Рабочая программа для 7 класса по Истории и культуры Башкортостана

А8латма я6ыу.

            7-се класс өсөн “Башҡорт  мәҙәниәте” предметына эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән түбәндәге программаға ярашлы төҙөлдө.

 “Башҡорт  мәҙәниәте”(“Тормош һабаҡтары”) 1-7-се кластар өсөн программа/төҙөүсеһе Бураҡаев И.Д., Бураҡаева М.С., Юлмөхәмәтов М.Б. Өфө: Китап,2011.

          Уҡыу планында 7-се класта был уҡыу предметын уҡытыуға аҙнаға 1 сәғәт, йылына 35 сәғәт бүленгән.

            Т2рби2ле кеше, т2рби2ле быуын – т2рби2ле й2м4и2т, ышаныслы б0г0нг0б06, 0м0тл0 кил2с2гебе6 ул. Шуны8 0с0н м2кт2пт2р62, гимназиялар6а 32м лицей6ар6а, шулай у7 баш7а у7ыу йорттарында ла т0пл0 белем бире1 мен2н бер р2тт2н у7ыусыла кешелеклелек 3ы6аттары, 262плелек т2рби2л21 м072дд2с бурыс 3анала. « кеше 16 хал7ыны8 быуындан-быуын4а к1с2 килг2н рухи байлы4ына эй2 бул4анда, шул ниге662 т2рби2 ал4анда, физик камиллы77а 0лг2шк2нд2 32м 2хла7и сафлы77а ынтыл4анда 4ына 16ен т2рби2ле, 262пле, м262ни2тле, й2м4и2тте8 тулы 7анлы а4за3ы итеп и92пл2й ала. Ф272т с2л2м2т рухлы кеше ген2 й2м4и2тебе6, хал7ыбы6 0с0н ни6ер эшл2й, уны8 ал4а ките1ен2 тос 0л0ш индер2 ала.

            Ундай т2рби2г2 0лг2ше162 32р халы7ты8 16ене8 3ынал4ан т2рби2 7анундары – халы7 педагогика3ы 6ур роль уйнай.

            Халы7 педагогика3ы – кешелек донъя3ы барлы77а килг2нд2 1к тыу4ан 4илем. №2р заман 16е тупла4ан а7ыл, т2жриб2 ниге6енд2 16ен алмаштыраса7 быуынды 32йб2тер2к, зи3енлер2к, а8лыра7, ю4арыра7, зауы7лыра7  итеп т2рби2л2рг2 тырыш7ан, уны8 0с0н б0т0н к0с0н, 4илемен 3ал4ан. Шул ниге662 кешелек донъя3ы 192, камиллаша, ал4а бара.

            “Тормош 3аба7тары” булып баш7орт м2кт2пт2ренд2 у7ытыла башла4ан  я8ы у7ыу предметы, халы7 педагогика3ы ниге6енд2 белем 32м т2рби2 бире16е система4а 3алып, махсус программа буйынса алып барыла. Шул у7 ва7ытта был предметты у7ыт7анда,  32р баланы8 ш2хси 16енс2леген д2, баш7орт хал7ыны8 милли 16енс2леген д2 к1662 тотоп, т2рби2 м2сь2л23ен2 айырым и4тибар ите1 мотла7. Предметты8 т0п ма7саттарыны8 бере3е – Ш2хес т2рби2л21. !6 хал7ы, милл2те, тарихы 0с0н 4орурлана ал4ан, халы7ты8 йыр-мо8о к18елен2 3е8г2н, тыу4ан ерен 42зиз 2с23е ке1ек к1рг2н, хал7ыны8 рухы, ма7саты, уй-хыялдары, 1тк2не, б0г0нг030, кил2с2ге мен2н й2ш2г2н 32м ту4ан телене8 726ерен белеп, уны8 тотош байлы4ына эй2 булып, шул телд2 уйла4ан, хыяллан4ан, ижад итк2н, 16ене8 б0т0н булмышын хал7ына ба4ышла4ан кеше ген2 Ш2хес була ала.

            Халы7ты8 к0с0 л2, б0й0кл0г0 л2 Ш2хест2р 3аны мен2н билд2л2н2. Халы7 – Ш2хесте, Ш2хес халы7ты 19тер2.

“Баш7орт м262ни2те ” /“Тормош 3аба7тары”/

курсыны8 т0п бурыстары

- Баш7ортостан Республика3ында й2ш21се б0т0н милл2т в2килд2ре мен2н 16-ара татыу, ду9тарса м0н2с2б2т булдырыу4а булышлы7 ите1; шул у7 ва7ытта хал7ыбы64а к1п 3анлы милл2тт2р ара3ында йотолоп, ю4алып 7алмау, ти8д2р ара3ында ти8 булып й2ш21 0с0н нинд2й й1н2лешт2 19ерг2 к2р2клеген а8латыу;

- тыу4ан т0й2кк2 32м республика4а исем бире1се милл2т - баш7орттар4а, шулай у7 республикабы66а й2ш21се баш7а милл2т в2килд2рен2 7арата 30й01 32м ихтирамлы 7араш уятыу;

- хал7ыбы66ы8 матди 32м рухи байлы4ы мен2н таныштырыу;

- т2би42тк2 32м т2би42т байлы4ына 3а7сыл м0н2с2б2т т2рби2л21;

- й2ш быуынды 16аллы фекерл21г2 0йр2те1, 16т2рби2  мен2н  ш040лл2не1г2 й1н2леш бире1;

- м262ни2т, с2н42т, ф2н 0лк23енд2ге к1ренекле 23елд2р  мен2н таныштырыу.

            Программала 7арал4ан с242тт2р мотла7 т242йенл2неше мен2н 1т2лерг2 тейеш. №2р класс д2реслегене8 а6а4ында у7ыусы 16л2штерерг2 32м белерг2 тейеш темалар буйынса 3орау6ар 32м 09т2лм2 262би2т исемлеге бирел2. Баш7орт м2кт2пт2ренд2 у7ытыл4ан  “Баш7орт м262ни2те” /“Тормош 3аба7тары”/ курсыны8 м262ни2тк2, с2н42тк2 баш7орт 4илеме 32м ф2нен2, традицияларына, 40р0ф-4262тт2рен2 7а4ыл4ан материалдары “Культура Башкортостана” курсы мен2н тап кил2,  тик “Баш7орт  м262ни2те”нд2  рухи т2рби2г2 к1бер2к и4тибар ител2.

У7ыусыла тыу4ан илг2, тыу4ан т0й2кк2, 16 ерен2н к1т2релг2н ш2хест2рг2 ихтирам, 30й01 т2рби2л21 ма7сатында ошо т0б2к т2би42тен 0йр2не1г2 32м к1ренекле 23елд2р мен2н танышыу4а байта7 7ына ва7ыт б1лен2.

            Был у7ыу предметын бер ген2 у7ытыусыны8 алып барыуы ма7сат7а ярашлы була. Хал7ыбы66ы8 йолаларына, байрамдарына, т2рби2 7анундарына ны4ыра7 и4тибар итеп, был й232тт2н 32р т0рл0 саралар4а атай-2с2й62р6е л2 ылы7тырыу т2рби2 эшенд2 ы84ай 3060мт2 бир2с2к. Заман 16г2р2 бара. Сит илд2р мен2н аралашыу м0мкинлеге арта. «мм2 32р милл2т в2киле кем мен2н ген2, нинд2й ким2лд2 ген2 аралашма3ын, 16 хал7ыны8 м262ни2тен, с2н42тен, тарихын я7шы бел32, ту4ан теле8д2 30йл2шеп, ту4ан хал7ы8 к1рк2млеген к1р32терлек бул3а, айырым ихтирам4а 32м хатта х0рм2тк2 лайы7 булыр. “Баш7орт м262ни2те”  курсы, тейешле  ким2лд2  ихлас 32м ма7сат7а ярашлы у7ытыл4ан осра7та, ошо й1н2лешт2 белем алыу 32м камиллы77а ынтылыу 0с0н тулы3ынса  ниге6 була ала.  

“Баш7орт м262ни2те ”

/“Тормош 3аба7тары”/

предметын у7ытыу методтары

            Был  предметты ижади у7ытыу 0с0н м0мкинлект2р ифрат 6ур. Т0рл0 алымдар, 7атнаш д2рест2р, осрашыу6ар, предмет-ара б2йл2нешт2р, экскурсиялар, м262ни саралар, та4ы 2лл2 к1пме т0рл0 алымдар 1тк2рерг2 м0мкин. И8 м03име – предметы8ды8 т0п ма7сатын а8лау 32м уны яратыу. Байта7 7ына т0б2кт2р62 йола байрамдары, т2би42тк2 б2йле байрамдар ки8 7олас алды, тотош ауыл4а таралды. « инде “Ш2ж2р2 байрамы”  х26ер республика к1л2менд2 1тк2рел2 башланы. Шулай у7 “Балалар 3абантуйы”  ки8 7олас алды. К2к1к с2йе, ?ар4а бут7а3ы, ?у64ала7 байрамдары, ?аты7 т2мл2ше1, №а4ы6 7айнатыу, Дегет 7айнатыу, ?ар 3ыуына барыу, ?ы66ар тауына сы4ыу, Наурыз, Нарду4ан 32м баш7а шундай т2би42т мен2н б2йле саралар исем 0с0н ген2 т1гел, ысын байрам итеп 1тк2рел2 башланы. Олатай6ар 32м )л2с2й62р, Атай6ар 32м «с2й62р к0н0, )лк2нд2р6е 7уна77а са7ырыу, Ауылыбы6 ш2хест2ре  3ыма7 саралар – ысын т2рби2 д2рест2рен2 2йл2нде. Бындай саралар у7ыусыны8 ойоштороу 32л2тен 19тер2, урта7 ма7сат мен2н й2ш2рг2 0йр2т2. Халы7 медицина3ын, шифалы 19емлект2р йыйыу о9талы4ын, халы7та 3а7ланып 7ал4ан борон4о 30н2р62р6е 0йр2не1, табыл4ан 32р материалды т2фсирл2п 0йр2неп, йыя барыу баланы8 ижади фекерл21ен, 4илми 7е123ен 19тер2. Ошо предмет ниге6енд2 балалар 0с0н махсус “Й2йл21”   ял ите1 162ге эшл2й, байта7 7ына балалар ял ите1 162кт2ре /лагер6ары/ ошо программа мен2н фай6алана. “Баш7ортостан ынйылары”  рамкаларында “Борон-борон заманда”, “Сылбыр”, “У7ы4андар к1кт2 осор” тиг2н конкурстар 6а у8ышлы 1т2 32м бик т2 ф23емле сара4а 2йл2н2 бара.

            “Баш7орт м262ни2те” д2рест2рен ю4ары ким2лд2 зауы7лы, матурлы7  т2рби23е бире1 3аба7тары итеп 1тк2ре1 0с0н м24л1м2тт2р 42й2т к1п. Республика журналдарында, г2зитт2р62 т2рби2 тема3ына м272л2л2р даими ба9ылып тора. “Баш7ортостан у7ытыусы3ы” журналы махсус “Т2рби2” б1леге асты.

            У7ыусы4а д2рест2 ген2 т1гел, 2 тормошта, 32р м0мкинлекте фай6аланып,  42м2ли т2рби2 бире1, 16т2рби2 мен2н ш040лл2не1г2 й1н2леш к1р32те1, й2м4и2тебе6 0с0н фай6алы эшк2, белемг2 ынтылып тор4ан т2рби2ле кил2с2к т2рби2л21 – был предметты алып бар4ан 32р у7ытыусыны8 т0п бурысы.

Календарь-тематик план.

№	Дата		Дәрес темаһы	Сәғәт һаны	Дәрес төрө	Уҡыусы эшмәкәрлеге	Уҡыусы эшмәкәрлеге һөҙөмтәһе
	План буйынса	Үткәрелгән
	02.09		Нимә ул шәжәрә? Шәжәрәләрҙең килеп сығыуы.	1	Яңы белем үҙләштереү	Шәжәрә аша халыҡ тарихын өйрәнеү	Ғаилә шәжәрәһен төҙөү
	09.09		Шәжәрәләрҙең халыҡ тарихын өйрәнеүҙәге әһәмиәте	1	Ҡатнаш дәрес	Һорауҙарға яуап	Үҙ фекерен әйтә белеү
	16.09		Шәжәрәләрҙең бөгөнгө көндәге әһәмиәте	1	Ҡатнаш дәрес	Үҙ аллы эш	Шәжәрә төҙөү
	23.09		Шәжәрә байрамы	1	Ҡатнаш дәрес	Проект әҙерләү	Проектты яҡлау
	30.09		Милләт тураһында төшөнсә	1	Яңы белем үҙләштереү	Үҙ фекерен әйтә белеү	Инша яҙыу
	07.10		Нимә ул туған тел?	1	Ҡатнаш дәрес	Һорауҙарға яуап	Ижади эш
	14.10		Халыҡ оҫталары	1	Яңы белем үҙләштереү	Проект эшләү	Проекттарын яҡлайҙар
	21.10		Йырсылар,ҡобайырсылар, музыканттар	1	Ҡатнаш дәрес	Төркөмдәрҙә эшләү	Ижади эш
	28.10		Башҡортостанда профессиональ музыка сәнғәте	1	Ҡатнаш дәрес	Рефераттар яҙалар	Рефераттарын яҡлайҙар
	11.11            13.11		Тәүге композиторҙар	2	Ҡатнаш дәрес	Тест һорауҙарына яуаптар	Үҙ аллы эшләргә өйрәнәләр
	18.11		Башҡорт профессиональ музыкаһын артабан  үҫтереүселәр	1	Белем һәм тәрбиә биреү	Проект әҙерләү	Проекттарын яҡлайҙар
	25.11		Башҡортостанда опера һәм балет театры	1	Яңы белем үҙләштереү	Һорауҙарға яуап бирәләр	Үҙ фекерҙәрен әйтә беләләр
	02.12		Башҡорттар араһында беренсе дирижер	1	Ҡатнаш дәрес	Ижади эш	Инша яҙалар
	09.12		Опера сәхнәһе оҫталары	1	Ҡатнаш дәрес	Реферат яҙалар	Рефераттарҙы яҡлау
	16.12		Бөйөк Ватан һуғышынан һуңғы осор быуын композиторҙары	1	Яңы белем үҙләштереү	Проект эшләү	Проекттарҙы яҡлау
	23.12		Р.Хәсәнов, А.Ҡобағошов,М.Алкин.     Р.Сәхәүетдинова	1	Белем,оҫталыҡ,күнекмә алыу	Тест һорауҙарына яуап биреү	Үҙ аллы эш
	30.12		Бөйөк Ватан һуғышынан һуңғы осор опера йырсылары	1	Яңы белем үҙләштереү	Реферат яҙалар	Үҙ аллы эш
	20.01		Балет сәнғәтенә нигеҙ һалыусылар	1
	27.01		Бөйөк Ватан һуғышынан һуңғы осор балет артистары	1	Яңы белем үҙләштереү	Артистарҙың береһенең ижади портретын яҙалар	Үҙ фекереңде иҫбатлау , яҡлау
	03.02		Тәүге театрҙар	1	Дәрес-экскурсия		Ижади эш
	10.02		Профессиональ театрҙы үҫтереүсе актерҙар	1	Яңы белем үҙләштереү	Яҡташ артист тураһында материал	Альбом сығаралар
	17.02		ГИТИС тамамлап ҡайтыусылар	1	Яңы белем үҙләштереү	Реферат яҙыу	Рефераттарҙы яҡлау
	24.02		Драма театры режиссерҙары	1	Ҡатнаш дәрес	Реферат яҙыу	Рефераттарҙы яҡлау
	03.03		Республикалағы  башҡа  театрҙар	1	Дәрес-экскурсия	Һорауҙарға яуап	Логик фекерләүҙе үҫтереү
	10.03		Башҡорт дәүләт филармонияһы	1	Дәрес-экскурсия	Төркөмдәрҙә эш	Үҙ фекерен яҡлау
	17.03		Профессиональ ҡурайсылар	1	Яңы белем үҙләштереү	Парҙар менән эшләү	Эштәрҙе яҡлау
	07.04		Ҡумыҙсылар	1	Ҡатнаш дәрес	Тест һорауҙары	Үҙ аллы эшләйҙәр
	14.04		Һүҙ оҫталары	1	Белем, оҫталыҡ. күнекмә алыу	Конспект яҙыу	Эштәрҙе яҡлау
	21.04		Фәйзи Ғәскәров	1	Яңы  белем үҙләштереү	Проект эшләү	Эштәрҙе яҡлау
	28.04		Милли симфоник оркестр	1	Белем. күнекмә алыу дәресе	Һорауҙарға яуап биреү	Үҙ аллы эш
	05.05		Һынлы сәнғәт. Скульптура.Архитектура.	1	Ҡатнаш дәрес	Төркөмдәрҙә эш	Үҙ фекреңде әйтә белеү
	12.05		Салауат Юлаев образы һынлы сәнғәттә.	1	Алған белемде ҡулланыу	Ижади эш	Ижади эш
	19.05		Салауат Юлаев премияһы лауреаттары	1	Белемде нығытыу	Тест һорауҙарына яуап	Үҙ аллы эшләү
	26.05		Бөтә үтелгәндәрҙе ҡабатлау	1	Алынған белемде тикшереү, системаға һалыу	Һорауҙарға яуап биреү,  контроль эш	Алған белемде күрһәтә белеү

Бөтәһе 35 сәғәт

7-се класс уҡыусыһы белергә тейеш төшөнсәләр

7-се класты тамамла4ан у7ыусылар6ы, м0мкинлект2н сы4ып, бер2й мавзолей4а й2ки т2би42т 7омарт7ы3ын к1рерг2 алып барыу мотла7.У7ыусы матди байлы7 мен2н рухи байлы7ты8 айырыл4ы3ы6 булыуын, рухи байлы7 сы4ана7тарын белерг2 тейеш.

7-се класты тамамла4ан у7ыусы 32р халы7ты8, шулай у7 баш7орттар6ы8 да, бер ва7ытта ла ф272т матди байлы7 туплау х2ст2рлеге мен2н ген2 й2ш2м2г2нлеген, 32р ва7ыт матурлы77а ынтылыуын 32м ул матурлы7ты 16 7улдары мен2н булдырыр4а тырышыуын, 32м быны8 - Кешелек донъя3ыны8 ту7тау3ы6 камиллаша барыуы шарттарыны8 бере3е ик2нлеген а8лар4а тейеш.

Материаль-техник ҡулланмалар

• Телевизор
• Компьютер
• Проектор
• DVD-проигрыватель

Төп һәм өҫтәлмә әҙәбиәт

1. Башҡортса – русса мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүҙлеге. Өфө: Китап,1994.
2. Башҡорт әҙәбиәте тарихы. Өфө: Китап,1990.
3. Бураҡаев И.Д., Бураҡаева М.С., Юлмөхәмәтов М.Б Башҡорт мәҙәниәте.(Тормош һабаҡтары) 6-сы класс өсөн дәреслек.-Өфө:Китап,2012.
4. Бураҡаев И.Д., Бураҡаева М.С., Юлмөхәмәтов М.Б Башҡорт мәҙәниәте.(Тормош һабаҡтары)1-7-се кластар өсөн программа.Өфө: Китап,2011.
5. Буранғолов М.:  Сәсән аманаты-Халыҡ ижады һәм ижадсылар тураһында, туй йолалары, боронғо йырҙар һәм легендалар, ҡобайырҙар-Өфө: Китап,1995й.
6. Тел төҙәткестәр, тиҙәйткестәр, һынамыштар. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф, Дәүләтҡолова Г.Ш.-Өфө,2008
7. Фазлыева Ф.Уралым-тыуған төйәгем. Өфө: Китап, 1997.
8. Ял минуттары өсөн күнегеүҙәр. Өфө,2008.

Интернет ресурстар:

1.      www.shool.edu.ru               

2.      http://www.en.edu.ru                                          

3.      http://www.school-collection.edu.ru/                                    

4.      http://www.rost.ru                              

5.      http://www.ict.edu.ru

Башҡорт теле уҡытыусылары порталы

6.      http://bgconv.com/

7.      http://school-internat.ucoz.com/load/rabochie_program