Рабочая программа по родной литературе

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

 «Табар-Черкийская  средняя общеобразовательная школа»

 Апастовского муниципального района Республики Татарстан

«Рассмотрено»	«Согласовано»	«Утверждаю»
на заседании ШМО         протокол №_1  от  27.08.18г.         Руководитель ШМО                                                                                                                                                                                _______ /Афанасьева Л.И./	Заместитель директора по УВР _________/ Хураськина И.Б./	Директор школы        _______/ Щербакова Л.И./       Приказ  №_115 от  29.08.2018г.

Рабочая программа

 по предмету

Родная (татарская) литература

 8   класс

Составитель: учитель татарского языка и литературы

первой  квалификационной категории

                                                            Бурганетдинова Алия Хамисовна

2018 – 2019 учебный год

 Аңлатма язуы

Рабочая  программа  по татарской литературе  для 8  класса    составлена   на основе:

·         Федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования, утвержденного приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010г. №1897 (с изменениями на 8 апреля 2015 года; с изменениями от 31 декабря 2015г. №1577);  

·         Основной образовательной программы МБОУ  «Табар-Черкийская средняя общеобразовательная школа»  Апастовского муниципального района Республики Татарстан, реализующего федеральный государственный образовательный стандарт основного общего образования на 2015 – 2020 годы. (с изменениями и дополнениями)

·         .

Рус телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләренең татар сыйныфлары  (V-IX сыйныфлар) өчен  татар әдәбиятыннан үрнәк программа. Төзүче-авторлары:  Ф. Х. Җәүһәрова.2013

·         Учебного плана Муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения   «Табар-Черкийская средняя общеобразовательная школа»  Апастовского муниципального района Республики Татарстан  на   2018 – 2019 учебный год (утвержденного решением педагогического совета, Протокол №1 от 27,08,2018; Приказ № 114  от 29 августа 2018 года);

·         Годового календарного учебного графика МБОУ «Табар- Черкийская СОШ» на 2018 – 2019 учебный год. (Приказ № 113 от 29 августа 2018 года)

Место учебного курса: по учебному плану МБОУ «Табар- Черкийская СОШ» на 2018-2019 учебный год (в новой редакции)  на изучение  предмета «родной язык»    в  8 классе     отводится   1  час  в неделю

2          Укытуның планлаштырылган нәтиҗәләре

Предмет буенча нәтиҗәләр:

Танып-белү өлкәсендә

•          Төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне аңлап һәм иҗади укый белү;

•          сәнгатьле укый алу;

•          кабатлап сөйләүнең төрле төрләрен (тулы итеп, кыскача, сайлап, аңлатмалар белән, иҗади бирем белән) куллана алу;

•          шигъри текстларны яисә чәчмә әсәрдән өзекләрне яттан белү;

•          әсәрләрне анализлый һәм шәрехли алу;

•          план төзи алу;

•          сочинение элементлары белән изложение яза алу;

•          әдәби әсәрләр буенча һәм тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә нигезләнеп сочинение яза белү;

•          татар һәм башка халыклар фольклорында, Россия һәм чит ил классиклар иҗатында төп проблемаларны аңлау;

•          әдәби әсәрләрнең чор һәм язылышы арасындагы бәйләнеш, аларга салынган вакыт, шәхси кыйммәтләр, аларның яңача яңгырашын аңлау;

•          әдәби әсәрләрне анализлый, аларның билгеле бер жанрга каравын белү, теманы аңлый һәм формалаштыра алу, идеясен, әдәби әсәрнең әхлакый ягын табу, геройларга характеристика бирү, төрле әсәрдәге бер яки берничә герой белән чагыштыра белү;

•          композиция, сюжет элементларын, телнең сурәтләү чараларын, аларның әсәр эчтәлеген ачкандагы ролен ачыклау;

•          әдәби әсәрне анализлаганда, гади әдәби терминология куллана белү;

•          өстәмә белем чыганакларыннан язучыларның тормышы һәм иҗаты турында белү;

•          татар әдәбиятының һәм сәнгатенең күренекле вәкилләре, аларның иҗаты турында

белү;

•          әдәби әсәрне, язучы иҗатын мөмкин кадәр мөстәкыйль анализлау, чор белән бәйләү өчен кирәкле булган тарихи, сәяси һ.б. мәгълүматлар белү.

Әхлакый кыйммәтләр юнәлеше өлкәсендә

•          татар әдәбияты һәм мәдәниятенең әхлакый һәм рухи кыйммәтләрен якынайту, башка халыкларныкы белән чагыштыра алу;

•          татар әдәбиятына үз мөнәсәбәтен формалаштыра, бәяли белү;

•          өйрәнелгән әдәби әсәрләргә аерым очракларда үзгәреш кертә белү;

•          автор карашын, мөнәсәбәтен аңлау.

Коммуникатив өлкәдә

•          төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне ишетеп аңлау, аңлаешлы уку, дөрес кабул итү;

•          чәчмә әсәрләрне яки өзекләрне татар теленең әдәби чараларын һәм цитаталарын кулланып сөйли белү, укыган яки ишеткән текст буенча сорауларга җавап бирә белү, телдән төрле типтагы монологлар, диалоглар төзи, әңгәмә кора алу;

•          бирелгән темага, укылган әсәр темасы, проблемасына изложение яки сочинение, сыйныфта яки өйгә бирелгән иҗади эшләр, гомуммәдәният темаларына реферат яза алу.

Эстетик өлкәдә

•          Әдәбиятның образлы дөньясын сүз сәнгате күренеше буларак аңлау, әдәби әсәрләрнең эстетик ягын кабул итү, әсәрләрдән рухи тәм табу;

•          сүзнең эстетик вазифасын, әдәби образлар тудырганда сурәтләү көчен аңлау.

Метапредмет нәтиҗәләре

-           әдәбиятны музыка, рәсем сәнгате белән бәйләп, сүз сәнгатенең кыйммәтен күрсәтү, матурлыкны танырга өйрәтү;

-           әдәбиятны тел белеме белән бәйләп, әдәби әсәр теленең үзенчәлекләрен, әсәр стиле кебек төшенчәләрне җиткерү;

-           татар әдәбиятын рус әдәбияты, башка халыклар әдәбиятлары белән бәйләп укытып, әдәбиятлар арасындагы уртак проблемаларны, уртак кыйммәтләрне күрсәтү аша дөнья культурасы, кешелек тарихы төшенчәләрен үзләштерү;

-           әдәбиятны тарих, җәмгыять белеме, экология предметлары белән бәйләп, дөнья, яшәү, табигать, кешелек җәмгыяте турында күзаллау формалаштыру.

Танып белү универсаль уку гамәлләре (ТБУУГ)

-           телдән (диалогик, монологик) һәм язма сөйләмдә сәбәп-нәтиҗә бәйләнешен аерып алу, нәтиҗәләрне формалаштыру;

-           мөстәкыйль рәвештә төрле текстларны укый белү (төп текст, астөшермә Һ.6.), өстәмә материалларны таба һәм тиешле урында куллана белү;

-           укуның төрле формаларыннан файдалану (аңлап уку, өстән-өстән, эчтәлекне

аңлап);

-           төрле мәгълүмат чаралары белән эшли, кирәкле мәгълүматны таба, анализлый һәм үз эшчәнлегендә куллана белү;

-           үзенә кирәкле мәгълүматны төрле формада бирелгән чыганаклардан туплау (тулы текст, өзек, иллюстрация, схема);

-           бер мәгълүматны икенче төрле итеп үзгәртә алу (план төзү, таблица, схема);

-           укылган текстның эчтәлеген (яки ишеткәнне), текстка якын итеп, кыскача сайлап сөйли белү;

-           сүзлекләр, белешмә материаллардан файдалану;

-           анализ ясау, йомгаклау;

-           проблеманы аңлый белү, гипотеза чыгару, материалны төзү, үз фикереңне раслау өчен дәлилләр сайлый белү.

-           төрле мәгълүмат чараларын танып-белү һәм аралашу мәсьәләсен хәл иткәндә (сүзлекләр, энциклопедия, Интернет-ресурслар һ.б.) куллану;

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре (КУУГ)

-           төрле фикерләрне исәпкә алып эш итү;

-           үз фикерен тексттан өземтәләр китереп дәлилли белү;

-           бер фикер кабул иткәнче, төрле җавапларны тыңлау, чагыштыру, нәтиҗә ясау;

-           күмәк эш вакытында, бигрәк тә фикер агышлары төрле булганда, бер фикергә килә белү;

-           укылган, тыңланган текстлар буенча сораулар бирә белү;

-           үз эшен контрольдә тоту, иптәшләренә ярдәм итү;

-           коммуникатив күнекмәләрнең кеше тормышындагы ролен билгеләү;

-           үз фикерләрен телдән һәм язма формада җиткерә белү;

-           башкаларны тыңлый, кирәк булганда үз фикерләрен үзгәртә алу;

-           иптәшләре каршында төрле темаларга чыгыш ясау.

Регулятив универсаль уку гамәлләре (РУУГ)

-           укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләү, үзенең кызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

-           мөстәкыйль рәвештә дәреснең проблемасын (тема) һәм максатларын формалаштыру;

-           максатка ирешү юлларын билгеләү;

-           уку проблемасын чишү өчен план төзү;

-           шушы план нигезендә эш оештыру, үз эшчәнлегенең максатка ирешүдә ни дәрәҗәдә нәтиҗәле булуын күзәтү;

-           укытучы белән бергәләп, үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү.

В. Шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр

•          әхлакый-рухи сыйфатларны камилләштерү, күпмилләтле илебезгә карата ярату хисләре, татар әдәбиятына һәм башка халыклар әдәбиятына, мәдәниятенә ихтирамлы мөнәсәбәттә булу;

•          активлыкка, мөстәкыйль фикер йөртүгә, акыл һәм рухи эшчәнлеккә өйрәнү, шәхес буларак формалашу;

•          үзең белән идарә итүгә юнәлдерелгән белем һәм күнекмәләрне тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү, тормышта үз урыныңны күзаллый башлау;

•          Ватан алдында җаваплылык, милли горурлык, гражданлык хисләре формалашу;

•          дәүләт символларына (герб, флаг, гимн) хөрмәт хисенә төшенү;

•          әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен белү.

Уку елы ахырында укучылар өйрәнә::

•          сүз сәнгатенең образлы табигате;

•          өйрәнгән әдәби әсәрнең эчтәлеге;

•          классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп факторлары;

•          өйрәнгән әдәби-теоретик төшенчәләр;

•          әдәби текстны кабул итү һәм анализлау;

•          әдәби текстның мәгънәви өлешләрен аерып чыгару, укыган буенча тезислар һәм план төзү;

•          әдәби әсәрнең төрен һәм жанрын ачыклау;

•          укыган әсәрнең темасын, проблемасын, идеясын ачыклау;

•          геройларга характеристика бирү;

•          сюжет, композиция үзенчәлекләрен, махсус сурәтләү чараларының ролен ачу;

•          әдәби әсәрдәге эпизодларны һәм геройларны чагыштыру;

•          автор позициясен ачыклау;

•          укыганга үзеңнең мөнәсәбәтеңне белдерү;

•          әсәрне (өзекне) сәнгатьле итеп уку;

•          кабатлап сөйләүнең төрләреннән файдалану;

•          өйрәнелгән әсәргә бәйле телдән һәм язмача фикерне белдерү;

•          укыган әсәр буенча фикер алышуда катнашу, фикерләреңне дәлилли белү;

•          татар әдәби теленең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү;

•          аерым автор, аның әсәре, гомумән әдәбият турында кирәкле белешмә әдәбият, вакытлы матбуга, интернет чаралары һ.б. аша эзләү

3.Курсның эчтәлеге

Лена Шагыйрьҗан “Мәктәпкә мәдхия”,Халык авыз иҗаты.Бәет жанры.”Сөембикә бәете”.,“Уңмаган килен бәете”, “Рус-франуз сугышы бәете”Равил Фәйзуллин “Пароход бәете”,Мөнәҗәтләр”Мөнәҗәтем  бәнем бетмәс...”,Мөнәҗәтләр.Э.Шәрифуллина.”Ата хакы, ир хакы”Л.Шагыйрьҗан “Мөнәҗәт тыңлаганда”, ФСәлахов “Мөнәҗәт турында фикерләр”XVIIйөз үрнәкләре:Сайади.”Бабахан дастаны” Портрет.Әдәбиятта күчемлелек. Гаруз шигырь системасы һәм газәл жанры. Р.Гаташ”Газәл”, М Мирза “Газәл”XVIII йөз әдәбиятыXVIII йөз әдәбияты тарихы.Т.Ялчыгол ның тормышы һәм иҗаты. XIX йөз әдәбияты XIX йөз әдәбияты.Акмулла ның тормышы һәм иҗаты.М.Әгләмов “Акмулла арбасы”поэмасы, ”Акмулла бәете”Ф.Кәрими “Морза кызы Фатыйма” әсәре. Ф.Тарханова “19йөз кешесыман” шигыреБСҮГ.Тукайның Казан чоры иҗатына күзәтү.”Пар ат” шигыре Шагыйрнең Казан чоры иҗаты турында иҗади эш Сочинение язуГ.Тукый”Бер татар шагыйренең сүзләре”шигыреСТУ Тукайның әдәби мирасы турында мәглүматлар.Р Гаташ ның җәе. Зәйтүнәнең Тукай каберендә” шигыре.Г.Ибраһимовның тормыш юлы һәм иҗаты.”Алмачуар” хикәясе. Р Харис “Алмачуарның һәлак булуы хакында”Г.Ибраһимовның тормыш юлы һәм иҗаты.”Алмачуар” хикәясе. Р Харис “Алмачуарның һәлак булуы хакында”Ш.Камалның тормышы һәм иҗаты.”Буранда” хикәясе.БСҮ. .Җәннәт-аналарның аяк астында. Проект эшеС.Рәмиевнең тормыш юлы һәм иҗаты.”Мин”, ”Син”,”Ул”, ”Сызла,күңлем!”Ш.Бабичның тормыш юлы һәм иҗаты. “Бәхетем”,”Кышкы юл”, “”Халкым өчен” шиг-реН.Думавиның тормыш юлы һәм иҗаты”Су кызы” хикәясе.XX ЙӨЗ ӘДӘБИЯТЫC.Хәкимнең тормыш юлы һәм иҗаты.”Җырларымда телим..”,Клин дерләр эзлим”.СТУ.Ф.Хөсни “Сөйләнмәгән хикәя”БСҮ. Әдәбият теориясе. Аннотация. Рецензия. Ф.Хөсни “Сөйләнмәгән хикәя”сенә аннотация язу.Ш.Маннурның тормыш юлы һәм иҗаты.”Муса” романыннан           өзекләрШ.Маннурның тормыш юлы һәм иҗаты.”Муса” р-ан           өзекләрГ.Афзалның  “тормыш юлы һәм иҗатыГ.Афзалның.”Юл газабы” ,”Йөз кабат” шигырьләре.Лирика жанры.М.Мәһдиев”Кеше китә җыры кала” повестеннан  өзекләрЭШәрифуллина”Тукай күгендә” Багышланма жанрыМ.Әгъләмовның тормыш юлы һәм иҗатыМ.Әгъләмовның тормыш юлы һәм иҗаты.”Каеннар илендә” шигыреФ.Садриевның тормыш юлы һәм иҗаты. ”Бәхетсезләр- бәхете” трилогиясеннән өзекләр.Ф.Садриевның тормыш юлы һәм иҗаты. ”Бәхетсезләр- бәхете” трилогиясеннән өзекләр.Р.Харис.”Ике гөл”,”Үзем турында үзем”шигырьләре. Буа шәһәрендә Р.Харис ис музейР.Харис”Тукай ның мәхәббәт төшләре”Драма жанрыБСҮР.Харис”Тукай ның мәхәббәт төшләре”Драма жанрыДрама жанры М.Фәйзинең тормыш юлы һәм          иҗаты. ”Галиябану” драмасы.Драма жанры М.Фәйзинең тормыш юлы һәм          иҗаты. ”Галиябану” драмасы.. Балтач районында М.Фәйзи музее “Галиябану һәм Хәлил мәхәб бәте” темасына сочинениеТ.Миңнуллинның тормыш юлы һәм          иҗаты . Кама Тамагында Т Миңнуллин музееТ.Миңнуллинның тормыш юлы һәм          иҗаты.”Моңлы бер җыр” драмасы.1 пәрдәТ.Миңнуллинның тормыш юлы һәм          иҗаты.”Моңлы бер җыр” драмасы. 2пәрдә Н Арсланов “Унике батыр турында баллада”XX гасыр шигърияте  Татар шигъ-те тарихы.Кыска шигырләр. Р.Фәйзуллин “Җаныңның ваклыгын сылтама заманга”Г.Рәхим”Тик мин”Р.Гаташ. ”Европада – татар шагыйрьләре” шигыре “Европа да – татар шагыйрьләре” темасы на сочине ниеРМингалим “Сез кай яктан” шигыреСТУ.Әниләр турында җырлар.Р.миңнуллин”Әнкәмнең догалары”,Р.Вәлиев”Нигә,нигә,әни картаясың?”,М.Галиев”Су буеннан әнкәй кайтып килә” шигырьләре.Р Миңнуллин “Шагырләрнең туган җирләре”Л Шагырҗан “Татар шагыйренең бәясе ” шигыреМ.Вәлиев”Балын ”шигыреР.Зәйдулла “Карап торам Казаныма” шигыреТатар хикәяләре Ф Латыйфи “Аяклы каза” хикәясеӘ.Гаффар.”Ләкләк” хикәясе.Ф.Шәфигуллин .”Зәңгәр шугалак” хикәясе.Ф.Шәфигуллин. ”Тау битендә күләгә” хикәясе.Р.Мөхәммәдиев .”Күңел күзе” хикәясеР.Мөхәммәдиев .”Күңел күзе” хикәясеСТУ.Н.Гыймадетдинова”Болын патшасы” хикәясе.Г Гыльманов “Яшел тутый” новелласы Новелла жанрыГ Гыйльманов  “Яшел тутый” новелласы Новелла жанрыД Гайнетдинова “Җан авазы” парчасы Йомгаклау контроль тестыТәрҗемә әсәрләр   А Куприн “Олеся” әсәреТәрҗемә әсәрләр   А Куприн “Олеся” әсәреЛ Шагыйрҗан “Рухи икмәк.

Календарь-тематик план

Дәрес№	Дәрес темасы	Дәрес саны	Искәрмә	Үткәрү вакыты
				план	факт
1.	Лена Шагыйрьҗан “Мәктәпкә мәдхия”	1	1 чирек	3.09
	Халык авыз иҗаты.Бәет жанры.”Сөембикә бәете”.
	“Уңмаган килен бәете”, “Рус-франуз сугышы бәете”
2.	Равил Фәйзуллин “Пароход бәете”	1		10
	Мөнәҗәтләр”Мөнәҗәтем  бәнем бетмәс...”
	Мөнәҗәтләр.Э.Шәрифуллина.”Ата хакы, ир хакы”Л.Шагыйрьҗан “Мөнәҗәт тыңлаганда”, ФСәлахов “Мөнәҗәт турында фикерләр”
3.	XVIIйөз үрнәкләре Сайади.”Бабахан дастаны” Портрет.Әдәбиятта күчемлелек	1		17
	Гаруз шигырь системасы һәм газәл жанры. Р.Гаташ”Газәл”, М Мирза “Газәл”
4.	XVIII йөз әдәбияты XVIII йөз әдәбияты тарихы.Т.Ялчыгол ның тормышы һәм иҗаты.	1		24
	XIX йөз әдәбияты XIX йөз әдәбияты.Акмулла ның тормышы һәм иҗаты
5.	.М.Әгләмов “Акмулла арбасы”поэмасы, ”Акмулла бәете”	1		1,10
	Ф.Кәрими “Морза кызы Фатыйма” әсәре. Ф.Тарханова “19йөз кешесыман” шигыре	1
6.	БСҮ Г.Тукайның Казан чоры иҗатына күзәтү.”Пар ат” шигыре	1		8
	Шагыйрнең Казан чоры иҗаты турында иҗади эш Сочинение язу	1
	Г.Тукай”Бер татар шагыйренең сүзләре”шигыре	1
7.	СТУ Тукайның әдәби мирасы турында мәглүматлар.Р Гаташ ның җәе. Зәйтүнәнең Тукай каберендә” шигыре.	1		15
8	Г.Ибраһимовның тормыш юлы һәм иҗаты.”Алмачуар” хикәясе. Р Харис “Алмачуарның һәлак булуы хакында”	1		22
	Г.Ибраһимовның тормыш юлы һәм иҗаты.”Алмачуар” хикәясе. Р Харис “Алмачуарның һәлак булуы хакында”
9	Ш.Камалның тормышы һәм иҗаты.”Буранда” хикәясе.	1		29
	БСҮ. .Җәннәт-аналарның аяк астында. Проект эше	1
	С.Рәмиевнең тормыш юлы һәм иҗаты.”Мин”, ”Син”,”Ул”, ”Сызла,күңлем!”	1
10	Ш.Бабичның тормыш юлы һәм иҗаты. “Бәхетем”,”Кышкы юл”, “”Халкым өчен” шиг-ре	1		12
	Н.Думавиның тормыш юлы һәм иҗаты”Су кызы” хикәясе.	1
11	XX ЙӨЗ ӘДӘБИЯТЫ C.Хәкимнең тормыш юлы һәм иҗаты.”Җырларымда телим..”,Клин дерләр эзлим”.	1	2 чирек	19
	СТУ.Ф.Хөсни “Сөйләнмәгән хикәя”	1
	БСҮ. Әдәбият теориясе. Аннотация. Рецензия. Ф.Хөсни “Сөйләнмәгән хикәя”сенә аннотация язу.	1
12	Ш.Маннурның тормыш юлы һәм иҗаты.”Муса” романыннан           өзекләр	1		26
	Ш.Маннурның тормыш юлы һәм иҗаты.”Муса” р-ан           өзекләр
	Г.Афзалның  “тормыш юлы һәм иҗаты
	Г.Афзалның.”Юл газабы” ,”Йөз кабат” шигырьләре.Лирика жанры.
13	М.Мәһдиев”Кеше китә җыры кала” повестеннан  өзекләр	1		3.12
	ЭШәрифуллина”Тукай күгендә” Багышланма жанры	1
14	М.Әгъләмовның тормыш юлы һәм иҗаты	1		10
	М.Әгъләмовның тормыш юлы һәм иҗаты.”Каеннар илендә” шигыре	1
15	Ф.Садриевның тормыш юлы һәм иҗаты. ”Бәхетсезләр- бәхете” трилогиясеннән өзекләр.	1		17
16	Р.Харис.”Ике гөл”,”Үзем турында үзем”шигырьләре. Буа шәһәрендә Р.Харис ис музей	1		24
	Р.Харис”Тукай ның мәхәббәт төшләре”Драма жанры	1
	БСҮР.Харис”Тукай ның мәхәббәт төшләре”Драма жанры	1
17	Драма жанры М.Фәйзинең тормыш юлы һәм          иҗаты. ”Галиябану” драмасы.	1	3 чирек	14.1
1 8	Драма жанры М.Фәйзинең тормыш юлы һәм          иҗаты. ”Галиябану” драмасы.. Балтач районында М.Фәйзи музее	1		21
19	“Галиябану һәм Хәлил мәхәб бәте” темасына сочинение	1		28
20	Т.Миңнуллинның тормыш юлы һәм          иҗаты . Кама Тамагында Т Миңнуллин музее	1		4.02
	Т.Миңнуллинның тормыш юлы һәм          иҗаты.”Моңлы бер җыр” драмасы.1 пәрдә
21	Т.Миңнуллинның тормыш юлы һәм          иҗаты.”Моңлы бер җыр” драмасы. 2пәрдә Н Арсланов “Унике батыр турында баллада”	1		11
	XX гасыр шигърияте  Татар шигъ-те тарихы.
22	Кыска шигырләр. Р.Фәйзуллин “Җаныңның ваклыгын сылтама заманга”	1		18
23	Г.Рәхим”Тик мин”	1		25
	Р.Гаташ. ”Европада – татар шагыйрьләре” шигыре
24	РМингалим “Сез кай яктан” шигыре	1		4.03
	СТУ.Әниләр турында җырлар.Р.миңнуллин”Әнкәмнең догалары”,Р.Вәлиев”Нигә,нигә,әни картаясың?”,М.Галиев”Су буеннан әнкәй кайтып килә” шигырьләре.
25	Р Миңнуллин “Шагыйрләрнең туган җирләре”	1		11
	Л Шагыйрҗан “Татар шагыйренең бәясе ” шигыре
26	М.Вәлиев”Балын ”шигыре	1		18
	Р.Зәйдулла “Карап торам Казаныма” шигыре	1
27	Татар хикәяләре Ф Латыйфи “Аяклы каза” хикәясе	1	4 чирек	01.04
	Ә.Гаффар.”Ләкләк” хикәясе.
28	Ф.Шәфигуллин .”Зәңгәр шугалак” хикәясе.	1		8
	Ф.Шәфигуллин. ”Тау битендә күләгә” хикәясе.	1
29	Р.Мөхәммәдиев .”Күңел күзе” хикәясе	1		15
30	СТУ.Н.Гыймадетдинова”Болын патшасы” хикәясе.	1		22
31	Г Гыйльманов “Яшел тутый” новелласы Новелла жанры	1		29
32	Д Гайнетдинова “Җан авазы” парчасы	1		6.05
33	Йомгаклау контроль тесты	1	Контроль тест	13
34	Тәрҗемә әсәрләр   А Куприн “Олеся” әсәре	1		20
35	Л Шагыйрҗан “Рухи икмәк” Йомгаклау дәресе	1		27

Кушымта

I. Уку тизлеген билгеләү һәм аны бәяләү

Уку — график рәвештә бирелгән текстны телдән сөйләмгә күчерү (кычкырып укыганда) һәм аны мәгънәви берәмлекләргә бүлүне (эч¬тән укыганда) үз эченә алучы сөйләм эшчәнлегенең бер төре. Уку техникасы белән текстны аңлап уку тыгыз бәйләнештә тора, һәм алар бер-берсен тулыландыралар да.

Билгеле булганча, дөрес уку — әдәби әйтелеш кагыйдәләрен саклап, текстны хатасыз итеп уку. Ул балаларның әйтелеш һәм текстны аңлы рәвештә кабул итә алу күнекмәләреннән чыгып бәяләнә. Укучы аваз, иҗек һәм сүзләрне кабатламыйча, аларны төшереп калдырмыйча, урыннарын алыштырмыйча, грамматик формаларын бозмыйча һәм дөрес әйтелешкә карата куела торган иң төп таләпләргә җавап бирерлек дәрәҗәдә укыганда гына дөрес укый дип әйтә алабыз.

Йөгерек уку — укыганның эчтәлеген аңлы рәвештә зиһенгә алуны тормышка ашырырга ярдәм итүче уку тизлеге. Гадәттә, кычкырып уку тизлегенең сөйләм тизлегенә туры килүе уртача уку тизлеге дип исәпләнә.

Сәнгатьле уку текстның эчтәлеген аңлап, автор әйтергә теләгән фикер, хис-тойгыларны тавыш, басым һәм башка барлык фонетик ча¬раларны дөрес кулланып укый алуны белдерә.

Аңлап уку, ягъни текстның төп эчтәлеген аңлау һәм аңа карата үз карашыңны яки мөнәсәбәтеңне белдерә алу сәнгатьле укуга ирешүнең төп шарты булып тора.

Рус мәктәпләрендә укучы татар балаларының 1 минутта кычкырып уку тизлеге түбәндәгечә бәяләнә:

Сыйныфлар	Иҗекләр саны	Сүзләр саны
5	130—190	70—80
6	140—200	75—85
7	150—210	80—95
8—9	160—220	90—110

Искәрмә. Эчтән уку тизлеге, кычкырып уку белән чагыштырганда, 5—7 нче сыйныфларда 30—40% ка, ә 8—9 нчы сыйныфларда 40—50% ка югарырак була.

Уку күнекмәләре түбәндәгечә бәяләнә:

Укучы билгеләнгән күләмдә сүзләрне дөрес әйтеп һәм җөмләләрне сәнгатьле итеп, тулысынча аңлап укыса, «5» ле куела.

Уку тизлеге гомуми таләпләргә туры килсә һәм текст эчтәлеге буенча укытучы сорауларына җавап бирә алса, әмма уку барышында 1—2 әйтелеш хатасы һәм сөйләмнең структур бүленешендә берничә төгәлсезлек җибәрелсә, «4» ле куела.

Уку тизлеге программада каралган таләпләргә туры килмәсә, текст эчтәлеге буенча укытучы сорауларына җавап биргәндә, төгәлсезлекләр җибәрелсә, дөрес әйтелешкә бәйле һәм сөйләмнең төп структур бе¬рәмлекләренә бүлгәндә, 3—5 төгәлсезлек күзәтелсә, «3» ле куела.

Уку күнекмәләре тиешле тизлектән шактый түбән булып, текст эчтәлеген өлешчә аңлап, 5—6 дан артык әйтелеш хатасы җибәрелсә, «2» ле куела.

Өйдә әзерләнеп укуны бәяләгәндә, таләпләр югарырак була

Таләпләр

1.

Шул сыйныфка таләп ителгән күләмдәге сүзләр (текст)
тиз, ачык, дөрес әйтелеп, фикер аңлаешлы бирелсә,
ягъни:

—   фонетик үзенчәлекләр (хәрефләрнең укылыш үзен-
чәлекләре) дөрес бирелсә,

—   татар әдәби теленең орфографик һәм орфоэпик нор-
малары (сүзнең язылышы һәм әйтелеш үзенчәлекләре)
сакланса,

—   җөмләләр сөйләмнең төп структур берәмлекләренә
(сүзләр — иҗекләргә; җөмлә сүзтезмәләргә һәм сүзләргә,
мәгънәле кисәкләргә) дөрес бүленсә,

—   тукталышлар (паузалар) дөрес ясалса, сүз басымы
һәм логик басым дөрес укылса яисә куелса,

—   интонацион яктан тексттагы җөмләләр дөрес тавыш
белән укылса,

«5»ле
билгесе
куела.

2.

Укытучының текст эчтәлегеннән чыгып бирелгән со-
рауларына төгәл җавап бирелсә,

1.

Таләп ителгән күләмдәге сүзләр (текст) тиешле тизлектә
укылса, ләкин кайбер сүзләрнең әйтелешендә фонетик,
орфоэпик үзенчәлекләр тиешенчә үтәлмәсә, ягъни:

—   кайбер сүзләрне укыганда, сүзләрнең укылыш үзен-
чәлекләре орфоэпик нормаларга туры килмәсә,

—   сөйләмнең структур бүленешендә кайбер хаталар
булса,

—   җөмләне укыганда, интонацион яктан 1—2 төгәл-
сезлек җибәрелсә,

*4»ле
билгесе
куела.

2.

Укытучының сорауларына төгәл җавап бирелсә,

1.

Уку тизлеге вакыт чикләренә сыймаса һәм уку бары-
шында 3 —4 фонетик, 2—3 орфоэпик хата җибәрелсә,
Текст сөйләм берәмлекләренә тиешенчә бүленмәү сә-
бәпле, интонация төгәл бирелмәсә,

«3»ле
билгесе
куела.

2.

Текстны аңлап та, сорауларга бирелгән җавапларда
төгәлсезлекләр булса,

1.

Тиешле тизлектә уку күнекмәләре булмаса,
Уку барышында үтелгән орфограммаларда төгәлсезлек-
ләр күп кабатланса,

Уку барышында җибәрелгән фонетик, орфоэпик, инто-
национ хаталар текст эчтәлеген аңлауга комачауласа,

«2»ле
билгесе
куела.

2.

Текст эчтәлеге буенча бирелгән сорауларга өлешчә генә
җавап алынганда,

Укыту – методик комплекты  1.Рус телендә төп гомуми белем бирү мәктәбенең 8 нче сыйныфы өчен дәреслек(2 кисәк) ( татар балалары өчен )   Ф.Ф.Хәсәнова, Г.М.Сафиуллина, М.Я.Гарифуллина, Ә.Н.Сафиуллина. Казан “Мәгариф-Вакыт нәшрияты, 2015

2 .Әдәбият белеме сүзлеге / төз.-ред. А.Г.Әхмәдуллин. – Казан: Татар.кит.нәшр., 1990. 238 б.

3.Заһидуллина Д.Ф. Әдәби әсәргә анализ ясау / Д.Ф.Заһидуллина, М.И.Ибраһимов, В.Р.Әминева.- Казан: Мәгариф, 2005. 111 б.

4. Татар әдәбияты. Теория. Тарих / Д.Заһидуллина, Ә.Закирҗанов, Т.Гыйләҗев, Н.Йосыпова. – Казан: Мәгариф, 2006. 245б

5.Татар әдәбияты тарихы. 6 томда. – Казан: Татар.кит.нәшр., 1983 - 2001.