Рабочая программа по чувашскому языку(3 класс)

1.       +нлантару ёыр=в\

Ĕё программине хатĕрленĕ чух тĕпе хунă:

Тăван чĕлхепе литература вулавĕн тĕслĕх программисем: чăваш шкулĕн 1-4 класĕсем валли / М.К.Волков, Л.П.Сергеев, Т.В.Арте­мьева, О.И.Печников, А.Р.Кульева.- Шупашкар: Чăваш Республикин вĕренъ институчĕн издательство центрĕ,  2013. – 80 с.

     Çамрăк ăрăва ăс-тăн парса ÿстерес ĕçре пуçламăш   шкул   пĕлтерĕшĕ   калама   çук   пысăк. Вĕрентÿ ăс-тăн пару никĕсĕ, унан тĕп инструменчĕ -тăван чĕлхе. Тин çеç кĕнеке тытнă ачана ăнăçлă вĕрентсе ăс - тăн парасси чи малтан вăл хăйĕн тăван чĕлхипе тухăçлă усă курма пултарнинчен килет. Тăван чĕлхе - усекен этеме çут тĕнчене кĕмелли алăкăн ылтăн   çăраççийĕпе   перех.      Çак асамлă çăраççипе ача вĕренÿре туллин усă курма пултартăр тесен унăн пуплевĕпе шухăшлавне пур енлĕн аталантармалла. Кĕске тапхăртах ăна çăмăллăн вулама, тăнласа ăнкарма, шухăша пуплевре уçăмлăн палăртма, çырма хăнăхтармалла: вĕренÿ кĕнекине вăл хăй тĕллĕн вулайтăр, вĕрентÿçĕ каласа панине лайăх ăнланма, асăмлама, асăнлама пултарайтăр, çавăн пекех унăн калаçу хăнăхăвĕпе çыру мехелĕ çителĕклĕ пулччăр. Çакна тума шăпах ĕнтĕ тавăн чĕлхене 1-4 классенче ятарлă  программăпа  туллин  вĕрентни  пулăшать.

«Чăваш чĕлхи» предметăн тĕп тĕллевĕсемпе задачисем:

     Ача пуплевĕнчи тĕп ĕё-хĕлĕсене (тăнлассине, калаёассине, вулассине, ёырассине) аталантарса пынипе пĕрлех тăван чĕлхе вĕрентнĕ чух пуёламăш шкулта ёакăн пек пысăк   та   пархатарлă  тĕллевсене   пурнăёламалла:

-вĕренекенсен ёынлăх туйăмĕсене вăйлатмалла, пурнăёа юратма, ырра шанса тăма тата хăйсене те ырă   кăмăллă,   сăпайлă  пулма   ханахтармалла;

-ачасем таврари пурнăё, этемпе ёут ёанталăк ёинчен  мĕн  пĕлнине  анлăлатмалла;

- ачасен ёыхăнуллă тата сăнарлă шухашлавĕпе асне,   асăмлас   хевтине   аталантармалла;

вĕренъ ĕё-хĕлне лайăхрах хăнăхтарса, унăн ăслайĕсене «алла илме» май памалла; вĕренъ вăхăчĕпе перекетлĕ  усă курма, харпăр хăй тĕллĕн ĕёлессин ансатрах мелĕсене   чухлама   вĕрентмелле;

-тăрăшуллă та тимлĕ  вĕренме,  пĕлъпе  пурнăё  тĕслĕхĕсен   ёăл куёĕпе  -  кĕнекепе   кăсăкланма  хăнăхтармалла.

    Программăри вĕренъ материалĕпе вĕрентъ меслечĕсем ачасене ёирĕп пĕлъсемпе ăслайсем, кирлĕ хăнăхусем паччăр тесен дидактикăн тĕп принципĕсене асра тытса вĕрену ăнланулăхĕпе кăсăклăхне, ёыхăнулăхĕпе тĕллевлĕхне   ялан   пурнăёласа   пымалла.

Программăна пурнăёламалли тапхăр – 2016-2017 вĕренÿ ёулĕ.

  Вĕренъ программине пурнăёа кĕртме ёак вĕренъпе методика комплектне мĕншĕн суйласа илнине уёса (ăнлантарса) пани:

Ёак вĕренъпе методика комплекчĕ пирĕн республикăра пĕр вариантлă анчах, ёавăнпа унпа кăна усă курма тивет. Вăл ачасене лайăхрах вĕренме хавхалантарать,  харпăр хăй тĕллĕн ĕёлеме хăнăхтарать. Традицие кĕнĕ вĕрентъ мелĕсемпе тата ёĕнĕ вĕрентъ технологийĕсемпе меллĕ усă курни вĕрентъ тĕллевĕсене туллин пурнăёлама май парать.

Вĕрентъ формисем:  класпа ĕёлени,

                             ушкăнпа ĕёлени,

                                кашни ача пĕччен ĕёлени.

Вĕрентъ технологийĕсем: репродукциллĕ шырав-тĕпчев, вăйă, ИКТ  мелĕпе ĕёлени.

                            Тĕрĕслев формисемпе хаклав-тĕрĕслев мелĕсем:

        - сочинени

        -  диктант

        -  изложени

 Ачасен пĕлĕвне тĕрĕслемелли формăсемпе меслетсем:

- сочинени (ăслав, сăнлав, картина тăрăх ёырнă сочинени)

    - изложени

    - ёыхăнуллă текст йĕркелени

    - тĕрĕслев ёыру ĕёĕ

Тĕрĕслев ĕçĕсемпе творчество ĕçĕсем.

Разделсен шуч\	Раздел теми	Сехетсен шуч\	Т\р\слев \ё\сем	Творчество \ё\сем	Астуса ёырни	Диктантсем
1	П\ррем\шпе икк\м\ш классенче в\реннине аса илесси.	6	Ёырса илни -1	Ъкерч\к т=р=х калав й\ркелесе ёырасси - 1	1	С=мах диктанч\ - 3
2	Сас=. Сас палли.	24	Диктант – 1 Тěрěслев диктанчě -1	Изложени – 2 Калав содержанине к\скен  ёырасси - 1 Сочинени – 1	2	3
3	Предложени.	24	Ёырса илни -1 Диктант - 2	Изложени – 1 Ъкерч\к т=р=х текст ёырасси - 1 Сочинени - 1		Ас=рхаттару диктанч\ - 1 +слав диктанч\ -1
4	С=мах.	12	Диктант - 1	Изложени - 1		С=мах диктанч\ - 2
5	Пуплев пай\сем	9	Диктант - 1	Изложени - 1
6	Глагол	15	Диктант - 1	Калава в\ёлесси – 1  Ъкерч\к т=р=х калав туса ёырасси – 1 Изложени - 1	1	+слав диктанч\ -1
7	Палл= яч\	7		Изложени - 1		+слав диктанч\ -1
8	Виёё\м\ш класра в\реннине аса илсе ёир\плетесси	5	Диктант - 1	Сочинени - 1

II, III, IV классенче диктант тата çырса илмелли текст калǎпǎшĕ çакǎн пек пулмалла:

Классем	Чĕрĕксем
	1      |     II	III      |     IV
II	20-25	30-35
III	35-40	45-50
IV	50-55	60-65

АЧАСЕН ПĔЛĔВНЕ ТĔРĔСЛЕССИ

  Программăн кашни пайĕнче палăртнă материала мĕнле вĕренсе пынине тăтăшах тĕрĕслесе хакласа тăмалла. Ачасен программăра палăртнă ăслайĕсем, хăнăхăвĕсемпе пĕлĕвĕсем ерипенех аталанса, çирĕпленсе пымалла. Вĕсене тĕрĕслесси, хакласси – нумай енлĕн тумалли ĕç. В\ренекенсен аталану шайне аван пĕлсе тăни вĕрентÿçе хăйĕн ĕçне кирлĕ улшăнусем кĕртме май парать, ачасен пĕлĕвĕпе ăслайĕсене тивĕçлипе хаклани вĕсене тăрăшарах вĕренме хистет, хавхалантарать. Пĕлÿсемпе ăслайсене, хăнăхусене тĕрĕсленĕ-хакланă чух вĕрентÿçĕ сăмах вĕççĕн тумалли хăнăхтарусемпе, çыру ĕçĕсемпе усă курать.

   Тăван чĕлхе урокĕсенче ирттермелли çыру ĕçĕсем шутне пуçламăш классенче çаксем кĕреççĕ: çырса илни, диктантсем (=нлантару, асăрхаттару, курав, ăслав, тĕрĕслев, сăмах диктанчĕсем т.ыт те), изложенисемпе сочиненисем.

   Словарь диктантĕнчи сăмахсен хисепĕ çапла пулмалла: II класра - 7 таран, III класра – 10—11, IV класра – 12-14 сăмах.

   Тĕрĕслев диктантĕнчи сăмахсен хисепĕ II класра вĕренÿ çулĕн пуçламăшĕнче 20-25 сăмах, вĕçĕнче 30-35 сăмах, III класра вĕренÿ çулĕн пуçламăшĕнче 35-40 сăмах, вĕçĕнче 45-50 сăмах, IV класра вĕренÿ çулĕн пуçламăшĕнче 50 – 55, вĕçĕнче 60 – 65 сăмах пулмалла. Диктант текстĕнче вĕренмен орфограммăсем пулмалла мар.

   Изложенисем, тĕпрен илсен, вĕрентÿ ĕçĕсем пулмалла. Изложени валли текст суйланă чух унăн пахалăхне, вĕрентÿ тĕллевĕсене еплерех тивĕçтернине пăхмалла.

Вĕренекенсен пĕлĕвĕсемпе ăслай-хăнăхăвĕсене тĕрĕслесе хакламалли виёесем.

Сăмахпа каласа хуравланине хакламалли виçесем:

«5 паллă»

Вĕренекен ача программăри материала ăнланса, туллин, тĕрĕс пĕлнине кăтартать, хăй каланине тĕслĕхсемпе çирĕплетсе парать; сăмахсемпе предложенисене хăй тĕллĕн тата тĕрĕс тишкерет, вĕрентÿçĕ сĕннĕ текстра халиччен вĕреннĕ грамматика пулăмĕсене, сăмахсене мĕнле çырмаллине, предложеннири чарăну паллисен сăлтăвне тĕрĕс ăнлантарать: йĕркипе, çыхăнуллă каласа хуравлать, пуплев йăнăшесем пачах тумасть е 1 йăнăшран ытла тумасть пулсан.

«4» паллă

Вĕренекен хуравĕ «5» паллăпа хакламалли виçесене тивĕçтерет, анчах вăл правилăсене çирĕплетме илнĕ тĕслĕхсенче 1-2 йăнăш тăвать, вĕсене хăех е вĕрентÿçĕ пулăшнипе çăмăллăнах тÿрлетет; каласа панă чух 1-2 пĕчĕк йăнăш тăвать пулсан.

«3» паллă

Вĕренекен материала пĕтĕшле ăнланать, анчах туллин хуравлаймасть, вĕрентÿçĕ пулăшнипе çеç каласа пама пултарать; текста тишкернĕ чух уйрăм йăнăшсем тăвать, вĕсене верентÿçĕ ыйтусем панипе çеç тÿрлетет, правилăсене хай тĕллĕн тĕслĕхсемпе çирĕплетсе параймасть, ку ĕçе вĕрентÿçĕ хушма ыйтусем парсан çеç пурнăçлаять; çыхăнуллă каласа параймасть, каласа панă чух темиçе йăнăш тăвать пулсан.

«2» паллă

Вĕренекен материала пĕтĕмпех е унăн чи кирлĕ пайне пĕлмест, каласа панă тата текстпа ĕçленĕ чух пысăк йăнăшсем тăвать, вĕсене вĕрентÿçĕ пулăшнипе те тÿрлетеймест пулсан.

Таса та илемлĕ çырнине хакламалли виçесем:

«5» паллă

Вĕренекен ачан ĕçĕ каллиграфи нормисене тивĕçтерет, çырура 1-2 пысăках мар çитменлĕх пулма пултарать.

«4» паллă

Вĕренекен ача çырăвĕ виçесенчен пĕрне тивĕçтермест (пĕрешкел чалăштарса çырман, саспаллисем, сăмахсем хушшинче пĕр пеклĕх çук т.ыт.те.), 1-2 пысăках мар çитменлĕх пур.

«3» паллă

Вĕренекен çырăвĕ каллиграфи виçисенчен 1-2-шне тивĕçтереймест (саспаллисене пĕрешкел чалăштарманни, хăш пĕр саспаллисен ĕлки уçăмлах марри, саспаллисен çÿллĕшĕпе хулăнăшĕ пĕрешкел марри т. ыт. те.) , 1-2 пысăках мар çитменлĕх пур.

«2» паллă

Вĕренекен ачан çырăвĕ калиграфи виçисенчен чылайăшне тивĕçтермест.

Пысăках мар йăнăшсем шутне çаксем кĕреççĕ:

• Хăш-пĕр саспаллисене тĕрĕс мар çырни;
• Пысăк тата пĕчĕк сас паллисене пĕр йĕр çинче çырманни;
• Хăш-пĕр саспаллисене тĕрĕс çыхăнтарманни;
• Йĕртен çÿлелле е аялалла тухса çырни;
•  ытлашши шултра е вĕтĕ çырни;
• Хăш-пĕр çĕрте саспаллисене пĕрешкел чалăштарса çырманни, саспаллисем, сăмахсем хушшинчи хушă пĕр пек пулманни;
• Хăш-пĕр саспаллисен тăрринчи паллăсене , çекĕлсене пăсса çырни.

Ача тунă чылай йăнăш ÿт-пÿ аталанăвĕпе çыхăннă пулсан, япăхрах çырнă ĕçе «3» паллăпа хакламалла.

Диктанта хакламалли виçесем:

«5» паллă

Ача орфографи пунктуаци йăнăшĕсем пачах туман, орфограммăсене тÿрлетмен, каллиграфи виçисене пăхăнса çырнă, анчах уйрăм çитменлĕхсем( сиктерсе хăварнăсаспаллисене кĕртсе лартни, саспалли ĕлкине тÿрлетни…) пур пулсан.

«4» паллă

Орфографи йăнăшĕсем 2, пунктуаци йăнăшĕ 1 ытла мар, е 1 орфографипе 2 пунктуаци йăнăшĕ, ĕçе тирпейлĕ çырнă, анчах темиçе     çĕрте каллиграфи нормисене тивĕçтермен, пĕр-пĕр орфограммăна тÿрлетни пур пулсан

«3» паллă

Орфографипе пунктуаци йăшĕсем 6-ран ытлашши мар, диктантра орфографи йăнăшĕсем 3-рен 5-е çити тата пунктуаци йăнăшĕсем 3 таран, е 4 орфографипе 2 пунктуаци, е 5 орфографипе 1 пунктуаци йăнăшĕ, ĕçе тирпейсĕр, каллиграфи виçисене пăхăнса çырман тата тĕрлĕ орфограммăна тÿрлетни 1-2 пулсан.

«2» паллă

Орфографи йăнăшĕсем 6, пунктуаци йăнăшĕсем 3-4-ран ытла, ĕçе тирпейсĕр, каллиграфи виçисене пăхăнмасăр çырнă, 3-5 тÿрлетни пур пулсан.

Çаксене йăнăш тесе шутламалла:

·                     Сăмаха орфографи правилисене пăсса çырни,

·                     саспаллисене сиктерсе хăварни,

·                     сас паллисене е сăмах сыпăкĕсене ылмаштарса лартни,

·                     пĕр сăмаха тепĕр сăмахпа улăштарни,

·                     вĕреннĕ правилăсене пĕлменнипе чарăну палли лартман е тĕрĕс мар лартнă пулсан,

Йăнăш тесе шутланмаççĕ:

·                                 вĕренмен орфографи тата пунктуаци правилисемпе çыхăннă йăнăшсем,

·                                 предложени вĕçĕнче пĕр хутчен пăнчă лартмасăр хăварнă, тепĕр предложени пуçламăшне пысăк саспаллипе çырнă пулсан,

·                                  текст шухăшне улăштармасăр пĕр сăмах вырăнне тепĕр сăмах улăштарса çырнă пĕр тĕслĕх кăна пулсан.

Пĕр йăнăш тесе шутламалла:

·                                             Тĕрĕс мар çырнă сăмах икĕ е темиçе хутчен тĕл пулсан, çав правилăпа çыхăннă йăнăша тепĕр сăмахра та тунă пулсан,

·                                             Пысăках мар 2 çитменлĕхе.

Пысăках мар çитменлĕхсем:

·                                                         Сăмахра пĕр саспаллинех асăрхамасăр икĕ хут çырни,

·                                                         Сăмаха çырса пĕтерейменни,

·                                                         Пĕр йĕркерен тепĕр йĕркене куçарнă чухне сăмахăн пĕр пайне асăрхамасăр пăрахса хăварни,

·                                                         Предложенири пĕр сăмахах икĕ хут çырни.

Пуплев тишкерĕвне хакламалли виçесем:

«5» паллă

Ача ĕçĕ пĕр йăнăшсăр пулсан, вăл терминсемпе правилăсене лайăх пĕлни тат хăй пĕлĕвĕпе тĕрлĕ йышши ĕссем тунă чухне усă курма пултарни палăрсан.

«4» паллă

Ача терминсемпе правилăсене  лайăх пĕлсен, вĕсемпе грамматика тишкерĕвĕ тунă чухне пĕлсе усă курсан, сăмахсемпе предложенисене тишкерес ĕçĕн ¾ пайне тусан.

«3» паллă

Ача вĕреннĕ материала ăнланни палăрсан, хăй пĕлнипе усă курса тишкерĕвĕн çуррине пурнăçласан.

«2» паллă

Ача вĕреннĕ материала начар пĕлсен, вăл «3» паллă илмелĕх хуравламасан е пуплев тишкерĕвĕн ытларахăш пайне пурнăçлаймасан.

Çырса илнине хакламалли виçесем:

«5»  паллă  - йăнăш çук,

«4» паллă  - 1-2 йăнăш, 1 тÿрлетни,

«3»  паллă – 3 йăнăш, 1 тÿрлетни,

«2» паллă – 4 йăнăш, 1-2 тÿрлетни

Словарь диктантне хакламалли виçесем:

«5»  паллă  - йăнăш çук,

«4» паллă  - 1  йăнăш, 1 тÿрлетни,

«3»  паллă – 2 йăнăш, 1 тÿрлетни,

«2» паллă – 3-5 йăнăш.

Изложенисемпе сочиненисене хакламалли виçесем:

«5»  паллă

Автор текстне тĕрĕс тата çыхăнуллă çырса кăтартнă, шухăш темăпа килĕшÿллĕн, çыхăнуллăн аталанса пырать, факт йăнăшĕсем çук, сăмах йышĕ пуян,пуплев т\л\ш\нчен текста т\р\с те пал=ртулл= хайлан= пулсан. Орфографипе пунктуаци йăнăшĕсем çук, 1-2 тÿрлетни пулма пултарать.

«4» паллă

Автор текстне çителĕклĕ таран туллин çырса кăтартман, темăна уçса панă, анчах уйрăм вырăнсенче шухăш çыхăнăвĕ татăлса кайни,тĕрĕсех мар çырни тата пуплев çитменлĕхĕсем пур. Пуплев тĕлĕшĕнчен пĕтĕмпе 3 йăнăшран ытла мар, содержанипе тунă йăнăшсем 3 таран тунă пулсан.2 орфографипе 1 пунктуаци, е 1 орфографипе 2 пунктуаци йăнăшĕ, тÿлетни пур пулсан.

«3»  паллă

Автор текстĕнчен кăштах пăрăннă, темăпа килĕшÿллĕ тата çыхăнуллă çырман, 2-3 предложение тĕрĕсех йĕркелеймен, сăмах йышĕ чухăн. Текста тата пуплеве йĕркелес енĕпе пурĕ 5 йăнăш пулсан.

3-5 орфографи йăнăшĕ таран, е 3 орфографипе 2-3 пунктуаци, 4 орфографипе 2 пунктуаци, е 5 орфографипе 1 пунктуаци йăнăшĕ пулсан, тĕрлĕ орфограммăсене 1-2 тÿрлетни пулсан.

«2» паллă

Ĕçе тема тăрăх çырман, автор текстĕнчен чылай пăрăнса кайнă, текста тĕрĕс мар ăнланнă вырăнсем пур, çыхăнуллă çырман, уйрăм пайсем хушшинче çыхăнулăх çук, сăмах йышĕ чухăн. Текста тата пуплеве йĕркелес енĕпе пурĕ 6 йăнăш пулсан.

Орфографи йăнăшĕсем 6-ран, пунктуаци йăшĕсем 3-4-ран ытла, 3-5 тÿрлетни пур пулсан.

Таса та илемлĕ çырассине тата пысǎках мар йǎнǎшсене шута илсе хакласси диктанта хакланǎ пекех пулмалла. Текста çырса илнине хакланǎ чухне орфо­гра­фипе пунк­туаци йǎнǎшĕсене пĕрле илсе шутлаççĕ.

Словарь диктантне хакламалли виçесем.

Словарь дик­тантне сǎмахсене тĕрĕс çырма вĕрентес тĕллевпе куллен ирттермелле. Сǎмахсен пĕлтерĕшĕ ачасемшĕн ǎнланмалла пултǎр. Словарь диктанчĕн калǎпǎшĕ çакǎн пек пулмалла:  II класра — 7 сǎмах.

Словарь диктантне çак виçесемпе хакламалла: «5» паллǎ — диктантра пĕр йǎнǎш та çук пулсан; «4» паллǎ— диктантра 1 йǎнǎш, 1 тÿрлетни пулсан; «3» паллǎ — дик­тантра 2 йǎнǎш, 1 тÿрлетни пулсан;  «2» паллǎ — диктантра 3—5 йǎнǎш пулсан;    «1» паллǎ— диктантра 6 йǎнǎшран ытла пулсан.

Вĕренекенсем çак  ăслайсене  хăнăхмалла:

·  35-40 сăмахлă текста каллиграфи тĕлĕшĕнчен тĕрĕс те таса, саспаллисене сиктерсе хăвармасăр, пăтраштармасăр   пăхса   çырма;

·  25-30   сăмахлă   текста   итленипе   (диктант)   çырма;

·  сăмаха сыпăклама, пĕр йĕркерен тепĕр йĕркене тĕрĕс   куçарма;

·  çемçе хупă сасăсене çырура тĕрĕс палăртма, вăрăм хупă сасăлла сăмахсене (программăра кăтартнисене)   тĕрĕс   çырма;

·  çын ячĕпе хушаматне, ашшĕ ятне, выльăхсемпе чĕр чунсен уйрăм ячĕсене, хула, ял, урам, юхан шыв ячĕсене   пысăк   саспаллипе   пуçласа   çырма;

·  сăмахсен сасă тытăмне тишкерме (вĕсене сыпăк­лама, уçă тата хупă сасăсене, сасăсемпе саспаллисен йĕркине  тата  хисепне  палăртма);

·  япалана, унăн ĕçне, паллине пĕлтерекен сăмахсене ыйтавё   тăрăх   ушкăнлама;

·  предложенин тĕп членĕсене - подлежащипе сказу­емăя   -  тупма;

·  ыйтусем тăрăх ансат предложени членесем хушшинчи   çыхăнăва   палăртма;

·  предложение пысăк саспаллирен пуçласа çырма, ун вĕçне, интонацие кура, пăнчă, ыйту е кăшкăру палли   лартма;

·  30-45 самахлă текст тăрăх ыйтусене хуравласа изложени   çырма;   2-3   предложениллĕ  текст  тума.

2.В\ренъ предмеч\н п\т\м\шле характеристики

2-м\ш класра ч=ваш ч\лхи урок\сенче в\ренъ ёул\ т=ршш\пех ачасем хутла в\ренеёё\. Хутла в\рентес предмет 2-м\ш класра т\п предмет шутланать. В=л ачана ытти предметсене в\ренмелли, =слайсене алла илмелли ник\с хывать.

   Ачасене хутла в\рентн\ май аталантару ыйт=в\сем те анл=н пурн=ёланса пыраёё\. Вулама-ёырма в\ренсе пын= май ачасем ч\лхе =сл=п=х\пе литература п\л\в\н ансат =нлав\семпе паллашаёё\. П\рлех в\сен харп=р х=й\н тата тант=ш\сен пуплевне с=нас, ч\лхене туйса =на тар=нрах п\лес турт=м та амаланать.

   Вулама-ёырма в\рентн\ май, ачан пуплев\н т\п \ё-х\л\сем (т=нлу, калав, вулав, ёыру) й\ркеленсе пыраёё\. Ёав=н пекех в=л в\ренъ т\п =слай\сене те алла илсе пырать.

   Предмет шалаш\нче ачасен туй=м\сене в=йлатассипе, в\сенчен ыр= к=м=лл=, с=пайл= ёын ъстерессипе ёых=нн= ыйтусем те =н=ёл= пурн=ёланса пыраёё\.

   Вулама в\ренсе ачасем илемл\ с=махл=х=н \м\р\сем хушшинче пух=нн= пуянл=х\пе палашаёё\. Таврари пурн=ё, этемпе ёут ёантал=к ёинчен п\лъ пухаёё\, х=йсем те ёав хутш=нусене илемл\, к=м=лл= й\ркелеме х=н=хса пыраёё\.

3.В\рентъ программинчи «Ч=ваш ч\лхи» предмет=н выр=н\

Ёир\плетн\ в\ренъ план\ 3-м\ш класра ч=ваш ч\лхи в\рентме 102 сехет, эрнере 3 сехет уй=рн=.

4.Пахал=х ориентир.сем

      В.рент\ ăс-тăн пару ник.с.: унăн т.п инструменч. – тăван ч.лхе? Тёван ч.лхе урок.сенче туяннё п.л\семпе: ёслайсемпе ачасем класс тулаш.нчи вулав вёхёт.нче: ушкёнпа к.неке пёхнё чух усё курма хёнёха==.? В.рент\=. ертсе пынипе =ут =анталёк улшёнёв.сене: =улталёк вёхёч.сем ылмашнё=ем.н этем пурнё=.пе .=. епле улшённине сёна==.: =акён =инчен =ыхёнуллё каласа пама в.ренн. май литература ч.лхипе вырёнти кала=ёва уйёрас хёнёхусем иле==.?

5. Предмета в\рентн\ май планлакан результатсем

В\ренекенсен ёак=н пек =слайсене х=н=хмалла:

Предмет=н пайрам результач\сем:

В\ренн\ орфограммặсенчен тặракан 40-45 с=махл= текста таса, т\р\с те илемл\ ёырса илме, итленипе (диктант) ёырма, предложенисем в\ё\нче кирл\ чар=ну ( п=нч=, ыйту е к=шк=ру) палли лартма;

       С=махсен сас= тыт=мне с=нама: сып=ксене уй=рма, уёặ тата хуп= сас=сене пал=ртма, уё= сас= ёине пус=м ỳкни - ỳкменнине п\лме, хупặ сасặ хытти – ёемёине, ян=равл=- ян=равс=ррине туйма, с=махри сас=па саспалли хисепне уяма;

       С=мах тыт=мне (тымар\пе аффиксне);

       Пуплев пайẽсене (япала ячẽ, глагол, палл= яч\) пал=ртма, в\сен м\нле форм=рине (япала ячẽсен хисепне, глаголсен в=х=ч\пе хисепне) чухлама;

       Предложенири с=махсен ёых=н=вне ас=рхама, сặмах майлаш=в\сене уй=рма;

       предложени тыт=мне (синтаксисне) ансат тишкерме (в=л калулл=, ыйтулл= е хистевл\, к=шк=рулл= е к=шк=рус=р пулнине пал=ртма, ун=н т\п тата к\ё\н член\сене, в\сем хушшинчи ёых=н=ва ыйту лартса тупма);

       Ушкặнпа тун= е хат\р планпа ус= курса 55 – 65 с=махл= изложени ёырма в\рентсе ёитермелле.

изложени       ёырма, 2-3 предложенилл\ текст тума пултарни.

 Харкамл=х результач\сем

- т=ван ч\лхене хаклама, хисеплеме х=н=хса пыни;

- кашни хал=х=н х=й\н ч\лхи, в=л ыттисенчен уйр=лса т=нине =нланни;

- ч\лхепе к=с=кланма пуёлани, харп=р х=й пуплевне лай=хлатас к=м=л-туй=м амаланни

Пур предмета та в\рентн\ май к\текен результатсем:

- пул=мсене тар=нрах =нланма в\ренсе пыни

- =нлавсене уё=млама: ушк=нлама пыни

- тишкеръ-п\т\ётеръ: танлаштару х=н=х=в\сем ёир\пленсе пыни

Предмет=н пулас результач\сем

П\лъл\х(познавательные) результач\сем:

         - ёырн= чух м\нле лармаллине тата ёыру хат\р\семпе м\нле ус= курмаллине п\лни;

- таврари япаласене, пул=мсене т\пчес =нт=лав аталанни;

- таврари япаласемпе пул=мсем ёинчен м\н п\лнине систем=лани: «Т=ван ё\р-шыв» =нлава уё=млани. В=л ёуралн= выр=н, т=ван ял, таврал=х, х=й пур=накан  республика тата ё\р-шыв (Раёёей) пулнине =нланни, ун=н культури, мухтавл= ёыннисем ёинчен п\лни; ёут ёантал=к закон\сем, япаласемпе пул=мсем п\р-п\ринпе ёых=нса аталаннине курни;

- таврал=х ен\сене, япалан выр=нне к=тартма, таврал=хри выр=нне пал=ртма п\лни;

- япаласен п\рпекл\хне, уйр=мл=хне, в\сем м\нпе уйр=лса т=нине курма, пал=ртма пултарайни;

- ачан тавракур=м\ анл=ланни: ёут ёантал=кри пул=мсем, ёултал=к в=х=ч\сем, ёемье, ч\р чунсем, ачасен пурн=ё\, \ё\-х\л\ ёинчен т\пл\нрех п\лни, т\нче кур=м\ й\ркеленсе пыни;

- туй=м культури ёив\членни: кирл\ в=х=тра пул=шма, м\н тумалла, м\нле тумаллине тавё=ра пуёлани;

-пыс=к, п\ч\к, тан уёл=ха курни, логик=лл= шайлаштарайни;

- в\ренъ хат\р\сенче кирл\ материала шыраса тупма п\лни;

- в\ренъ хат\р\сенче пан= символсене, модельсене, схем=сене,палл=сене =нланни;

Й\ркелъ-хаклав(регулятивные) результач\сем:

- тант=ш\сен тата харп=р х=й \ёне тищкерейни тата пахалайни;

- тишкеръ - п\т\ётеръ \ёне х=н=хни, п\т\м\шлине пайсем ёине уй=рма, пай\сене п\т\ётерме п\лни;

- т\р\с курма, япаласен уёл=хри выр=нне пал=ртма пултарни;

- х=й\н \ёне в\рентекен, юлташ\сем хакланине йыш=нни;

- в\рентекен, класпа п\рле пал=ртн= задач=на татса памалли т\рл\ майсем тупни;

- х=в=н шух=шна =нлантарса парайни;

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни;

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни;

- харп=р х=й \ёне планлама п\лни.

 Хутш=ну(коммуникативные) результач\сем:

- шух=ша т\р\с те уё=мл=, ёых=нулл= каласа пама т=р=шни;

- текстпа \ёлеме п\лни, вулани ёинчен ёых=нулл= тата уё=мл= каласа пама т=р=шни;

- ачан пуплев\, й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

-пуплев культури аталанни: п\р-п\р япала, пул=м, \ё ёинчен ёых=нулл=, кирл\ с=махсемпе ус= курса каласа пама пултарни; юлташпа, аслисемпе, ваттисемпе м\н ёинчен тата м\нле с=махсемпе ус= курса калаёмаллине =нкарни, кампа калаён= чух, х=ёан, м\нле с=махсемпе (сывл=х сунни, тав туни, сывпулашни) ус= курмаллине тавё\рни;

- ёыв=х, хир\ёле, п\р п\лтер\шл\, нумай п\лтер\шл\ с=махсен п\лтер\ш\сене т\р\срех, тар=нрах =нланни, в\сен рет\нче кирлине суйлайни;

- с=махсен куё=мл= п\лтер\шне =нланни;

- ч=ваш ч\лхинче с=махсен предложенире ёир\п й\рке пуррине =нланни. +на пуплевре тытса пырайни;

- каласа парассин т\рл\ т\с\сене (калав, с=нлав, уйлав) п\лни. В\сен тыт=м\пе уйр=мл=х\сене курма, калав=н т\рл\ т\сне й\ркелеме пултарайни;

- калав темине, т\п шух=шне пал=ртайни;

- хутш=ну пуплев\ (диалог) тыт=мне, унти предложенисен х=й  ев\рл\хне (ытларах тулли мар предложенисем) п\лни. Диалог шалаш\ п\р тем=на, п\р т\п шух=ша п=х=нса  т=нине =нланни. Май\пен хутш=ну пуплевне т\рл\ пуплев  ситуаций\сенче ус= курма пултарни;

- ушк=нпа \ёлеме п\лни;

- с=мах йыш\ пуянланни;

- ёынсем т\рл\рен шух=шлама пултарнине =нланни. 

6. Предмет=н шалаш\ (Содержани)

П\ррем\шпе икк\м\ш классенче в\реннине аса илесси.

Текст. Предложени. С=мах. Сас=семпе сас паллисем.

Сас=. Сас палли.

В=р=м хуп= сас=сене ик\ сас паллипе пал=ртасси. Ч сас= ум\нчи л, н хуп= сас=сен ёемёел\хне ятарласа пал=ртманни. С=пайл=х с=мах\сем. Ё, ч сас паллисем хыёё=н ы е и ёырасси. Выр=с ч\лхинчен ёыру урл= йыш=нн= с=махсенче б, г, д, ж, з, ф, ц, щ сас паллисем ёырасси. Телефонпа калаёасси. Э, е, ю, я сас паллисемпе ус= курма п\лесси. Библиотек=ран илн\ к\некесен списокне т=васси.

Предложени.

Предложени ёинчен м\н п\лнине аса илесси. Текст тата предложени. Калулл= предложенисем. Ыйтулл= предложенисем. Хистевл\ предложенисем. К=шк=рулл= предложенисем. Предложенин т\п член\сем. Предложенин к\ё\н член\сем. С=мах майлаш=в\. Предложенири с=махсен ёых=н=в\. Анс=р тата анл= предложенисем. Предложени ёинчен в\реннине п\т\млетни. Т=ванл=х с=мах\сем.

С=мах.

С=мах тыт=м\. Тымар тата аффикссем. С=маха ул=штаракан тата с=мах т=вакан аффиссем. Х=нана ч\несси. Ё\н\ с=махсем

 -ё=(ё\), -л=х(л\х) аффикссем хуш=нса пулни. Ё\н\ с=махсем -у(ъ), -л=(л\) аффикссем хуш=нса пулни. П\р тымартан пулн= с=махсем. Аффиксл= с=махсене ёырасси. Заметка ёырасси.

Пуплев пай\сем.

Япала яч\. Япала яч\н п\лтер\ш\ тата ыйт=в\сем. Япала яч\сем хисеп т=р=х улш=нни. Ш,с, ё сас=семпе п\текен япала яч\сене нумайл= хисепре т\р\с ёырасси.

Глагол.

Глагол п\лтер\ш\, ыйт=в\сем. Хир\ёле п\лтер\шл\ глаголсем. Ёыв=х п\лтер\шл\ глаголсем (синонимсем). Глагол улш=н=в\. Хальхи в=х=т. Иртн\ в=х=т. Пулас в=х=т.

Палл= яч\.

Палл= яч\н п\лтер\ш\,ыйт=в\сем. Палл= яч\ улш=нманни. Палл= яч\ япала яч\пе тата глаголпа ёых=нни. Ёыв=х п\лтер\шл\ палл= яч\сем (синонимсем). Ёул\пе асл= ёынсене хисеплесе ч\несси. Хир\ёле п\лтер\шл\ палл= яч\сем.

7.Тематика план..

			Ĕё результачĕ			Ачасен  ĕёĕ-хĕлĕ
Урок номерĕ.	Урок теми	Сехет йышĕ	Кăмăл-сипете аталантарасси	Универсаллă ĕё-хĕлсем	Предмет ăшĕнчи пĕлъ, хăнăху
1 ч. 1	1-м\ш,2-м\ш классенче в\реннине аса илесси. Текст.	1	Ачасене т=ван таврал=х илемне курма, туйма в\рентесси.	Ачасене ушк=нпа \ёлеме в\рентесси; харп=р х=й \ё выр=нне й\ркелеме х=н=хтарасси..	Текста ят парасси, в\ёлесе ёырасси.	Сюжетл= ъкерч\к т=р=х калаёу й\ркелеёё\. Текст ёинчен в\реннине аса илеёё\.
2	Предложени.	1	Ачасене т=ван таврал=х илемне курма, туйма в\рентесси.	Ачасен тавё=рул=хне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси	Предложенисенче подлежащипе сказуем=я тупма в\рентесси.	С=махсенчен предложенисем й\ркелеёё\, подлежащипе сказуем=й тупаёё\.
3	С=мах. Ёырса илни.	1	Тусл= пулма в\рентесси.	Ачасен ёых=нулл= пуплевне аталантарасси.	Текста т\р\с ёырса илме х=н=хасси.	Текста тетераде ёырса илеёё\.
4	Сас=семпе сас паллисем.	1	Ёут ёантал=к илемне курма в\рентесси.	Ачасен ёых=нулл= пуплевне аталантарасси.	С=махра сас= тата сас паллисен шутне, хыт=, хуп= тата хут=ш сып=ксене уй=рма х=н=хни.	С=махра сас= тата сас паллисен шутне уй=раёё\, с=махсене сып=ксем ёине уй=раёё\, ёемёе хуп= сасса п\лтерекен сас паллисене палл= т=ваёё\.
5	Сас=семпе сас паллисем.*	1	Ёут ёантал=к илемне курма в\рентесси.	Ачасен ёых=нулл= пуплевне аталантарасси.	С=махра сас= тата сас паллисен шутне, хыт=, хуп= тата хут=ш сып=ксене уй=рма х=н=хни.	С=махра сас= тата сас паллисен шутне уй=раёё\, с=махсене сып=ксем ёине уй=раёё\, ёемёе хуп= сасса п\лтерекен сас паллисене палл= т=ваёё\.
6	Ъкерч\к т=р=х калав й\ркелесе ёырасси.	1	Ч\р чунсене юратма в\рентесси.	Ачасен ёых=нулл= пуплевне аталантарасси.	Ъкерч\к т=р=х текст й\ркелесе ёыраёё\.	Ачасем в\рентекен пул=шнипе й\ркелен\ текста астуса юлни т=р=х ёыраёё\.
7-8	Сас=. Сас палли. В=р=м хуп= сас=сене ик\ сас паллипе пал=ртасси.	2	/ёе юратма х=н=хтарасси.	Шух=шлава й\ркелесе пыни: п\т\млетни; т\сл\хсемпе ёир\плетни.	В=р=мм=н илт\некен хуп= сас=лл= с=махсене т\р\с ёырма х=н=хаёё\, в\сене п\р й\ркерен теп\р й\ркене куёарма в\ренееёё\.	С=махсене м\нле ёырнине с=наёё\, в=р=мм=н илт\некен хуп= сас=лл= с=махсене тупаёё\, ёыраёё\, сып=ксем ёине уй=раёё\.
9	Диктант.	2	Ёут ёатал=к илемне туйма в\рентесси.	Ачасен тимлĕхне аталантарасси.	В=р=мм=н илт\некен хуп= сас=лл= с=махсене ёырура т\р\с пал=ртасси.	Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлесе пын= май ёыраёё\.
10-11	Ч сас= ум\нчи л, н хуп= сас=сен ёемёел\хне ятарласа пал=ртманни.	2	Ёут ёатал=к илемне туйма в\рентесси	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси	Ч сас= ум\нчи л, н хуп= сас=лл= с=махсене т\р\с ёырма х=н=хасси.	Ч сас= ум\нчи хуп= сас=сем м\нле илт\ннине с=наёё\, с=махсене ёыраёё\.
12	Изложени.	1	Ёемьере тусл=, пур=нма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.		Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлен\ хыёё=н астуса юлнине й\ркипе   ёыраёё\.
13	С=пайл=х с=мах\сем.	1	Ачасене с=пайл=х с=мах\семпе ус= курма х=н=хтарасси.	Ачасене кĕнекепеĕёлемевĕрентесси,  ёыхăнуллăпуплевеаталантарасси, шухăшлавайĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Ч=ваш ч\лхинчи с=пайл=х с=мах\сене с=насси,  астуса юласси.	Сывл=х сунмалли с=махсене к\ртсе текст ёыраёё\.
14	Тěрěслев диктанчě	1		Ачасен тимлĕхне аталантарасси.	2-мěш класра вěреннине аса илесси	Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлесе пын= май ёыраёё\.
15-16	Ё, ч сас паллисем хыёё=н ы е и ёырасси.	2	Ват=ёынсене хисеплеме в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Чы, чи, ёы, ёи сып=кл= с=махсене т\р\с ёырма х=н=хтарасси.	Чы, чи, ёы, ёи сып=кл= с=махсене ёыраёё\, предложенисенчен текст й\ркелеёё\, точк=сем выр=нне и е ы сас паллисене лартаёё\.
17	Калав содержанине к\скен ёырасси.	1	Ч\р чунсене юратма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси.	Чы, чи, ёы, ёи сып=кл= с=махсене т\р\с ёырас  х=н=хт=ва аталантарасси.	Ачасем калав содержанине х=йсен с=мах\семпе ёыраёё\.
18-20	Выр=с ч\лхинчен ёыру урл= йыш=нн= с=махсенче б, г, д, ж, з, ф, ц, щ сас паллисем ёырасси.	3	Ёемьере тусл= пур=нма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Выр=с ч\лхинчен йыш=нн= с=махсене т\р\с ёырас х=н=х=ва аталантарасси.	Выр=с ч\лхинчен йыш=нн= с=махсене ёыраёё\, орфографи словар\пе \ёлеёё\.
21	Телефонпа калаёасси.	1	П\р- п\рне хисеплеме в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Телефонпа калаён= чухне ус= курмалли правил=семпе палашасси.	Телефонпа калаёнине рольсемпе выляёё\.
22	Изложени	1	Ё=к=ра перекетл\ тытма в\рентесси.	Пуплеве аталантарасси.		Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлен\ хыёё=н астуса юлнине й\ркипе   ёыраёё\.
23-26	Э, е, ю, я сас паллисемпе ус= курма п\лесси.	4	/ёе юратма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси	С=махсене ёырн= чух э, е, ю, я сас паллисемпе т\р\с ус= курма х=н=хтарасси.	Э, е, ю, я сас паллилл\ с=махсене ёыраёё\, в\сене х=ёан ёырнине пал=ртаёё\.
27	Диктант.	1	Тусл=х туй=мне аталантарасси.	Ачасен тимл\хне аталантарасси.	С=махсене ёырн= чух э, е, ю, я сас паллисемпе т\р\с ус= курма п\лнине т\р\слесси.	Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлесе пын= май ёыраёё\.
28-29	Библиотек=ран илн\ к\некесен списокне т=васси.	21	К\некесене тирпейл\ тытма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси	Библиотек=ран илн\ к\некесен списокне т=вас х=н=х=ва аталантарасси.	Вулан= к\некесен списокне алфавит й\ркипе ёыраёё\.
30	Сочинени. Хура к\ркунне.	1	Харп=р х=й\н \ё-х\лне с=нас-хаклас =слай-х=н=хусене алла илсе пыни.	Х=йсем т\лл\н \ёлеме х=н=хасси.	Текста харп=р х=й т\лл\н кал=плама х=н=хни.	П\ч\к калав й\ркелеёё\, тетраде ёырса хураёё\.
31	Предложени. Предложени ёинчен м\н п\лнине аса илесси.	1	Ёут ёантал=к илемне туйма х=н=хтарасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Предложени ёинчен м\н в\реннине аса илесси.	С=махсенчен предложенсем, предложенисенчен текст й\ркелеёё\.
32	Текст тата предложени.	1	П\р-п\ринпе хутш=нма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Предложени тата текст ёинчен м\н в\реннине аса илесси.	Ъкерч\ксене с=наёё\, предложенисем тата  текст й\ркелесе ёыраёё\.
33	Калулл= предложенисем. Диктант.	1	Ч\р чунсене юратма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Калулл= предложени ёинчен п\т\м\шле =нлантарасси, в\сене уй=рса илме х=н=хтарасси.	Текст вулаёё\, калулл= предложенисене уй=раёё\.
34	Ыйтулл= предложенисем.	1	П\р-п\ринпе хутш=нма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Ыйтулл=  предложени ёинчен п\т\м\шле =нлантарасси, в\сене уй=рса илме х=н=хтарасси.	Калулл= предложенисенчен ыйтулл= предложенисем й\ркелеёё\.
35	Хистевл\ предложенисем.	1	Ваттисене хисеплеме в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Хистевл\  предложени ёинчен п\т\м\шле =нлантарасси, в\сене уй=рса илме х=н=хтарасси	Текстра хистевл\ предложенисене уй=раёё\, ёырса илеёё\.
36	Изложени.	1	Ч\р чунсене юратма  в\рентесси.	Ушкăнпа ĕёлеме, пĕр-пĕрне ăнланса   ĕёлеме хăнăхасси.	Ушк=нпа сътсе явасси, темиёе ача с=мах в\ёё\н калани.	Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлен\ хыёё=н ущк=нпа сътсе яваёё\,  астуса юлнине й\ркипе   ёыраёё\.
37	К=шк=рулл= предложенисем	1	П\р-п\ринпе хутш=нма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлавайĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	К=шк=рулл=   предложени ёинчен п\т\м\шле =нлантарасси, в\сене уй=рса илме х=н=хтарасси.
38-39	Предложенин т\п член\сем.	2	П\р-п\ринпе тусл= пур=нма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлаваиĕркелесси, пĕтĕмлетесси	Предложенире т\п членсене уй=рма х=н=хтарасси.	Предложенисем ёыраёё\, т\п членсене туртаёё\.
40	Предложенин к\ё\н член\сем.	1	Ёут ёанталăкаюратас, сăнастатаупрастуйăмавăйлатасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Предложенире к\ё\н членсене уй=рма х=н=хтарасси.	С=махсенчен предложенисем й\ркелеёё\, к\ё\н членсене тупаёё\.
41	Ъкерч\к т=р=х текст ёырасси	1	Ч\р чунсене юратма в\рентесси.	Ачасен ёых=нулл= пуплевне аталантарасси.	Ъкерч\к т=р=х текст й\ркелесе ёыраёё\.	Ачасем в\рентекен пул=шнипе й\ркелен\ текста астуса юлни т=р=х ёыраёё\.
42-43	С=мах майлаш=в\. Предложенири с=махсен ёых=н=в\.	2	Спортпа тусл= пулма в\рентесси.	Калаёăва тĕрĕс йĕркелеме вĕренесси, юлташа итлеме вĕренесси, хаклама вĕренесси.	Предложенири с=махсемп\р-п\ринпе ёых=нса т=нине ыйту лартса тупма в\рентесси.	Пан= с=махсене кирл\ пек ул=штарса предложенисем й\ркелеёё\, ёырса хураёё\.
44	Диктант.	1				Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлесе пын= май ёыраёё\.
45-47	Анс=р тата анл= предложенисем.	3	Ёут ёанталăка юратас, сăнас тата упрас туйăма вăйлатасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Анл= тат анс=р предложенисене уй=рма х=н=хтарасси.	Анс=р предложенисне тив\ёл\ к\ё\н членсем хушса анл=латаёё\, анл= предложенисенчен анс=р предложенисем т=ваёё\.
48	П\р-п\р ч\р чуна с=нласа текст ёырасси.	1	Ч\р чунсене юратма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси.		Ъкерч\кри ч\р чуна с=нласа текст ёыраёё\.
3 ч. 49-50	Предложени ёинчен в\реннине п\т\млетни.	2	Ёут ёанталăкаюратас, сăнастатаупрастуйăмавăйлатасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси.	Предложени ёинчен в\реннине п\т\млетесси.
51-53	Т=ванл=х с=мах\сем. Ёырса илни.	3	Тăванлăхтуйăмневăйлатасси, ёемьеритуслăха ёирĕптытсапымавĕрентесси	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Кил-йыш=н нес\л таблицине й\ркелеме в\рентесси.	Т=ванл=х с=мах\семпе паллашаёё\.
54	Сочинени. Ман=н асатте (асанне).	1	Харп=р х=й\н \ё-х\лне с=нас-хаклас =слай-х=н=хусене алла илсе пыни.	Х=йсем т\лл\н \ёлеме х=н=хасси.	Текста харп=р х=й т\лл\н кал=плама х=н=хни.	П\ч\к калав й\ркелеёё\, тетраде ёырса хураёё\.
55	С=мах. С=мах тыт=м\. Тымар тата аффикссем.	1	Тусл=хпа юлташл=х туй=мне аталантараси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси	С=махсене п\лтер\шл\ пайсем ёине уй=рма в\рентесси, тымар тата аффикс =нлавсемпе ус= курма х=н=хтарасси.	С=махсене вулаёё\, тымар\сене, аффикс\сене тупаёё\.
56	С=маха ул=штаракан тата с=мах т=вакан аффиссем.	1	М\н пĕчĕкрен ĕёпе туслă пулма  вĕренесси, ĕёлеме хăнăхса пырасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	С=мах т=вакан тата с=маха ул=штаракан аффиксене уй=рма х=н=хтарасси.	К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
57	Х=нана ч\несси.	1	С=пайл= пулма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Х=нана ч\нсе ёыру ёырма х=н=хтарасси.	К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
58	Ё\н\ с=махсем  -ё=(ё\), -л=х(-л\х) аффикссем хуш=нса пулни.	1	Ёут ёанталăка юратас, сăнас тата упрас туйăма вăйлатасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси	-ё=(ё\), -л=х(л\х),  -у(ъ), -л=(л\) аффикссем хушса ё\н\ с=махсем тума х=н=хтарасси.	С=махсем ёумне  аффиксем хушса ё\н\ с=махсем т=ваёё\.
59	Ё\н\ с=махсем  -у(ъ), л=(л\) аффикссем хуш=нса пулни.	1
60	Изложени.	1	Аслисене хсеплеме в\рентесси.	Ушкăнпа ĕёлеме, пĕр-пĕрне ăнланса   ĕёлеме хăнăхасси.	Ушк=нпа сътсе явасси, темиёе ача с=мах в\ёё\н калани.	Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлен\ хыёё=н ущк=нпа сътсе яваёё\,  астуса юлнине й\ркипе   ёыраёё\.
61	П\р тымартан пулн= с=махсем.	1	/ёе юратма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.		К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
62	Диктант.	1				Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлесе пын= май ёыраёё\.
63-65	Аффиксл= с=махсене т\р\с ёырасси.	3	Т=вант таврал=ха упрама в\рентесси.	Ушкăнпа ĕёлеме хăнăхтарасси, ачасен тимлĕхне аталантарасси.	Аффиксл= с=махсене т\р\с ёырма х=н=хтарасси.	К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
66	Заметка ёырасси.	1	Ёут ёантал=ка юратма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Заметка ёырма х=н=хтарасси.	П=транса кайн= предложенисенчен заметка й=ркелеёё\.
67-69	Пуплев пай\сем. Япала яч\. Япала яч\н п\лтер\ш\ тата ыйт=в\сем.	3	Ч\р чунсене упрама в\рентесси.	Ушкăнпа ĕёлеме хăнăхтарасси, ачасен тимлĕхне аталантарасси	Япала яч\сене тупма х=н=хтарасси.	Ушк=нпа \ёлеёё\, кам? м\н? ыйтури с=махсене ушк=нлаёё\, предложенисене кирл\ с=махсем вырнаётарса ёыраёё\.
70-71	Япала яч\сем хисеп т=р=х улш=нни.	2	Ёут ёантал=к илемне курма в\рентесси.	Ушкăнпа ĕёлеме хăнăхтарасси, ачасен тимлĕхне аталантарасси.	П\релл\ хисепри тата нумайл= хисепри япала яч\сене уй=рма х=н=хтарасси.	Ъкерч\ксемпе  \ёлеёё\, с=махсене нумайл= хисепе лартса ёыраёё\.
72	Изложени.	1	Ч\р чунсене юратма в\рентесси.	Ушкăнпа ĕёлеме, пĕр-пĕрне ăнланса   ĕёлеме хăнăхасси.	Ушк=нпа сътсе явасси, темиёе ача с=мах в\ёё\н калани.	Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлен\ хыёё=н ущк=нпа сътсе яваёё\,  астуса юлнине й\ркипе   ёыраёё\.
73-74	Ш,с, ё сас=семпе п\текен япала яч\сене нумайл= хисепре т\р\с ёырасси.	2	В\ёен кай=ксене упрама в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Ш, с, ё сас=семпе п\текен япала яч\сене нумайл= хисепре т\р\с ёырма х=н=хтарасси.	Пан= с=махсене нумайл= хисепе лартса ёыраёё\, предложенисенчен ёых=нулл= текст й\ркелеёё\.
75	Диктант.	1				Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлесе пын= май ёыраёё\.
76	Глагол. Глагол п\лтер\ш\, ыйт=в\сем.	1	Ёут ёантал=к илемне туйма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Глагол ёинчен =нлантарасси, в\сен ыйт=в\семпе паллашасси.	Х=н=хтарусене  вулаёё\, \ёе п\лтерекен с=махсене тупаёё\.
77	Хир\ёле п\лтер\шл\ глаголсем (антонимсем).	1			Хир\ёле п\лтер\шл\ глаголсем ёинчен =нлантарасси.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, хир\ёле п\лтер\шл\ глаголсене тупаёё\.
78	Зоопаркра. Калава в\ёлесси.	1	Ч\р чунсене юратма в\рентесси.	Ачасен ёых=нулл= пуплевне аталантарасси.	Пуёлан= калава в\ёлесе  ёырасси.	Ачасем в\рентекен пул=шнипе пуёлан= калава в\ёлеёё\,  ёыраёё\.
4 ч. 79	Ёыв=х п\лтер\шл\ глаголсем (синонимсем).	1	Т=ван ч\лхене юратма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Ёыв=х  п\лтер\шл\ глаголсем ёинчен =нлантарасси.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, ёыв=х  п\лтер\шл\ глаголсене тупаёё\.
80	Глагол улш=н=в\.	1	/ёе юратма в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Глаголсем халь пулакан, малтан пулн=, пулас \ёе к=тартни ёинчен =нлантарасси.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, \ёе п\лтерекен с=махсене 3 ушк=на уй=раёё\.
81-82	Хальхи в=х=т.	1	Аслисен \ёне хисеплеме в\рентесси.	Ачасен шух=шлав\ пур енл\н аталанса: в\сем тишкеръ, п\т\млетъ \ё\сене в\ренсе пыни. К=тартусемпе хушусене =нланма, м\нле \ё тумаллине уё=млама в\ренни.	Хальхи в=х=три глаголсен ыйт=в\семпе паллаштарасси.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, хальхи в=х=три глаголсене тупаёё\, в\сем ёумне ыйтусем лартаёё\.
83	Изложени.	4	/ёе юратма в\рентесси.	Ушкăнпа ĕёлеме, пĕр-пĕрне ăнланса   ĕёлеме хăнăхасси	Ушк=нпа сътсе явасси, темиёе ача с=мах в\ёё\н калани.	Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлен\ хыёё=н ущк=нпа сътсе яваёё\,  астуса юлнине й\ркипе   ёыраёё\.
84-86	Иртн\ в=х=т.	3	М\н пĕчĕкрен ĕёпе туслă пулма  вĕренесси, ĕёлеме хăнăхса пырасси.	Мăшăрăн ĕёлеме  хăнăхасси тата пĕр-пĕрин йăнăшĕсене асăрхаса хаклама вĕренесси.	Иртн\ в=х=три глаголсен ыйт=в\семпе паллаштарасси.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, иртн\ в=х=три глаголсене тупаёё\, в\сем ёумне ыйтусем лартаёё\.
87	Диктант.	1		Ачасен тимл\хне аталантарасси.		Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлесе пын= май ёыраёё\.
88-89	Пулас в=х=т.	2	М\н пĕчĕкрен ĕёпе туслă пулма  вĕренесси, ĕёлеме хăнăхса пырасси.	Мăшăрăн ĕёлеме  хăнăхасси тата пĕр-пĕрин йăнăшĕсене асăрхаса хаклама вĕренесси.	Пулас  в=х=три глаголсен ыйт=в\семпе паллаштарасси.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, пулас  в=х=три глаголсене тупаёё\, в\сем ёумне ыйтусем лартаёё\.
90	Ъкерч\к т=р=х калав туса ёырасси.	1	Ч\р чунсене юратма в\рентесси			Планпа ус= курса калав й\ркелесе ёыраёё\.
91-92	Палл= яч\. Палл= яч\н п\лтер\ш\, ыйт=в\сем. Палл= яч\ улш=нни.	2	Ёут ёанталăкаюратас, сăнастатаупрастуйăмавăйлатасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси,шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Палл= яч\ ёинчен илн\ п\л\ве ёир\плетесси.	К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
93	Палл= яч\ япала яч\пе тата глаголпа ёых=нни.	1	Ёут ёанталăкаюратас, сăнастатаупрастуйăмавăйлатасси.	Калаёăва тĕрĕс йĕркелеме вĕренесси, юлташа итлеме вĕренесси, хаклама вĕренесси.	Палл= яч\сем ч=ваш ч\лхинче япала тата \ё паллине к=тартма пултарни ёинчен =нлантарни.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, палл= яч\сене  тупаёё\, в\сем ёумне ыйтусем лартаёё\.
94	Ёыв=х п\лтер\шл\ палл= яч\сем (синонимсем).	1	Ёут ёанталăкаюратас, сăнастатаупрастуйăмавăйлатасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси,шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Ёыв=х п\лтер\шл\ палл= яч\семпе паллаштарасси.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, ёыв=х п\лтер\шл\ палл= яч\сене  тупаёё\.
95	Ёул\пе асл= ёынсене хисеплесе ч\несси.	1	Ёул\пе асл= ёынсене хисеплеме в\рентесси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси,шухăшлава иĕркелесси, пĕтĕмлетесси.
96	Изложени.	1	Ёут ёантал=ка упрама в\рентесси.	Ушкăнпа ĕёлеме, пĕр-пĕрне ăнланса   ĕёлеме хăнăхасси.	Ушк=нпа сътсе явасси, темиёе ача с=мах в\ёё\н калани.	Ачасем в\рентекен вуласа пан= текста итлен\ хыёё=н ущк=нпа сътсе яваёё\,  астуса юлнине й\ркипе   ёыраёё\.
97	Хир\ёле п\лтер\шл\ палл= яч\сем (антонимсем).	1	Ёут ёанталăкаюратас, сăнастатаупрастуйăмавăйлатасси.	Ёыхăнуллă пуплеве аталантарасси,шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.	Хир\ёле  п\лтер\шл\ палл= яч\семпе паллаштарасси.	Х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\, хир\ёле  п\лтер\шл\ палл= яч\сене  тупаёё\.
98	3 класра в\реннине аса илсе ёир\плетесси. Сас=семпе сас паллисем.	1	Тăванлăх туйăмне вăйлатасси, ёемьери туслăха ёирĕп тытса пыма ĕрентесси.	Тĕрлĕ хăнăхтарусем пурнăёла сасас= тата сас палли  ёинчен вĕреннине ёирĕплетсе пĕтĕмлетъ тăвасси.	С=мах сас=сенчен (сас паллисенчен) тыт=нса т=нине ёир\плетесси.	К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
99	Предложени. Диктант.	1	Ырă ёын пулма вĕрентесси, ёуллахи вăхăтпатĕрĕсусăкурмавĕрентесси, сывлăхасыхластуйăмавăйлатасси.	Тĕрлĕ хăнăхтарусем пурн=ёласа предложени ёинчен вĕреннине ёирĕплетсе пĕтĕмлетъ тăвасси.	Предложение пысăк сас паллирен пуёласа ёырма, ун вĕёне , интонацие кура, пăнчă, ыйту е кăшкăру палли лартма, предложенисене кĕё\н членсемпе анлăлатма пĕлнине ёирĕплетсе хăварасси.	К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
100	С=мах тыт=м\.	1	Тăванлăхтуйăмневăйлатасси, ёемьеритуслăха ёирĕптытсапымавĕрентесси.	Тĕрлĕ хăнăхтарусем пурн=ёласа с=мах тыт=м\ тата морфем=сен п\лтер\ш\сене аса илсе ёир\плетесси.		К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
101	Пуплев пай\сем.	1	Ырă ёын пулма вĕрентесси, ёуллахи вăхăтпа тĕрĕс усă курма вĕрентесси, сывлăха сыхлас туйăма вăйлатасси.	Тĕрлĕхăнăхтарусемпурн=ёласапуплев пай\семёинченвĕреннине ёирĕплетсе пĕтĕмлетъ тăвасси.		К\некери х=н=хтарусене пурн=ёлаёё\.
102	Сочинени. 3-м\ш класри чи кил\шн\ урок.	1		Ачасен ёых=нулл= пуплевне аталантарасси.

8. Усă курмалли шкул хатĕрĕсем:

Ч=ваш ч\лхи  урок\сенче 2-м\ш класра ус= курма с\некен в\рентъ комплекч\.

Вĕрентекен валли:

1. Тăван чĕлхе программи: чăваш шкулĕн 1-4 класĕсем валли / М.К.Волков, Л.П.Сергеев, Т.В.Арте­мьева, О.И.Печников, Р.Н.Петрова, Д.С.Филиппова. - Шупашкар: Чăваш Республикин вĕренÿ институчĕн издательстви,  2013. – 88 с.

2. Чăваш чĕлхи:2-мĕш класс валли / Л.П.Сергеев, Т.В.Артемьева,А.Р.Кульева, Ю.С.Семёнов. Хушса çĕнетнĕ 2-мĕш кăларăм. – Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 2012.- 192 с., ил.

3.Кульев О.Г., Кульева А.Р. Чăваш чĕлхипе усă курмалли  ĕç тетрачĕ: 2-мĕш класс валли. Вĕренÿ пособийĕ. – Шупашкар, 2014. -32 с.

4. Кульева А.Р., Кульев О.Г. Чăваш чĕлхи урокĕсенче ачасен аталану шайне шута илсе ĕçлесси: Методика пособийĕ. – Шупашкар, 2010. - 63 с.

6.  Дмитриева Э.Ф., Эверскова Т.Г. Диктант пуххи: Пуçламăш классен учителĕсем валли. – Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 2001.- 127 с. 7.Артемьева Т.В., Печников О.И. Изложени тексчĕсен пуххи: 1-4 классем валли. - Шупашкар: Чăваш Республикин вĕренÿ институчĕн            издательстви,  2006. – 132 с.

8. Т.В. Артемьева, А.Р. Кульева., В.Андреев. Чăваш чĕлхи. Электрон вĕренÿ пособийĕ. Чăваш шкулĕн 2-мĕш класĕ валли.

Электронла пособи.

Вĕренекенсем валли:

1. Чăваш чĕлхи: 2-мĕш класс валли / Л.П.Сергеев, Т.В.Артемьева, А.Р.Кульева, Ю.С.Семёнов. Хушса çĕнетнĕ 2-мĕш кăларăм. – Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 2012.- 191 с., ил.

2..Кульев О.Г., Кульева А.Р. Чăваш чĕлхипе усă курмалли  ĕç тетрачĕ: 2-мĕш класс валли. Вĕренÿ пособийĕ. – Шупашкар, 2014. -32 с.

Кабинетри кирлĕ хатĕрсем:

 1.Вĕрентекен сĕтелĕпе хыçлă пукансем.

 2.Вĕренÿ пособийĕсене, меслетлĕх кăтартăвĕсемпе  кĕнекисене упрамалли шкафсем.

 3. Компьютер сĕтелĕпе компьютер.  

4. Вĕренекенсен сĕтелĕсемпе пуканĕсем.