Инфоурок Другое Рабочие программыРабочая программа по КНРС 6 КЛАСС

Рабочая программа по КНРС 6 КЛАСС

Скачать материал

Быһаарыы сурук

                   Торут культураны уорэтии ньыматын ис тутула маннык ойдобулгэ оло5урар: айыл5алыын соп тубэьии, норуот культуратыгар соп тубэьии, культура5а, иитии хайысхатыгар, торут итэ5элгэ, бэрээдэккэ иитии.

Ханнык ба5арар предмети уорэтиигэ ити оруттэр киирэллэр эрээри торут культура уорэ5эр куускэ ирдэниллэллэр.

 1992с. торут культураны килэриигэ  Саха Республикатыгар уопсай уорэхтээьиннэ концепция ылыныллыбыта.

Хайаан да бу концепцияны олоххо килэрии бары предметтэргэ торут культура уорэ5эр оло5урар.

Торут культураны уорэтии сурун уорэхтээьинэ педагогическай, культурологическай уорэтии торуотунэн буолар.

Билинни  базовай ирдэбилинэн маннык авторскай болох онорбут  барыллара  туьаныллар: Р.И. Бравина, Т.И. Петрова, И.Г. Баишев. Бу программа  Ларионов В.Р, Саввинов А.С, Протопопова Н.И, Попова М.А,Павлов А.Н., Яковлева М.П, Попова Г.И.- Санаайа. Филиппова Н.И,Чехордуна Е.П, Флегонтова У.М, Сергина Е.С,Пахомов А.К, Васильева М.С. кинигэлэригэр оло5уран оноьулунна. Программа теоретическай уонна практическай оруттээх.

Билинни  базовай ирдэбилинэн маннык авторскай болох онорбут  барыллара  туьаныллар: Р.И. Бравина, Т.И. Петрова, И.Г. Баишев.

Бу барыл  “Саха сирин төрүт  омуктарын  культурата” (кылгатан “Төрүт  культурата”) диэн предмет ис  хоһоонун  сүрүннүүр  матырыйаал  курдук  бэриллэр. Манна олоҕуран оройуон, оскуола, учуутал  баар услуобуйаҕа   дьүөрэлээн, олохтоох  матырыйаалы киэҥник  киллэрэн, эбэн-кеҕүрэтэн,  бэйэтигэр  сөптөөх  программа  оҥостон  үлэлиир  кыахтанар.

Торут культура уруогар 6 кылаас уорэнээччилэригэр маннык учебнигы  туьанабыт: Сергина Е.С. «Айылгы аартыга».

     Сыала:

1. О5о хара5ын аьан бол5омтотун тардыы

2. Бэйэ итэ5элин илдьэ сылдьарыгар иитии.

3. Сиэрдээх быьыыны-  майгыны олохсутуу. О5о ойугэр-санаатыгар,  кутугар- суругэр уларыйыы тахсыахтаах.

4. Обугэлэрин утумнаан, киьи киьитэбуола улаатарыгар уорэтии.

5 Толорор онорор дьо5урун инэрии

Соруга:

 1. Сахалыы сиэринэн иинникигэ бэлэмнээх буолууну ситиьии,

        2. Оло5у сахалыы тыыннаан, саналыы коруунэн сал5ааьын

        3.Толору то5устаах саха киьитэ буоларын арыйыы

 Торут культура барыла  6 кылаас  уорэнээччилэригэр анаан оноьулунна.

  Торут культураны уорэтии ньымата маннык бэриллибит принциптэргэ оло5урар:

 1.Билии источниктарыгар: тылынан (кэпсээн, бэсиэдэ, лекция, дискуссия)

Кордоруллэр (демонстрация, иллюстрация), практическайдар (эрчиллии, лабороторнай улэ, практическай улэ);

2.Билиини тириэрдэр (познавательнай): быьаарар кордорор (репродуктивнай), туьуламмыты наардааьын, кордооьун, чинчийэр;

3. Билиини бэрэбиэркэлээьин сыалынан сана билиини биэрии ньымата, чинэтии ньымата, бэрэбиэркэлээьин ньымата;

4. Билиини биэрии, сана билиини тириэрдии ньымалара.

 Торут культураны уорэтии ньыматын ис хоьооно туорт торуоккэ оло5урар: онтологическай, гносиологическай, аксиологическай, праксиологическай.

Онтологическай торуот - саастарынан арааран, хас биирдии о5о индивидуальнай орутун коруу.

Гносиологическай торуот – хас биирдии киьи улэтин –хамнааьын сыаннастарын учуоттуур коруу.

Аксеологическай торуот  – уорэнээччини торообут культуратын сыаналыыр уонна харыстыыр гына уорэтии.

Бу уорэтии барыта наука уорэ5эр оло5урар, уорэх сыалын - соругун, уорэтии хаамыытын, ньымаларын уонна форматын сыьыарар.

Торут культура педметэ маннык коруулэргэ арахсар:

- материальнай

- духовнай

- саха норуотун историятын суола

-аныгы культура уонна искусство

- а5ыйах ахсааннаах норуоттар культуралара

О5о культура суппэт баайа буоларын ойдооьунэ:

- обугэлэрбит  торут  угэстэригэр уонна ытыктабыллаах сыьыаннаах буолалларыгар  иитии

- туспа бэйэтэ киьи быьыытынан духовнай ойдоох- санаалаах буолан тахсарын  ирдээьин

- сиэрдээх угэстэргэ  чугаьатыы

 - духовнай культура норуот уйэлэргэ олбот суппэт бар5а баайын  сиэри –майгыны, бэрээдэги сайыннарыы.

Ол курдук интеллектуальнай уонна духовнай – практическай  уоруйэхтэр уонна сатабыл предмети уорэтиигэ  уорэх сурун методическай киининэн буолар.

 

         Саха торут культурата диэн бу бугун норуот тун былыргыттан олорон кэлбит оло5ун,ойун-санаатын хабан араас оруттээх киэн ис хоьоонноох дирин силистээх – мутуктаах уорэ5э буолар. Онно маннык тосхоллору ылынабыт :

1.      Норуот тугу айбытын хайдах баарынан о5олорго биэрии- тириэрдии

2.       Ситимнээн быьыта тыыппакка

3.       Бэйэ5э сыьыаннаан уорэтии    

4.       О5ону сайыннарыы

Саха ыччата кыра эрдэ5иттэн норуот торут культуратын этигэр- хааныгар инэрэн, торообут буоруттан силистээх мутуктаах толору куттаах-сурдээх, саха наруотун салгыыр ураанхай омугу ууьатар буоларыгар иитиэхтээхпит

   Торут культура уруога торообут дойду туьунан элбэх сананы, туьалаа5ы кэпсиир.

Культураны уорэтии  ойу- санааны сааьылыыр, атын предметтэртэн ылбыт билиигин ситимниир, диринэтэр.

Киьи аймах олорон ааспыт историятын ырыналаан кордоххо, ханнык ба5арар норуот уйэлэргэ олбот- суппэт бар5а баайынан кини культурата уонна искусствота буолар.

Норуот уйэлэргэ  өлбөт-суппэт бар5а баайа  – кини национальнай культурата уонна искусствота буолар.  Оттон национальнай культура диэн норуот олоххо-дьаһахха, улэ5э-хамнаска, өй-санаа, сиэр-майгы өттутэн атын омуктартан туох уратыны айбыта-туппута барыта  ааттаныан сөп.

  Саха ыччата кыра сааһытта норуот төрүт культуратын этигэр-хааныгар иҥэрэн, төрөөбүт буоруттан силистээх-мутуктаах, толору  куттаах-сүрдээх, саха норуотун салгыыр, ураанхай омугу ууһатар киьи буолан тахсыахтаах. Ол иһин бу предмети үөрэтэргэ маннык тосхоллору (принциптэри) тутуһуохха сөп:

  1) норуот культуратын үүнэр көлүөнэҕэ ситимин быһыта тыыппакка, биир тиһигинэн (системанан) билиһиннэрии;

  2) норуот тугу айбытын“кырааскалаан-тупсаран”,  “ыраастаан-чыыскалаан” биэрбэккэ, хайдах баарынан ыччака тириэрдии;

  3) үөрэҕи билинии кэм уустук усулуобуйатын кытта сатаан дьүөрэлээн, олоххо, өйгө-санааҕа мындыр (филосовскай) сыһыаны  ыччака көрдөрүү.

 Үөрэтэр  матырыйаал  5  салааҕа түмүлүннэ:  олох-дьаһах  культуурата  итэҕэл, сиэр-туом, үгэстэр, субэлэр-соргулар; историческай  көрүү;  билиҥҥи  культура  уонна искусство сайдыыта; хотугу  омуктар  культуралара. Үөрэх  былааныгар көрүллэр  чааһы  барыллаан  маннык  үллэриэххэ сөп:

 

6

Киирии  тема

1

Олох-дьаһах  культурата

11

Итэҕэл, сиэр-туом, үгэс

4

Историческай   көрүү

3

Билиҥҥи  культуура, искусство

8

Хотугу культура

4

Түмүк  таһаарыыта

3

Барыта

34

 

      Норуоттар духовнай культуралара баай, кэрэ, умсугутуулаах уонна сайдар кэскилэ киэн: биьиги фольклорбут, олонхобут, ырыабыт-тойукпут, хомуспут, оьуокайбыт биьиги утуо угэстэрбит, аан дойдуга сэнээриини ылбыт театральнай искусствобыт, ураты ис хоьоонноох музейбыт, историябыт уонна культурабыт пааматынньыктара. Биьиги торообут тылбыт, уус- уран литературабыт, ойуулуур- дьуьуннуур искусствобыт, музыкабыт уонна ункуубут. Сахабыт сирин уран тарбахтара, мындыр уустара, норуот ырыаьыттара уонна эмчиттэрэ, киэн туттар суруйааччыларбыт, учуонайдарбыт, артистабыт, художниктарбыт, композитордарбыт, энтузиаст учууталларбыт, культура уонна искусство деятеллэрэ. Маны барытын 6 кылааска торут культура уруогар сиьилии уорэтэбит. Торут культураны уорэтиигэ маннык  экспериментальнай уонна авторскай программалаах практик  учууталлар ырытыллыбыт улэлэрэ баар: А.А. Нестеров, И.Г.Баишев, Л.К. Избекова, Ж.К. Лебедева, ученайдар Р.И. Бравина, Т.И. Петрова, И.Г.Баишев.

           Уерэнээччи билиитин, сатабылын, уеруйэ5ин сыаналааьын:

Билии толору дэнэр

Чопчу туруоруллубут боппуруоска учуутал хос ыйытыыта, быстах да кемете суох тилэри хоруйдуур уонна бэйэтэ толкуйдаабыт холобурдарынан бигэргэтэр буолла5ына

Билии  балачча ситэри сиьилиир уеруйэх итэ5эстиир дэнэр

О5о хоруйугар быстах чопчулуур «кыбытыктары» холобуругар чуолкайдыыр ыйытыылары эрэйэр буолла5ына

Эппиэт ортотун кердерер

О5о учуутал сиэтэр ыйытыыларыгар сигэнэн эрэ септеех быьаарыыны онорор буолла5ына

Эппиэт ситэтэ суо5унан аа5ыллар

О5о биирдии тылынан ыган ылыллар ыйытыылары эрэйэр гына хоруйдуур буолла5ына

Торут культура уруога тургутук тест, ейтен суруйуу, тылынан эппиэттээьин уруога

Урдук билии

Тус бэйэ билиитигэр оло5уран быьаарыы эбэтэр холобурдааьын

Орто таьым

Кинигэ быьаарыытын уонна холобурдарын хабылааьын

Билии чычааьа, ситэтэ суо5а

Быстах «кыбытан эбии», сепке-сыыьа холобурдааьын

 

  Учебник суох  кэмигэр оҕолор уруокка тылдьыт  курдук  кылгас  бэлиэ, “Айымньы тэтэрээтэ” оҥостоллор.  Сыл ахсын реферат суруйаллар. Уерэхтэрин  бүтэрэллэригэр  түмүк үлэ суруйан, көмүскээн,  оскуолаҕа  өйдөбүнньүк  хааллараллар, баҕа  өттүнэн  зачет, экзамен да туттарыахтарын   да  син.

Маны  таһынан, биллэрин курдук, национальнай культура атын предметтэри, холобур, саха литературатын,  уруһуй, ырыа, үлэ, физкультура уруоктарын кытта элбэхтик алтыһан киирэ турар.

Тумуктуур улэлэр ыытыллаллар:

- программа сурун тиэмэлэрин бутэрдэххэ,

- уерэх чиэппэрин тумугэр,

- сыл анарын тумугэр

 

Торут культураны уорэтиигэ ус культурологическай хайысха баар: культурологическай, историческай, педагогическай. Маннайгы культурологическай коруугэ аныгы киьи культура киинин курдук коруллубутэ: киьи сайдыыта, киьи тас эйгэтэ уонна оло5ун - дьаьа5ын, культуратын уонна иитиитин, культураны ылыныыны, айар дьо5уру, иккис коруугэ- торут культура теоретическай хайысхата . Уьускэ уопсай уорэхтээьин оскуолатыгар (наука уорэ5ин  уорэтии принциптэрэ  торут культураны уорэтии ньымата, материальнай  уонна духовнай культуралар культурологическай –педагогическай торуттэрин аналиьа) .

     Торут культураны уорэтии сурун уорэхтээьинэ педагогическай, культурологическай уорэтии торуотунэн буолар.

Культураны уорэтии  ойу- санааны сааьылыыр, атын предметтэртэн ылбыт билиигин ситимниир, диринэтэр.

Киьи аймах олорон ааспыт историятын ырыналаан кордоххо, ханнык ба5арар норуот уйэлэргэ олбот- суппэт бар5а баайынан кини культурата уонна искусствота буолар.

Предмет бэйэтин ирдэбилинэн улахан уорэ5ирии, сайыннарыы ис кыа5ын инэринэр. Бу концепциянан предмет аайы маннык биллэр педагогтар уорэтиилэрэ иитии улэтин хаамыытыгар киирэр: М.И.Скаткин, И.Я.Лернер, В.П.Беспалько, В.В. Давыдов, В.С. Леднев о.д.а

       Торут культура уруогар 6 кылаас уорэнээччилэригэр маннык литературалары  туьанабын: «Айылгы аартыга» Сергина Е.С.,Пахомов А.К. «Саха сирин историятыттан кэпсээннэр», Таксами Ч.М. «Культура народов севера в лицах», Поликарпова Е.М. «Саха литературата», Попова М.А. «Саха угэьин торут ойдобулэ», Бравина Р.И. «Олох уонна олуу саха итэ5элигэр», Ларионов В.Р. «Саха Айыы киьитэ»,Сивцев Д.К. «Саха фольклора», Саввинов Н.Е. «Обугэлэрбит олохторо дьаьахтара», Сэьэн Боло «Суду торуттэрбит олохторуттан», Тэки Одулок «Улахан Имтеургин оло5о», Андрей Кривошапкин  «Хаардаах хайаларым аанньаллара», Кулан «Сана кэм», Пахомов А.К. «Саха сирин историятыттан кэпсээннэр», Кейметинов В.С. «Эвенский язык», Константинова А.Я. «Саха торут культурата», Васильев Н.И. «История Якутии», Саввинов Н.Е. «Обугэлэрбит олохторо дьаьахтара». Алексеев М.П.- Дапсы «Саха тылын уйэлээх угэьин тылдьыта», Ладина Курилова  «Улуро Адо», Платон Ламутскай «Сырдыкка айан»,Филиппова Н.И. «Тыл оьуора», Кейметинов В.С, Бравина Р.И. «Олох уонна олуу саха итэ5элигэр», Филиппова Н.И. «Тыл оьуора».

 

 

 

 

 

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Рабочая программа по КНРС 6 КЛАСС"

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 3 месяца

Бухгалтер

Получите профессию

Методист-разработчик онлайн-курсов

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 626 985 материалов в базе

Скачать материал

Другие материалы

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 25.11.2016 828
    • DOCX 24.2 кбайт
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Николаева Полина Дмитриевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Николаева Полина Дмитриевна
    Николаева Полина Дмитриевна
    • На сайте: 7 лет и 10 месяцев
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 71071
    • Всего материалов: 30

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Экскурсовод

Экскурсовод (гид)

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс профессиональной переподготовки

Руководство электронной службой архивов, библиотек и информационно-библиотечных центров

Начальник отдела (заведующий отделом) архива

600 ч.

9840 руб. 5900 руб.
Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Специалист в области охраны труда

72/180 ч.

от 1750 руб. от 1050 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 42 человека из 21 региона

Курс профессиональной переподготовки

Организация деятельности библиотекаря в профессиональном образовании

Библиотекарь

300/600 ч.

от 7900 руб. от 3950 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 281 человек из 66 регионов

Мини-курс

Основы теоретической механики

5 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Интеллектуальная собственность: медиа и фотографии

4 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 24 человека из 17 регионов

Мини-курс

Психологическая зрелость и стрессоустойчивость: основы развития личности и поддержки

6 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 98 человек из 43 регионов