, иҗат белән шөгыльләнгән шәхесләребезнең исемнәре күпләргә таныш: Фәнис
Яруллин, Миргазиян Юныс, Рафаэль Мостафин, Мөсәгыйть Хәбибуллин, Сирин
Батыршин, Рәшит Әхмәтҗанов, Ганс
Сәйфуллин, Вил Усманов һ.б.
Шуларны искә алып 9нчы сыйныфларда электив курслар үткәрү өчен 16 сәгатьлек
программа төзедем.”Баулы – хәзинәләр чишмәсе” курсы белем генә биреп калмыйча,
һәр баланың иҗади эшчәнлеген үстерергә, аларны мөстәкыйль фикер йөртергә
өйрәтүгә һәм тормышта үз юлларын табарга ярдәм итәргә тиеш.
Программаның
максаты:
1.
Баулы төбәгеннән чыккан язучылар, шагыйрьләр, сәнгать кешеләре турында һәм
аларның иҗатына тирәнрәк мәгълүмат бирү.
2.
Укучыларның белемнәрен арттыру, тирәнәйтү, күзаллауларын киңәйтү.
3.
Балаларда туган якка, туган төбәккә мәхәббәт уяту, төбәкнең билгеле
шәхесләренә хөрмәт, алар белән горурлану хисе булдыру.
Төп
бурычлар:
1.
Якташ язучы һәм шагыйрьләребезнең әсәрләрен, , сәнгать әһелләренең эшчәнлекләрен
укучылар күңеленә салу, сеңдерү.
2.
Шул шәхесләр үрнәгендә һөнәр сайлауга ярдәм итү.
3.
Аралашу культурасы, зәвыклылык кебек күркәм сыйфатлар тәрбияләү.
Шушы максат һәм бурычларны тормышка ашыру өчен курста бирелә торган материал
түбәндәге юнәлешләргә бүлеп өйрәнелә:
-
укучыларга туган як, якташ язучыларыбыз
һәм шагыйрьләребезнең тормыш һәм иҗат юлы турында мәгълүмат бирү;
-
иҗади дәрес-очрашулар,шигъри кичәләр
үткәрү;матбугатта чыккан язмаларны туплау;
-
музейларга экскурсияләр оештыру.
Программаның
эчтәлеге
1.
Кереш. Баулы – безнең туган җир.
2.
Баулыга нигез кайчан һәм кем салган?
3.
Шәһәребезнең истәлекле урыннары. Тарихи һәйкәлләр.
4.
Баулы районы – 4 Советлар союзы героеның Ватаны.
5.
Әдәбият һәм сәнгатькә гашыйк булган Баулы төбәге. Районнан чыккан язучылар,
шагыйрьләр, сәнгать әһелләре белән таныштыру.
6.
Фәнис Яруллинның тормыш юлы һәм иҗаты. “Җилкәннәр җилдә сынала”. Кзыл Яр авылында
урнашкан Ф.Яруллин музеена бару.
7. “Муса Җәлил эзеннән” Рафаэль Мостафин
иҗаты.
8.
Миргазиян Юнысның тормыш юлын иҗатын өйрәнү.
9. Рәшит Әхмәтҗанов –лирик шагыйрь.
10.
Сталин тәрмәләрендә михнәт чиккән Сирин Батыршин
11.
“Җирең үзенә тартыр
Күпме генә биек менсәң дә...” (Композитор Ганс Сәйфуллин) .
12.
Вил Усманов- көрәшче,җырчы,композитор.
13.
Баулыга багышланып язылган җырлар.
14.
Йомгаклау. Эшкә нәтиҗә ясау.
Тематик
планлаштыру
|
№п\п
|
Тема
|
Файдалану
өчен материал
|
Үткәрү
формасы
|
Сәгатьләр
саны
|
|
1
|
Кереш.
Баулы – безнең туган җир.
|
Баллы
елга буенда -Казан,1996
|
Әңгәмә,презентация
карау
|
1
|
|
2
|
Баулыга
нигез кайчан һәм кем салган?
|
ВәлиевА.В.,
ГобәйдуллинХ.Я.,
“Баулылар”-Казан,
1989
|
Туган
якны өйрәнү музеена сәяхәт
|
1
|
|
3
|
Шәһәребезнең
истәлекле урыннары. Тарихи һәйкәлләр
|
“Баулым
минем-туган җирем” презентация;
Альбом
“Иркен,гүзәл,
юмарт
як”-“Аделаида” комплекслы проектлар агентлыгы,2001
|
Лексия,
вертуаль
сәяхәт
|
1
|
|
4
|
Баулы
районы –
4
Советлар союзы героеның Ватаны
|
Митряшкин
Т.Н.,
“Так
сражались бавлинцы”-Казан,2000
|
Сочинение
язу
“Без
сугышта юлбарыстан көчлебез”
|
1
|
|
5
|
Әдәбият
һәм сәнгатькә гашыйк булган Баулы төбәге. Районнан чыккан язучылар,
шагыйрьләр, сәнгать әһелләре белән таныштыру
|
Бавлы,ты
сердцу милый уголок-Москва:РадиоСофт,2001
|
Әңгәмә, лекция
|
1
|
|
6
|
Фәнис
Яруллинның тормыш юлы һәм иҗаты. “Җилкәннәр җилдә сынала”.
|
Яруллин
Ф.
Җилкәннәр
җилдә сынала:Повестьлар.-Казан.1986;
ЯруллинаЭ.Фанис
Яруллин-гордость нации.-Слава труду.2008.-9 февраль
|
Түгәрәк
өстәл янында сөйләшү,әдәби геройга хат язу;
Кзыл
Яр авылында урнашкан Ф.Яруллин музеена бару.
|
2
|
|
7
|
“Муса
Җәлил эзеннән” Рафаэль Мостафин иҗаты
|
Даутов Р.Н,
Рахмани Р.Н.
Әдипләребез:Биобиблиографик
белешмәлек.-Казан,2009.
125-126
битләр;
Мустафин
Р.По следам оборванной песни.-Казань,2004
|
Дәрес-конференция;
6нчы
номерлы мәктәп музеена бару
|
2
|
|
8
|
Миргазиян
Юнысның тормыш юлын иҗатын өйрәнү
|
Баллы елга
буенда -Казан,1996,
133-135нче
битләр;
Даутов Р.Н,
Рахмани Р.Н.
Әдипләребез:Биобиблиографик
белешмәлек.-Казан,2009.735 бит.
|
Китапханәгә
бару.
Китапханәче
чыгышы
|
1
|
|
9
|
Рәшит
Әхмәтҗанов –лирик шагыйрь
|
Әхмәтҗанов
Р.
Рәшит
Әхмәтҗановның тууына-60 ел.Хезмәткә дан.-2001-14 апрель;
Даутов Р.Н, Рахмани
Р.Н.
Әдипләребез:Биобиблиографик
белешмәлек.-Казан,2009.
122-124
битләр
|
Лекция,сәнгатьле
уку, шигырьләрен ятлау
|
1
|
|
10
|
Сталин
тәрмәләрендә михнәт чиккән Сирин Батыршин
|
Рахим
К. Певец новой жизни(К 90-летию Сирина).Слава труду.-1986,29ноябрь;
Даутов
Р.Н,
РахманиР.Н.
Әдипләребез:Биобиблиографик
белешмәлек.-Казан,2009.382-383 битләр;
Султанбеков
Б.
Прерванный
взлет
|
Түгәрәк
өстәл, сәнгатьле уку,
|
1
|
|
11
|
“Җирең үзенә
тартыр
Күпме
генә биек менсәң дә...” (Композитор Ганс Сәйфуллин)
|
Сәйфуллин
Г. Истәлеккә бер җыр бүләк итәм:Җырлар җыентыгы.-Казан,1996.-96 бит;
Сәйфуллин
Г. Истәлеккә бер җыр бүләк итәм.-Казан,2001.-200бит
|
Дәрес-лекция,
“Баулым” җырын өйрәнү
|
1
|
|
12
|
Вил
Усманов -көрәшче,
җырчы,композитор.
|
Усманов
В. Без көрәшче халык затыннан:(Вил Усманов үз турында)Мәдәни
җомга.-2007.-7июнь;
ГаниеваА.Усманов
Виль поющий батыр или как совместить два в одном.-Молодежь
Татарстана.-2009.-11июнь
|
Әңгәмә,лекция,Вил
Усманов җырларын тыңлау
|
1
|
|
13
|
Баулыга
багышланып язылган җырлар
|
Бавлы,ты
сердцу милый уголок-Москва:РадиоСофт,2001
|
Әңгәмә,
җырлар тыңлау
|
1
|
|
14
|
Йомгаклау.
Эшкә нәтиҗә ясау
|
|
Түгәрәк
өстәл,
фикер
алышу
|
1
|
Укытучы өчен әдәбият исемлеге:
1.
Әхмәтҗанов Р. Рәшит Әхмәтҗановның
тууына-60 ел.Хезмәткә дан.-2001-14 апрель.
2.
Баллы еллга буенда -Казан,1996.
3.
Бавлы,ты сердцу милый
уголок-Москва:РадиоСофт,2001.
4.
ВәлиевА.В.,ГобәйдуллинХ.Я. Баулылар-Казан,1989.
5.
ГаниеваА.Усманов Виль поющий батыр или как
совместить два в одном.-Молодежь Татарстана.-2009.-11июнь.
6.
Даутов Р.Н, Рахмани Р.Н. Әдипләребез:Биобиблиографик
белешмәлек.-Казан:Тат.кит.нәшр.2009.
7.
Митряшкин Т.Н. Так сражались бавлинцы. -Казан,2000.
8.
Мустафин Р. По следам оборванной
песни.-Казань:Татарское книжное издательство,2004.
9.
Рахим К. Певец новой жизни(К 90-летию Сирина).Слава
труду.-1986,29ноябрь.
10.
Сәйфуллин Г. Истәлеккә бер җыр бүләк
итәм:Җырлар җыентыгы.-Казан:Татполиграф,1996.-96 бит.
11.
Сәйфуллин Г. Истәлеккә бер җыр бүләк
итәм.-Казан:Кол Шәриф ншрияте,2001.-200бит
12.
Усманов В. Без көрәшче халык затыннан (Вил
Усманов үзе турында)Мәдәни җомга.-2007.-7июнь.
13.
Яруллин Ф. Җилкәннәр җилдә сынала:Повестьлар.-Казан:Татар.кит.нәшр1986.
14.
ЯруллинаЭ. Фанис Яруллин-гордость
нации.-Слава труду.2008.-9 февраль.
