Рационал сандарға амалдар қолдану

Курмашева Бакытгуль Кайратовна

Математика пәнінің мұғалімі

Батыс Қазақстан облысы, Орал қаласы, №4 ЖОББМ

Тақырыбы: Рационал сандарға амалдар қолдану

Сынып: 6

Білімділік мақсаты: Рационал сандарды қосу, азайту, көбейту, бөлу тақырыптары бойынша оқушылардың білімдерін саралау, ауызша есептеу дағдыларын қалыптастыру.

Дамытушылық мақсаты: танымдық қызығушылығын, логикалық, шығармашылық қабілеттерін дамыту

Тәрбиелік: жылдамдыққа, ұқыптылыққа, оқуға ынтасын тәрбиелеу

Сабақ көрнекілігі: интербелсенді тақта, карташалар, деңгейлік есептер топшалары, тест тапсырмалары

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастырушылық кезең

А) оқушылармен сәлемдесу;

Б) Сабақ мақсатымен, жоспарымен таныстыру.

ІІ. Мұғалімнің кіріспе сөзі:

Теріс сандар математикаға XVII ғасырда толық кірді және кең қолданылды. Теріс сандар Грек математигі Диофант еңбектерінде көрінді, бірақ ол өзі оны мойындамады. Ол еңбектерінде «теріс» сан шықса, «мүмкін емес» деп тастап кетті. Ал Индиялық математик Брамагупта (VII ғасыр) өзінің есептеулерінде кең қолданып дұрыс түсінік берді. Ол мүлікті оң, ал қарызды теріс сандармен белгіледі. Ал оның жерлесі Бхаскара (XII ғасыр) теріс сан дәрежесінен пайдаланып өзінің «Венец системалары»  еңбегінде (+5)²=25  (-5)²=25 деп көрсетті. Европа математиктері XVI ғасырда теріс сандарды пайдаланды.

Мен сіздерге бағалау парағын таратамын, бүгінгі ашық сабағымызды осы парақ арқылы бағалайтын боламыз.

1). «Кубизм» тәсілі

Оқушыларға карташалар таратылады. Оның жартысында ережелердің басы, қалған жартысында соңы жазылған. Оқушылар сәйкес мысал келтіріп, ауызша айту керек.

1.  Теріс сандардың қосындысы (теріс сан)                                                                                             2.  Кез-келген теріс сан    (оң саннан кіші)                                                                                            3.  а  кез — келген теріс сан нольден (a< 0)                                                                                     4.  Қарама – қарсы сандардың қосындысы (0-ге тең)                                                              5.  Таңбалары әр түрлі екі санның көбейтіндісі (теріс  сан)                                                    6.  Таңбалары бірдей екі сандардың бөліндісі (оң сан)

2) «Графикалық диктант»

Оқушыларға 10 тапсырма беріледі. Егер тапсырманың жауабы дұрыс болса 3 ұпай, қате болса 0 ұпай салу керек. Неше сурет дұрыс болса, сонша ұпай қойылады.

1.    35+58=-15                             6.     -15-9-15-72=-111

2.    -=-1                                7.     -3*19=-57

3.    3-5,8=-2,8                              8.    *(-2)=-1

4.   2-(-9)=-7                                 9.     (-2)⁴=16

5.   0-47=47                                  10.   -45:( -225) =0,2    

                                                             Дұрыс жауаптар санына қарай ұпай қойылады.

ІІІ. «Кім жылдам?»

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей:

1) Есепте:

А) -+(-)                        В)  28,3+(-10)                  Д)  -5*(-)               

Б) 13+(-13)                           Г)  -45-(-20)                     Е)  -7,2: (-9)

ІІ деңгей:

2) Есептемей салыстыр:

А) -5,9+3,6  және    5,9+(-3,6)    Ә) 4,5+(-1,6)   және   1,6+(-4,5)     Б) -7+(-3,2)    және    3,2+(-7)

3) Өрнектің мәнін тап:

А) (6-15):(7-2,5)                 ә) (-0,25)*(-7)*(-4)         

ІІІ-деңгей:

4) Өрнекті ықшамда:  А) 7а+(-3в)-2а                               б) -а+(-в)+2а-в

1деңгейдің әр есебіне 1 ұпайдан, 2 деңгейдің әр есебіне 2 ұпайдан, 3 деңгейдің әр есебіне 3 ұпайдан қойылады.

ІУ. Тест жұмысы:

1.Қосуды орында: -+(-)         А) -           Ә) -1           Б) -             В) 1

2. Азайтуды орында: --(-)               А)               Ә) -1         Б)          В) - 

3. Теңдеуді шеш:             А) 3           Ә) -3              Б) 10                         В) -10

4. Координаталық түзуде А(-5) және В(3) нүктелері берілген. С, D және Е нүктелері АВ кесіндісін өзара тең АС, СD, DЕ және ЕВ кесінділеріне бөледі. С, D және Е нүктелерінің координаталарын табыңдар

А) С(1), D(-1), E(-3)                Ә) С(-4), D(0), E(-3)

Б) С(-3), D(-1), E(1)                 В) С(2), D(-1), E(-4)

Тест жұмысының кілті:

№1	№2	№3	№4
Ә	В	А	Б

Тест жұмысының кілті тақтаға шығарылады.1-2 есептер 1 ұпайдан; 3 есеп 2 ұпай, 4 есеп 3 ұпай.

У. Қорытындылау:

Олар теріс сандарды: «өтірік», «түсініксіз», «жоқтан кіші» тағы басқа деп атады. Тек Голландиялық математик Жирар (XVI-XVII ғасыр) теріс сан мен оң сандарды теңдей пайдаланды. XVII ғасырдан бастап теріс сандар математикаға жақсылап кірді және практикада қолдануға ие болды. Франциялық  философ және математик Декарт координаталық түзу түсінігін берді. Әр түрлі құбылыстарды және математикалық өрнектерді график арқылы көрсету үшін ол теріс сандарды пайдаланды. Барлық натурал сандар жиынын барлық бүтін сандар жиынына дейін кеңейту нәтижесінде азайту амалы да әр уақытта орындалатын болды. Бөлу амалы барлық жағдайда орындалу үшін барлық бүтін сандар жиынын да кеңейту қажет болды. Нәтижеде  рационал сандар жиыны пайда болды.

УІ. Бағалау:

Оқушы	Ережелер	Гр.дик.	1деңг.	2деңг.	3деңг.	тест	ұпай	баға

УІІ. Үйге: «Оң сандар мен теріс сандар тарихынан» (рефераттар, баяндамалар әзірлеу)