ҚР ауыл шаруашылығын дамыту

Ќазаќстан Республикасында ауыл шаруашылыѓын дамыту

Еділ Айнур, Фин-21к тобыныњ студенті

Ѓылыми жетекшісі Джолдаспаева Саулет Джунсалиевна

Ќазт±тынуодаѓы Ќараѓанды экономикалыќ университеті

экономика, бизнес жєне ќ±ќыќ колледжі

Тєуелсіздік алѓан жиырма бес жыл ішінде еліміз нарыќтыќ экономиканы дамытуѓа барынша к‰шін салып келеді. Оѓан еліміздіњ алѓан жетістіктері, ќарышты ќадамдары, шыќќан белестері дєлел. Экономиканыњ мањызды салаларыныњ бірі – ауыл шаруашылыѓы. Елімізде ауыл шаруашылыѓы саласы бойынша барлыќ жаѓдайлар жасалып, кµздеген маќсат орындалуда. Ауыл шаруашылыѓы материалдыќ µндірістіњ ењ мањызды т‰рлерініњ бірі. Сонымен ќатар оныњ ќ±рамына балыќ аулау, ањшылыќ жєне омарта шарушылыѓы да кіреді. Алѓаш рет жер  бµлісі, техникалыќ мєдениет жєне мал шаруашылыѓы министрліктерініњ бірігуініњ нєтижесінде 1947 ж. одаќтыќ-республикалыќ министрлік ретінде ќ±рылды. 1985 ж. желтоќсанда Ќазаќ КСР Мемлекеттік агроµнеркєсіп комитетініњ ќ±рамына кірді. ЌР Ауыл шаруашылыѓы жєне азыќ-т‰лік министрлігініњ ќайта аталуыныњ нєтижесінде ЌР Президентініњ 1992 ж. 7 аќпандаѓы Жарлыѓымен б±рынѓы атымен ќайтадан ќ±рылды. ЌР ‰кіметініњ  2001 ж. 2 мамырдагы ќаулысымен министрліктіњ ќ±ќыќтыќ мєртебесі µзгертілді. Жања редакњияда: басшылыќты, сондай-аќ зандармен кµзделген шектерде астыќ рыногы саласындаѓы мемлекеттік саясатты іске асыруды, оѓан ќатысушылардыњ ќызметін ‰йлестіру мен реттеуді, сондай-аќ мемлекеттік астыќ ресурстарын басќаруды, ауыл шаруашылыѓы саласы, сондай-аќ мал дєрігерлігі, фитосанитария, асыл т±ќымды мал µсіру, мелиорация, ирригањия жєне дренаж саласында салааралыќ ‰йлестіруді ж‰зеге асыратын ЌР орталыќ атќару органы болып табылады. Тиісті µзгертулер министрліктіњ негізгі міндеттеріне де енгізілді. Ауыл шарушылыѓы µндірісінде пайдаланылатын жер тµлемдері :табиѓи ерекшеліктері мен ауыл шаруашылыѓына пайдаланылуы бойынша ерекшеленеді. Егістік, жайылымдыќ жєне шабындыќ деп бµлінеді. Ќазаќстанда 2005 жылы  барлыќ ауыл шаруашылыѓы жерлерініњ кµлемі, шамамен, 210580,9мыњ,га оныњ ішінде егістік жер 23230,4 мыњ га, пішендік 4816,0 мыњ га, жайылым 182358,1 мыњ га болды.

 ЌР Президентініњ 2002 ж. 28 тамыздаѓы Жарлыѓымен^[7] министрлікке таратылѓан ЌР Табиѓи ресурстар жєне ќоршаѓан ортаны ќорѓау министрлігініњ су ресурстары, орман, балыќ жєне ањ шаруашылыѓын басќару саласындаѓы функциялары мен µкілеттіктері берілді. ЌР ‡кіметініњ 2002 ж. 7 ќазандагы ќаулысымен министрлік туралы жања ереже бекітілді. 1) ЌР Табиѓи ресурстар жєне ќоршаѓан ортаны ќорѓау министрлігініњ Су ресурстары жµніндегі комитеті ЌР Ауыл шаруашылыѓы министрлігініњ Су ресурстары жµніндегі комитеті болып; 2) ЌР Табиѓи ресурстар жєне ќоршаѓан ортаны ќорѓау министрлігініњ Орман, балыќ жєне ањ шаруашылыѓы жµніндегі комитеті ЌР Ауыл шаруашылыѓы министрлігініњ Орман, балыќ жєне ањ шаруашылыѓы жµніндегі комитеті болып;        

 3) ЌР Табиѓи ресурстар жєне ќоршаѓан ортаны ќорѓау министрлігініњ Су ресурстары жµніндегі комитетініњ аумаќтыќ органдары-мемлекеттік мекемелері ЌР Ауыл шаруашылыѓы министрлігініњ Су ресурстары жµніндегі комитетініњ аумаќтыќ органдары-мемлекеттік мекемелері болып; 4) ЌР Табиѓи ресурстар жєне ќоршаѓан ортаны ќорѓау министрлігініњ Орман, балыќ жєне ањ шаруашылыѓы жµніндегі комитетініњ аумаќтыќ органдары-мемлекеттік мекемелері ЌР Ауыл шаруашылыѓы министрлігініњ Орман, балыќ жєне ањ шаруашылыѓы жµніндегі комитетініњ аумаќтыќ органдары-мемлекеттік мекемелері болып ќайта ±йымдастырылды.

Арман Евниевтіњ айтуынша, 2017 жылы ауыл шаруашылыѓыныњ негізгі капиталына тартылѓан инвестициялар кµлемі шамамен 352 млрд тењгені ќ±рады, б±л µткен жылѓы кµрсеткіштен 39%-ѓа жоѓары.Сонымен ќатар, бірінші вице-министр азыќ-т‰ік µндірісіне салынатын инвестициялардыњ жыл сайынѓы µсімін атап µтті. Мєселен, 2017 жылы инвестициялар µсімі 2016 жылмен салыстырѓанда 51% ќ±рады. Б±дан µзге, Арман Евниевтіњ айтуынша Ауыл шаруашылыѓы министрлігінде ќабылданѓан ќосымша шаралар А¤К саласына жеке инвестициялар аѓыныныњ артуына ыќпал етеді. Олар: А¤К дамытудыњ басымдыќты баѓыттарында инвесторлар ж‰зеге асыратын жобаларды с‰йемелдеу жєне оларды ќолдау, тікелей инвестициялар аѓындарын ынталандыруды мемлекеттік ќолдау, инвестициялыќ ќорларды ќ±ру. Инвестицияларды тартудыњ салалыќ жоспары бекітілді, оныњ аясында инвестицияларды тарту ‰шін жаѓдай жасаудыњ наќты шаралары ќарастырылѓан. «100 наќты ќадам» ¦лт жоспарына сєйкес, стратегиялыќ инвесторларды тарту арќылы жалпы ќ±ны $175 млн ќ±райтын с‰т пен ет µндіру жєне ќайта µњдеу бойынша тµрт инвестициялыќ жоба ж‰зеге асырылып жатыр», — деді бірінші вице-министр Арман Евниев. Ауыл шаруашылыѓы бірінші вице-министрі атап µткендей, А¤К саласында инвестициялыќ жобаларды іске асыру ‰шін инвестициялыќ субсидиялау баѓдарламасы єрекет етеді, ол 21 басымдыќты баѓыт бойынша инвестициялыќ салым кезінде, А¤К субъекті салѓан шыѓындардыњ бір бµлігін µтеуді ќарастырады.

«Аталѓан баѓдарламаны іске асырудыњ тµрт жылында 482 млрд тењгеге тікелей инвестициялар тартылды. Субсидиялардыњ 1 тењгесіне бюджеттіњ орта есеппен 4 тењге жеке инвестициясы келеді», — деді бірінші вице-министр.

«¤њір єкімдерімен бірлесе бір айлыќ мерзімде ауыл шаруашылыѓы кооперацияларын дамыту мен ќолдау шаралары бойынша т±жырымдамалыќ ќадамдар ±сынылуы керек», - деді Премьер-Министрі Ауыл шаруашылыѓы министріне ќарата айтќан сµзінде. Б±дан бµлек ЌР АШМ тарапы Инвестициялар жєне даму министрлігімен, «Атамекен» ¦КП-мен бірлесе отырып, бір айдыњ ішінде отандыќ µнімді алѓа жылжыту ‰шін халыќаралыќ нарыќтардаѓы стратегиялыќ алањдарда іріктеу ж‰ргізу ж‰ктелді. Осы баѓытта «Ќазаќстанда жасалѓан» брендіне ерекше екпін ќойылмаќ.

¦лт Кµшбасшысы Н±рс±лтан Назарбаев б±л Жолдауында «Н±рлы жол» жања эко­но­микалыќ саясаттыњ негізі болатын басты жеті баѓытты айќындап берді.

Мен ѓылыми-зерттеу институтыныњ басшысы жєне ѓа­лым ретінде Жолдауда кµрсетілген шаѓын жєне орта бизнесті ќолдау, ќазаќстан­дыќ­тардыњ іскерлік белсенділігін арттыру сияќ­ты мєселелерге agronationale.kz айрыќша назар аудар­дым. Ењ бастысы, Елбасыныњ Жолдауы «Ќа­заќстан Республикасыныњ 2015-2019 жыл­дарѓа арналѓан индустриалдыќ-инно­вациялыќ дамуы» жєне «Агробизнес – 2020» сияќты баѓдарламаларды ж‰зеге асыра оты­рып, ауыл шаруашылыѓы саласын µркен­дету арќылы еліміздіњ экономикасында ќ±­рылымдыќ µзгерістер жасауѓа м‰мкін­дік береді.

2020 жылѓа келесі нєтижелерге ќол жеткізу жоспарланып отыр:

А¤К субъектілерін субсидиялау есебінен ауыл шаруашылыѓын мемлекеттік ќолдау кµлемін 2020 жылы 4,5 есе ±лѓайту;

А¤К субъектілерініњ борыштыќ ж‰ктемесін ќарыздарды ќайта ќаржыландыру жєне ќайта ќ±рылымдау есебінен жалпы сомасы 300 млрд. тењгеге кемінде 8 жылѓа ±зарту;

Несиелер мен лизингтіњ ќолжетімділігін арттыру жµніндегі шаралар есебінен А¤К-ге тартылѓан мемлекеттік емес несие ќаражатыныњ кµлемі 2013 – 2020 жылдары 2 трлн. тењгеге дейін;

карантиндік жєне аса ќауіпті зиянды организмдер таралуыныњ ќауіптілік коэффициенті 2020 жылы 0,88;

 мониторингтік зертханалыќ зерттеулерге ±шырайтын тамаќ µнімдерініњ ‰лесі 2020 жылы 0,4 %;

электрондыќ форматќа кµшірілген мемлекеттік ќызметтер ‰лесі 2015 жылы 62 %.

Баѓдарламаны 2013 – 2020 жылдары іске асыруѓа республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерде кµзделген жалпы шыѓыстар барлыѓы 3 122,2 млрд. тењгені ќ±райды, оныњ ішінде:

2013 жылы– 339,7 млрд. тењге

2014 жылы– 466,0 млрд. тењге

2015 жылы– 322,7 млрд. тењге

2016 жылы – 340,7 млрд. тењге

2017 жылы – 383,5 млрд. тењге

2018 жылы – 406,9 млрд. тењге

2019 жылы – 414,3 млрд. тењге

2020 жылы – 448,4 млрд. тењге

Ауыл шаруашылыѓы халыќты азыќ т‰лікпен жєне µнеркєсіпті шикізаттыњ кейбір т‰рлерімен ќамтамасыз етумен айналысады. Ауыл шаруашылыѓы екі ‰лкен саладан, яѓни µсімдік шаруашылыѓынан жєне мал шаруашылыѓынан т±рады.