Рабочая программа по башкирскому (государственному) языку

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение  «средняя общеобразовательная школа № 2» городского округа закрытое административно-территориальное образование город межгорье республики башкортостан

 Рассмотрено                                                               Согласовано                                                         Утверждено

                 на заседании кафедры                                                зам. директора по  УВР                                        приказом  директора МБОУ СОШ №2                                                                                 

                 башкирского и иностранного языков                        _________/                    /                                        ЗАТО Межгорье Республики Башкортостан

                 Протокол №                                                                «        » _________2015 г.                                       № ____от 30.08.2015г.                                                                                                                                                                                    

                 «____»_______2015г.                                               

Рабочая программа

_Башкирский (государственный) язык

      (учебный предмет)

8АБ;  70 часов

(класс, уровень, количество часов)

Учебник: Башкирский язык. Учебник для учащихся 8 класса русскоязычных школ. Габитова З.М., Усманова М.Г., . – Уфа: Книга, 2008

                                                                                                                        Программу составила:

                                                                                                                                      Гатауллина Г.Г..                                                                     

                                                                                                                                     учитель  первой                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

                                                                                                                                                            квалификационной категории

                                                                                                                                                                     год реализации программы: 2015                            

1.   Аңлатма яҙыу.

         Башҡорт теле – башҡорт халҡының туған теле һәм Башҡортостан Республикаһының дәүләт теле булып һанала.

Туған  телдең метапредмет белем биреү функцияһы мәктәптә белем алыу процесында бала шәхесен формалаштырыуҙа “Башҡорт теле” предметтың универсаль, дөйөмләштереү характерын билдәләй. Башҡорт теле баланың фекер үҫешенә булышлыҡ итә; белем һәм күнекмәләрҙе үҙ аллы үҙләштереү һәләттәрен үҫтерә, шулай уҡ уҡыусыларҙың үҫтереүсе уҡыу эшмәкәрлеген ойоштора. Туған тел башҡорт мәҙәниәтенән өйрәнеүгә нигеҙбулып тора һәм башҡорт әҙәбиәтенең рухи тел байлығын үҫтереүгә булышлыҡ итә; уҡыусыларҙы кешелектең мәҙәни тарихи тәжрибәһенә ылыҡтыра. Киләсәктә төрлө белемде үҙләштереү һәм һаҡлау формаһы булараҡ, башҡорт теле бөтә предметтар менән тығыҙ бәйләнештә тора һәм профессиональ күнекмәләрҙе үҙләштереү сифатына йоғонто яһай. Аралаша белеү, шул һөҙөмтәлә уңыштарға өлгәшеү, юғары профессиональ һәм социаль әүҙемлек шәхес тормошоноң төрлө өлкәләрендә өлгәшелгән уңыштарын билдәләүсе характеристикаһы булып тора. Туған тел баланың төрлө тормош ситуацияларында тәрбиә-этик нормаларын формалаштырыу нигеҙе; үҙ ҡылыҡтарына дәлилле баһа биреү мөмкинлеген үҫтерә.

8-се  класс өсөн башҡорт теленән эш программаһы уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 1-11 кластары өсөн башҡорт теле программаһы  нигеҙендә, шулай уҡ: 1. ”Башҡортостан халыҡтары телдәре” законы 15.02.1999 № 216-Зз (28.03.2014 йылдың үҙгәрештәре менән); 2. “Мәғариф тураһында”ғы закон”, 29.12.2012 йыл, Пр № 273-ФЗ; 3. Башҡортостан Республикаһы Межгорье ҡалаһы ябыҡ административ- территориаль округының “2-се урта дөйөм белем биреү мәктәбе” муниципаль бюджет дөйөм белем биреү мәғариф учреждениеһының төп белем биреү мәктәбенең башланғыс дөйөм белем биреү программаһы 4. Башҡортостан Республикаһы Межгорье ҡалаһы ябыҡ административ- территориаль округының “2-се урта дөйөм белем биреү мәктәбе” муниципаль бюджет дөйөм белем биреү мәғариф учреждениеһының уҡыу планы;

Уҡытыу  рус  телендә  алып  барылған  мәктәптәрҙең     8-се  класы  уҡыусылары  өсөн  башҡорт теле дәреслегенә  Усманова М.Ғ. – Өфө: Китап.  дәреслегенә тура килтереп төҙөлдө.

Маҡсаттар һәм бурыстар:

-       Уҡыусыларҙа башҡорт телендә һөйләгәнде, уҡығанды, радиотапшырыуҙар тыңлағанды аңлау күнекмәләре булдырыу (аудирование).

-       Аралашыуҙа кәрәк була торған типик һөйләмдәрҙе күсереп, үҙ фекерҙәрен билдәле кимәлдә үҙ аллы яҙыу күнекмәләрен булдырыу.

-       Башҡорт телен өйҙә, йәмәғәт тормошонда, хеҙмәт процесында практик файҙаланырға өйрәтеү.

-       Башҡорт телен практик өйрәнеүгә бәйләп, балаларҙы башҡорт халҡының тарихы, мәҙәниәте, сәнғәте, әҙәбиәте, милли йолалары, башҡорт халҡының күренекле шәхестәре, уларҙың эшмәкәрлеге, ижады һәм башҡалар менән таныштырыу, балаларҙы башҡорт донъяһына алып инеү, башҡорт халҡына, үҙҙәре йәшәгән төйәккә ихтирам һәм һөйөү тәрбиәләү. Текстағы яңы һүҙҙәр, фразаларҙы аңлатыу, һүҙлек эше үткәреү мотлаҡ.

-       Әҫәрҙе өлөшләп, һайлап, ролдәргә бүлеп, сылбыр буйынса уҡыу, тексты магнитофон яҙмаһынан тыңлау, йөкмәтке буйынса һорауҙарға яуап биреү кеүек эштәр башҡарғанда, һүҙлек эше иғтибар үҙәгендә тора.

-        5-7-се кластарҙа алған белемдәр тулыландырыла. Темалар буйынса яҙыусылар, шағирҙар ижады менән таныштырыу, яңы текстар уҡыу, диалог һәм монолог ярҙамында бәйләнешле һөйләм төҙөү дауам итә.

-       Туған тел, белем, уҡытыусы, мәктәп һәм көҙгө байлыҡ тураһында һөйләшеү күберәк урын ала.

-       Бәйләнешле текст төҙөү, бер телдән икенсе телгә тәржемә итеү күнегеүҙәре башҡарыла.

2.   Уҡыу предметына дөйөм характеристика.

Күп милләт халыҡтары төйәк иткән Башҡортостанда, башҡа милли республикаларҙағы кеүек үк, төп аралашыу теле булып рус теле хеҙмәт итә. Рус теле аша башҡорт халҡы ла, рус булмаған башҡа милләт халыҡтары ла илебеҙ, донъя әҙәбиәте, мәҙәниәте, сәнғәте, һәйбәт йолалары, йәғни рухи байлыҡтары менән таныша. Юғары уҡыу йорттарына абитуриенттар рус теле һәм әҙәбиәтенән һынау тапшырып инә. Дәүләт ойошмаларында ла эш рус телендә алып барыла.

Был күренештәрҙең эҙемтәһе шул: республикалағы милли составы күп төрлө булған ауыл, ҡасаба һәм ҡалаларҙа башҡорт балаларының байтағы туған телендә һөйләшә, аралаша белмәй. Шул арҡала туған теленән, мәҙәниәтен туған халҡының тарихынан айырылған, уны белмәгән кеше генә түгел, ә башҡа илдәргә, башҡа халыҡтарға, уларҙың телдәренә, мәҙәниәтенә ҡарата ихтирам һәм иғтибар тойғоһо булмаған быуын үҫә, ә былар бөтәһе лә ошо йәһәттән һиҙелерлек саралар күреү зарурлығын тыуҙыра. 

          1995 йылда үткәрелгән Беренсе Бөтә донъя башҡорттары Ҡоролтайы, башҡорт халҡын тергеҙеү, тыуған телде, тарих менән йолаларҙы, әҙәбиәт менән мәҙәниәтте өйрәнеү кәрәклеген билдәләп, тейешле ҡарарҙар ҡабул итте.

Мәктәптә башҡорт теленә өйрәтеү «Уҡытыу  рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I-XI синыфтары өсөн башҡорт теле программа» һына нигеҙләнеп төҙөлә.

3.   Уҡыу предметының уҡыу планындағы урыны

Башҡортостан Республикаһының башҡорт телендә уҡытылған дөйөм белем биреүсе мәктәптәр өсөн йыллыҡ өлгө уҡыу планы башҡорт телен 350 сәғәт күләмендә уҡытыуҙы күҙ уңында тота; 5-се класс – 70, 6-сы класс  -70, 7-се класс – 70, 8-се класс -70, 9-сы класс – 70 сәғәт.

Уҡытыу  рус телендә  алып  барылған  мәктәптәрҙә   7-се  класс  өсөн башҡорт (дәүләт)  теленән  эш программаһы.

Эш программаһы 70 сәғәткә бүленгән (аҙнаға 2 сәғәт) , шул иҫәптән контроль эштәр өсөн  4 сәғәт.

4.   Уҡыу предметын үҙләшереүҙең шәхсән, метапредмет, предмет һөҙөмтәләре

1.                      Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.

Уларға түбәндәгеләр инә:

-                       башҡорт теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;

-                       тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);

-                       дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;

-                       һорауҙарға яҙма яуаптар һәм иншалар;

-                       тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар һ.б. төҙөү.

2.   Башҡорт теленең ағымдағы, сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеү диктанты, ҙур темаларҙан һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.

3.                      Уҡыу йылы башында инеү диктанты, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.

Программа материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана.  Бының өсөн башҡорт теленән һәр класта түбәндәге күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарала:

Яҙма эштәрҙең төрҙәре

Диктант-5

Изложение- 2

Инша- 2

Яҙма эш төрҙәре диалог төҙөү, төшөп ҡалған хәрефтәрҙе ҡуйып яҙыу уҡыусыларҙың уҡыу кимәленә, белеменә, мөмкинселегенә ҡарап уҡытыусы ҡарамағына ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә мөмкин:

-карточкалар менән эш;

-тест;

-һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;

-текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;

-терәк текстар менән инша яҙырға өйрәнеү:

-һүҙлек диктанты;

-һөйләмдәр төҙөү;

-һүҙлек менән эш;

-һүрәтләү иншаһы;

-синквейн төҙөү (слайд төҙөү: шәжәрәләр, минең ғаиләмде…)

5.Уҡытыу предметының  йөкмәткеһе.

         Мәктәпкә барабыҙ (9 сәғәт).

Был тема буйынса 5-6 класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау, һүҙлек байлығын арттырыу. Тема буйынса эҙмә-эҙлекле һөйләмдәр төҙөтөү, ҡыҫҡа ғына хикәйә төҙөргә өйрәтеү. Текст өҫтөндә эшләү,план төҙөү, план буйынса һөйләү. Мәктәп, класс торошо һ.б. хаһында әңгәмәләр ойоштороу. Белем, китап тураһында мәҡәлдәр ҡойоу. 5-6 класта үтелгәндәрҙе иҫкә төшөрөү. Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе. Өндәрҙе дөрөҫ әйтеү.

           Көҙгө эштәр һәм көҙгө күренештәр ( 9 сәғәт)

 Көҙгө үҙгәрештәрҙе бергәләп күҙәтеү, кешеләрҙең көҙгө хеҙмәтен күҙәтеү. Темаға ҡағылышлы текстар уҡыу. Муллыҡ, хеҙмәт тураһында  мәҡәл, әйтемдәр менән танышыу. Һынамыштар уҡыу. Синтаксис. Маҡсаты буйынса һөйләм төрҙәре. Логик баҫым. Исем менән ҡылымды ҡабатлау.

         Өфө - Башҡортостандың баш ҡалаһы ( 8 сәғәт )

Өфө - башҡортостандың баш ҡалаһы. Өфө ҡалаһы, уның үткәне, бөгөнгөһө тураһында әңгәмә үткәреү. Уның иҫтәлекле урындары      тураһында һөйләшеү, һүрәттәр ҡарау. Һөйләм телмәрен үҫтереү. Рефераттар яҙҙырыу һәм уны класс алдында ҡыҫҡаса һөйләтеү кеүек  эштәр ҡулланырға мөмкин. Башҡорт ҡылымдарының төҙөлөшө. Барлыҡ төшөнсәһе һәм уның бирелеше.

          Хеҙмәт төбө - хөрмәт ( 9 сәғәт )

Кеше тормошонда хеҙмәттең роле, тигән темаға әңгәмә ҡороу. Данлыҡлы хеҙмәт ветерандары менән осрашыу ойоштороу. Уҡыусыларға ниндәй һөнәр оҡшауы тураһында һөйләтеү, яңы мәғлүмәттәр биреү. Һөнәрҙәр тураһында шиғырҙар, хикәйәләр уҡыу. Хеҙмәт , һөнәрҙәр тураһында мәҡәлдәр өйрәнеү. Ябай һөйләм. Һөйләмдең баш киҫәктәре. Эйә менән хәбәрҙең ярашыуы. Юҡлыҡ, булмағанлыҡ төшөнсәләре.

        Ҡыш  (12 сәғәт )

 Ҡыш миҙгеле тураһында белгәндәрҙе системалаштырыу, һүҙлек байлығын арттырыу кеүек эштәр ентекле алып барыла. Ҡыш тураһында текстар, шиғырҙар, мәҡәлдәр, һынамыштар уҡыу яңы йылға бағышланған йырҙар, мәҡәл һәм әйтемдәр. Яңы йыл менән ҡотлау открыткаһы яҙырға өйрәнеү. Уҡытыусы һайлаған текст буйынса изложение яҙыу. Үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Эйә менән хәбәр араһында һыҙыҡ.

         Салауат Юлаев – халҡыбыҙҙың милли батыры ( 5 сәғәт)

  С.Юлаевтың биографияһы, ижады менән танышыу. Уның шиғырҙарын ятлау, шиғырҙарының һаҡланыу тарихы тураһында әңгәмә ойоштороу. С.Юлаевтың тормошо, батырлығы, ижады тураһында уҡыусыларҙан төрлө ижади эштәр эшләтеү. ( һүрәттәр төшөрөү, инша яҙыу, стенгәзит сығарыу)һ.б. Һөйләмдең эйәрсән киҫәктәре тураһында төшөнсә. Аныҡлаусы.

        Йәмле яҙ, һағындыҡ һине! (6 сәғәт )

 Яҙ миҙгеле тураһында белемдәрҙе системалаштырыу. Яҙғы байрамдар- 1 Май һәм Еңеү байрамы тураһында һөйләшеү. Яҙғы тәбиғәт күренештәре, ҡоштарҙы ҡаршылау, баҡса эштәре тураһында әңгәмәләр үткәреү. Тултырыусы.

          Беҙ йондоҙҙар булып ҡайтырбыҙ (4 сәғәт )

 Башҡорт халҡының Бөйөк Ватан һуғышындағы ҡаһарманлығы. Ветерандарға, батырҙарға ҡарала ихтирам, ғорурланыу тойғоһо тәрбиәләү.  Данлыҡлы кешеләр менән кисәләр, осрашыуҙар ойоштороу. Хәл. Һүҙлек менән эш күнек мәләре үткәреү.

        Ай Уралым, Уралым...(6 сәғәт )    

Башҡортостан, уның үткәне, бөгөнгөһө хаҡында әңгәмә үткәреү. Республикабыҙҙың күренекле урындары менән таныштырыу. Йәйге тәбиғәтте күҙәтеү, ололарҙың һәм балаларҙың йәйге эштәре тураһында диолог һәм монологтар төҙөү. 8- се класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау.

6. Тематик планлаштырыу

№

Дата

Дәрес темаһы

Дәрес төрө

Йөкмәткенең өлөштәре

Уҡыу эшмәкәрлеге

Иҫкәрмә

план

фактик

I. МӘКТӘПКӘ БАРАБЫҘ  (9 сәғәт)

1. МӘКТӘПКӘ БАРАБЫҘ (9 сәғәт)

1.

Мәктәпкә барабыҙ!

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

5-7 кластарҙа үтелгәндәрҙе ҡабатлау, 1 сентябрь -Белем көнө (әңгәмә)

«Мин йәйҙе нисек үткәрҙем» темаһы буйынса һөйләү; 5-7 кластарҙа үтелгән­дәрҙе системалаштырыу Карточкалар менән эш, тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү

2.

Р. Ғарипов «Уҡытыусы»

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Башҡорт алфавиты (ҡабат­лау); башҡорт теленең үҙен­сәлекле ен һәм хәрефтәре (дөрөҫ әйтеү өҫтөндә эш)

Башҡорт теленең үҙенсә­лекле өндәрен дөрөҫ әйтеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше

3.

Б. Бикбай «Туған тел»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Б. Бикбайҙың тормошо һәм ижады; тасуири уҡыу күнек­мәһен үҫтереү

Б. Бикбайҙың тормошо һәм ижады тураһында хәбәрҙар булыу; темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше

4.

Р. Ниғмәтуллин «Тырыш­лыҡ»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Уҡыусылар менән яҡшы сифаттар, тырышлыҡ тураһында һөйләшеү, «Тырышлыҡ» шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү; яҙыу күнекмәһен үҫтереү

Темаға ҡағылышлы лек­сиканы үҙләштереү; кеше­ләргә хас ыңғай һәм кире сифаттар тураһында һөй­ләй алыу; кешенең ыңғай сифаттарҙы һүрәтләп яҙа белеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, ижади эш (кешеләргә хас ыңғай сифаттар тураһында яҙырға)

5.

Илем, Баш­ҡортоста­ным! Ҡылым (ҡабатлау) Уҡыусыларҙың һөйләү телмәрен үҫтереү.

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау һәм телмәр үҫтереү дәресе

Тексты уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү, Башҡортостан тураһында һөйләшеү; ҡы­лым буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Ҡылымдарҙың һөйкәлешен, заманын, һанын билдәләү һәм ҡылымдарҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу; темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү Башҡортостан картаһы буйынса эш; тасуири уҡыу, һорауҙарға яуап биреү тәржемә итеү; карточкалар менән эш

6.

С. Ғәбиҙул­лин «Йәшлек дуҫым» Тыңлап аңларға өйрәтеү.

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

С. Ғәбиҙуллин ижады; «Йәшлек дуҫым» шиғыры­ның йөкмәткеһен үҙләш­тереү; дуҫлыҡ, яҡшы мөнәсәбәттәр тураһында һөйләшеү;

С. Ғәбиҙуллиндың ижады тураһында хәбәрҙар булыу; дуҫлыҡ, кешеләр араһын­дағы яҡшы мөнәсәбәттәр тураһында һөйләй белеү; үҙеңдең яҡың дуҫыңа характеристика биреү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙлек эше; «Минең дуҫым» темаһына хикәйә яҙыу

7.

«Зирәк ҡуян» әкиәте

Телмәр үҫте­реү дәресе

Әкиәттең йөкмәткеһен үҙләштереү; һөйләмдәге һүҙҙәр тәртибен ҡабатлау

Ҡуянға характеристика би­реү; бирелгән һүҙҙәр менән дөрөҫ итеп һөйләмдәр төҙөү Тасуири һәм ролләп уҡыу, һорауҙарға яуап биреү, һүҙлек эше

8.

«Беҙ­ҙең яҡта көҙ» (В.Э.Меостың» Шығай­ҙағы ҡайын­дар» кар­тинаһы буйынса эш)

Телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе системалаштырыу

Иншаның тулы булыуына, теманың эҙмә-эҙлекле асы-лыуына һәм һөйләмдәрҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү Индивидуаль эш

9.

Инеш контроль эш

Хата өҫтөндә эш, ҡағиҙәләр­ҙе иҫкә төшөрөү һәм ҡабат­лау

Иншаны анализлау, хата­ларҙы системалаштырыу Индивидуаль эш

II. КӨҘГӨ ЭШТӘР ҺӘМ КӨҘГӨ ТӘБИҒӘТ (3 сәгәт)

10.

Көҙгө эштәр. Хата өҫтөндә эш

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Уҡыусылар менән көҙгө эш­тәр һәм көҙгө тәбиғәт тура­һында һөйләшеү; һөйләү, тәржемә итеү күнекмәләрен үҫтереү

Көҙгө тәбиғәт һәм көҙгө эштәр тураһында һөйләй белеү; темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү һүрәттәр менән эш, һөйләмдәр төҙөү, тәржемә итеү

11.

Ф. Ғөбәйҙул­лина «Көҙ». Синтаксис

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Ф. Ғөбәйҙуллинаның «Көҙ» шиғырын уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү; синтаксис, маҡ­саты буйынса һөйләм төрҙә­ре

Һөйләмдәрҙең маҡсаты буйынса төрөн билдәләү, дөрөҫ интонация менән уҡыу; темаға ҡағылышлы һүҙҙәрҙе ҡулланып, көҙ Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, тәржемә итеү, һөйләмдәр төҙөү

12.

С. Мулла­баев «Көҙгө урман», һорау һөйләм Уҡыусыларҙың һөйләү телмәрен үҫтереү.

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

С. Муллабаевтың «Көҙгө урман» шиғырының йөкмәт­кеһен үҙләштереү; һорау һөйләм тураһында төшөнсә биреү

һорау һөйләмдәрҙе дөрөҫ интонация менән уҡыу һәм телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, тәржемә итеү

13.

Бойороҡ һөйләм. Өндәү һөйләм

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Маҡсаты буйынса һөйләм төрҙәрен өйрәнеүҙе дауам итеү, бойороҡ, өндәү һөй­ләмдәр тураһында белешмә биреү, күнегеүҙәр ярҙамын­да теманы нығытыу

Бойороҡ һәм өндәү һөйләм­дәрҙе дөрөҫ интонация менән уҡыу һәм телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу Карточкалар менән эш, һөйләмдәр төҙөү

14.

Изложение «Башҡорт балы»

Телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың белемен ба­һалау, үтелгәндәрҙе систе­малаштырыу; текст менән эшләү күнекмәләрен үҫтереү

һөйләмдәрҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү Индивидуаль эш

15.

Хата өҫтөндә эш. Логик баҫым

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың эштәренә анализ яһау, етешһеҙлек­тәрҙе күрһәтеү, ҡағиҙәләрҙе ҡабатлау, хата өҫтөндә эш эшләү; логик баҫым тура­һында төшөнсә биреү

Ҡағиҙәләрҙе иҫкә төшөрөү, хаталарҙы анализлау, хата өҫтөндә эш эшләү; логик баҫымды дөрөҫ ҡуйып, тасуири уҡый белеү Индивидуаль эш, тасуири уҡыу

16.

Контроль дик­тант «Ысын дуҫлыҡ»

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау дәресе

Уҡыусыларҙың белемен ба­һалау, үтелгәндәрҙе ҡабат­лау, системалаштырыу

Үтелгәндәрҙе системалаш­тырыу Диктант

17.

Фразеологик берәмектәр. Хата өҫтөндә эш.

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

«Фразеологик берәмектәр» темаһын аңлатыу, күнегеү­ҙәр ярҙамында нығытыу; телмәр күнекмәләрен үҫтереү

Фразеологик берәмектәрҙең мәғәнәһен аңлап, телмәрҙә урынлы ҡулланыу Һүрәттәр менән эш, тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һөйләмдәр төҙөү

18.

Әсхәл Әхмәт Хужа «Ҡояш»

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың эштәренә анализ яһау, етешһеҙлектә­рен күрһәтеү, ҡағиҙәләрҙе ҡабатлау, хата өҫтөндә эш эшләү; Ә. Әхмәт-Хужа ижа­ды; «Ҡояш» шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү

Контроль диктантты анализ­лау, хаталарҙы система­лаштырыу, хата өҫтөндә эш эшләү; Ә. Әхмәт-Хужа ижады тураһында хәбәрҙар булыу Индивидуаль эш, тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше

III. ӨФӨ МЕНӘН ТАНЫШЫУ (8 сәғәт)

19-20.

Өфө - беҙ­ҙең баш ҡала Дөрөҫ яҙыу күнекмәләре.

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Башҡортостандың баш ҡа­лаһы - Өфө тураһында һөйләшеү, өҫтәлмә мәғлү­мәттәр биреү

Темаға ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү; Өфө һәм уның иҫтәлекле урындары тураһында һөйләй белеү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше, һү­рәттәр менән эш

21.

Н. Дәүли «Өфө ни өсөн ма­тур?» Баш­ҡорт телендә ҡылымдың төҙөлөшө

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

«Өфө ни өсөн матур?» шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү; башҡорт те­лендә ҡылымдың төҙөлөш үҙенсәлектәрен өйрәнеү

Телмәрҙә ҡылымдарҙы урынлы һәм дөрөҫ ҡулла­ныу; Өфө ҡалаһының ни өсөн оҡшағанлығын һөйләп аңлата алыу Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше, вариант менән эш

22-23.

Барлыҡ тө­шөнсәһе һәм уның бире­леше.Ғ. Аллаяров «Хинган тау­ҙары аша» Текст өҫтөндә эш алымдары

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Башҡорт телендә барлыҡ төшөнсәһенең бирелеше; текстың йөкмәткеһен үҙләш­тереү

Барлыҡ формаһын дөрөҫ барлыҡҡа килтереп, уларҙы телмәрҙә урынлы ҡулланыу Тасуири уҡыу, һүҙлек эше, һөйләмдәр төҙөү

24.

Этимология, һүҙлек дик­танты

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Этимология тураһында төшөнсә; «Өфө» этимоло­гияһы тураһында фекер алышыу; уҡыусыларҙың грамоталылығын тикшереү

Башҡортостандың ҙур йылға, күлдәре һәм ҡала-райондары исемдәренең этимологияһын белеү Тасуири уҡыу, һүҙлек эше, тәржемә итеү, һүҙлек диктанты

25.

Инша «Баш­ҡортостан­дың баш ҡалаһы -Өфө»

Телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе сис­темалаштырыу

Иншаның тулы булыуына, теманың эҙмә-эҙлекле асылыуына һәм һөйләм­дәрҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү Индивидуаль эш

26.

Хата өҫтөндә эш

Төҙәтеү (кор-рекциялау) дәресе

Хата өҫтөндә эш, ҡағиҙә­ләрҙе иҫкә төшөрөү һәм ҡабатлау

Иншаны анализлау, хата­ларҙы системалаштырыу Индивидуаль эш

IV. ХЕҘМӘТ ТӨБӨ - ХӨРМӘТ (9 сәғәт)

27.

Ябай һөй­ләм. Ябай һөйләм төрҙәре

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Ябай һөйләм, ябай һөйләм төрҙәре (белешмә биреү); уҡыусыларҙың яҙма һәм һөйләү телмәрен үҫтереү

һүҙҙәрҙе, һөйләм киҫәктә­рен дөрөҫ урынлаштырып, һөйләмдәр төҙөү; бирелгән темаға бәләкәй хикәйә яҙа алыу Һөйләм төҙөү, тәржемә итеү, карточкалар ме­нән эш

28.

В. Моратов «Башҡорт­тар әрме хеҙмәтендә» Текст өҫтөндә эш алымдары

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

«Ябай һөйләм» темаһын нығытыу; тәржемә итеү күнекмәләрен үҫтереү; текстың йөкмәткеһен үҙләштереү

Текста билдәләнгән һөйләм­дәрҙең төрөн билдәләү һәм дөрөҫ тәржемә итеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү, һүҙлек эше

29.

һөйләмдең баш киҫәк­тәре

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

һөйләмдең баш киҫәктәрен (иҫкә төшөрөү), текста эйә менән хәбәрҙе билдәләй белергә өйрәтеү; һөйләү күнекмәләрен үҫтереү

һөйләмдә эйә менән хәбәр­ҙе табып, ниндәй һүҙ төркө­мөнән килеүен билдәләү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше, һөй­ләмдәр төҙөү, карточ­калар менән эш

30.

Эйә менән хәбәрҙең ярашыуы. Н.М. Бад- ридзе «Зарядкаға баҫ!»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Һөйләмдең баш киҫәктәрен (теманы өйрәнеүҙе дауам итеү), эйә менән хәбәрҙең ярашыуын аңлатыу, «За­рядкаға баҫ!» тексының йөкмәткеһен үҙләштереү; телмәр күнекмәләрен үҫтереү

Һөйләмдең эйәһе менән хәбәрен табыу; бирелгән һүҙҙәрҙән һөйләмдәр төҙөү; көнөңдө нисек үткәреүең, шәхси гигиена тураһында һөйләй белеү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һорауҙарға яуап биреү, һөйләмдәр төҙөү, һүрәттәр менән эш

31.

Юҡлыҡ, бул­мағанлыҡ төшөнсәһе

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Юҡлыҡ, булмағанлыҡ тө­шөнсәләре һәм уларҙың башҡорт телендә бирелеше

Юҡлыҡ, булмағанлыҡ аф­фикслы һүҙҙәрҙе телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу Һөйләмдәр төҙөү, кар­точкалар менән эш, тасуири уҡыу

32.

Н. Ислам­ғолова «Ҡышҡы биҙәктәр»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Тексты уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү; ҡышҡы тәбиғәт тураһында һөйләшеү; тел­мәр күнекмәләрен үҫтереү

«Ҡыш» темаһына ҡағылыш­лы лексиканы үҙләштереү; ҡыш миҙгеле тураһында һөйләй белеү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һорауҙарға яуап биреү

33.

Ә. Атнабаев «Ҡара икмәк»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Ә. Атнабаевтың тормош юлы һәм ижады; «Ҡара икмәк» шиғырының йөкмәт­кеһен үҙләштереү; икмәккә ҡарата һаҡсыл ҡараш тәр­биәләү

Ә. Атнабаевтың тормош юлы, ижады тураһында хәбәрҙар булыу; икмәктең иген яланынан өҫтәлгәсә үткән юлын һүрәтләп һөй­ләй белеү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һорауҙарға яуап биреү, карточкалар менән эш

34.

Контроль диктант

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау дәресе

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Үтелгәндәрҙе системалаш­тырыу Диктант

35.

Хата өҫтөндә эш

Төҙәтеү (кор-рекциялау)дәресе

Уҡыусыларҙың белем кимәлен билдәләү, яҙма эштәргә анализ яһау, етеш­һеҙлектәрҙе күрһәтеү; ҡағи­ҙәләрҙе нығытыу

Хата өҫтөндә эш эшләү Индивидуаль эш

V. ҠЫШ (12 сәғәт)

36.

Ҡыш дауам итә

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Уҡыусылар менән ҡыш миҙ­геле, ҡышҡы күренештәр ту­раһында һөйләшеүҙе дауам итеү; текст менән эшләргә өйрәтеү; уҡыу, һөйләү күнекмәләрен үҫтереү; омоним (ҡабатлау)

Ҡыш миҙгеле, ҡышҡы тәби­ғәт тураһында һөйләй бе­леү; темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү; омо­нимдарҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу, уларҙың мәғәнә­һен һәм тәржемәһен белеү һөйләмдәр төҙөү, һү­рәт менән эш, В. Ме-остың «Ауылда ҡыш» картинаһы буйынса хикәйә төҙөү

37.

С. Хажиев «Ноябрь - ҡышҡа инеү айы»

Телмәр үҫте­реү дәресе

Ҡыш миҙгеленә ҡағылышлы лексиканы стилистик яҡтан төҙөк итеп телмәрҙә ҡулла­нырға өйрәтеү

Өйрәнелгән һүҙҙәрҙе кон­текст эсендә дөрөҫ ҡулла­ныу Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙлек эше

38.

Ә. Вахитов «Ҡарҙар яуа»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Ә. Вахитовтың «Ҡарҙар яуа» шиғырын өйрәнеү, йөкмәткеһен үҙләштереү, уҡыусыларҙың һүҙлек запасын байытыу

Ҡыш миҙгеленә бәйле һынамыш һәм юрауҙарҙы белеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, тәржемә итеү

39.

Эйә менән хәбәр ара­һында һыҙыҡ

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Эйә менән хәбәр араһында Һыҙыҡ ҡуйылыу осраҡтарын аңлатыу

Һөйлөмдәрҙә эйә менән хәбәрҙе табып, уларҙың ниндәй һүҙ төрөкөмөнән килгәнен билдәләү Карточкалар менән эш, Һөйләмдәр төҙөү, тәр­жемә итеү

40.

Н.Нәжми «Ҡыш»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Н. Нәжмиҙең тормош юлы һәм ижады; «Ҡыш» шиғы­рын өйрәнеү; эйә менән хә­бәр араһында һыҙыҡ ҡуйыу осраҡтарын ҡабатлау

Н. Нәжмиҙең тормош юлы һәм ижады тураһында хә­бәрҙар булыу; ҡышҡы тәби­ғәткә ҡағылышлы һүҙҙәрҙе белеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше

41.

С. Әлибаев «Ҡышҡы урман»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Шиғырҙы тасуири уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү;уҡыусыларҙың уҡыу, яҙыу күнекмәләрен үҫтереү

Ҡышҡы урманды һүрәтләй белеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, кроссворд сисеү

42.

Е. Кучеров «Бураны ла, тамсыһы ла булыр» Уҡыусыларҙың һөйләү телмәрен үҫтереү

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Тексты тасуири уҡыу, йөк­мәткеһен үҙләштереү; уҡыусыларҙың уҡыу, яҙыу күнекмәләрен үҫтереү; тәбиғәт күренештәрен күҙәтергә өйрәтеү

Декабрь, ғинуар, февраль айҙары тураһында һөйләү, уларға характеристика биреү, ошо айҙарға бәйле һынамыштарҙы белеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, тәржемә итеү

43.

Башҡорт­остан Рес­публикаһы­ның Дәүләт флагы

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Уҡыусылар менән Дәүләт символикалары тураһында һөйләшеү; Башҡортостан Республикаһы флагы тура­һында тексты уҡыу, өҫтәлмә мәғлүмәттәр биреү; һүҙлек менән эшләү күнекмәләрен үҫтереү

Башҡортостан Республика­һы Дәүләт символдары тураһында һөйләй алыу Башҡортостан Респуб­ликаһы Дәүләт символ­дары һүрәттәре менән эш; тасуири уҡыу, тәр­жемә итеү

44.

Аңлатмалы диктант

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Үтелгәндәрҙе системалаш­тырыу Диктант

45.

Хата өҫтөндә эш

Төҙәтеү(кор- рекциялау)дәресе

Хата өҫтөндә эш, ҡағиҙәләр­ҙе иҫкә төшөрөү һәм ҡабат­лау

Диктантты анализлау, хата­ларҙы системалаштырыу Индивидуаль эш

46.

Яңы йыл менән ҡотлау

Телмәр үҫте­реү дәресе

Башҡа ерҙә йәшәүсе туған­дарға Яңы йыл менән ҡот­лау формаһында хат яҙыу, открыткалар тултырыу

Яңы йыл байрамына ҡағы­лышлы лексиканы белеү Индивидуаль эш

47.

Ҡыш бабай менән Ҡар­һылыу

Телмәр үҫте­реү дәресе

Яңы йылға, шыршы байра­мына әҙерләнеү, уны үткә­реү хәстәрлектәре тураһын­да һөйләшеү; Яңы йыл бай­рамына арналған шиғырҙар уҡыу, йырҙар өйрәнеү

Яңы йыл байрамына, бай­рамға әҙерләнеүгә, шыршы биҙәүгә ҡағылышлы лек­сиканы белеү; Яңы йыл байрамы тураһында һөйләү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү

VI. САЛАУАТ ЮЛАЕВ – ХАЛҠЫБЫҘҘЫҢ МИЛЛИ БАТЫРЫ  ( 5сәғәт)

48.

Салауат Юлаев (риүәйәт). «Тыуған илем»

Телмәр үҫте­реү дәресе

Башҡорт халҡының милли геройы Салауат Юлаевтың тормош юлын һәм ижадын өйрәнеүҙе дауам итеү, «Тыуған илем» шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү

С. Юлаевтың тормош юлы һәм ижады тураһында хәбәрҙар булыу Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү

49.

Һөйләмдең эйәрсән киҫәктәре. Аныҡлаусы

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Һөйләмдең эйәрсән киҫәк­тәре, аныҡлаусы тураһында төшөнсә; уҡыусыларҙың һөйләү телмәрен үҫтереү

Аныҡлаусыларҙы телмәрҙә дөрөҫ һәм урынлы ҡуллана белеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү, һөйләмдәр төҙөү

50.

Салауаттың музейы

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Палдискиҙағы Салауат Юлаев музейы тураһында уҡыу, уҡыусыларҙың һүҙ­лек запасын арттырыу

Аныҡлаусыларҙы ҡулланып, С. Юлаевҡа характеристика биреү Тасуири уҡыу, әҫәрҙең йөкмәткеһен ҡыҫҡаса һөйләү, тәржемә итеү, һүҙлек эше

51.

А. Кузнецовтың «Салауаттан һорау алыу» картинаһы буйынса инша

Телмәр үҫте­реү дәресе

Рәссам А. Кузнецовтың ижады менән танышыу; «Салауаттан һорау алыу» картинаһының йөкмәткеһен үҙләштереү; картина буйынса инша яҙыу

Иншаның тулы булыуына, теманың эҙмә-эҙлекле асылыуына һәм һөйләмдәр­ҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү Индивидуаль эш

52.

Хата өҫтөндә эш. Салауат һәйкәле

Ҡатнаш дәрес

Яҙма эштәргә анализ яһау, ҡағиҙәләрҙе иҫкә төшөрөү; Салауат Юлаев һәйкәле тураһында һөйләшеү

Хата өҫтөндә эш эшләү; Салауат Юлаев һәйкәле тураһында һөйләй белеү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, С. Юлаев һәйкәле һүрәте буйынса эш

VII. ЙӘМЛЕ ЯҘ, ҺАҒЫНДЫҠ ҺИНЕ! (6 сәғәт)

53.

Г. Яҡупова «Өмөтлө яҙ»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Яҙ миҙгеле (әңгәмә); уҡыу­сыларҙа тәбиғәткә һөйөү тәрбиәләү

Темаға ҡағылышлы лек­сиканы үҙләштереү; яҙ тураһында һөйләү; яҙға ҡағылышлы һынамыштарҙы һәм юрауҙарҙы белеү Тасуири уҡыу, һүҙлек эше, һөйләмдәр төҙөү, тәржемә итеү, һүрәттәр менән эш

54.

8 Март бай­рамы, һүҙлек диктанты

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

8 Март байрамы(әңгәмә); әсәйҙәр байрамы тураһында әҫәрҙәр уҡыу; ҡотлау открыткалары эшләү; тел­мәр күнекмәләрен үҫтереү

8 Март байрамы тураһында һөйләү; ошо байрам менән ҡотлай белеү; ҡотлау открыткалары яҙыу Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәржемә итеү, инди­видуаль эш

55.

Тәүге кос­монавт. Тултырыусы Дөрөҫ яҙыу күнекмәләре.

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Тултырыусы тураһында белешмә; текстың йөкмәт­кеһен үҙләштереү; яҙыу һәм һөйләү күнекмәләрен үҫтереү

Темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү; тултырыусыларҙы дөрөҫ билдәләй белеү һәм һөй­ләмдә урынлы ҡулланыу һорауҙарға яуап биреү, тәржемә итеү, һөйләмдәр төҙөү, варианттар менән эш

56.

Изложение «Яҙ килә»

Яҙма эш

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе системалаштырыу; текст менән эшләү күнекмәләрен үҫтереү

һөйләмдәрҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү Индивидуаль эш

57.

Хата өҫтөндә эш. Яҙғы бай­рамдар

Ҡатнаш дәрес

Уҡыусыларҙың яҙма эштә­ренә анализ яһау, хата өҫтөндә эш үткәреү, ҡағи­ҙәләрҙе иҫкә төшөрөү; яҙғы байрамдар тураһында мәғлүмәт биреү

Ҡағиҙәләрҙе иҫкә төшөрөү, хаталарҙы анализлау, ха­талар өҫтөндә эш эшләү; темаға ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү һәм берәй байрам (Космонавтар көнө, 1 һәм 9 Май) тураһында һөйләү Индивидуаль эш, тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һөйләмдәр төҙөү, һүрәттәр менән эш.

58.

Р. Ниғмәти «Ватан»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Р. Ниғмәти ижады; Тыуған ил, Ватан менән ғорурланыу тойғоһо тәрбиәләү; уҡыу­сыларҙың һөйләү телмәрен үҫтереү

Р. Ниғмәтиҙең ижады тура­һында хәбәрҙар булыу; Тыу­ған ил, Ватан тураһындағы мәҡәл, әйтемдәрҙең мәғәнә­һен аңлата белеү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше

VIII. БЕҘ ҠАЙТЫРБЫҘ ЙОНДОҘҘАРҒА ӘҮЕРЕЛЕП... (4 сәғәт)

59.

С. Әлибай «Сәскәле ай»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Бөйөк Ватан һуғышы, Еңеү көнө тураһында һөйләшеү, С. Әлибайҙың «Сәскәле ай» шиғырын өйрәнеү; ветеран­дарға ҡарата ихтирам той­ғоһо тәрбиәләү

Еңеү көнө тураһында һөй­ләү Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше, һү­рәттәр менән эш

60.

9 Май – Еңеү көнө. «Минең олатайым» Уҡыусыларҙың һөйләү телмәрен үҫтереү.

Телмәр үҫте­реү дәресе

9 май - Еңеү көнө тура­һында һөйләшеүҙе дауам итеү; уҡыусыларҙың һүҙлек менән эшләү

«Минең олатайым» тема­һына ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү. Һүҙлектәр менән эш, тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү

61.

С. Ғәбиҙул­лин «Ҡот­лайым мин». Хәл

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

С. Ғәбиҙуллиндың «Ҡотла­йым мин» шиғырын өйрә­неү, йөкмәткеһен үҙләш­тереү

Темаға ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү; һөйләмдә хәлдәрҙе табып, төрөн бил­дәләй белеү, уларҙы тел­мәрҙә урынлы ҡулланыу Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү, карточкалар менән эш

62.

М. Харис «Хат»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

М. Харис ижады менән таныштырыу, шиғырҙың

М. Харис ижады тураһында хәбәрҙар булыу; үҙеңдең хәл-әхүәлеңде һүрәтләп хат яҙыу Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һорауҙарға яуап биреү, индивидуаль эш

IX. АЙ УРАЛЫМ, УРАЛЫМ... (6 сәғәт)

63.

И. Хужин «Тыуған ерем биҙәк­тәре»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Урал тәбиғәтенең матур­лығын күрһәтеү; уҡыусы­ларҙа Тыуған илде һөйөү тойғолары тәрбиәләү; телмәр үҫтереү

Темаға ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү; Башҡорт­остандың тәбиғәт һәйкәл­дәре тураһында һөйләй белеү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәржемә итеү; Урал тәбиғәте, йәнлектәре төшөрөлгән һүрәт һәм картиналар менән эш

64.

В. Исхаҡов «Талпан». Ябай һөйләм

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү; уҡыусы­ларҙың һөйләү һәм яҙыу телмәрен үҫтереү

Йыл буйы үтелгәндәрҙе ҡабатлап, бер нисә һөйләм­гә тулы синтаксик анализ яһау Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү; бирелгән һөйләмдәргә тулы синтаксик анализ яһау

65.

Р. Ниғмәтуллин «Башҡорт­остан»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Р. Ниғмәтуллин ижады, «Башҡортостан» шиғырын өйрәнеү

Р. Ниғмәтуллиндың ижады тураһында хәбәрҙар булыу; Башҡортостандағы йәйге тәбиғәт тураһында һөйләү Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү; һөйләмдәр төҙөү

66.

3. Биишева «Йәшәү -хеҙмәт»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

3. Биишева ижады; «Йә­шәү-хеҙмәт» шиғырын уҡыу, йөкмәткеһен үҙләш­тереү; телмәр күнекмәләрен үҫтереү

3. Биишеваның ижады тураһында хәбәрҙар булыу; үтелгәндәрҙе ҡабатлау, белемде системалаштырыу Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү; һөйләмдәр төҙөү, вариант буйынса эш

67.

Контроль диктант «Ай Уралым, Уралым!»

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау дәресе

Уҡыу йылында үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Үтелгәндәрҙе системалаш­тырыу Индивидуаль эш

68.

Хата өҫтөндә эш. Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Яҙма эштәргә анализ яһау, хата өҫтөндә эш, уҡыусы­ларҙың яҙыу һәм һөйләү телмәрен үҫтереү

Хата өҫтөндә эш эшләү; үтелгәндәрҙе ҡабатлау

69-70

Йомғаҡлау

Индивидуаль эш; вариант буйынса эш

7. Уҡыу процесын уҡыу- уҡытыу методик һәм матди- техник яҡтан тәьмин итеү

Уҡыу - уҡытыу методик ҡулланмалар исемлеге

1. Усманова М. Г.  Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа һәм схемаларҙа.
2. Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М. С., Сиразетдинов З. Ә. Башҡротса өйрәнәйек. Урыҫ мәктәптәренең 1-4 – се синыфтары өсөн башҡорт теленән электрон дәреслек. – Өфө: Мәғариф министрлығы, 2003.
3. Аслаев Т. Х., Атнағолова С.В. Телмәр үҫтереү буйынса сюжетлы картиналар.-Өфө:Китап, 1996.
4. Башҡорт әҙәбиәте буйынса аудио-видеоәсбап.- Өфө: Башҡортостан Республикаһының Мәғариф  министрлығы. 2005., Китап, 2006 .
5. Башҡрт теле грамматикаһы таблицаларҙа. Фонетика. Морфология. - Башҡортостандың бәләкәй даһийы. Өфө : «Эдвис» уҡытыу – методика үҙәге, 2008.

6.      Ғәбитова З.М. Уҡытыу рус телендә алып барған мәктәптәрҙең 7- 8- се кластары өсөн “Башҡорт теле” дәреслегенә методик күрһәтмәләр. - Өфө:Китап, 2006. – 152 бит.

7.      Усманова М.Г., Габитова З.М. Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениелар йыйынтығы: 5-11 класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма.-Өфө:Китап,2002.- 166 бит.

8.      Саяхова Л.Г., Усманова М.Г. Башкирско- русский и русско башкирский учебный словарь с  грамматическим приложением.- СПб.6БХВ.- Петербург 2005.-224с.

9.      Хисаметдинова Ф.Г.,Муратова Р.Т. русско –башкирский, башкирско- русский словарь- Уфа: ”Маленький гений Башкортостана”, учебно методический центр”Эдвис”, 2010.- 192.

10.  Русско –башкирский, башкирско- русский словарь. Башкирско русский разговорник.Уфа ГУЛР.Б.”Уфимский полиграф –комбинат”, 2009.-160с.

11.  Әхмәтов М.Х. Омонимдар (аҙаш һүҙҙәр) һүҙлеге.- Өфө:Китап, 2005.-224 с.

12.  Ураҡсин З.Ғ.Башҡорт теленең фразеологик һүҙлеге.-яңыртылған, 2 -се баҫма.- Өфө: Китап, 2006.-344 бит.

13.  Әбсәләмов З.З., Хажин В.И. Башҡортса- русса грамматик- орфографик һүҙлек: Рус мәктәбендә уҡыусы башҡорт балалары өсөн ҡулланма.-Өфө: БКН,1993.-136 бит.

14.   Башкиро-англо-русский словарь пословиц и поговорок /Авт.- сост. Надршина Ф.А., Зубаирова Э.М. Уфа: Китап, 2002.-160.

15.  Русско –башкирский словарь водных обьектов Р.Б./составители: Хисамитдинова Ф.Г. итд.-Уфа: Китап,2005.-256 с.

16. Усманова М. Г.  Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа һәм схемаларҙа.
17. Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М. С., Сиразетдинов З. Ә. Башҡротса өйрәнәйек. Урыҫ мәктәптәренең 1-4 – се синыфтары өсөн башҡорт теленән электрон дәреслек. – Өфө: Мәғариф министрлығы, 2003.
18. Аслаев Т. Х., Атнағолова С.В. Телмәр үҫтереү буйынса сюжетлы картиналар.-Өфө:Китап, 1996.
19. Башҡорт әҙәбиәте буйынса аудио-видеоәсбап.- Өфө: Башҡортостан Республикаһының Мәғариф  министрлығы. 2005., Китап, 2006 .
20. Башҡрт теле грамматикаһы таблицаларҙа. Фонетика. Морфология. - Башҡортостандың бәләкәй даһийы. Өфө : «Эдвис» уҡытыу – методика үҙәге, 2008.

21.  Ғәбитова З.М. Уҡытыу рус телендә алып барған мәктәптәрҙең 7- 8- се кластары өсөн “Башҡорт теле” дәреслегенә методик күрһәтмәләр. - Өфө:Китап, 2006. – 152 бит.

22.  Усманова М.Г., Габитова З.М. Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениелар йыйынтығы: 5-11 класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма.-Өфө:Китап,2002.- 166 бит.

23.  Саяхова Л.Г., Усманова М.Г. Башкирско- русский и русско башкирский учебный словарь с  грамматическим приложением.- СПб.6БХВ.- Петербург 2005.-224с.

24.  Хисаметдинова Ф.Г.,Муратова Р.Т. русско –башкирский, башкирско- русский словарь- Уфа: ”Маленький гений Башкортостана”, учебно методический центр”Эдвис”, 2010.- 192.

25.  Русско –башкирский, башкирско- русский словарь. Башкирско русский разговорник.Уфа ГУЛР.Б.”Уфимский полиграф –комбинат”, 2009.-160с.

26.  Әхмәтов М.Х. Омонимдар (аҙаш һүҙҙәр) һүҙлеге.- Өфө:Китап, 2005.-224 с.

27.  Ураҡсин З.Ғ.Башҡорт теленең фразеологик һүҙлеге.-яңыртылған, 2 -се баҫма.- Өфө: Китап, 2006.-344 бит.

28.  Әбсәләмов З.З., Хажин В.И. Башҡортса- русса грамматик- орфографик һүҙлек: Рус мәктәбендә уҡыусы башҡорт балалары өсөн ҡулланма.-Өфө: БКН,1993.-136 бит.

29.   Башкиро-англо-русский словарь пословиц и поговорок /Авт.- сост. Надршина Ф.А., Зубаирова Э.М. Уфа: Китап, 2002.-160.

       30.  Русско –башкирский словарь водных обьектов Р.Б./составители: Хисамитдинова Ф.Г. итд.-Уфа: Китап,2005.-256 с

Материаль-техник ҡулланмалар

-        телевизор;

-        видеомагнитофон

Төп әҙәбиәт исемлеге

1.       Толомбаев  Х.А., Дәүләтшина М.С. Башҡорт  теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 8- се  класы  уҡыусылары  өсөн  дәреслек.  – Өфө: Китап, 2006.

2.       Ғәбитова З.М. Уҡытыу рус телендә алып барған мәктәптәрҙең 7- 8- се кластары өсөн “Башҡорт теле” дәреслегенә методик күрһәтмәләр. - Өфө:Китап, 2006. – 152 бит.

3.       Усманова М.Г., Габитова З.М. Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениелар йыйынтығы: 5-11 класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма.-Өфө:Китап,2002.- 166 бит.

      4. Башҡорт теле: тематик планлаштырыу.Уҡыусының әҙерлегенә талаптар.Уҡыу һәм күнегеү өсөн тексттар.Тестар. Грамматика;                                    

          теория. Методик күрһәтмә. Усманова М.Ғ., Рәхмәтуллина З.Ә., Иҫәнғолова Г.А-  «Эдвис» уҡытыу- методика  үҙәге                                                                                            «Башҡортостандың бәләкәй даһийы» Өфө-2011

Өҫтәлмә әҙәбиәт:

1.       Саяхова Л.Г., Усманова М.Г. Башкирско- русский и русско башкирский учебный словарь с  грамматическим приложением.- СПб.6БХВ.- Петербург 2005.-224с.

2.       Хисаметдинова Ф.Г.,Муратова Р.Т. русско –башкирский, башкирско- русский словарь- Уфа: ”Маленький гений Башкортостана”, учебно методический центр”Эдвис”, 2010.- 192 с.

3.       Русско –башкирский, башкирско- русский словарь. Башкирско русский разговорник.Уфа ГУЛР.Б.”Уфимский полиграф –комбинат”, 2009.-160 с.

4.       Әхмәтов М.Х. Омонимдар (аҙаш һүҙҙәр) һүҙлеге.- Өфө:Китап, 2005.-224 с. Ураҡсин З.Ғ.Башҡорт теленең фразеологик һүҙлеге.-яңыртылған, 2 -се баҫма.- Өфө: Китап, 2006.-344 бит.

5.       Әбсәләмов З.З., Хажин В.И. Башҡортса- русса грамматик- орфографик һүҙлек: Рус мәктәбендә уҡыусы башҡорт балалары өсөн ҡулланма.-Өфө: БКН,1993.-136 бит.

6.       Башкиро- англо-русский словарь пословиц и поговорок /Авт.- сост. Надршина Ф.А., Зубаирова Э.М. Уфа: Китап, 2002.-160 с. Русско –башкирский словарь водных обьектов Р.Б./составители: Хисамитдинова Ф.Г. итд.-Уфа: Китап,2005.-256 с.

7.       Ғәбитова З.М. Телмәр  үҫтереү дәрестәре.  – Өфө: Китап, 2009.

8.       Башҡортса – русса  мәҡәлдәр  һәм  әйтемдәр  һүҙлеге. –  Өфө: Китап, 1994.

9.       Әүбәкирова  З.Ф., Әүбәкирова  Х.E.,  Дилмөхәмәтов М.И.   Мин  башҡортса   уҡыйым –  Өфө: Китап, 2007.

10.   Башҡорт  теле  таблицаларҙа,  схемаларҙа  hәм  ҡағиҙәләрҙә.  Әүбәкирова  З.Ф.–  Өфө, 2006.

11.   Тел  төҙәткестәр, тиҙәйткестәр, һанамыштар. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.

12.    Журналдар: «Башҡортостан  уҡытыусыһы»,  «Аҡбуҙат»,  «Аманат».

13.    Ял минуттары өсөн күнегеүҙәр. Методик ҡулланма. Төҙөүселәр:  Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.

14.   Автор коллективы.Балалар әҙәбиәт антологияһы. Икенсе китап.Төҙөүсе Сафуан Әлибай.-Өфө:Китап, 1987.-320 бит.

15.   Ғәйнуллин М.Ф.,Хәсәйенов Ғ.Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Биографик белешмә. Тулыландырған, төҙәтелгән ике баҫма.-Өфө:Китап.,1988.-400 бит.

16.   Мәктәп сәхнәһе өсөн пьесалар.-Өфө:Китап,2010.-256 бит.

Материаль-техник ҡулланмалар

-        телевизор;

-        видеомагнитофон

Төп әҙәбиәт исемлеге

4.       Толомбаев  Х.А., Дәүләтшина М.С. Башҡорт  теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 8- се  класы  уҡыусылары  өсөн  дәреслек.  – Өфө: Китап, 2006.

5.       Ғәбитова З.М. Уҡытыу рус телендә алып барған мәктәптәрҙең 7- 8- се кластары өсөн “Башҡорт теле” дәреслегенә методик күрһәтмәләр. - Өфө:Китап, 2006. – 152 бит.

6.       Усманова М.Г., Габитова З.М. Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениелар йыйынтығы: 5-11 класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма.-Өфө:Китап,2002.- 166 бит.

Өҫтәлмә әҙәбиәт:

17.   Саяхова Л.Г., Усманова М.Г. Башкирско- русский и русско башкирский учебный словарь с  грамматическим приложением.- СПб.6БХВ.- Петербург 2005.-224с.

18.   Хисаметдинова Ф.Г.,Муратова Р.Т. русско –башкирский, башкирско- русский словарь- Уфа: ”Маленький гений Башкортостана”, учебно методический центр”Эдвис”, 2010.- 192 с.

19.   Русско –башкирский, башкирско- русский словарь. Башкирско русский разговорник.Уфа ГУЛР.Б.”Уфимский полиграф –комбинат”, 2009.-160 с.

20.   Әхмәтов М.Х. Омонимдар (аҙаш һүҙҙәр) һүҙлеге.- Өфө:Китап, 2005.-224 с. Ураҡсин З.Ғ.Башҡорт теленең фразеологик һүҙлеге.-яңыртылған, 2 -се баҫма.- Өфө: Китап, 2006.-344 бит.

21.   Әбсәләмов З.З., Хажин В.И. Башҡортса- русса грамматик- орфографик һүҙлек: Рус мәктәбендә уҡыусы башҡорт балалары өсөн ҡулланма.-Өфө: БКН,1993.-136 бит.

22.   Башкиро- англо-русский словарь пословиц и поговорок /Авт.- сост. Надршина Ф.А., Зубаирова Э.М. Уфа: Китап, 2002.-160 с. Русско –башкирский словарь водных обьектов Р.Б./составители: Хисамитдинова Ф.Г. итд.-Уфа: Китап,2005.-256 с.

23.   Ғәбитова З.М. Телмәр  үҫтереү дәрестәре.  – Өфө: Китап, 2009.

24.   Башҡортса – русса  мәҡәлдәр  һәм  әйтемдәр  һүҙлеге. –  Өфө: Китап, 1994.

25.   Әүбәкирова  З.Ф., Әүбәкирова  Х.E.,  Дилмөхәмәтов М.И.   Мин  башҡортса   уҡыйым –  Өфө: Китап, 2007.

26.   Башҡорт  теле  таблицаларҙа,  схемаларҙа  hәм  ҡағиҙәләрҙә.  Әүбәкирова  З.Ф.–  Өфө, 2006.

27.   Тел  төҙәткестәр, тиҙәйткестәр, һанамыштар. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.

28.    Журналдар: «Башҡортостан  уҡытыусыһы»,  «Аҡбуҙат»,  «Аманат».

29.    Ял минуттары өсөн күнегеүҙәр. Методик ҡулланма. Төҙөүселәр:  Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.

30.   Автор коллективы.Балалар әҙәбиәт антологияһы. Икенсе китап.Төҙөүсе Сафуан Әлибай.-Өфө:Китап, 1987.-320 бит.

31.   Ғәйнуллин М.Ф.,Хәсәйенов Ғ.Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Биографик белешмә. Тулыландырған, төҙәтелгән ике баҫма.-Өфө:Китап.,1988.-400 бит.

32.   Мәктәп сәхнәһе өсөн пьесалар. -Өфө:Китап,2010.-256 бит.

8. Уҡыусыларҙың белем кимәленә талаптар

1.       “Мәктәп” темаһы буйынса һүҙлек байлығын арттырыу. Тема буйынса эҙмә-эҙлекле һөйләмдәр төҙөтөү, ҡыҫҡа ғына хикәйә төҙөү. Текст өҫтөндә эшләү, план төҙөү, план буйынса һөйләү. Мәктәп, класс торошо, уҡыу әсбаптары, китапхана, беҙҙең класс тураһында әңгәмәләр ойоштороу. Белем, китап һ.б. мәҡәлдәр ҡойоу.

2.       Тәҡдим ителгән ситуация буйынса һорауҙар бирә белеү, уҡытыусының (йәки башҡаларҙың) һорауҙарына яуап бирә белеү; яуаптарҙы дөрөҫ интонация менән асыҡ, аңлайышлы итеп әйтеү, һөйләү, бирелгән һорауҙарға тулы итеп яуап биреү, күренекле яҙыусыларҙың биографияһы , ижады өҫтөндә ентекле эш алып барыу.

3.       Ишеткәнде, күргәнде 4-6 һөйләм менән бәйләнешле итеп һөйләү.

4.       Ҡысҡырып, шыма, ролләп, сәхнәләштереп һәм тасури уҡыу.

5.       Һүҙлек һүҙҙәрен белеү һәм уларҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу.

6.       Дәрестә өйрәнелгән грамматик материалды практик ҡуллана белеү.

7.       80- 85 һүҙ күләмендә диктант яҙыу;  55-60 һүҙ  изложение һәм 65-70 һүҙ инша яҙа белеү; ҡотлау хаты (открытка) яҙа белеү.

8.       Башҡортостан, уның үткәне, бөгөнгөһө хаҡында әңгәмә үткәреү. Республикабыҙҙың күренекле урындары менән таныштырыу. Йәйге тәбиғәтте күҙәтеү, ололарҙың һәм балаларҙың йәйге эштәре тураһында диолог һәм монологтар төҙөү. 8- се класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау.

9.       Программала күрһәтелгән шиғырҙарҙы яттан белеү; 3-4 башҡорт йырын башҡара белеү, мәктәптең үҙешмәкәр сараларында ҡатнашыу, сәхнәлә сығыш яһау. Бөтә был эштәр тураһында бәйләнешле һөйләй белеү. Данлыҡлы кешеләр менән кисәләр, осрашыуҙар ойоштороу уларға ҡарала ихтирам, ғорурланыу тойғоһо уятыу, кешелеклелек тәрбиәләү.

Уҡыу-уҡытыу программаһында планлаштарылған һөҙөмтәләрҙе үҙләштерелеүен баһалау

Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.

Уларға түбәндәгеләр инә:

-        башҡорт теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;

-        ижади эштәр башҡарыу(төшөп ҡалған һүҙҙәрҙе өҫтәп яҙыу, нөктәләр урынына тейешле хәрефтәр ҡуйып яҙыу);

-        тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);

-        дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;

-        бирелгән тексты өлөштәргә бүлеү, исемләү, план төҙөү, план буйынса йөйләү;

-        һорауҙарға яҙма яуаптар һәм иншалар;

-        тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар  төҙөү.

4.       Башҡорт теленең ағымдағы, сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеү диктанты, ҙур темаларҙан һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.

5.       Уҡыу йылы башында инеү диктанты, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.

Программа материалы буйынса, башҡорт теленән 8 –се кластарҙа түбәндәге күләмдә контроль һәм яҙма эштәр үткәреү ҡарала:

Яҙма эштәрҙең төрҙәре	8 кл
Диктант	5
Изложение	2
Инша	2

Яҙма эш төрҙәре (изложение,инша) яҙыу уҡыусыларҙың уҡыу кимәленә, белеменә, мөмкинселегенә ҡарап уҡытыусы ҡарамағына ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә мөмкин:

-карточкалар менән эш;

-тест;

-һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;

-текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;

-терәк текстар менән инша яҙырға өйрәнеү:

-һүҙлек диктанты;

-һөйләмдәр төҙөү;

-һүҙлек менән эш;

-һүрәтләү иншаһы;

-синквейн төҙөү (слайд төҙөү: шәжәрәләр, минең ғаиләмде…)

Календарь- тематик планлаштырыу

№

Дата

Дәрес темаһы

Дәрес төрө

Йөкмәткенең өлөштәре

Уҡыу эшмәкәрлеге

Тикшереү һәм үҙ аллы эш төрө

Өй эше

план

фактик

I. МӘКТӘПКӘ БАРАБЫҘ  (9 сәғәт)

1. МӘКТӘПКӘ БАРАБЫҘ (9 сәғәт)

1.

Мәктәпкә барабыҙ!

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

5-7 кластарҙа үтелгәндәрҙе ҡабатлау, 1 сентябрь -Белем көнө (әңгәмә)

«Мин йәйҙе нисек үткәрҙем» темаһы буйынса һөйләй бе­леү; 5-7 кластарҙа үтелгән­дәрҙе системалаштырыу

Карточкалар менән эш, тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү

16-сы күнегеү

2.

Р. Ғарипов «Уҡытыусы»

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Башҡорт алфавиты (ҡабат­лау); башҡорт теленең үҙен­сәлекле ен һәм хәрефтәре (дөрөҫ әйтеү өҫтөндә эш)

Башҡорт теленең үҙенсә­лекле өндәрен дөрөҫ әйтеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше

1)  Шиғырҙы тасуири уҡырға; 2)«Уҡытыусым» тигән темаға бәләкәй инша яҙырға

3.

Б. Бикбай «Туған тел»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Б. Бикбайҙың тормошо һәм ижады; тасуири уҡыу күнек­мәһен үҫтереү

Б. Бикбайҙың тормошо һәм ижады тураһында хәбәрҙар булыу; темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше

1)  Шиғырҙы ятларға; 2)  «Теле барҙың ғына иле бар» тигән темаға бәләкәй инша яҙырға

4.

Р. Ниғмәтуллин «Тырыш­лыҡ»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Уҡыусылар менән яҡшы сифаттар, тырышлыҡ тураһында һөйләшеү, «Тырышлыҡ» шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү; яҙыу күнекмәһен үҫтереү

Темаға ҡағылышлы лек­сиканы үҙләштереү; кеше­ләргә хас ыңғай һәм кире сифаттар тураһында һөй­ләй алыу; кешенең ыңғай сифаттарҙы һүрәтләп яҙа белеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, ижади эш (кешеләргә хас ыңғай сифаттар тураһында яҙырға)

33-сө күнегеү

5.

Илем, Баш­ҡортоста­ным! Ҡылым (ҡабатлау)

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау һәм телмәр үҫтереү дәресе

Тексты уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү, Башҡортостан тураһында һөйләшеү; ҡы­лым буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Ҡылымдарҙың һөйкәлешен, заманын, һанын билдәләү һәм ҡылымдарҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу; темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү

Башҡортостан картаһы буйынса эш; тасуири уҡыу, һорауҙарға яуап биреү тәржемә итеү; карточкалар менән эш

36-сы күнегеү

6.

С. Ғәбиҙул­лин «Йәшлек дуҫым»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

С. Ғәбиҙуллин ижады; «Йәшлек дуҫым» шиғыры­ның йөкмәткеһен үҙләш­тереү; дуҫлыҡ, яҡшы мөнәсәбәттәр тураһында һөйләшеү;

С. Ғәбиҙуллиндың ижады тураһында хәбәрҙар булыу; дуҫлыҡ, кешеләр араһын­дағы яҡшы мөнәсәбәттәр тураһында һөйләй белеү; үҙеңдең яҡың дуҫыңа характеристика биреү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙлек эше; «Минең дуҫым» темаһына хикәйә яҙыу

38-се күнегеү

7.

«Зирәк ҡуян» әкиәте

Телмәр үҫте­реү дәресе

Әкиәттең йөкмәткеһен үҙләштереү; һөйләмдәге һүҙҙәр тәртибен ҡабатлау

Ҡуянға характеристика би­реү; бирелгән һүҙҙәр менән дөрөҫ итеп һөйләмдәр төҙөү

Тасуири һәм ролләп уҡыу, һорауҙарға яуап биреү, һүҙлек эше

1) Әкиәттең йөкмәт­кеһен һөйләргә өйрә­нергә;2) 40-сы күнегеү

8.

«Беҙ­ҙең яҡта көҙ» (В.Э.Меостың» Шығай­ҙағы ҡайын­дар» кар­тинаһы буйынса эш)

Телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе системалаштырыу

Иншаның тулы булыуына, теманың эҙмә-эҙлекле асы-лыуына һәм һөйләмдәрҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү

Индивидуаль эш

45-се күнегеү

9.

Инеш контроль эш

Хата өҫтөндә эш, ҡағиҙәләр­ҙе иҫкә төшөрөү һәм ҡабат­лау

Иншаны анализлау, хата­ларҙы системалаштырыу

Индивидуаль эш

II. КӨҘГӨ ЭШТӘР ҺӘМ КӨҘГӨ ТӘБИҒӘТ (3 сәгәт)

10.

Көҙгө эштәр. Хата өҫтөндә эш

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Уҡыусылар менән көҙгө эш­тәр һәм көҙгө тәбиғәт тура­һында һөйләшеү; һөйләү, тәржемә итеү күнекмәләрен үҫтереү

Көҙгө тәбиғәт һәм көҙгө эштәр тураһында һөйләй белеү; темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү

һүрәттәр менән эш, һөйләмдәр төҙөү, тәржемә итеү

48-се күнегеү

11.

Ф. Ғөбәйҙул­лина «Көҙ». Синтаксис

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Ф. Ғөбәйҙуллинаның «Көҙ» шиғырын уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү; синтаксис, маҡ­саты буйынса һөйләм төрҙә­ре

Һөйләмдәрҙең маҡсаты буйынса төрөн билдәләү, дөрөҫ интонация менән уҡыу; темаға ҡағылышлы һүҙҙәрҙе ҡулланып, көҙ

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, тәржемә итеү, һөйләмдәр төҙөү

1) Шиғырҙы ятларға;2) «Алтын көҙ» тигән темаға бәләкәй инша яҙырға

12.

С. Мулла­баев «Көҙгө урман», һорау һөйләм

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

С. Муллабаевтың «Көҙгө урман» шиғырының йөкмәт­кеһен үҙләштереү; һорау һөйләм тураһында төшөнсә биреү

һорау һөйләмдәрҙе дөрөҫ интонация менән уҡыу һәм телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, тәржемә итеү

56-cы күнегеү

13.

Бойороҡ һөйләм. Өндәү һөйләм

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Маҡсаты буйынса һөйләм төрҙәрен өйрәнеүҙе дауам итеү, бойороҡ, өндәү һөй­ләмдәр тураһында белешмә биреү, күнегеүҙәр ярҙамын­да теманы нығытыу

Бойороҡ һәм өндәү һөйләм­дәрҙе дөрөҫ интонация менән уҡыу һәм телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу

Карточкалар менән эш, һөйләмдәр төҙөү

Өс һөйләм яҙырға

14.

Изложение «Башҡорт балы»

Телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың белемен ба­һалау, үтелгәндәрҙе систе­малаштырыу; текст менән эшләү күнекмәләрен үҫтереү

һөйләмдәрҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү

Индивидуаль эш

15.

Хата өҫтөндә эш. Логик баҫым

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың эштәренә анализ яһау, етешһеҙлек­тәрҙе күрһәтеү, ҡағиҙәләрҙе ҡабатлау, хата өҫтөндә эш эшләү; логик баҫым тура­һында төшөнсә биреү

Ҡағиҙәләрҙе иҫкә төшөрөү, хаталарҙы анализлау, хата өҫтөндә эш эшләү; логик баҫымды дөрөҫ ҡуйып, тасуири уҡый белеү

Индивидуаль эш, тасуири уҡыу

77-се күнегеү

16.

Контроль дик­тант «Ысын дуҫлыҡ»

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау дәресе

Уҡыусыларҙың белемен ба­һалау, үтелгәндәрҙе ҡабат­лау, системалаштырыу

Үтелгәндәрҙе системалаш­тырыу

Диктант

17.

Фразеологик берәмектәр. Хата өҫтөндә эш.

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

«Фразеологик берәмектәр» темаһын аңлатыу, күнегеү­ҙәр ярҙамында нығытыу; телмәр күнекмәләрен үҫтереү

Фразеологик берәмектәрҙең мәғәнәһен аңлап, телмәрҙә урынлы ҡулланыу

Һүрәттәр менән эш, тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һөйләмдәр төҙөү

88-89-сы күнегеү

18.

Әсхәл Әхмәт Хужа «Ҡояш»

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың эштәренә анализ яһау, етешһеҙлектә­рен күрһәтеү, ҡағиҙәләрҙе ҡабатлау, хата өҫтөндә эш эшләү; Ә. Әхмәт-Хужа ижа­ды; «Ҡояш» шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү

Контроль диктантты анализ­лау, хаталарҙы система­лаштырыу, хата өҫтөндә эш эшләү; Ә. Әхмәт-Хужа ижады тураһында хәбәрҙар булыу

Индивидуаль эш, тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше

1) Шиғырҙы тасуири уҡырға; 2) 91-93-сө күнегеү

III. ӨФӨ МЕНӘН ТАНЫШЫУ (8 сәғәт)

19-20.

Өфө - беҙ­ҙең баш ҡала

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Башҡортостандың баш ҡа­лаһы - Өфө тураһында һөйләшеү, өҫтәлмә мәғлү­мәттәр биреү

Темаға ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү; Өфө һәм уның иҫтәлекле урындары тураһында һөйләй белеү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше, һү­рәттәр менән эш

97-98-се күнегеү

21.

Н. Дәүли «Өфө ни өсөн ма­тур?» Баш­ҡорт телендә ҡылымдың төҙөлөшө

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

«Өфө ни әсен матур?» шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү; башҡорт те­лендә ҡылымдың төҙөлөш үҙенсәлектәрен өйрәнеү

Телмәрҙә ҡылымдарҙы урынлы һәм дөрөҫ ҡулла­ныу; Өфө ҡалаһының ни өсөн оҡшағанлығын һөйләп аңлата алыу

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше, вариант менән эш

109-110-сы күнегеү

22-23.

Барлыҡ тө­шөнсәһе һәм уның бире­леше.Ғ. Аллаяров «Хинган тау­ҙары аша»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Башҡорт телендә барлыҡ төшөнсәһенең бирелеше; текстың йөкмәткеһен үҙләш­тереү

Барлыҡ формаһын дөрөҫ барлыҡҡа килтереп, уларҙы телмәрҙә урынлы ҡулланыу

Тасуири уҡыу, һүҙлек эше, һөйләмдәр төҙөү

124-125-се күнегеү

24.

Этимология, һүҙлек дик­танты

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Этимология тураһында төшөнсә; «Өфө» этимоло­гияһы тураһында фекер алышыу; уҡыусыларҙың грамоталылығын тикшереү

Башҡортостандың ҙур йылға, күлдәре һәм ҡала-райондары исемдәренең этимологияһын белеү

Тасуири уҡыу, һүҙлек эше, тәржемә итеү, һүҙлек диктанты

132-се күнегеү

25.

Инша «Баш­ҡортостан­дың баш ҡалаһы -Өфө»

Телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе сис­темалаштырыу

Иншаның тулы булыуына, теманың эҙмә-эҙлекле асылыуына һәм һөйләм­дәрҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү

Индивидуаль эш

1) Грамматик матери­алды ҡабатларға; 2) 133-сө күнегеү

26.

Хата өҫтөндә эш

Төҙәтеү (кор-рекциялау) дәресе

Хата өҫтөндә эш, ҡағиҙә­ләрҙе иҫкә төшөрөү һәм ҡабатлау

Иншаны анализлау, хата­ларҙы системалаштырыу

Индивидуаль эш

Үтелгән һүҙҙәрҙе ҡабатлау

IV. ХЕҘМӘТ ТӨБӨ - ХӨРМӘТ (9 сәғәт)

27.

Ябай һөй­ләм. Ябай һөйләм төрҙәре

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Ябай һөйләм, ябай һөйләм төрҙәре (белешмә биреү); уҡыусыларҙың яҙма һәм һөйләү телмәрен үҫтереү

һүҙҙәрҙе, һөйләм киҫәктә­рен дөрөҫ урынлаштырып, һөйләмдәр төҙөү; бирелгән темаға бәләкәй хикәйә яҙа алыу

Һөйләм төҙөү, тәржемә итеү, карточкалар ме­нән эш

143-145 се күнегеү

28.

В. Моратов «Башҡорт­тар әрме хеҙмәтендә»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

«Ябай һөйләм» темаһын нығытыу; тәржемә итеү күнекмәләрен үҫтереү; текстың йөкмәткеһен үҙләштереү

Текста билдәләнгән һөйләм­дәрҙең төрөн билдәләү һәм дөрөҫ тәржемә итеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү, һүҙлек эше

150-151-се күнегеү

29.

һөйләмдең баш киҫәк­тәре

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

һөйләмдең баш киҫәктәрен (иҫкә төшөрөү), текста эйә менән хәбәрҙе билдәләй белергә өйрәтеү; һөйләү күнекмәләрен үҫтереү

һөйләмдә эйә менән хәбәр­ҙе табып, ниндәй һүҙ төркө­мөнән килеүен билдәләү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше, һөй­ләмдәр төҙөү, карточ­калар менән эш

74-75-се бб.

30.

Эйә менән хәбәрҙең ярашыуы. Н.М. Бад- ридзе «Зарядкаға баҫ!»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Һөйләмдең баш киҫәктәрен (теманы өйрәнеүҙе дауам итеү), эйә менән хәбәрҙең ярашыуын аңлатыу, «За­рядкаға баҫ!» тексының йөкмәткеһен үҙләштереү; телмәр күнекмәләрен үҫтереү

Һөйләмдең эйәһе менән хәбәрен табыу; бирелгән һүҙҙәрҙән һөйләмдәр төҙөү; көнөңдө нисек үткәреүең, шәхси гигиена тураһында һөйләй белеү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һорауҙарға яуап биреү, һөйләмдәр төҙөү, һүрәттәр менән эш

162-163-сө күнегеү

31.

Юҡлыҡ, бул­мағанлыҡ төшөнсәһе

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Юҡлыҡ, булмағанлыҡ тө­шөнсәләре һәм уларҙың башҡорт телендә бирелеше

Юҡлыҡ, булмағанлыҡ аф­фикслы һүҙҙәрҙе телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу

Һөйләмдәр төҙөү, кар­точкалар менән эш, тасуири уҡыу

172-се күнегеү

32.

Н. Ислам­ғолова «Ҡышҡы биҙәктәр»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Тексты уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү; ҡышҡы тәбиғәт тураһында һөйләшеү; тел­мәр күнекмәләрен үҫтереү

«Ҡыш» темаһына ҡағылыш­лы лексиканы үҙләштереү; ҡыш миҙгеле тураһында һөйләй белеү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һорауҙарға яуап биреү

1) Тасуири уҡырға; 2) 176-сы күнегеү

33.

Ә. Атнабаев «Ҡара икмәк»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Ә. Атнабаевтың тормош юлы һәм ижады; «Ҡара икмәк» шиғырының йөкмәт­кеһен үҙләштереү; икмәккә ҡарата һаҡсыл ҡараш тәр­биәләү

Ә. Атнабаевтың тормош юлы, ижады тураһында хәбәрҙар булыу; икмәктең иген яланынан өҫтәлгәсә үткән юлын һүрәтләп һөй­ләй белеү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һорауҙарға яуап биреү, карточкалар менән эш

1) Тасуири уҡырға 2) Икмәк т-да мәҡәлдәр яҙ

34.

Контроль диктант

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау дәресе

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Үтелгәндәрҙе системалаш­тырыу

Диктант

178-се күнегеү

35.

Хата өҫтөндә эш

Төҙәтеү (кор-рекциялау)дәресе

Уҡыусыларҙың белем кимәлен билдәләү, яҙма эштәргә анализ яһау, етеш­һеҙлектәрҙе күрһәтеү; ҡағи­ҙәләрҙе нығытыу

Хата өҫтөндә эш эшләү

Индивидуаль эш

V. ҠЫШ (12 сәғәт)

36.

Ҡыш дауам итә

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Уҡыусылар менән ҡыш миҙ­геле, ҡышҡы күренештәр ту­раһында һөйләшеүҙе дауам итеү; текст менән эшләргә өйрәтеү; уҡыу, һөйләү күнекмәләрен үҫтереү; омоним (ҡабатлау)

Ҡыш миҙгеле, ҡышҡы тәби­ғәт тураһында һөйләй бе­леү; темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү; омо­нимдарҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу, уларҙың мәғәнә­һен һәм тәржемәһен белеү

һөйләмдәр төҙөү, һү­рәт менән эш, В. Ме-остың «Ауылда ҡыш» картинаһы буйынса хикәйә төҙөү

182-се күнегеү

37.

С. Хажиев «Ноябрь - ҡышҡа инеү айы»

Телмәр үҫте­реү дәресе

Ҡыш миҙгеленә ҡағылышлы лексиканы стилистик яҡтан төҙөк итеп телмәрҙә ҡулла­нырға өйрәтеү

Өйрәнелгән һүҙҙәрҙе кон­текст эсендә дөрөҫ ҡулла­ныу

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙлек эше

1) Тасуири уҡырға 2Тәржемә итергә

38.

Ә. Вахитов «Ҡарҙар яуа»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Ә. Вахитовтың «Ҡарҙар яуа» шиғырын өйрәнеү, йөкмәткеһен үҙләштереү, уҡыусыларҙың һүҙлек запасын байытыу

Ҡыш миҙгеленә бәйле һынамыш һәм юрауҙарҙы белеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, тәржемә итеү

1) Тасуири уҡырға 2) «Ап- аҡ ҡарҙар яуа» тигён темаға инша яҙ

39.

Эйә менән хәбәр ара­һында һыҙыҡ

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Эйә менән хәбәр араһында Һыҙыҡ ҡуйылыу осраҡтарын аңлатыу

Һөйлөмдәрҙә эйә менән хәбәрҙе табып, уларҙың ниндәй һүҙ төрөкөмөнән килгәнен билдәләү

Карточкалар менән эш, Һөйләмдәр төҙөү, тәр­жемә итеү

186-сы күнегеү

40.

Н.Нәжми «Ҡыш»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Н. Нәжмиҙең тормош юлы һәм ижады; «Ҡыш» шиғы­рын өйрәнеү; эйә менән хә­бәр араһында һыҙыҡ ҡуйыу осраҡтарын ҡабатлау

Н. Нәжмиҙең тормош юлы һәм ижады тураһында хә­бәрҙар булыу; ҡышҡы тәби­ғәткә ҡағылышлы һүҙҙәрҙе белеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше

191-се  күнегеү

41.

С. Әлибаев «Ҡышҡы урман»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Шиғырҙы тасуири уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү;уҡыусыларҙың уҡыу, яҙыу күнекмәләрен үҫтереү

Ҡышҡы урманды һүрәтләй белеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, кроссворд сисеү

197- се күнегеү

42.

Е. Кучеров «Бураны ла, тамсыһы ла булыр»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Тексты тасуири уҡыу, йөк­мәткеһен үҙләштереү; уҡыусыларҙың уҡыу, яҙыу күнекмәләрен үҫтереү; тәбиғәт күренештәрен күҙәтергә өйрәтеү

Декабрь, ғинуар, февраль айҙары тураһында һөйләү, уларға характеристика биреү, ошо айҙарға бәйле һынамыштарҙы белеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, һүҙ­лек эше, тәржемә итеү

Тасуири уҡырға

43.

Башҡорт­остан Рес­публикаһы­ның Дәүләт флагы

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Уҡыусылар менән Дәүләт символикалары тураһында һөйләшеү; Башҡортостан Республикаһы флагы тура­һында тексты уҡыу, өҫтәлмә мәғлүмәттәр биреү; һүҙлек менән эшләү күнекмәләрен үҫтереү

Башҡортостан Республика­һы Дәүләт символдары тураһында һөйләй алыу

Башҡортостан Респуб­ликаһы Дәүләт символ­дары һүрәттәре менән эш; тасуири уҡыу, тәр­жемә итеү

205- се күнегеү

44.

Аңлатмалы диктант

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Үтелгәндәрҙе системалаш­тырыу

Диктант

201- се күнегеү

45.

Хата өҫтөндә эш

Төҙәтеү(кор- рекциялау)дәресе

Хата өҫтөндә эш, ҡағиҙәләр­ҙе иҫкә төшөрөү һәм ҡабат­лау

Диктантты анализлау, хата­ларҙы системалаштырыу

Индивидуаль эш

204- се күнегеү

46.

Яңы йыл менән ҡотлау

Телмәр үҫте­реү дәресе

Башҡа ерҙә йәшәүсе туған­дарға Яңы йыл менән ҡот­лау формаһында хат яҙыу, открыткалар тултырыу

Яңы йыл байрамына ҡағы­лышлы лексиканы белеү

Индивидуаль эш

47.

Ҡыш бабай менән Ҡар­һылыу

Телмәр үҫте­реү дәресе

Яңы йылға, шыршы байра­мына әҙерләнеү, уны үткә­реү хәстәрлектәре тураһын­да һөйләшеү; Яңы йыл бай­рамына арналған шиғырҙар уҡыу, йырҙар өйрәнеү

Яңы йыл байрамына, бай­рамға әҙерләнеүгә, шыршы биҙәүгә ҡағылышлы лек­сиканы белеү; Яңы йыл байрамы тураһында һөйләү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү

Оҡшаған шиғырҙы ятларға

VI. САЛАУАТ ЮЛАЕВ – ХАЛҠЫБЫҘҘЫҢ МИЛЛИ БАТЫРЫ  ( 5сәғәт)

48.

Салауат Юлаев (риүәйәт). «Тыуған илем»

Телмәр үҫте­реү дәресе

Башҡорт халҡының милли геройы Салауат Юлаевтың тормош юлын һәм ижадын өйрәнеүҙе дауам итеү, «Тыуған илем» шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү

С. Юлаевтың тормош юлы һәм ижады тураһында хәбәрҙар булыу

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү

1) шиғырҙы ятларға 2) 206- сы  күнегеү

49.

Һөйләмдең эйәрсән киҫәктәре. Аныҡлаусы

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Һөйләмдең эйәрсән киҫәк­тәре, аныҡлаусы тураһында төшөнсә; уҡыусыларҙың һөйләү телмәрен үҫтереү

Аныҡлаусыларҙы телмәрҙә дөрөҫ һәм урынлы ҡуллана белеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү, һөйләмдәр төҙөү

208, 210- сы  күнегеү

50.

Салауаттың музейы

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Палдискиҙағы Салауат Юлаев музейы тураһында уҡыу, уҡыусыларҙың һүҙ­лек запасын арттырыу

Аныҡлаусыларҙы ҡулланып, С. Юлаевҡа характеристика биреү

Тасуири уҡыу, әҫәрҙең йөкмәткеһен ҡыҫҡаса һөйләү, тәржемә итеү, һүҙлек эше

216-сы  күнегеү

51.

А. Кузнецовтың «Салауаттан һорау алыу» картинаһы буйынса инша

Телмәр үҫте­реү дәресе

Рәссам А. Кузнецовтың ижады менән танышыу; «Салауаттан һорау алыу» картинаһының йөкмәткеһен үҙләштереү; картина буйынса инша яҙыу

Иншаның тулы булыуына, теманың эҙмә-эҙлекле асылыуына һәм һөйләмдәр­ҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү

Индивидуаль эш

213-се күнегеү

52.

Хата өҫтөндә эш. Салауат һәйкәле

Ҡатнаш дәрес

Яҙма эштәргә анализ яһау, ҡағиҙәләрҙе иҫкә төшөрөү; Салауат Юлаев һәйкәле тураһында һөйләшеү

Хата өҫтөндә эш эшләү; Салауат Юлаев һәйкәле тураһында һөйләй белеү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, С. Юлаев һәйкәле һүрәте буйынса эш

210-211 се күнегеү

VII. ЙӘМЛЕ ЯҘ, ҺАҒЫНДЫҠ ҺИНЕ! (6 сәғәт)

53.

Г. Яҡупова «Өмөтлө яҙ»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Яҙ миҙгеле (әңгәмә); уҡыу­сыларҙа тәбиғәткә һөйөү тәрбиәләү

Темаға ҡағылышлы лек­сиканы үҙләштереү; яҙ тураһында һөйләү; яҙға ҡағылышлы һынамыштарҙы һәм юрауҙарҙы белеү

Тасуири уҡыу, һүҙлек эше, һөйләмдәр төҙөү, тәржемә итеү, һүрәттәр менән эш

1 )Тасуири уҡырға; 2) Яҙ миҙгеленә бәйле 10 һынамыш яҙып килергә

54.

8 Март бай­рамы, һүҙлек диктанты

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

8 Март байрамы(әңгәмә); әсәйҙәр байрамы тураһында әҫәрҙәр уҡыу; ҡотлау открыткалары эшләү; тел­мәр күнекмәләрен үҫтереү

8 Март байрамы тураһында һөйләү; ошо байрам менән ҡотлай белеү; ҡотлау открыткалары яҙыу

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәржемә итеү, инди­видуаль эш

230-сы күнегеү

55.

Тәүге кос­монавт. Тултырыусы

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Тултырыусы тураһында белешмә; текстың йөкмәт­кеһен үҙләштереү; яҙыу һәм һөйләү күнекмәләрен үҫтереү

Темаға ҡағылышлы лексиканы үҙләштереү; тултырыусыларҙы дөрөҫ билдәләй белеү һәм һөй­ләмдә урынлы ҡулланыу

һорауҙарға яуап биреү, тәржемә итеү, һөйләмдәр төҙөү, варианттар менән эш

237-се күнегеү (тексты дауам итеп яҙырға)

56.

Изложение «Яҙ килә»

Яҙма эш

Уҡыусыларҙың белемен баһалау, үтелгәндәрҙе системалаштырыу; текст менән эшләү күнекмәләрен үҫтереү

һөйләмдәрҙең стилистик яҡтан дөрөҫ төҙөлөүенә иғтибар итеү

Индивидуаль эш

236-сы күнегеү (II пункт)

57.

Хата өҫтөндә эш. Яҙғы бай­рамдар

Ҡатнаш дәрес

Уҡыусыларҙың яҙма эштә­ренә анализ яһау, хата өҫтөндә эш үткәреү, ҡағи­ҙәләрҙе иҫкә төшөрөү; яҙғы байрамдар тураһында мәғлүмәт биреү

Ҡағиҙәләрҙе иҫкә төшөрөү, хаталарҙы анализлау, ха­талар өҫтөндә эш эшләү; темаға ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү һәм берәй байрам (Космонавтар көнө, 1 һәм 9 Май) тураһында һөйләү

Индивидуаль эш, тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һөйләмдәр төҙөү, һүрәттәр менән эш.

119-120-се бб.

58.

Р. Ниғмәти «Ватан»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Р. Ниғмәти ижады; Тыуған ил, Ватан менән ғорурланыу тойғоһо тәрбиәләү; уҡыу­сыларҙың һөйләү телмәрен үҫтереү

Р. Ниғмәтиҙең ижады тура­һында хәбәрҙар булыу; Тыу­ған ил, Ватан тураһындағы мәҡәл, әйтемдәрҙең мәғәнә­һен аңлата белеү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше

1) Өҙөк ятларға; 2) 239-сы күнегеү

VIII. БЕҘ ҠАЙТЫРБЫҘ ЙОНДОҘҘАРҒА ӘҮЕРЕЛЕП... (4 сәғәт)

59.

С. Әлибай «Сәскәле ай»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Бөйөк Ватан һуғышы, Еңеү көнө тураһында һөйләшеү, С. Әлибайҙың «Сәскәле ай» шиғырын өйрәнеү; ветеран­дарға ҡарата ихтирам той­ғоһо тәрбиәләү

Еңеү көнө тураһында һөй­ләй белеү

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һүҙлек эше, һү­рәттәр менән эш

1) Тасуири уҡырға; 2) Еңеү көнө тураһын­да өс һөйләм яҙырға

60.

9 Май – Еңеү көнө. «Минең олатайым»

Телмәр үҫте­реү дәресе

9 май - Еңеү көнө тура­һында һөйләшеүҙе дауам итеү; уҡыусыларҙың һүҙлек менән эшләү

«Минең олатайым» тема­һына ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү

Һүҙлектәр менән эш, тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү

126-127-се бб.

61.

С. Ғәбиҙул­лин «Ҡот­лайым мин». Хәл

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

С. Ғәбиҙуллиндың «Ҡотла­йым мин» шиғырын өйрә­неү, йөкмәткеһен үҙләш­тереү

Темаға ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү; һөйләмдә хәлдәрҙе табып, төрөн бил­дәләй белеү, уларҙы тел­мәрҙә урынлы ҡулланыу

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү, карточкалар менән эш

Хәлдәр менән биш һөйләм төҙөп яҙырға

62.

М. Харис «Хат»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

М. Харис ижады менән таныштырыу, шиғырҙың

М. Харис ижады тураһында хәбәрҙар булыу; үҙеңдең хәл-әхүәлеңде һүрәтләп хат яҙыу

Тасуири уҡыу, тәржемә итеү, һорауҙарға яуап биреү, индивидуаль эш

1) Шиғырҙы ятларға; 2) 253-сө күнегеү

IX. АЙ УРАЛЫМ, УРАЛЫМ... (6 сәғәт)

63.

И. Хужин «Тыуған ерем биҙәк­тәре»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Урал тәбиғәтенең матур­лығын күрһәтеү; уҡыусы­ларҙа Тыуған илде һөйөү тойғолары тәрбиәләү; телмәр үҫтереү

Темаға ҡағылышлы лекси­каны үҙләштереү; Башҡорт­остандың тәбиғәт һәйкәл­дәре тураһында һөйләй белеү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәржемә итеү; Урал тәбиғәте, йәнлектәре төшөрөлгән һүрәт һәм картиналар менән эш

262-се күнегеү

64.

В. Исхаҡов «Талпан». Ябай һөйләм

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү; уҡыусы­ларҙың һөйләү һәм яҙыу телмәрен үҫтереү

Йыл буйы үтелгәндәрҙе ҡабатлап, бер нисә һөйләм­гә тулы синтаксик анализ яһау

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү; бирелгән һөйләмдәргә тулы синтаксик анализ яһау

268-се, 270-се күнегеү

65.

Р. Ниғмәтуллин «Башҡортостан»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

Р. Ниғмәтуллин ижады, «Башҡортостан» шиғырын өйрәнеү

Р. Ниғмәтуллиндың ижады тураһында хәбәрҙар булыу; Башҡортостандағы йәйге тәбиғәт тураһында һөйләү

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү; һөйләмдәр төҙөү

279-сы күнегеү

66.

3. Биишева «Йәшәү -хеҙмәт»

Яңы мате­риал үҙләш­тереү дәресе

3. Биишева ижады; «Йә­шәү-хеҙмәт» шиғырын уҡыу, йөкмәткеһен үҙләш­тереү; телмәр күнекмәләрен үҫтереү

3. Биишеваның ижады тураһында хәбәрҙар булыу; үтелгәндәрҙе ҡабатлау, белемде системалаштырыу

Тасуири уҡыу, һорау­ҙарға яуап биреү, тәр­жемә итеү; һөйләмдәр төҙөү, вариант буйынса эш

1) Шиғырҙы ятларға; 2) 281-се күнегеү

67.

Контроль диктант «Ай Уралым, Уралым!»

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау дәресе

Уҡыу йылында үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Үтелгәндәрҙе системалаш­тырыу

Индивидуаль эш

1) Грамматик матери­алды ҡабатларға;2) 283-сө күнегеү

68.

Хата өҫтөндә эш. Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау

Үтелгәндәр­ҙе ҡабатлау, телмәр үҫте­реү дәресе

Яҙма эштәргә анализ яһау, хата өҫтөндә эш, уҡыусы­ларҙың яҙыу һәм һөйләү телмәрен үҫтереү

Хата өҫтөндә эш эшләү; үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Индивидуаль эш; вариант буйынса эш

1) Теорияны ҡабат­ларға; 2) 284-285-се күнегеү

69-70

Йомғаҡлау