Рабочая программа по бурятскому языку -2 класс

Министерство образования и науки РБ

МАОУ «Дутулурская средняя общеобразовательная школа»

Рабочая программа

по предмету «Буряад хэлэн»

2 класс

Тайлбари бэшэг.

Буряад хэлэн һургуулида гол шухала предмедүүдэйнь нэгэн болоно. Юундэб гэхэдэ:

1) һургуулида һурагшадые арадай ниитын байдалда аргагүй ехэ үүргэ дүүргэдэг хэлэндэ (аман болон бэшэмэл хэлэндэ) һургана;

2) һурагшад өөрынгөө түрэлхи хэлэн дээрэ арадайнгаа ниитын байдалтай, ажахытай, байгаалитай танилсана гээшэ. Түрэлхи хэлэн һурагшадай бэшэ предмедүүдые үзэхэдэнь үндэһэ һууринь боложо үгэнэ. Тиимэһээ түрэлхи хэлэеэ һайн мэдэһэн һурагша ород, хари хэлэнүүдые бэлээр, гүнзэгыгөөр ойлгодог, шудалдаг гээшэ;

3) түрэлхи хэлэ үзэхэдөө һурагшадай ухаан бодол хүгжэдэг. Түрэлхи хэлэнэйнгээ фонетикэ, грамматика, орфографи (бэшэмэл хэлэн), орфоэпи (аман хэлэн), лексикэ,стилистикэ (үгын найруулга) үзэхэдөө һурагшад ухаан бодолоороо бодожо, логическа тобшололнуудые хэнэ. Өөрынгөө түрэлхи хэлэнэй онсо илгаануудые бэшэ хэлэнүүдтэй (илангаяа ород хэлэтэй) сасуулна, онсо илгаануудыень илгаруулна. Иигэжэ һурагшадай ухаан бодол саашадаа хүгжэнэ гээшэ;

4) түрэлхи хэлэн һурагшадаа хүмүүжүүлхэ гол зэмсэгынь болоно; тэдэнэр өөрынгөө түрэлхи хэлэн дээрэ буряад арадайнгаа түүхэ, уг гарбал, соёл, ёһо заншалнуудтай танилсажа, дуратай болоно, сэгнэжэ һурана. Энэ хэрэгтэ аргагүй ехэ үүргэ түрэлхи хэлэн дүүргэнэ гээшэ.

Буряад хэлэ заалгын зорилгонууд:

Эхин шатын классудта үзэгдэхэ буряад хэлэнэй программа гол шухала гурбан бүлэгһѳѳ бүридэнэ: грамотада һургалга ба хэлэлгэ хүгжѳѳлгэ, фонетикэ, лексикэ, грамматика ба хэлэлгэ хүгжѳѳлгэ, литературна уншалга ба хэлэлгэ хүгжѳѳлгэ.

2-дохи класста буряад хэлэ заалгын гол зорилгонууд гэхэдэ:

1. Һурагша бүхэниие зүбѳѳр, һайнаар, уран гоеор, удхыень ойлгуулан уншуулжа һургаха;

2. Эли тодоор, ойлгосотойгоор хэлүүлжэ, алдуугүйгѳѳр, сэбэр гоеор бэшүүлжэ һургаха,

3. Үхибүүдэй аман ба бэшэмэл хэлэлгые баяжуулха, ухаан бодолыень хүгжѳѳхэ;

4. Оршон тойронхи юумэнүүд тухай һурагшадай мэдэсые үргэдхэхэ;

5. Түрэлхи хэлэндээ, тэрэнэй баялигта һурагшадай һонирхолые саг үргэлжэ дээшэлүүлхэ, тон дуратайгаар хүмүүжүүлхэ;

6. Һурагшадай зохеохы абьяас элирүүлхэ, хүгжѳѳхэ.

7. хүмүүнэй үнэ сэнтэй хараа бүрилдүүлхэ (формирование ценностных ориентиров личности);

8. олоһон мэдэсэнүүдээ, шадабаринуудаа, дадалнуудаа  гүнзэгырүүлэн нарижуулжа һургаха.

Буряад хэлэнэй хэшээлнүүдэй дүнгүүд.

Ами бэеын дүнгүүд (личностнэ):

- эрдэм һуралсалда һайн хандасатай болохо;

- түрэлхи хэлэ үзэхэ һонирхол бүрилдэхэ;

- һуралсалай ном соо дурадхаһан шэнжэлхы ажалда һонирхол бүрилдэхэ;

- амжалта туйлаха шалтагаануудые мэдэрхэ;

- хүнэй сэдьхэлэй болон бодолнуудайнь юртэмсэ ойлгохо, бодомжолхо;

- хүнэй үйлэ хэрэгтэ ѳѳрын сэгнэлтэ үгэхэ шадабаритай болохо;

- түрэл арадтаа, түрэлхи хэлэндээ унтаршагүй дурлал түрэхэ.

- нигүүлэсхы һайхан сэдьхэл хүмүүжүүлэгдэхэ;

Регулятивна дүнгүүд:

- һуралсалай зорилго шиидхэхэ аргануудые мэдэрхэ;

- табиһан зорилгодоо тааруулан, ажал ябуулгаяа түсэблэхэ хѳѳрэлдѳѳндэ хабаадалсаха;

- текстнүүдтэй хүдэлхэ үгтэһэн тусхайта тэмдэгүүдые ойлгохо;

- багшын хүтэлбэри доро һуралсалайнгаа үйлэ ябаса хинаха;

- даабари дүүргэхэдээ, эдэбхи гаргаха;

- ѳѳрынгѳѳ шадабари, мэдэсэ зүбѳѳр сэгнэхэ.

- бэеэ даанги ажал эмхидхэхэ

Познавательна дүнгүүд:

- аман ба бэшэмэл мэдээсэл хэхэ;

- һуралсалай зорилго шиидхэхэ элдэб аргануудые мэдэрхэ;

- үзэжэ байһан зүйлнүүдээ шухала ба юрын шэнжээр анализлаха;

-ѳѳрынгѳѳ тэмдэглэһэн шэнжэнүүдээр юумэ шэнжэлхэ,зэргэсүүлхэ, бүлэглэн хубаарилха(классифицировать);

- тобшолон гаргаха аргануудые мэдэхэ;

- үзэжэ байһан үзэгдэлнүүдэй ушар шалтагаанай холбоо мэдэхэ;

- текст соо хэрэгтэй мэдээсэлээ олохо;

- үзэжэ байһан материалаа ѳѳрынгѳѳ дүршэлтэй зэргэсүүлхэ;

- текст дотор табиһан асуудалда харюу олохо;

- уран үгын удхыень тайлбарилха;

- харша болон дүтэрхы удхатай үгэнүүдые олохо;

- танигдаагүй үгэнүүдэй удхыень текст соо тухайлха.

Коммуникативна дүнгүүд:

- бүлэгэй ажалда һонирхол үзүүлхэ;

- зүбѳѳр асуудал табиха;

- бүлэгэй ажалда нэгэ һанал зүбшэн хэлсэхэ;

- хэлэлгын уран аргануудые (голос, темп, мимика, жест, движение) хэрэглэн хүнтэй харилсаха;

- хүнэй һанамжа зүбѳѳр ойлгохо, тэрээндэ хүндэтэйгѳѳр хандаха;

- хамтын ажал анхарха, ѳѳрынгѳѳ һанамжа оруулха;

- нравственна ойлгосонуудые(хани барисаан, түрэл гарал, гэр бүлэ, үетэн нүхэд ) мэдэрхэ;

- хамтын ажалай дүн сэгнэхэ.

Багша һурагшадаа литературна хэлэнэйнгээ гол түлэб фонетическэ болон синтаксическа онсо илгаануудые ехэнхидээ ойлгуулха ёһотой. Энэ ойлгоһон мэдэсэнүүдыень бодото байдал дээрэ һурагшадтаа хэрэглүүлжэ һургаха, зүбөөр, уран гоёор, найруулан уншуулжа, аман хэлээр хэрэглэгдэһэн гү, али бэшэгдэһэн юумээр удхын, логическа талаһаа зүбөөр зохёогдоһон бэе бэетэйгээ холбоотой, бэе бэеһээ дулдыдаһан юрын мэдүүлэлнүүдые зохёолгожо, хэлүүлжэ, бэшүүлжэ һургаха; орфографичеса болон сэглэлтын гол түлэб дүримүүдые ойлгуулаад, зүбөөр, алдуугүйгөөр һурагшадые бэшүүлжэ һургаха; үгэнүүдые болон тэдэнэй дүрсэнүүдые аман хэлэндээ литературнаар үгүүлжэ һургаха; һурагшадайнгаа нютаг хэлэнүүдэй алдуунуудые уридшалан мэдэжэ абаад, бодото дээрэнь заһаха. Эхин һургуулиин багшанар иимэрхүү зорилгонуудые бэелүүлхэеэ оролдохо болоно.

Оролто үгэ

Хоёрдохи классһаа эхилжэ буряад хэлэнэй грамматика ба бэшэгэй дүрим үзэгдэхэ болоно. Эхин классуудта грамматика ба бэшэгэй дүримүүдһээ эгээл хүнгэн мэдэсэнүүд оруулагданхай. Эхин классай һурагшад үгын фонетическэ бүридэлтэй, зарим хэлэлгын хубинуудтай ба тэдэнэй шухала түхэлнүүдтэй, простой мэдүүлэлэй янзануудтай, мэдүүлэлэй гэшүүдтэй, бэшэгэй дүримүүдтэй танилсаха болоно.

Һурагшадые үгын лексическэ удха шанартай, олон ондоо болон дүтэрхы удхатай үгэнүүдтэй практическаар танилсуулха. Һурагшад грамматикын болон бэшэгэй дүримүүдтэй танилсажа, хэлэ шудалан үзэлгэдэ хабаатай арга хэрэгсэлнүүдые түрэл түрэлөөрнь илгажа ба тэдэнээ зэргэсүүлэн хаража үзэхэ, тобшолол гаргаха шадабаритай болохо зэргэтэй.

Эхин классуудта үзэхэ программа гурбан бүлэгтэ хубаагдана: «Абяан ба үзэгүүд», «Үгэ», «Мэдүүлэл».

I. Абяанууд ба үзэгүүд.

Энэ бүлэгэй гол шухала ойлгосонуудые һурагшад нэгэдэхи класста ойлгожо абана. Хоёрдохи класста бэшэгэй дүримүүд сооһоо гол шухалань түргэн ба удаан аялгануудые, дифтонгнууд, йотированна аялгануудые үгэ соо зүб хэрэглэжэ, бэшэжэ һуралга болоно. Эдэниие хоёрдохи класста ойлгуулбашье, гурбадахи класста бүри орёо шэнэ дүримүүдые хэрэглэжэ дабтаха, бэхижүүлхэ хэрэгтэй.

Энэ «Абяан ба үзэгүүд» гэһэн бүлэг соо хэлэгдэһэн арга хэрэгсэл ойлгуулхадаа, нютаг нютагай хэлэнэй диалектын илгаануудта тусгаар анхарал табигдажа, багша нютагай хэлэнэй онсо шэнжэнүүдые хараадаа абажа, абяан ба үзэгүүдые үгэ соо зүбөөр үгүүлжэ, бэшэжэ, һуралгада тусгаар упражнени саг үргэлжэ дүүргүүлхэ болоно. Олонхи үгэнүүд хэлэгдэ һэндээ адляар бэшэгдэдэг ха юм. Гэбэшье зарим абяанууд үгүүлэгдээшэһээ ондоо үзэгөөр тэмдэглэгдэдэг бшуу. Жэшээнь, адхана, худхана, набша, тобшо, нягта, Цогто г.м. үгэнүүдтэ т, п, к абяан дуулдаашье һаань, тэдэнэй орондо д.б, г үзэгүүдые бэшэнэбди. Үшөө тиихэдэ тамга, эмгэн, арһан, нарһан, һалгай, тулга г.м. үгэнүүдтэ м, р,л хашалгануудай хойно тодо бэшэ а,о,э аялгануудые бэшэнэгүйбди. Энэ дүрим гурбадахи класста үгын анхан

һуурида тодо бэшэ түргэн аялгануудые бэшэхэ дүрим гарахадаа ойлгуулха болоно.

II. Үгэ

Программа соо үгые лексическэ ба грамматическа талаһаань хаража үзэхэ гэһэн эрилтэ табигдана. Лексикээр теоретическэ мэдээнүүдые ойлгуулха гэһэн асуудал табигданагүй. Харин грамматикын ба орфографиин дүримүүдые үзэхэ зуураа гансал практическа упражненинүүдые дүүргэхэ болоно.

Һурагшад үгэ гээшэ бодото байдалай элдэб юумэнүүдые харуулһан элдэб удхатай байдаг, мэдүүлэл соо, илангаяа холбоотой хэлэлгэ соо ороходоо, бүри шэнэ удхатай болодог, ондо ондоогоор үгүүлэгдэдэг, үгэнүүд дүтэрхы гү, али тад ондоо удхатай байжа болодог гэһэн ойлгосо абаха болоно.

Үгын бүридэл гурбадахи класста үзэгдэхэ. Тиихэдэ һуури залгалта тухай ойлгуулаад, тэдэниие бэшэхэ дүримүүдтэйнь танилсуулха. Үгын һуури соо тодо бэшэ түргэн аялгануудые, үгын һүүлдэ тодо бэшэ ээ, эй аялгануудые бэшэхэ дүримдэ анхарал табигдаха. Үгын үндэһэн ба суффикс тухай түрүүшын ойлгосо абаха болоно.

Хэлэлгын хубинууд тухай ойлгосонууд хоёрдохи классһаа эхилжэ үгтэнэ. Хэлэлгэ сооһоо Хэн? Юун? Юу хэнэб? Ямар? г.м. асуудалда харюусаһан үгэнүүдые оложо һуралга хадаа юумэ, шанар тэмдэг, үйлэ нэрлэһэн үгэнүүдтэй танилсуулна.

Гурбадахи класста «Юумэнэй нэрэ», «Тэмдэгэй нэрэ», «Глагол» гэһэн ойлгосонууд ба терминүүдые ойлгожо абаха.

Тус класста хэлэлгын хубинуудай удхые хүсэд һ айнаар ойлгоод, саашань тэдэнэйнгээ зарим шэнжэнүүдтэй танилсаха. Жэшээнь, юумэнэй нэрэнүүд хэлэлгэ соо ороходоо, бусад хэлэнүүдтэй холболдохын тула элдэб залгалтануудые абадаг (зохилдол, падеж тухай дурдангүй) гэжэ практическа ойлгохо, нэгэнэй ба олоной тоодо байһан юумэнэй нэрэнүүдтэй танилсаха.

Дүрбэдэхи классай һурагшад хэлэлгын хубинуудай (юумэнэй нэрэ, тэмдэгэй нэрэ, глагол) бусад формонуудтай танилсаха. Һурагшад юумэнэй нэрэнүүдые падежнүүдтэ хубилгажа һураха. Падежнүүдые асуудалаарнь илгаруулжа һураха. Падежэй залгалтануудтай танилсуулхадаа, дүримүүдыень ойлгуулаад, зүбөөр бэшүүлжэ һургаха. Юумэнэй нэрэ үзэлгэтэй хамта хойнонь дахуул үгэнүүдые хэрэглэхэ дүршэлтэй болгохо. Дахуул үгэнүүдые текст сооһоо оложо, мэдүүлэлнүүдые зохёоходоо, юумэнэй нэрэнүүдэй хойно таараха дахуул үгэ хэрэглэжэ һураха болоно.

Бэшэ хэлэлгын хубинууд (тэмдэгэй, тоогой, түлөөнэй) тон тобшохоноор ойлгуулагдаха. Эдэниие хэлэлгэ сооһоо оложо, аман ба бэшэмэл хэлэлгэдэ зүбөөр хэрэглэжэ һураха. Түлөөнэй нэрэһээ гансал нюурай түлөөнэй нэрэтэй танилсуулха.

Тус классай һурагшад глагол тухай 3- дахи класста ойлгоһоноо үргэдхэхэ болоно. Глаголой һуури ба залгалтын аялгануудые бэшэхэ дүрим дабтажа, саашань глаголой гурбан сагууд тухай ойлгуулха.

Дахуул үгэнүүд, частицанууд, союзуудые эхин классуудта тусгаар үзэхэгүй.

III. Мэдүүлэл.

Эхин классуудай һурагшад иимэ гурбан янзын мэдүүлэлнүүдые ойлгожо абаха: 1) мэдүүлэлэй янзанууд: юрэ хөөрэһэн, асууһан, шангадхаһан мэдүүлэлнүүд тухай; 2) мэдүүлэлэй гэшүүд тухай; 3) мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй удхын холбоо тухай. Эдэ мэдээнүүдтэй һурагшад дүрбэн жэлэй туршада танилсаха болоно.

Нэгэдэхи классай һурагшад хэлэлгэ сооһоо мэдүүлэл илгажа шадаха дүршэлтэй болоно. Уншаха, хэлэхэдээ мэдүүлэлэй сэглэлтын тэмдэгүүдээрнь аянга, зогсолто хэжэ, уридшалан шүүмжэлгэ хэһэн хойноо тэдэнээ бэшэжэ шададаг болоно. Мэдүүлэлэй һүүлдэ точко табижа, эхиндэнь ехэ үзэг бэшэжэ һурана.

Хоёрдохи классай һурагшад «Юрэ хөөрэһэн, асууһан, шангадхаһан мэдүүлэлнүүд» гэһэн ойлгосотой боложо, үгэнүүдые дуугаараа илгажа (удхын сохилто) һурана, дээрэ хэлэгдэһэн мэдүүлэлнүүдэй сэглэлтын тэмдэгүүдые зүбөөр хэрэглэжэ һурана. Үшөө тиихэдэ нэрлүүлэгшэ, хэлэгшэ – мэдүүлэлэй шухала гэшүүд гэһэн ойлгосотой болохо.

Гурбадахи классай һурагшад нэрлүүлэгшэ, хэлэгшэ гэһэн терминүүдтэй, мэдүүлэлэй юрын гэшүүдтэй (тэдэниие илгангүй) танилсажа, тэдэниие мэдүүлэл сооһоо илгаха дадалтай болохо.

Дүрбэдэхи классай һурагшад юрын гэшүүд (нэмэлтэ, элирхэйлэгшэ, ушарлагша) гэһэн терминүүдтэй танилсажа, мэдүүлэл сооһоо шухала ба юрын гэшүүдые илгажа шадаха, нэгэ түрэл ба нэгэ түрэл бэшэ гэшүүдые ойлгожо абаха. Бүхы дүрбэн классуудта үзэгдэһэн мэдүүлэлнүүдые һурагшад хэлэлгэ ба бэшэлгэдээ хэрэглэжэ шадаха дүршэлтэй болохо ёһотой.

Шудалан үзэжэ байгаа грамматикын ба орфографиин дүримүүдые үхибүүдэй ойлгодог, һанамжаяа тайлбарилжа, тобшолол хэжэ шададаг болохо гэһэн эрилтэ программа соо табигдана.

П Р О Г Р А М М А

ХОЁРДОХИ КЛАСС

Буряад хэлэн (34недели × 2ч= 68ч)

Һуралсалай жэлэй һүүлдэ 2- дахи классай һурагшад иимэ мэдэсэ ба дүй дүршэлтэй болоһон байха:

− түргэн ба удаан аялгануудай, дифтонгнуудай, йотирована аялгануудай илгаае мэдэхэ;

− аялгануудай тааралдалые мэдэхэ;

− абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялгануудые мэдэхэ;

− мэдүүлэлэй дунда ехэ үзэгөөр бэшэгдэдэг үгэнүүдые мэдэхэ;

− мэдүүлэлэй hүүлдэ табигдадаг сэглэлтын тэмдэгүүдые мэдэхэ;

Һурагшад иимэ шадабаритай болохо:

− багшын уншажа үгэхэдэ, 25 – 30 үгэтэй текстые алдуугүйгөөр, гоё сэбэрээр бэшэхэ;

− фонетическэ шүүлбэри хэхэ:

− аялган хашалган хоёрые илгажа шадаха;

− түргэн ба удаан аялгануудые зүбөөр хэлэжэ, бэшэжэ шадаха;

− хатуу ба зөөлэн хашалгануудые зүбөөр хэлэжэ, бэшэжэ шадаха;

− абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялгануудые зүбөөр хэлэжэ, бэшэжэ шадаха;

− мэдүүлэл сооhоо шухала гэшүүдые оложо, тэрээн соохи үгэнүүдэй удхын холбоое асуудалаар олохо (аман үгөөр);

− хамтаараа табиhан түсэбэй ёhоор (30 – 35 үгэтэй) hургалгын изложени бэшэжэ hураха;

ДҮРИМӨӨР ШАЛГАГДАХАГҮЙ ҮГЭНҮҮД

Алфавит, аптекэ, алирhан, борбоосгой, боргооhон, бүмбэгэ, велосипед,дабhан, долгин, жэргэмэл, жэрхи, зөөхэй, зэдэгэнэ, капуста, конторо, миисгэй, мылэ, мянган, нюрган, нюhан, онгосо, помидор,пальто, расписани, радио, сабхи, сагаалган, улаалзай, урьха, үгэрсэ, үльгэр, үндэhэн, фамилии, форточко, хартаабха, хилээмэн, хюмhан, хюрөө, hайндэр, hармагшан, чемпион, шаазгай, шоколад, шэниисэ, элжэгэн, эрбээхэй, эльгэн, юбкэ, юhэн, яблока, ялаагана, ямаан, ялагар.

Хоёрдохи классай һурагшадай хэрэглэхэ номууд:

• Р.С.Дылыкова, Т.Б.Базаргуруева, Д.Б.Дугарова Буряад хэлэн 2 класс Улан - Үдэ «Бэлиг» 2010

Багшын хэрэглэхэ номууд:

• Д.Д. Ошоров Буряад хэлэн,уншалга, хэлэлгэ хүгжөөлгэ. Буряад һургуулиин программанууд, 1 – 4 классууд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2004

• Э.Р. Раднаев Буряад хэлэнэй фонетикэ Улан - Үдэ «Бэлиг» хэблэл 2007

• С.Г. Будаин Ж.Д. Жамбуева Я.Ц. Ивахинова Ц.В. Лубсанова Буряад хэлээр текстнүүд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2006

• С.Ц. Содномов Диктантнуудай суглуулбари 1 – 4 классууд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2002

• С.Д. Бабуев, С.С. Балагунова, Ц.Ц. Бальжинимаева, Ц.Б. Будаев, А.Н. Содномов Буряад хэлэнэй тайлбари толи

Улан – Үдэ Буряадай номой хэблэл 1992

Календарно-тематическое планирование курса «Буряад хэлэн» 2 класс.

№

Разделы и темы

Кол-во часов

Планируемая дата

Фактическая дата

Элементы содержания

Требования к уровню подготовленности учащихся

Примечание

§1 МЭДУУЛЭЛ. (7 ч)

1

Мэдүүлэл тухай дабталга.

1

1. Мэдүүлэл тухай ойлгосо дабталга.

2. Зурагай удхаар рассказ зохёолго (стр 4)

3. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 1,2,3,4,6 стр 3 – 4

4.Багшын уншалга доро 2-3 мэдүүлэл бэшэлгэ.

- хэлэлгые мэдүүлэлнүүдтэ хубаажа шадаха;

- хэн тухай, юун тухай хэлэгдэhэн үгэнүүдые мэдүүлэл сооhоо илгаха дадалтай болохо;

- мэдүүлэл ехэ үзэгөөр эхилэн бэшэгдэдэг, мэдүүлэлэй hүүлдэ точко табижа hураха.

Упр. 5, стр. 6

2

Мэдүүлэл тухай дабталга.

1

1. Мэдүүлэл тухай ойлгосо дабталга

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 7,8,9,11,12стр6 – 8

3.Багшын уншалга доро 2-3 мэдүүлэл бэшэлгэ.

Упр.10,стр.8

3

Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд.

1.

1. Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд тухай ойлгосо үгтэнэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 13,14,15,16,18 стр9 – 12

3. Багшын уншалга доро 2-3 мэдүүлэл бэшэлгэ.

- мэдүүлэлэй шухала гэшүүдтэй (нэрлүүлэгшэ, хэлэгшэ) танилсалга;

- мэдүүлэл соо шухала гэшүүдые оложо шадаха дадалтай болохо.

Упр. 17,стр.11

4

Мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо.

1

1. Мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 19,20,21,22,24,25 стр13 – 16

3. Багшын уншалга доро 2-3 мэдүүлэл бэшэлгэ.

- мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо тухай ойлгожо абаад, схемэ хэрэглэн харуулжа шадаха;

- удхаараа холбоотой паар үгэнүүдые илгажа, үзэһэн грамматическа формонуудые хэрэглэн, мэдүүлэл зохёожо, тэрэнээ дэлгэрэнгы болгохо шадабаритай болохо;

- синтаксическа шүүлбэри хэхэ дадалтай болохо.

Упр. 23,стр.15

5

Юрэ хөөрэhэн мэдүүлэл.

1ч

1. Юрэ хөөрэhэн мэдүүлэл тухай ойлгосо үгтэхэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 30,31,32 стр 19 – 20

3.Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- юрэ хөөрэhэн мэдүүлэл тухай ойлгожо абаха;

- юрэ хөөрэhэн мэдүүлэлэй хойно точко табяад, бэшэхэ дадалтай болохо;

- мэдүүлэл соо шухала гэшүүдые оложо шадаха ёһотой.

Упр.33,стр.20

6

Асууhан мэдүүлэл.

1ч

1. Асууhан мэдүүлэл тухай ойлгосо үгтэхэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 35,36,37,38 стр 22 - 24

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- асууhан мэдүүлэл тухай ойлгожо абаха, мэдүүлэлэй hүүлдэ табигдадаг асууhан тэмдэгтэй танилсаад, тэрэнээ бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха;

- узэhэн грамматическа формонуудые хэрэглэн, мэдүүлэлнүүдые зохёожо шадаха.

Упр. 40,стр.24

7

Шангадхаhан мэдүүлэл.

1ч

1. Шангадхаhан мэдүүлэл тухай ойлгосо үгтэхэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр.39,41,42,43,46, стр 24 - 28

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- шангадхаhан мэдүүлэл тухай ойлгожо абаха;

- мэдүүлэлэй hүүлдэ табигдадаг шангадхаhан тэмдэгтэй танилсаад, тэрэнээ бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха;

- узэhэн грамматическа формонуудые хэрэглэн, мэдүүлэлнүүдые зохёожо шадаха.

Упр. 45,стр.28

§2. ҮГЭ. АБЯАН БА УЗЭГУУД. (26 ч)

8

Үгэ гэжэ юун бэ?

1ч

1. Үгэ тухай ойлгосо үгтэхэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 47,48,49 стр 29 - 31

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угэ гэжэ юун бэ? гэжэ ойлгохо;

- үгэ зохёожо шадаха.

Упр. 50,стр.31

9

Аялган ба хашалган абяанууд.

1ч

1. Аялган ба хашалган абяанууд тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр.51,52,53 стр 32 - 33

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- аялган абяануудые мэдэхэ;

- үгэ соо оложо шадаха; хашалган абяануудые мэдэхэ;

- үгэ соо оложо шадаха.

Упр. 53,стр.33

10

Юун үе бии болгоноб?

1ч

1. Үе тухай ойлгосо үгтэнэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 54,55,56 57,58,59 стр 34 - 37

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- юун үе бии болгоноб? гэжэ мэдэхэ;

- үгэнүүдые үенүүдтэ таһалжа шадаха дадалтай болохо;

- шагай наадан тухай мэдэхэ.

Упр. 60,стр.38

11 – 12

Үе таһалжа, шэнэ мүртэ нүүлгэ.

2ч

1. Үе тухай хөөрэлдөөн.

2. Үе таһалжа, шэнэ мүртэ нүүлгэ тухай хөөрэлдөөн.

3. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 61,62,63 65 стр 38 - 40

Упр. 66,67,68,70 стр 40 - 42

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угэнүүдые үеэрнь hалгааха;

- угэ таhалжа, нэгэ мүрhөө нүгөө мүртэ оруулжа hураха;

- удаан аялгантай, дифтонгтой үгэнүүдые зүбөөр таhалжа, нүүлгэн бэшэжэ шадаха;

-рассказ зохёожо шадаха.

Упр. 64,стр.40

Упр. 69,стр.42

13

Буряад алфавит.

1ч

1. Буряад алфавит тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 71,72,73,75 76,77,78,79

стр 43 – 46

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые ба мэдүүлэл бэшэлгэ.

- алфавит сээжээр мэдэхэ;

- словарь сооhоо багшын заабаряар хэрэгтэй үгэнүүдые алфавидай гуримаар буулгажа бэшэхэ.

Упр. 74,стр.44

Упр. 80,стр.46

14

Үгэ юунһээ бүридэнэб?

1ч

1. Абяанууд тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр.81,82,83,84,85,87 стр 47 – 49

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые ба мэдүүлэл бэшэлгэ.

- аялган абяануудые мэдэхэ;

- үгэ соо оложо шадаха;

- хашалган абяануудые мэдэхэ;

- үгэ соо оложо шадаха.

Упр. 86,стр.49

15

Түргэн ба удаан аялганууд.

1ч

1. Түргэн ба удаан аялганууд тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 88,89,91 стр 50 – 51

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые ба мэдүүлэл бэшэлгэ.

- угэ соо түргэн ба удаан аялгануудые зүбөөр үгүүлжэ, бэшэжэ шадаха;

- мэдүүлэл зохёожо шадаха.

Упр. 90,стр.51

16

Ай, ой, эй, уй, үй аялганууд.

1ч

1. Ай, ой, эй, уй, үй аялганууд тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 92, 93, 94, стр52 – 53

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые ба мэдүүлэл бэшэлгэ.

- дифтонг абяануудые зүбөөр үгүүлжэ, бэшэжэ шадаха;

- рассказ зохёожо шадаха.

Упр. 95, стр.53

17

Йотирована үзэгүүд ямар бэ?

1ч

1. Йотирована үзэгүүд тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр.96, 97, 98, стр52 – 53

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые ба мэдүүлэл бэшэлгэ.

- йотирована үзэгтэй үгэнүүдые бэшэжэ шадаха;

- йотирована үзэгүүд хэды абяа үгэдэг бэ гэжэ мэдэхэ ёһотой.

Упр. 99, стр.56

18 – 19

Аялганай тааралдал гэжэ юун бэ?

2ч

1. Эрэ,эмэ,эрсэ үзэгүүд тухай хөөрэлдөөн.

2. Аялганай тааралдал гэжэ юун бэ?

3. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 100, 101, 102 стр57 – 58

Упр. 104, 105, 107 стр59 – 60

4. Багшын уншалга доро үгэнүүдые ба мэдүүлэл бэшэлгэ.

- эрэ, эмэ, эрсэ аялгануудые зүб илгажа, үгэ соо эрэ, эмэ аялгануудые холин худхангүй бэшэжэ hураха;

- аялгануудай тааралдал тон hайнаар ойлгожо абаад, бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха.

Упр.103, стр.59

Упр. 106, стр.60

20

Аялганай hубарил гэжэ юун бэ?

1ч

1. Аялгануудай hубарил тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 108, 109,111,112 стр 61 – 62

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые бэшэлгэ.

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- эрэ, эмэ, эрсэ аялгануудые зүб илгажа, үгэ соо эрэ, эмэ аялгануудые холин худхангүй бэшэжэ hураха;

- аялгануудай hубарил тон hайнаар ойлгожо абаад, бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха.

Упр. 110, стр.62

21

Түргэн у – ү аялганууд.

1ч

1. Үгын эхин үедэ у – ү аялгануудые бэшэхэ дүримтэй танилсалга.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 113,114,116,117 стр 63 – 64

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые бэшэлгэ.

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угын эхин үедэ у – ү аялгануудые бэшэхэ дүрим мэдэхэ;

- дүрим тон hайнаар ойлгожо абаад, бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха.

Упр. 115,стр.64

22

Удаан уу – үү аялганууд.

1ч

1. Удаан уу – үү аялгануудай бэшэлгын дүримтэй танилсалга.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 118,119,120 стр 65 – 66

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые бэшэлгэ.

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угын эхин, дунда үедэ уу – үү аялгануудые бэшэхэ дүрим мэдэхэ;

- дүрим тон hайнаар ойлгожо абаад, бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха.

Упр. 121,стр.66

23

Дифтонг уй – үй аялганууд.

1ч

1. Үгын эхин ба hүүл үедэ уй – үй аялгануудые бэшэлгын дүримтэй танилсалга.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр.122,123,124, стр 66 – 67

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые бэшэлгэ.

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угын эхин ба hүүл үедэ уй – үй аялгануудые бэшэхэ дүрим мэдэхэ;

- дүрим тон hайнаар ойлгожо абаад, бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха.

Упр. 125,стр.68

24

Удаан ы – ии аялганууд.

1ч

1. Дүримтэй танилсалга

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 126, 128,129 стр 68 – 70

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые бэшэлгэ.

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угын эхин ба hүүл үедэ удаан ии – ы аялгануудые бэшэхэ дүрим мэдэхэ;

- дүрим тон hайнаар ойлгожо абаад, бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха.

Упр. 127,стр.69

25 - 27

Удаан өө– ээ аялганууд.

3ч

1. Дүримтэй танилсалга

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 130,132,133,134стр 70 – 72

Упр. 135,136,137,138,139стр 72 – 74

Упр. 141,142,143,145стр 75 – 76

3. Багшын уншалга доро үгэнүүдые бэшэлгэ.

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угын hүүл үедэ удаан өө– ээ аялгануудые бэшэхэ дүрим мэдэхэ;

- дүрим тон hайнаар ойлгожо абаад, бэшэг дээрэ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха.

Упр.131,стр.71

Упр.140,стр.74

Упр.144,стр.76

28

Хашалган абяанууд ба үзэгүүд.

1ч

1. Хашалган абяанууд ба үзэгүүд тухай дабталга.

2.Үгтэhэн үгэнүүдэй илгаа оло: хана – сана, хонхо – сонхо, шара – хара, буха – бута, таха – заха.

3. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 146,147,149 стр 77 – 78

4. . Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- хашалган абяануудые нэрлэжэ шадаха;

- үгэ соо хашалган абяануудые оложо шадаха;

- хонгёо ба бүдэхи хашалган абяаануудые илгаруулжа шадаха;

- багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэжэ шадаха.

Упр.148,стр.78

29 – 30

Хатуу ба зөөлэн хашалганууд.

2ч

1. Хатуу ба зөөлэн хашалганууд тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 150,151,152,154 стр 79 – 81.

Упр.155,157,158,159,160,161

стр 82 – 84.

3.Словарна диктант.

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- хашалганай хатуу ба зөөлэниие ойлгожо абаха;

- хашалганай зөөлэниие и, я, е, ё,ю үзэгүүдээр ба зөөлэн тэмдэгээр тэмдэглэлгые ойлгожо абаад, алдуугүйгөөр бэшэжэ шадаха.

Упр.153,стр.81

Упр.156,стр.82

31

Үгэ соо б, г, д хашалганууд ямараар үгүүлэгдэнэб?

Б хашалган.

1ч

1. Үгэ соо б хашалган ямараар үгүүлэгдэнэб гэжэ элирүүлэлгэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 162,163,164,165,167 стр 85 – 87.

3.Словарна диктант.

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угэ соо б хашалган ямараар үгүүлэгдэнэб? гэжэ мэдэжэ, зүбөөр алдуугүйгөөр бэшэхэ дадалтай болохо.

Упр.166,стр.87

32

Үгэ соо б, г, д хашалганууд ямараар үгүүлэгдэнэб?

Г хашалган.

1ч

1. Үгэ соо г хашалган ямараар үгүүлэгдэнэб гэжэ элирүүлэлгэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 168,170,171 стр 88 – 89.

3.Словарна диктант

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угэ соо г хашалган ямараар үгүүлэгдэнэб? гэжэ мэдэжэ, зүбөөр алдуугүйгөөр бэшэхэ дадалтай болохо.

Упр.169,стр.89

33

Үгэ соо б, г, д хашалганууд ямараар үгүүлэгдэнэб?

Д хашалган.

1ч.

1. Үгэ соо д хашалган ямараар үгүүлэгдэнэб гэжэ элирүүлэлгэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 172,173,175,176 стр 90 – 91.

3.Словарна диктант

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угэ соо д хашалган ямараар үгүүлэгдэнэб? гэжэ мэдэжэ, зүбөөр алдуугүйгөөр бэшэхэ дадалтай болохо.

Упр.174,стр.91

§3. АБТАҺАН ҮГЭНҮҮД. (4ч)

34

Ямар үгэнүүд абтаhан үгэнүүд бэ?

1ч

1. Абтаhан үгэнүүд тухай ойлгосо

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 177,178, 180,181,182,183

стр 92 – 94

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- мэдүүлэл соо абтаhан үгэнүүдые оложо шадаха;

- абтаhан үгэнүүдэй сохилтотой аялганиие зүбөөр үгүүлжэ, дүрим баримталан бэшэжэ шадаха.

Упр.179,стр.93

35 – 37

Абтаhан үгын һүүлэй аялганиие яагаад бэшэхэб?

3ч

1. Абтаhан үгын һүүлэй аялганиие яагаад бэшэхэб гэжэ элирүүлэлгэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 184,185, 187,188, стр 95 – 97

Упр. 189,190,191, 192 стр 97 – 98

Упр. 193,194, 195,197,189 стр 98 – 99

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- мэдүүлэл соо абтаhан үгэнүүдые оложо шадаха;

- абтаhан үгэнүүдэй сохилтотой аялганиие зүбөөр үгүүлжэ, дүрим баримталан бэшэжэ шадаха.

Упр.186,стр.96

Упр.192,стр.98

Упр.196,стр.99

§4. ЮУМЭНЭЙ НЭРЭ. (9ч)

38 - 39

Юумэнэй нэрэ гэжэ юун бэ?

2ч

1. Хэн? Юун? асуудалтай үгэнүүд тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 198,199,200 стр 100 – 102

Упр.202,203,204 стр 102 – 103

3.Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- мэдүүлэл соо Хэн? Юун? асуудалтай үгэнүүдые оложо шадаха;

- рассказ зохёожо шадаха.

Упр.201,стр.102

Упр.205,стр.103

40 - 41

Юумэнэй нэрэ хэды юумэ тэмдэглэдэг бэ?

2ч

1. Юумэнэй нэрэ хэды юумэ тэмдэглэдэг бэ? гэжэ элирүүлэлгэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 206, 207, 208, 209 стр 103 – 105

Упр. 211,213,214 стр 105 – 106

3.Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- юумэнэй нэрэнүүд нэгэнэй болон олоной тоодо хэрэглэгдэдэг гэжэ мэдэхэ;

- олоной тогой залгалтануудые оложо шадаха.

Упр.210,стр.105

Упр.212,стр.105

42 - 44

Тусхайта нэрэнүүд гэжэ юун бэ?

3ч

1.Тусхайта нэрэнүүд гэжэ юун бэ? гэжэ элирүүлэлгэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 215, 216,217,218,219 221

стр 107 - 110

Упр. 222 223, 225,226 стр 110 – 112

Упр. 227, 228,229,230,233,234

стр 112 – 115

3.Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- тусхайта нэрэнүүд гэжэ юун бэ? гэжэ мэдэхэ;

- мэдүүлэл соо тусхайта нэрэнүүдые оложо шадаха.

Упр.220,стр.109

Упр.225,стр.111

Упр.232,стр.114

45 – 46

Юумэнэй нэрын хубилха ёһо

2ч

1. Юундэ юумэнэй нэрэ хубилдаг бэ? гэжэ элирүүлэлгэ.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 235, 236, 237стр 116 – 118

Упр. 239, 240, 241стр 119

3. 3.Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- юундэ юумэнэй нэрэ хубилдаг бэ? гэжэ ойлгохо, хубилхадаа элдэб залгалтануудые абадаг гэжэ ойлгохо;

- тэрэ залгалтануудыень нэрлэжэ шадаха;

- юумэнэй нэрые үгтэһэн асуудалаар хубилгажа шадаха ёһотой;

- үгэнүүдэй холбоо оложо шадаха.

Упр.238,стр.118

Упр.241,стр.119

§5. ҮЙЛЭ ҮГЭ. (4ч)

47 – 50

Хэлэлгэ соо үйлэ үгэ хэрэгтэй гү?

4ч

1. Юу хэнэб? Яанаб? гэжэ асуудалда харюусадаг үгэнүүд тухай хөөрэлдөөн

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 242,243,244,245,246,248

стр 120 – 122

Упр. 249, 251,252,253,254,стр 122 – 125

Упр.255, 256, 258,259,260,стр 126 – 127

Упр. 261, 262, 263,264,265,266

стр 128 – 130

3.Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- мэдүүлэл соо Юу хэнэб? Яанаб? гэhэн асуудалтай үгэнүүдые оложо шадаха;

- мэдүүлэл соо шухала гэшүүдые оложо шадаха ёһотой;

- зурагай удхаар рассказ зохёожо шадаха.

Упр.247,стр.122

Упр.250,стр.124

Упр.257,стр.126

Упр.267,стр.130

§ 6. ТЭМДЭГЭЙ НЭРЭ. (4ч)

51 – 54

Тэмдэгэй нэрэ гэжэ ямар үгэнүүд бэ?

4ч

1. Ямар? гэжэ асуудалда харюусадаг үгэнүүд тухай хөөрэлдөөн

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 268, 269,270,271,272,273

стр. 131 – 133

Упр. 275,276,277,278,279,280

стр 134 – 136

Упр. 282,283,284,285,286,287

стр 136 – 138

Упр. 289,290,291,292,293

стр 139 – 142

3.Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- мэдүүлэл соо тэмдэгэй нэрэ оложо шадаха;

- хэлэлгэдээ тэмдэгэй нэрэ хэрэглэн хэлэжэ шадаха;

- рассказ зохёожо шадаха.

Упр.274,стр.133

Упр.281,стр.136

Упр.288,стр.139

Упр.294,стр.142

§ 7. ҮГЫН ҮНДЭҺЭН. ТҮРЭЛ ҮГЭНҮҮД. (4ч)

55 – 58

Түрэл үгэнүүд. Үгын үндэһэн.

4ч

1. Түрэл үгэнүүд тухай хөөрэлдөөн.

2. Үгын үндэһэ ололго.

3. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 295,296,297,298,299,300,301

стр 143 – 145

Упр. 303,304,305,306,307

стр 146 – 148

Упр. 309, 310,311,312,313

стр 149 – 151

Упр. 315, 316, 318, 319,320,

стр. 149 – 151

4. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- угын үндэһэн, түрэл үгэнүүд, нэгэ үндэһэтэ үгэнүүд, тэдэнэй суффикснууд тухай һайнаар ойлгожо абаха; Ү

- угэнүүдые бүридэлөөрнь илгажа шадаха.

Упр.302,стр.146

Упр.308,стр.148

Упр.314,стр.152

Упр.317,стр.153

§ 8. ХЭЛЭЛГЭ. (5ч)

59

Хэлэлгэ гэжэ юун бэ?

Монолог ба диалог.

1ч

1. Хэлэлгэ гэжэ юун бэ? гэжэ элирүүлгэ

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр.321,322,323,324,325,326,327,328,330, стр. 155 – 159

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- хэлэлгэ гэжэ юун бэ? гэжэ ойлгохо;

- монолог диалог хоёрые илгаруулжа шадаха;

- хубинуудта хубаажа шадаха; текстын янза элирүүлжэ шадаха;

- абзац тухай мэдэхэ.

Упр.329,стр.160

60

Текст гэжэ юун бэ?

1ч

1. Текст тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 330,331,332,333,334,

стр. 162 – 164

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- текст юун бэ? гэжэ мэдэхэ;

- текстэдэ нэрэ үгэжэ шадаха.

Упр.335,стр.164

61

Абзац гэжэ юун бэ?

1ч

1. Абзац тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 336,337,338,339,340,

стр. 165 – 168

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- абзац тухай ойлгожо абаха;

- текстые хубинуудта хубаажа шадаха.

Упр.341,стр.169

62 - 63

Текст ямар янзануудтай байдаг бэ?

2ч

1.Текст ямар янзатай байдаг бэ? гэжэ хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 343,344,345,346,347, стр. 170 – 173

Упр. 349,350,351,352,353,355, стр. 174 – 177

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- текст ямар янзануудтай байдаг бэ? гэжэ мэдэхэ;

- тиимэ янзатай текст зохёожо шадаха.

Упр.348,стр.173

Упр.354,стр.177

§ 9. ХЭЛЭЛГЫН НЮУСАНУУД. (3ч)

64

Фразеологизм гэжэ юун бэ?

1ч

1. Фразеологизм тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр. 356,357,358,359, стр. 179 – 181

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- фразеологизм гэжэ мэдэхэ;

- хэлэндээ хэрэглэжэ шадаха.

Упр.360,стр.181

65 – 66

Тогтомол холбоо үгэнүүд.

2ч

1. Тогтомол холбоо үгэнүүд тухай хөөрэлдөөн.

2. Даабари дүүргэхэ:

Упр.361,362,363,364, стр.182 – 183

Упр.366,368,369,370, стр.185 – 188

3. Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- тогтомол холбоо үгэнүүдые мэдэхэ;

- хэлэндээ хэрэглэжэ шадаха.

Упр.365,367, стр.184,185

Упр.371,стр.189

ЖЭЛ СОО ҮЗЭҺЭНӨӨ ДАБТАЛГА (2ч)

67 - 68

Абяан ба үзэгүүд тухай дабталга.

Аялган үзэгүүдые зүб бэшэлгэ тухай дабталга. Мэдүүлэл тухай үзэhэнөө дабталга.

2ч

1. Абяан ба үзэгүүд тухай дабталга.

2. Аялган үзэгүүдые зүб бэшэлгэ тухай дабталга.

3. Мэдүүлэл тухай үзэhэнөө дабталга.

4. Даабаринуудые дүүргэхэ.

5.Багшын уншалга доро мэдүүлэлнүүдые бэшэлгэ.

- абяанууд, үе, үгэ ба мэдүүлэл тухай мэдэхэ;

- зүб бэшэлгын дүримүүдые мэдэхэ;

- абяануудай ба синтаксическа шүүлбэри хэжэ шадаха;

- мэдүүлэл ба рассказ зохёожо шадаха.

Грамматика ба зүб бэшэлгэ.

Аман харюунуудые сэгнэлгэ

Һурагшадай аман харюу сэгнэхэдээ:

– ойлгожо абаһан юумэн тухай найруулан хэлэһэн харюу удхаараа зүб, мэдэрэлтэй;

– харюу хүсэд дүүрэн;

– найруулгын удаа дараае, үгэ хэлэнэйнь литературна байһаниие анхаралда абаха ёһотой.

«5» сэгнэлтэ хэрбээ һурагшын:

а) грамматикын дүрим һайнаар ойлгожо абаһанаа харуулангаа, тэрэнээ жэшээнүүдээр баталжа шададаг;

б) үгын ба мэдүүлэлэй шүүлбэри зүбөөр өөрөө хэжэ шададаг, текст сооһоо үзэһэн грамматическа дүримөөр бэшэгдэһэн үгые оложо шададаг;

в) багшын табиһан бүхы асуудалда хүсэд дүүрэнээр харюусадаг, хэлэлгэ соогоо нэгэшье алдуу гаргадаггүй байхадань табиха.

«4» сэгнэлтэ хэрбээ һурагшын:

а) харюу «5» гэһэн сэгнэлтын эрилтэдэ хүрэхөөр байбашье, тэдэнээ жэшээгээр баталан харуулхадаа, 1-2 алдуу гаргаһан аад, тэдэнээ өөрөө гү , али багшын туһаламжаар заһадаг;

б) текстээр хүдэлхэдөө гү, али мэдүүлэлэй шүүлбэри хэхэдээ багашаг алдуу гаргаһан аад, багшын туһаламжаар тэдэнээ бэлэхэнээр заһадаг;

в) хэлэлгэдээ ганса нэгэн алдуу гаргадаг байхадань табиха.

«3» сэгнэлтэ хэрбээ һурагшын:

а) багшын асуудалда муугаар харюусадаг;

б) текстээр хүдэлхэдөө, ганса нэгэн алдуу гаргаад, тэрэнээ багшын нэмэлтэ асуудал һурахада заһадаг

в) дүрим өөрөө жэшээгээр баримталхадаа ядалдажа, гансал багшынгаа туһаламжаар тэдэнээ дүүргэдэг;

г) удаа дарааень эмдэжэ, хэлэлгэдээ хэдэн алдуу гаргадаг байхадань табиха

«2» сэгнэлтэ хэрбээ һурагшын:

а) үзэжэ гараһан материалайнгаа ехэнхи гү, али тон шухала хубииень хадуужа абаагүй;

б) харюусахадаа ба текстээр хүдэлхэдөө, олон алдуу гаргаад, тэдэнээ багшын туһаламжаар заһажа шададаггүй байхадань табиха.

Һурагшадай бэшэлгээр дадал сэгнэлгэ

Һурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэдээ, тэдэнэй хэшээл бүхэндэ дүүргэдэг упражнени, илангаяа шалгалтын хүдэлмэриин дүн хараада абтаха болоно.

Грамматикаар ба зүб бэшэлгээр шалгалтын хүдэлмэриин тоо багшын шалгаха хэрэгтэй болоһоор тодорхойлогдохо. Эндэ программын темын зарим асуудалнуудаар гү, али үзэжэ үнгэрһэн бүхы темээр һурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал шалгажа болохо.Четверть соо үзэһэн материалаар шалгалтын хүдэлмэри жэл соо дүрбэнһөө олон болонгүй, четверть бүриин һүүлдэ ( һүүлшын үдэрнүүдтэ орхингүй) хэжэ байха.

Дүн гаргалгын шалгалтын хүдэлмэридэ диктант, найруулга (изложени), зохёолго (сочинени), грамматическа шүүлбэри ороно. Грамматическа шүүлбэри хүүлэхэдээ, орфограммануудые танижа абалга, үгын хуби, мэдүү лэлэй гэшүүдые тодорхойлолго, мэдүүлэл зохёолго, грамматическа тэмдэгээр үгэнүүдэй классификаци хэлгэ гэхэ мэтэ даабари дүүргүүлжэ болохо.

Эдэ даабари 2 класста 15 минутаһаа дээшэ бэшэ саг соо хэгдэхэ. Грамматическа даабари туд классташье, мүн доодошье класста үзэгдэһэн грамматическоорфографиин материалтай холбоотой байха зэргэтэй.

2-дохи класста нэгэдэхи хахад жэл соо шалгалтын хүдэлмэридэ 15 минутаһаа дээшэ бэшэ, хоёрдохи хахад жэл соо 20 минутаһаа дээшэ бэшэ саг үгтэхэ.

Диктант хадаа холбоо текстһээ, мүн ондо ондоо мэдүүлэлһээшье бүридэ һэн байжа болохо.Словарна диктант гансал һургаха хүдэлмэри болгон, үзэжэ байһан бэшэгэй дүримэй темэ бүхэндэ тааруулжа үгтэхэ.

Словарна диктантын хэмжээ иимэ байха ёһотой:

2-дохи класста – 7 – 8 үгэ.

Словарна диктант шалгахадаа, сэгнэлтын иимэ эрилтэ баримталха:

«5» сэгнэлтэ – нэгэшье орфографическа алдуугүй;

«4» сэгнэлтэ – 1 орфографическа алдуу, 1 заабари.

«3» сэгнэлтэ – 2 орфографическа алдуу;

«2» сэгнэлтэ – 3 – 5 орфографическа алдуу;

Диктантын текст мэдүүлэлэйнгээ удхаар, байгуулгын талаар һурагшадта ойлгосотой байха ёһотой.

Шалгалтын диктантын текст үзэжэ үнгэрһэн орфограммаар яһала олон (текстын үгэнүүдэй 60% үсөөн

бэшэ) байха.Туд класста үзэгдөөгүй дү римтэй үгэ диктант соо оруулхагүй. Хэрбээ тиимэ үгын текст соо ороһон байгаа һаань, тэрэниие самбарта бэшээд үгэхэ.

Юрын шалгалтын диктант соохи үгын гол хуби һаяхан үзөөд байһан дүримдэ хабаатай үгэ байха, тиихэдэ дүн шалгалтын диктант соо урдань үзэжэ дүүргэһэн дүримтэй үгэнүүд байха.

Диктантын текстын хэмжээ иимэ байха ёһотой:

2-дохи класс. Нэгэдэхи хахад жэлэй һүүлдэ гү, али хоёрдохи хахад жэлэй эхиндэ 15 – 20 үгэ; жэлэй һүүлдэ25 – 35 үгэ.

«5» сэгнэлтэ:

а) нэгэшье орфографическа алдуугүй байһанай;

б) үзэг зүбөөр, сэбэрээр бэшэһэнэй түлөө табиха.

«4» сэгнэлтэ:

а) 2 – 3 - һаа үлүү бэшэ орфографическа алдуу гаргаһанай;

б) ондо ондоо орфограммануудтай үгэдэ 2 – 3 заһабари хэһэнэй;

в) үзэг һарюугаар, һаланаар бэшэһэнэй түлөө табиха.

«3» сэгнэлтэ:

а) 4 – 5 орфографическа алдуутай байхадань;

б) ондо ондоо орфограммануудтай үгэдэ 3- һаа дээшэ заһабари хэһэнэй;

в) олон үзэг хазагайруулжа байгаад, һалан муухайгаар бэшэһэнэй түлөө табиха.

«2» сэгнэлтэ:

6- һаа дээшэ орфографическа алдуутай диктантын түлөө табиха.

Диктант соо юу алдууда тоолохоб гэхэдэ:

– бэшэхэдээ, орфографиин дүрим эбдэлгэ, үгэ соо үзэг орхилго ба хазагайруулга, үгэ һэлгэлгэ, туд классай программын ёһоор мэдээд байха сэглэлтын тэмдэгэй үгы байһан ушар, дүримөөр гү, али үгүү лбэреэр шалгагдадаггүй аад, программа соо ороһон үгын буруу бэшэлгэ булта алдууда тоологдохо.

Диктант соо юу алдууда тоолохогүйб гэхэдэ:

– тудшье, урдахишье класста үзэгдөөгүй орфографиин ба пунктуациин дүримөөр гаргагдаһан алдуу (хэрбээ текст соо тиимэ дүримөөр үгын оруулагдаа һаа, тэдэниие самбар дээрэ уридшалан бэшэхэ);

– хэрбээ удаадахи мэдүүлэлэй түрүүшын үгэ ехэ үзэгөөр бэшэгдэжэ эхил һэн байбашье, мэдүүлэлэй һүүлдэ нэгэ удаа табигдаагүй орхигдоһон точко;

– удхыень хазагайруулангүй нэгэ үгэ ондоо үгөөр нэгэ удаа һэлгэһэн ушар алдууда тоолохогүй.

Диктант соо нэгэ алдууда юу тоолохоб гэхэдэ:

– адли үгэ соо алдуу дабтаһан ушар, жэшээнь, «дабһан» гэжэ үгэ хэдэн дахин бэшэхэдээ, дундань «а» үзэг бэшэлсээд байгаа һаань;

– үгын анхан һуурида удаан аялганай орондо түргэн аялган бэшэһэн ушар, жэшээлхэдэ, «ногоон», «сагаан» гэжэ үгэнүүдые ганса аялгантайгаар бэшэһэн байгаа һаань;

– ондо ондоо үгэнүүд соо түргэн аялганай орондо удаан аялган бэшэһэн ушар, жэшээнь, «унаган», «мүнгэн», «тарган» г.м. үгэнүүдые «уунаган», «мүүнгэн», «таарган» гэжэ бэшэһэн байгаа һаань.

Бага зэргэ алдуу гэжэ юун тоологдоноб:

– үгэ соо хашалганиие дабхарлажа бэшэһэн ушар (тракктор, пуллемет г.м.);

– абтаһан үгэ соохи дабхарлаһан хашалганиие гансаар бэшэһэн ушар (класс, вана, касса г.м.);

– мэдүүлэл соохи нэгэ үгэ хоёр дахин дабтан бэшэһэн ушар;

– үгэ дутуу бэшэһэн ушар;

– үгэ нэгэ мүрһөө нүгөө мүртэ буруугаар нүүлгэһэн ушар;

– абтаһан үгын хашалганиие буруугаар бэшэһэн ушар (путбол, борш, враш, багон г.м.)

Грамматическа шүүлбэри сэгнэлтэ

Грамматическа шүүлбэри хэхэ даабаритай шалгалтын хүдэлмэри сэгнэхэдээ, багша иимэ эрилтэнүүдые баримталха:

«5» сэгнэлтэ һурагшын тодорхойлолго, дүрим һайнаар ойлгожо абаһанайнь, хүдэлмэри дүүргэхэ үедөө ойлгоһоноо бэеэ даагаад хэрэглэжэ, өөрынгөө жэшээ үгэхэ шадабаритай болоһоной ба бүхы даабари алдуугүйгөөр дүүргэһэнэй түлөө;

«4» сэгнэлтэ һурагшын тодорхойлолгодо, дүрим ойлгожо абаһанаа харуулжа шадаха, грамматическа шүүлбэри хэхэдээ 1 – 2 алдуу гаргаашье һаа, ойлгоһоноо хэрэглэжэ, өөрынгөө жэшээгээр баримталха шадабаритай байхадань;

«3» сэгнэлтэ һурагшын үзэһэн материалаа ойлгожо абаһанаа гол түлэб харуулжа шадаха, 3 – 4 алдуу гаргаашье һаа гү, али даабариин али нэгые дүү ргэжэ шадаагүйшье һаа, юрэнхыдөө ойлгоһоноо хэрэглэхэ шадабаритай байхадань;

«2» сэгнэлтэ һурагшын ойлгосо, мэдэсэ, шадабари «3» гэһэн сэгнэлтын эрилтэдэ хүрэдэггүй, һуралсалай материал муу мэдэхэ байһанда, олонхи даабарияа дүүргэжэ шадахагүйдэнь табиха.

Текст буулган бэшэлгын сэгнэлтэ

Текст буулган бэшэлгэ (номоор даабари, самбарта бэшэжэ үгэһэн упражнени дүүргэхэ г.м.) болон һурагшадай юрын бэшэмэл хүдэлмэри сэгнэхэдээ, сэгнэлтын иимэ эрилтэбаримталха.

Үдэр бүриин юрын хүдэлмэри һурагшын хайша хэрэгээр дүүргэхэдэ, үзэг ба тэдэнэй холболто хазагайруулхада, сэгнэлтэ нэгэ баллаар доошонь оруулха.

Һургалгын удхатай хүдэлмэри болгон багшын үзэмжөөр текстнүүдые хэрэглэхэдэ болохо байна.

Текст шалгахадаа сэгнэлтын иимэ эрилтэ баримталха:

«5» сэгнэлтэ үгтэһэн даабари баранииень дүүргэһэн байхада;

«4» сэгнэлтэ дурадхаһан даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбөөр дүүргэһэн байхада;

«3» сэгнэлтэ үгтэһэн даабариин хахадые зүбөөр дүүргэһэн байхада;

«2» сэгнэлтэ дурадхаһан даабариин гурбанай нэгэ хубиие болон юрэнхыдөө дүүргэжэ шадаагүй байхада.

Найруулга (изложени)

Һурагшадай һанал бодолоо бэшэмэлээр, холбоотойгоор найруулха шадабариие шалгахын тула грамматикаар ба орфографяар хүдэлмэри хэгдэхэ.

Тодорхой темэдэ 2 – 3 мэдүүлэл зохёохо даабари һурагшадта дурадхажа болохо, хоёрдохи хахад жэл соо багашаг (35–40 ү гэтэй текстээр) найруулга бэшэдэг болохо. 2 – 3- дахи классуудай һурагшад найруулга (изложени) ба багашаг бэшэдэг байха.

Найруулга сэгнэхэ гол хэмжээ гэхэдэ, текстын удха зүбөөр , удаа дарааень алдангүйгөөр дамжуулга ба орфографическа алдуугүй бэшэлгэ болоно.

«5» сэгнэлтэ текстын гол удха удаа дараалан, зүбөөр найруулан дамжуулагдаһан, мэдүүлэлэй байгуулгада, үгэ

хэрэглэлгэдэ алдуу гаргагдаагүй, орфографическа алдуугүйгөөр бэшэгдэһэн найруулгада;

«4» сэгнэлтэ текстын удха хазагайруулагдангүй бэшэгдэһэн, зүгөөр мэдүүлэл байгуулгада ба үгэ хэрэглэлгэдэ 2 – 3 алдуу гаргагдаһан найруулгада;

«3» сэгнэлтэ текстын удха зарим тэды ондоо болгогдоһон, мэдүүлэл байгуулгада 3 – 4 алдуутай, 2 – 3 газарта буруугаар хэрэглэгдэһэн үгэ гү, али зүб бэшэлгэдэ 3 – 5 алдуу гаргагдаһан, үгышье һаа, бүхыдөө эдэ алдуунуудтай найруулгада;

«2» сэгнэлтэ текстын удхаһаа горитойгоор ондоо болгогдоһон, шухала ушар, гол хуби орхижорхиһон; мэдүүлэлэй байгуулгада 4 - һөө дээшэ алдуутай; үгэ хэрэглэлгын нормоһоо ехээр хазагайрһан (литературна бэшэ үгэнүүд ба үгүүлбэри оруулан, таараагүй удхатай үгэнүүдые хэрэглэһэн г.м.); шудалан үзэһэн дүримүүдтэ 6- һаа дээшэ орфографическа алдуу гаргагдаһан гү, али эдэ алдуунуудые хамтадань гаргаһан найруулгада табиха.

Зохёолго (сочинени)

2- дохи класста һургаха зорилготой зохёолго бэшүүлхэ.

Зохёолго сэгнэхэдээ, үгтэһэн темэдэ удхынь хэр зэргэ тааруу байһые, һанал бодолоо һурагша хэр зэргэ удаа дараатайгаар найруулһые, үгын баялигые, үгэ хэр зүбөөр хэрэглэһыень, мэдүүлэл хэр зэргэ зүбөөр байгуулһыень, алдуугүйгөөр бэшэһыень хараадаа абаха хэрэгтэй.

«5» сэгнэлтэ темэдээ тааруугаар бэшэгдэһэн, мэдүүлэл зүбөөр найруулагдаһан, үгэ зүбөөр хэрэглэгдэһэн, орфографическа алдуугүйгөөр бэшэгдэһэн зохёолгодо;

«4» сэгнэлтэ темэдээ тааруугаар бэшэгдэһэн аад, мэдүүлэл найруулгада ба үгэ хэрэглэлгэдэ 2 – 3 алдуутай, 2 – 3 орфографическа алдуутай, үгышье һаа эдэ алдуунуудые хамтадать гаргаһан зохёолгодо;

«3» сэгнэлтэ темэһээ хазагайруулгатай байһан; 2 – 3 ушарта үгэ буруугаар хэрэглэһэн, мэдүүлэл буруугаар найруулһан; 5 – 6 орфографическа алдуу гаргаһан гү, али эдэ алдуунуудые хамтадань гаргаһан зохёолгодо;

«2» сэгнэлтэ темэнь хүсэдөөр гаргагдаагүй, мэдүүлэл найруулгада ба үгэ хэрэглэлгэдэ горитойхон дутагдалтай байһан; 7 – һоо дээшэ орфографическа алдуу гаргаһан гү, али эдэ алдуу хамтадань гаргаһан зохёолгодо табигдаха.

Найруулга ба зохёолго зүб бэшэлгые шалгахадаа, туд хүдэлмэриин текстын хэмжээ класс бүридэ тогтоогдоһон нормоһоо 10 – 15 үгөөр ехэ болгожо бэшэгдэһэн байгаа һаань, багша сэгнэлтые нэгэ баллаар дээшэлүүлхэ эрхэтэй.

Найруулга ба зохёолго шалгахадаа, туд хүдэлмэриин бхы талануудые хамтаруулан нэгэ сэгнэлтэ табигдаха.