ҚР ҚК-нің жауынгерлік дэстүрлері.

11 а,б-сынып

1. Сабақтың тақырыбы: ҚР ҚК-нің жауынгерлік дэстүрлері.

2. Сабактың мақсаты: Оқушыларға ҚР ҚК-нің жауынгерлік дәстүрлері туралы түсінік беру.

3. Уақыты: 45 минут.

4. Өткізілетін орны: 11 сынып, БӘД бөлмесі.

5. Өткізілетін күні:

6. Көрнекілік қүралдар: АӘД оқулығы

7. Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі -3 мин.

Взвод командирі оқушыларды сапқа түрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт керінісін тексеру.

о) Өтілген тақырыпты сүрау кезеңі — 7мин.

I . ҚР Зацы бойынша ҚК-ді толықтырудың қандай түрлері бар?

2. Әскери қызметке шақырылушылар мен әскер жасына дейінгілерді даярлау қалай жургізіледі?

3. Азаматтарды әскери қызметтен босату жөніндегі заң нормалары туралы айтыңдар.

4. Әскери қызметгі өтеу туралы заңда қандай күқықтар қарастырылган?

5. ҚР ҚК-інде әскери қызметшілер үшін эскери қызметті өтеудің заңда кандай мерзімі белгіленген? б) Негізгі болім - 25 мин.

ҚР ҚК-нің жауынгерлік дэстүрлері туралы түсінік. Қазақстан аумағында әскери істің даму тарихы. Даңқты батырлардың ерлігі. Ұлы Отан соғысы батырлары. ҚР-ның ҚК әскерлерінің жауынгерлік дәстүрлерін қалыптастыру.

ҚР ҚК-нің жауынгерлік дәстүрлері.

Жауынгерлік дәстүрлер - бүл армия мен флотта жауынгерлердің ұрыстағы жэне әскери қызмет атқару кезіндегі тарихи тұргыда қалыптасқан және ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыратын қағидалары, салттары мен қүлық нормалары.

ҚР ҚК-нің жауынгерлік дәстүрлеріне: өз мемлекеті мен халыққа берілгендік, агрессорларға деген өшпенділік; өз күшіне сеиімділік; армия мен флотқа сүйіспеншілік; әскери антқа, әскери бөлімнің жауынгерлік туына жэне әскери борышқа берілгендік; ұрыста жаппай ерлік көрсету; мықты әскери жолдастық, командирді қүрметтеу және оны үрыста қорғау; эскери шеберлікті жетілдіруге жэне әскери тэртіпті нығайтуга жоғары қырағылық пен жауынгерлік эзірлікті сақтауға, саяси білім деңгейін жоғарылатуға үнемі ұмтылу; ТМД жауынгерлерімен жауынгерлік ынтымақтастық, егемен демократиялық мемлекетті қорғауға дайындық жатады.Дәстүрлер бір сағатта жэне бос орында пайда болған жоқ. Қазақ халқының үш мың жылдан астам бай тарихы бар, халықпен бірге жаңа дэуірдің басында-ақ А. Македонский әскерлеріне күйрете соққы беріп, үлы баскыншының шығысқа қарай жылжуын тоқтатқан.

VI11 гасырда араб және қытай басқыншыларының Қазақстан жеріне қоныстанган мемлекеттерді бағындыру әрекетінен түк шықпады.ХПІ гасырдан бастап түрік тайпалары түрік-моңғол империясы қүрамына кірді. Тарих деректері айгақтаганындай, Шыңғысхан эскерлерінің сол қанатын жауынгерлік өнері мен батылдығы үшін даңққа бөленген қазақ халқының ата-бабалары - түркілер күрган, ал олардың қолбасшылары қарсыласқа тұтқиылдан, тылда жэне қапталға бойлай еніп шабуыл жасай алумен ерекшеленетін.1466 жылы қүрылғанынан бастап, 530 жыл өмір сүрген Қазақ хандығы Орталық Азия гегемоны болып табылды, ал көршілерді шебер қолбасшылар бастаған қазақ атты әскерінің эскери қуатын сыйлауга жэне олармен есептесуге мэжбүр етті.Жоңғар басқыншылары қазақ мемлекетіне қарсы агрессия бастай отырып, канкұйлы да күшті жауларға күйрете соккы берген тең емес шайқастарда жеңіске жеткен қазақ жауынгерлерінің күші мен куатын мойындады, Бөгенбай, Қабанбай, Наурызбай, т.б. батырлар есімін азиялықтар да, одан тыс жердегілер де жақсы білді.

Қазақтар әрқашан епті де ержүрек жауынгерлер бола білді, олар жорықтық үрыстың барлық ауыртпалығы мен азабын атгың үстінде жүріп көтере білген. Сондықтан да Аманкелді Иманов, Бекболат Әшекеев және т.б. көптеген әскери басшылардың болуы занды да.1918-20жылдары Қазақстан аумағында: 4атты эскер бригадасы, 4атты эскадроны, 4жаяу эскер полкі, 8қарауыл ротасы және т.б. бөлімшелер болды. Олар Азамат соғысына белсене қатысты.Азамат соғысынан кейін Қазақстан аумағында Орта Азия жэне Түркістан эскери округі әскерлері орналасты.

Біздің ҚК-іміздің ерлік тарихы Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақстандықтардың батырлығында толық жэне айқын аңғарылады. Қазақстаннан майданға Імлн 200мың адам кетіп, оның 600 мыңнан астамы оралған жоқ. Олар Отан үшін, біздің болашағымыз үшін өздерінің қымбат өмірін қиды. Қазақстандықтардың көрсеткен ерлігі мен теңцесі жоқ табандылығы туралы талай жазылды. Әсіресе Мәскеу түбіндегі 28-гвардияшы-панфиловшылардың аңызға айналган ерлігін атап айтқан жөн.

Біздің ҚК-іміздің жас жауынгерлері ардагерлердің лайықта ізбасарлары болды жэне неміс басқыншыларымен шайқаста өздерін мәңгі даңқа бөледі. Олар, аты аңызға айналған адамдар — екі мэрте Кеңес Одағының Батырлары — Т.Бигелдинов, Л.Беда, С.Луганский, И.Павлов жэне Кеңес Одағының Батырлары — Н.Әбдіров, М.Мәметова, Ә.Молдағұлова, Б.Момышүлы жэне көптеген баска адамдар тек тарихи бейне гана емес, ерліктің жанды үлгісі болмақ.

Соғыс ардагерлері Қ.Қайсенов, С.Нұрмағамбетов, Н.Тайыпов Республиканың жоғарғы марапат белгісі - «Халық каһарманы” атағына ие болып, “Алтын жұлдыз” белгісін алды.

Үлы Отан согысындағы ерліктері үшін 11600 адамға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді, оның ішінде 497 казакстандыктар бар, оның 97-сі казак; ПО қазақстандык үш дэрежелі «Даңқ» орденімен марапатталған.

Сотые жылдарында республика аумағында көптеген әскери-оқу орындары жүмыс жасады. Солардың бірі - Алматы атқыштар-пулеметшілер училищесі 1940жылы маусым айында ашылды. Училищеде барлығы бЗЗЗофицер куэлігі берілді, сонымен бірге курсанттар бригадасынан 7001 қатардаты сарбаз бен сержант аттанды.

Алматының 22-ші әскери-авиация мектебі 662, 991, 992 авиаполктері қүрамында соғысқан командир, инструктор- үшкыш, инженер-техник мамандарын жэне түнде шабуылдайтын ұшқыштар дайындады.

1942жылдың ақпанынан 1943жылдың сэуіріне дейін Атырауда жаяу әскер училищесі жүмыс істеді. Сотые кезінде Қазақстанга орталықтан көптеген училищелер көшірілді. Кеңес Одатының маршалы Б.М.Шапошников атындагы Тамбов Қызыл Тулы жаяу әскер училищесі 1941жылдың күзінде Семейге көшіп келді. 1943жылдың маусымына дейін 2725 адамды окытып шыгарды. 1944 жылы сәуірде Тамбовқа қайта оралды.

194Іжылдың карашасынан 1945жылдың ақпанына дейін Талғарда Рязань аткыштар училищесі орналасты. Ол І943жылдың наурыз айынан бастап, Ніофицерді дайындап шыгарды.

Қостанайда орналасқан Сталинградтың Қызыл Тулы үшқыштар жэне әскери десанттық мамандар дайындайтын әуе училищесі 244 үшқышты окытып шыгарды.

Харьков обылысынан келген Чугуев әскери әуе училищесі Оңтүстік Қазақстанга - Шымкентке, Жамбылга, Сайрамға, Арысқа орналасты. Сотые жылдары 3228 ұшқыш дайындады.

Серпухов эуе механиктерінің әскери мектебі 1941 жылы 26қазанда Қызылордаға көшіп келді. Онда 4097 эуе маманы

даярланды.

Алматыга Мәскеудің жогарғы шекара мектебі мен Харьков Ішкі істер халық комиссиараты училищесі көшіп келді. Қазір осы училищенің базасында ҚР Шекара әскерлерінің институты қүрылған.

Сонымен, барлыгы біздің республиканың аумағына 1941-45 жылдары 27 әскери-оқу орындары орналасты. 1941-45 жылдары бұл училищелерде Ібмың офицер, 10500 сержант оқып, Юмыңнан аса түрлі маман дайындалып, майданга

аттандырылды.

Майдангерлердің жауынгерлік дәстүрі қазіргі уақытта да дамып келеді. ҚРҚК қүрамына ¥лы Отан согысында аты ацызга айналган бірнеше дивизиялар кіреді. Олардың ішінде біздің елімізден тыс жерде құралган Уман гвардиялық

дивизиясы бар.

Орденді гвардиялык дивизияның даңқты жауынгерлік жолы туралы ¥лы Отан соғысы жылдарында ол қатысқан Мәскеу түбіндегі шайқас, Сталинград, Курск шайқастары, Корсунь-Шевченко, Уман-Боташанск операциялары, Будапешт шайқасы жэне Вена операциясы арқылы білуге болады.

Дивизияның 8 жауынгері Кеңестер Одагының батыры атагына ие болды. 11 -ші дәрежелі Суворов ордені Уман дивизиясы атагына Корсунь, Кишинев жэне Вена полктерінің атақтары қосылды. Гвардияның жауынгерлік туына полктердің наградалары: Суворов, Кутузов, Александр Невский, Богдан Хмельницкий ордендері қосылды. Қазақстан тэуелсіздік алган соң, бүл дивизияға кұрметті атақ- Қарасай батыр аты берілді.

Гвардиялык кұрама - ҚР ҚК -індегі жалгыз оқу орталыгы болып табылады. Онда 10-нан астам мамандықта жауынгерлерді даярлайды. Қазақстан армиясының генералдары мен көптеген офицерлері әскери басшы ретіндегі өз калыптасуларын нақ осы дивизияда өткізді. в) Қорытынды болім - 10 мин.

Сүрақтар мен тапсырмалар:

1. Жауынгерлік дәстүр үгымының мэні неде?

2. Қазақстан аумагындагы әскери істің даму тарихы туралы не білдіңдер?

3. Даңкты батырларды атаңдар, олардың ерлігі туралы баяндандар.

4. Өздерің білетін ¥лы Отан согысының батырлары туралы айтыңдар.

5. Сотые жылдарындагы Қазақстан аумагындагы әскери оқу тарихы туралы не білесіңдер?

Молдағалиев Самат

АӘД үйымдастырушы- оқытушысы: