Психология " 11-сынып оқушыларына психологиялық кеңес"

11 сынып оқушыларына психологиялық көмек.

Бүгінгі таңда білім беру жүйесінде ҰБТ-ге деген жауапкершілік арта түсуде. 11 сынып оқушылары ҰБТ-ні қалай тапсырамыз деп уайымдайды. Оларға психологиялық көмек қажет. Сонымен ата-аналар тарапынан да көмек қажет. Баланы қолдап, ұрыспай, жиі мадақтау қажет. Міндетті түрде оқу орнына түсетініне сендіруі керек. Ол үшін мен ұсынамын:

            Үлкен ватман қағаз алып, оның жоғарғы бұрышына баланың суретін жапсыру керек. Ортасына «МЕН» деп жазу қажет. Содан кейін жуық арада қандай жетістіктерге жететіңдеріңізді жазасыздар.

    Мысалы:

1.    Мен мектепті «4» пен «5» аяқтадым» !

2.    ҰБТ-ні 100 баллға тапсырдым !

3.    Менің ата-аналарым менің жетістіктеріме қуанышты !

4.    Мен бақыттымын !

5.    Мен ҚАЗАҚСТАННЫҢ ең әйгілі ЖОО-да оқимын !

6.    Менің денсаулығым жақсы !

7.    Мен мықтымын және әдемімін !

8.    Менің айналамда  жақсы адамдар !

9.    Менің достарым көп !

10.               Мен баймын !

Жазғандарыңызды күніне екі рет мәнерлеп, дауыс ырғағымен оқу қажет. Осы сөздердің орындалғаның өзіңізде байқамай қаласыз.

11 сынып оқушыларына ҰБТ-ге дайындалуға ұсыныстар.

  ҰБТ-ге дайындық кезіңде оқушыларға дұрыс тамақтану қажет.                                 

1.    Оқымай тұрып ұнтақталған сәбізді күнбағыс майымен араластырып жеп алыңыз.

Сәбіз -  есте сақтау қабілетін жақсартады, мидың зат аламасуын қамтамасыз етеді.

2.    Ананас -  С дәруменінежеткілікті бай. Ол ес көлемінде көп материалды ұстауға көмектеседі. Күніне 1 стакан шырын жеткілікті.

3.    Сарымсақ – ойдың немесе психикалық шаршағанда көмектеседі. Миды ауамен қамтамасыз етеді. Мөлшер: күніне жарты сарымсақ.

4.    Тмин – барлық жүйке –жүйесін қатамасыз етеді. Тмин шайды: кесеге екі шай қасық салып ішу керек.

5.    Лимон – ойды жаңартады және ақпаратты тез  қабылдауға көмектеседі. Онда С дәрумені бар.

6.    Қырық қабат – жүйке –жүйесің жеңілдетеді. Қырыққабаттан салат істеп жеуге болады.

7.    Қара жидек – қан айналамын жақсартады.

8.    Жаңғақтар – жүйке-жүйесін жақсартады, миды әрекеттендіреді.

Егер осы тағамдарды қабылдасаңыз сіздер ҰБТ –ні сәтті тапсырасыздар.

Нерв жүйесін қалыпты жағдайға келтіретін жаттығулар.

Орындыққа отырып, арқаңызды тік ұстаңыз, қолдарыңызды еркін ұстап тізелеріңізге алақандарыңызды жоғары қаратып қойып, басыңызды тік ұстаңыз.

Жаттығу алдында терең, толық дем алыңыз. Одан кейін (4-6 секунд) ішінде мұрын арқылы демді 2-3 секунд ұстап, ақырын шығарыңыз. Осы жаттығуды бірнеше рет әрбір 2-3 секунд сайын қайталау керек. Бұл жаттығу 3-4 минуттан аспау керек. Осы жаттығуды үнемі жасап жүрсеңіз, өзіңізді қалыпты жағдайға келтіре аласыз.

Есте сақтау, ойлау қабілеттерін дамыту үшін қолданылатын жаттығулар.

1.    Мәтінді оқу үшін (мысалы 1 бет) қанша сөйлем бар екенін сана, өзіңді тексер.

2.    Мәтінді оқығанда қанша етістіктер бар екенін сана. Өзіңді тексер.

3.    15-20 сөйлем оқып, мәтінді түсіндір. Тағы бір рет оқып, түсіндір. Егер 3-ші ретте,  оқығанда мәтіннің мазмұны берілген мәтінге жақын болса, онда сіздің көру және байланыстырып айту, есте сақтау қабілетіңіз жаман болмағаны.

Адам қалай өзіне сенімді бола алады

1.    Өзіне және өз өміріне сенімді адам, өзінің жеке құндылықтары мен мінез ерекшеліктеріне еркін басшылық жасай алады.

2.    Әр адам - өзіне-өзі жоғары төреші, өзінің ойы мен сезімін, мінез-құлығын өздігінше бағалауға толық құқы бар.

3.    Әр адам басқа біреудің мәселесі үшін жауап беруде өзінің  шешіуіне мүмкіндігі бар.

4.    Әр адам өз әрекеті үшін біреудің алдында ақталмауға және кешірім сұрамауға құқы бар, егер кінәсі болмаса.

5.    Әрбір адам өзінің шешімін өзгертуге толық құқы бар, өйткені ол өзімен-өзі болғысы келуі мүмкін.

6.    Адам өзінің дүниетанымын, өз көзқарасын әр түрлі жағдайларға байланысты өзгертуге құқылы.

7.    Әр адам қателесуге құқылы.

8.    Әр адамның бір нәрсені білмеуге құқы бар.

9.    Әр адам біреудің қамқорлығынан тәуелсіз болуға құқылы.

10.          Әр адам өз еркімен қисынсыз шешімдер қабылдауы мүмкін.

11. Әр адам тұспалды түсінбеуге құқысы бар.

Депрессиядан қалай арылуға болады?

1.     Торықпаңыз. Есіңізде болсын, адамның ішкі жағдайы, көңіл-күйі өзгермелі, депрессия ерте ме, кеш пе өтеді де, қуанышты, сергек көңіл-күй келеді.  Депрессия міндетті түрде өтетініне, әр уақытта сену керек.

2.     Құтқарушы құралыңыз сияқты ішімдікке немесе темекіге ұмтылғаннан пайда бар ма? Өмірде одан да басқа көптеген денсаулыққа зияны жоқ, депрессиядан шығаратын тәсілдер бар, олар- жақсы әуен, достармен әңгіме, спорт, серуен, көңіл көтеру және т.б.

3.     Сіздің көңіл-күйіңіздің нашар болуының себебі неде екенін түсінуге тырысыңыз. Мүмкін, бұл белгілі адамдармен таласта, жеке басыңыздың шешілмеген мәселелеріне, шаршауыңызға немесе көп уақытқа созылған стреске байланысты болар. Мұндай жағдайда Сізге өте ауыр әсері бар негізгі себептерді болдырмағаны жөн болар еді. Оларды ең болмаса азайтуға не сол мәселелерге өзіңіздің қатынасыңызды төмендетуге (азайтуға, өзгертуге) міндетті түрде тырысу артық емес. (“Ал, маған бұл керек те емес”, “Не болса, сол болсын”, “Бұл туралы мен ертең ойласам да болады!”).

4.     Көбінесе депрессияға себепкер болатын – жыл мезгілі. Мысалы, көптеген адамдар үшін, көктем айы – психологиялық қатынастың ең қиын кезеңі. Бұл мезгілде шаршауға, өзіңізге “көптеген істерді” жүктеуге болмайды. Өзіңіздің денсаулығыңызды күтудің үлкен мәні – витаминдерді қабылдау, таза ауа, бірқалыпты және уақтылы ұйқы болған жөн.

5.     Өзіңізді ойландыратын мәселелерге қайталап соқпауға тырысыңыз. Өмірдің үйреншікті ырғағына түспеңіз, бірақ шаршамаңыз.

6.     Көңіл-күйіңіздің қолайлы сәттеріңде, Сіздің өміріңізде болған қуанышты және жағымды кездерді, сол бір бақытты уақыттардың кішкене бөліктеріне дейін еске алу. Қолайлы жағдайларды қайтадан бастан өткізгендей сезіну пайдалы.

7.     Өзіңіздің таныстарыңызбен достарыңыздың арасындағы әңгіме кезінде бейтарап тақырыпта сөйлескен жөн. Өз мәселелеріңіз туралы “ойламауға ” тырысыңыз. Сіз өз жағдайыңызды ауырлатасыз.

8.     Ең бастысы: депрессия кезінде маңызды шешімдерді қабылдамаңыз. Бұл мезетте көптеген мәселелер бұрмаланған қалыпта қабылданады. Адам қызбалықпен әрекет жасауы мүмкін. Ол туралы соңынан өкініп немесе өзінің қате жібергенің, кінәсі бар екенін сезінуі мүмкін.

Ата – аналарға арналған ұсыныстар.

ҰБТ –ге дайындық кезіңде оқушыларға ата-ананың көмегі :

      Жайлы жағдай тудыру қажет. Баланың ыңғайлы отырғаның, бөлменің тыныштығы мен жарықтандырылуын, баланың назарын ештеңеге алаңдатпайтынын қадағалауы қажет.

     Бала көңіл-күйінің оның әдеттегі нормасына сәйкестігіне (тамағы тоқ, ұйқысы қанған, мүмкіндігінше сабырлылығын және т.б) көз жеткізіңіз.

     Тестіге дайындық барысында нейтралитетті жағдай сақталу қажет:

-         Балаға тікелей немесе жанама түрде көрсетіп жіберу немесе тапсырманы ол орындай салу тәрізді «араңдатуға » жол берілмеуі қажет;

-         Баланы сәтті орныдалған тапсырмалары үшін мадақтау , күмәнданған жағдайларда демеу көрсетулері қажет.

Ата-ана баласына сену керек, үнемі көмектесу керек және мұғаліммен тығыз байланыста болу керек;

Тамақтану:

Тамақтану 3-4 реттен және витаминге толы болу керек. Тамақтанғанда грек жаңғағын, сүт өнімдерін, балықты, етті,көкөністі, жеміс-жидекті, шоколадты қолдану керек.

Сабаққа арналған  орын:

Жұмыс кеңістігін дұрыс ұйымдастырыңыз. Үстел үстіне сары және күлгін реңктен суреттер мен заттар қойыңыз, өйткені ол интеллектуалдық белсенділікті арттырады.

Ата – аналарѓа психологиялыќ кеңес

1.              Балаларыңызды жетістік пен дәрежесі үшін емес, сол қалпында сөзсіз қабылдап жақсы көретіндігіңізді сездіртіңіз.

2.              Қателескені үшін баланы кекетіп, бетінен алмаңыз, басќа балалармен оны салыстырмаңыз.

3.              Баланың сұрақтарына жауап берген кезде шың және шыдамдылықпен жауап беріңіз.

4.              Күнде балаңызбен жеке сөйлесуге уақыт бөліңіз.

5.              Жас мөлшері әртүрлі адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасауға үйретіңіз.

6.              Баланың әрбір жетістігі үшін мақтап отырыңыз.

7.              Балаға баға бермеңіз, оның іс - әрекетін бағалаңыз.

8.              Табысқа күшпен жетуге болмайды, сондықтан балаңызѓа күш көрсетіп, тапсырманы орында деп талап етпеңіз.

9.              Баланың қателік жіберуге құқығы бар екенін айтыңыз.

10.         Баланың «бақытты кездер банкісі» туралы ойлаңдар.

11.         Үлкендер балаға қалай қараса, бала да өзіне солай қарайды.

12. Жалпы, өзіңізді баланың орнына қойып отырыңыз.