Разработка урока на тему М. Каримвоин-поэт ВОВ

М.Карим – воин –поэт и ВОв

 8 класс .Баш3орт теле 89м 929би9те . !афаров Б.Б. , Тикеев Д.С.

 Тема .Яугир ша1ир 89м Б5й5к Ватан 8у1ышы

      /М.К9римде4 «7лм96бай» поэма8ын 5йр9не7/

  Д9ресте4 ма3саты :

         Б5й5к Ватан 8у1ышы йылдарында М.К9римде4 поэзия8ыны4 я4ы 8ы2аттар мен9н байып , т9ь6ир ите7 к5с5 я1ынан та1ы ла ю1арыра3 ким9лг9 к7т9реле7ен асыу. (69рг9 проблемалы анализ я8ау к7некм9л9рен 76тере7 , у3ыусылар2а патриотизм т9рби9л97.

   Метод: у3ытыусыны4 инеш 872е , 969р2е у3ыу , проблемалы 94г9м9.

  Эпиграф. Атаса3 та4 , кил9с9к я2 5с5н ,

             Я2ын япра3ланыр г5л 5с5н ,

             Тыуыр балам , йырланыр йыр 5с5н ,

             Йыр 5с5н 89м тык1ан ер 5с5н –

             Мин фронт3а кит9м , ирт9шт9р !

                                         М.К9рим 

   Йы8азландырыу.

      Проектор аша М.К9римде4 портретын , эпиграфты , 872лек 87229рен ,     проблемалы 8орау2ар2ы к7р89те7 .

Китаптар к7рг92м98е ( М.К9римде4 969р29ре , уны4 тура8ында – 39л9мд9шт9ре )

   Д9рес барышы.

1. Ойоштороу .

2. Актуалл9штере7.

 У3ыусылар2ы д9ресте4 тема8ы , ма3саты мен9н таныштырыу .

3. Т5п 5л5ш .

    1. Инеш 872. Уты2ынсы йылдар а2а1ында 929би9тк9 килг9н оло талант эй98е М.К9рим ижады Б5й5к Ватан 8у1ышы йылдарында та1ы ла активлаша 89м байый . М.К9рим т97ге 969р29рен9н «Ду6ты4 7леме » тиг9н ши1ырын я2а . Был ши1ыр2а 7лем8е2 комсомолецты4 батыр образы 87р9тл9н9 . Батыр2ы4 комсомол билетын тишеп , дошман пуля8ы уны4 й5р9ген ту3тата.

    *у1ышты4 башынан алып 8у41ы к5нд9рен9с9 М.К9рим фронт яландарында батыр2арса 8у1ыша .89м 19ж9йеп актив ижад эше мен9н й9ш9й . Кы63а сроклы х9рби курстар2ы тамамлап , ул 8у1ышты элемт9 б7лекс98е 89м артиллерия дивизионы штабы начальнигы булып 7т9. 1942 йылда 3аты яралана ; 7р29 9йтелг9н «Ду6ты4 7леме» ши1ырында1ыса х9лд9р М.К9римде4 72е мен9н д9 3абатлана . Уны4 комсомол 89м СССР Я2ыусылар союзы а1за8ы билеттарын тишеп керг9н ярсы3 ша1ир-8алдатты 3аты яралай , 7пк98ен й9р9х9тл9й 89м й5р9ге янына килеп ту3тай . Ярты йылдан ашыу госпиталд9 дауаланып сы33андан 8у4 ул «За честь Родины » 89м «Советский воин » тиг9н фронт г9зитт9ренд9 х9рби журналист булып хе2м9т ит9.  Украинаны , Молдавия , Румыния , Венгрия , Австрияны азат ите7 8у1ыштарында 3атнашыр1а тура кил9. Е4е7 к5н5н ул Австрияны4 баш 3ала8ы Венала 3аршылай . *у1ышта1ы батырлы3тары 5с5н I 89м  II д9р9ж9 Ватан 8у1ышы , Кы2ыл Йондо2 ордендары , ми2алдар мен9н наградлана . Ауыр й9р9х9тле 7пк98е мен9н М.К9рим о2а3 яфалана , 40-сы йылдар а2а1ында к7ренекле медицина белгест9ре уны4 17мерен 8а3лап алып 3ала. *у1ыш осоронда я2ыл1ан «Мине4 атым» ,«Ши1ыр2ар »йыйынты3тарына инг9н поэтик 969р29р2е4 б5т98енд9 л9 3ыйыу характерлы , ихтиярлы , ны3лы рухлы совет 8алдаттарыны4 батырлы3тарына 8о3ланып дан йырлана.

     Был 969р29 ша1ир2ы4 Ватан1а м5х9бб9т , дошман1а утлы н9фр9т той1олары са1ыл1ан , ул 72 хал3ына бирг9н анты булара3 та я41ыраны . Шул у3 мотивтар2ы4 76терелеше , совет кешел9рене4 фронт шартттарында1ы батырлы3тары , баш3орт 8алдатыны4 индивидуалл9штерелг9н милли характеры ша1ир2ы4 «7лм96бай» поэма8ында ю1ары художество алымдары мен9н у4ышлы 87р9тл9н9.

   Тыныс т525л5ш к5нд9ренд9 л9 М.К9рим ижадында  Б5й5к Ватан 8у1ышы тема8ы , фронтташтар2ы4 батырлы3тарын данлау 2ур урын алып тора .

   2. (1942-1944 йылдар2а я2ыл1ан поэма тура8ында у3ытыусыны4 3ы63а инеш 872е.)

    а) *е22е4с9 поэма 89м унда1ы герой –патриот 7лм96бай образы я2ыусы ижадында нинд9й урын тота ? ( Совет 8алдаттарыны4 8у1ышта к7р89тк9н батырлы1ын , фи2ак9рлеген 87р9тл97 )

   б) «7лм96бай » поэма8ына проблемалы анализ я8ау .

      Поэманы у3ыу 8е2г9 нисек т9ь6ир итте , нинд9й уй- той1олар уятты ? (3ы63аса 94г9м9 . У3ыусылар2ы4 9йтк9нд9ре 969рг9 анализ ва3ытында фай2аланыла )

    Проблемалы ситуация тыу2ырыу .М.К9римде4 Ватан 8у1ышыны4 и4 ауыр йылдарында уйлан1ан 89м я2ыл1ан  «7лм96бай » поэма8ыны4 гуманистик 969р булыуы ним9л9 ? Поэманы4 атама8ыны4 патриотизм идея8ына нинд9й м5н9с9б9те бар ? – Был 8орау2ар проблемалы ситуация тыу2ыра .

    Проблемалы ситуацияны тикшереп , д9ресте4 т5п проблема8ын билд9л97 . 3уйыл1ан 8орау1а нисек яуап бирерг9 ? Бе2г9 ним9 билд9ле ? ( Поэманы4 тексы )

       Ним9 билд98е2 ? Фашист 19ск9р29рен9 3аршы 3аты 3анлы 8у1ыш бар1ан к5нд9р29 я2ыл1ан поэмала гуманизм , патриотизм темалары нисек х9л ител9 ? Поэманы тикшер9 башла1анда 3уйыл1ан 8орау1а нисек яуап бирерг9 ? Д9ресте4 проблема8ын нисек тип билд9л9рг9 ?  ( «7лм96бай » поэма8ында гуманизм , патриотизм идеяларын асыу2ы4 72енс9леге ним9л9 ? –

        (Д9ресте4 т5п проблемалы 8орауын ошол ай тип билд9л9рг9 м5мкин )

      Проблеманы х9л ите7 . Поэмала патриотизм тема8ы нисек , нинд9й образдар2а асыла ? ( 7лм96бай , Теребай  89м батыр егетт9р )

    а) 7лм96бай образы поэманы4 идея – художество й5км9ке8енд9 нинд9й урын тота ?

     ( 7лм96бай образы поэманы4 729генд9 тора . (69р2е4 композиция8ы ошо образ1а б9йле ойоша , 85й57 89м н9фр9т , актив патриотизм идея8ы уны4 аша бирел9 . 7лм96бай 72 хал3ын яуыз дошман1а 3аршы к5р9шк9 рухландырыусы 89м к7т9ре7се , у1а 3е79т , е4е7г9 ышаныс 89м ны3лы3 бире7се булып к72 алдына ба6а . )

    б)«Тау баш3орто то3омонан Салауат затлы булам » тиг9н юлдар2ы4 м919н98е т5п герой2ы4 нинд9й 8ы2аттарын аса ?

    ( Тыу1ан ил образын бире729 ша1ир халы3 ижадына м5р9ж919т ит9 . (ки9т алымдары , м939л 89м 9йтемд9р , халы3ты4 85йл97 телм9рен9н алын1ан 872 89м фразалар2а тыу1ан 89м 85йг9н иле булып к9729л9н9 . Баш3ортостан 8у1ыш йылдарында фронт3а к9р9к 3929р 3орал биреп тор1ан , илде4 3е79тен к9729л9ндерг9н тыл булып та халы3 к74еленд9 урын ал1ан . )

     в)Поэмала 8алдаттар образы нисек бирелг9н ?

      (*у1ышты4 т97ге йылдарында 72ене4 и1тибарын ша1ир  фронт герой2арына  , Ватанды 8а3лап фи2ак9р к5р9шк9н батыр2арына туплай .)

      г)«7лм96бай » поэма8ында геройлы3 идея8ын бире72е4 узенсэлеге ним9л9 ?

     (Б5т9 халы3 геройлы1ын к7р89те7 , художестволы д5й5мл9штере729 .)

      д )Поэмала гуманизм идея8ын бире72е4 72енс9леге ним9л9 ?

      (Проблемалы 8орау )

      (69р29 фашистар2ан 9се к5л9л9р ?

     ( (69р29н к729те7 , 525мт9л9р у3ыу )

      Н9фр9т той1о8оно4 ижади к5с булып 97ереле7е ним9л9 к7рен9 ?

     ( Н9фр9т той1о8о азатлы3 , е4е7 яулап алыу1а рухландыра . Текс3а таянып и6бат итеге2 . )

     е )Поэманы4 патриотик – гуманистик идея8ын асыр2ай художестволы форма8ы нисек тыу2ырыла ? ( Проблемалы 8орау )

     ж )Поэманы4 публицистик я41ырашы , 85й57 89м н9фр9т хисене4 к5с5 3ай8ы образ аша бирел9 ?

     з )Поэманы4 тел , стиль 72енс9лект9ре ним9л9 ?

 Поэманан халы3ты4 85йл97 телен9н инг9н фразалар2ы табыу . ( Тел ас3ысы – тел9ге ; 1929т- 3ылы3ты4 эне8е ; 9йтк9н 872 – ат3ан у3 ; эшт9р 9к9м9т , малай ; 872емде йы3ма , 3о2а )

  Дошмандар2ы сатирик са1ылдырыу1а автор нинд9й саралары аша иреш9 ?

   « х26ер у7ыусылар бе6 16ебе66е8 ауылдан сы77ан «1лм2сбай» мен2н танышып 1т2йек. (презентация 7арау)

     4.Йом1а3лау . (69р29ге 9ки9т алымдары , м939л 89м 9йтемд9р , халы3ты4 85йл97 телм9рен9н алын1ан 872 89м фразалар уны4 публицистик я41ырашын к5с9йт9 . Тел саралары ( оригиналлеген ю1алтма1ан к5сл5 872 , эпитет , метафоралар 8айлау) яр2амында ша1ир 969р2е халы33а я3ынайт3ан.

     5.%йг9 эш .

1.   «7лм96бай » поэма8ыны4 5с 5л5ш5н д9 тасуири у3ыу .

2.   Поэманы4 72еге2г9 айырыуса о3ша1ан б7леген9н 525мт9 ятлау .

3.   Индивидуаль эш . (69р2е4 идея- художество й5км9тке8енд9 7лм96бай образы нинд9й урын тота ? ( *орау1а я2ма яуап бирерг9 . 72аллы эшл97 , телм9р 76тере7 , 87229р2е экономиялы 3улланыу к7некм98е бире7 ма3саты 3уйыла . )

Эш у3ытыусы 8айла1ан бер нис9 у3ыусы1а бирел9 , эште 7т97 ва3ыты ла к7р89тел9 .  

Краткое описание документа:

Разработка урока по башкирскому языку на тему : М. Карим - воин-поэт ВОВ.

М.Карим – воин –поэт и ВОв

8 класс .Баш3орт теле 89м 929би9те . !афаров Б.Б. , Тикеев Д.С.

Тема .Яугир ша1ир 89м Б5й5к Ватан 8у1ышы

/М.К9римде4 «7лм96бай» поэма8ын 5йр9не7/

Д9ресте4 ма3саты :

Б5й5к Ватан 8у1ышы йылдарында М.К9римде4 поэзия8ыны4 я4ы 8ы2аттар мен9н байып , т9ь6ир ите7 к5с5 я1ынан та1ы ла ю1арыра3 ким9лг9 к7т9реле7ен асыу. (69рг9 проблемалы анализ я8ау к7некм9л9рен 76тере7 , у3ыусылар2а патриотизм т9рби9л97.

Метод: у3ытыусыны4 инеш 872е , 969р2е у3ыу , проблемалы 94г9м9.

Эпиграф. Атаса3 та4 , кил9с9к я2 5с5н ,

Я2ын япра3ланыр г5л 5с5н ,

Тыуыр балам , йырланыр йыр 5с5н ,

Йыр 5с5н 89м тык1ан ер 5с5н –

Мин фронт3а кит9м , ирт9шт9р !

М.К9рим

Йы8азландырыу.

Проектор аша М.К9римде4 портретын , эпиграфты , 872лек 87229рен , проблемалы 8орау2ар2ы к7р89те7 .

Китаптар к7рг92м98е ( М.К9римде4 969р29ре , уны4 тура8ында – 39л9мд9шт9ре )

Д9рес барышы.

1.Ойоштороу .

2.Актуалл9штере7.

У3ыусылар2ы д9ресте4 тема8ы , ма3саты мен9н таныштырыу .

3.Т5п 5л5ш .

1. Инеш 872. Уты2ынсы йылдар а2а1ында 929би9тк9 килг9н оло талант эй98е М.К9рим ижады Б5й5к Ватан 8у1ышы йылдарында та1ы ла активлаша 89м байый . М.К9рим т97ге 969р29рен9н «Ду6ты4 7леме » тиг9н ши1ырын я2а . Был ши1ыр2а 7лем8е2 комсомолецты4 батыр образы 87р9тл9н9 . Батыр2ы4 комсомол билетын тишеп , дошман пуля8ы уны4 й5р9ген ту3тата.

*у1ышты4 башынан алып 8у41ы к5нд9рен9с9 М.К9рим фронт яландарында батыр2арса 8у1ыша .89м 19ж9йеп актив ижад эше мен9н й9ш9й . Кы63а сроклы х9рби курстар2ы тамамлап , ул 8у1ышты элемт9 б7лекс98е 89м артиллерия дивизионы штабы начальнигы булып 7т9. 1942 йылда 3аты яралана ; 7р29 9йтелг9н «Ду6ты4 7леме» ши1ырында1ыса х9лд9р М.К9римде4 72е мен9н д9 3абатлана . Уны4 комсомол 89м СССР Я2ыусылар союзы а1за8ы билеттарын тишеп керг9н ярсы3 ша1ир-8алдатты 3аты яралай , 7пк98ен й9р9х9тл9й 89м й5р9ге янына килеп ту3тай . Ярты йылдан ашыу госпиталд9 дауаланып сы33андан 8у4 ул «За честь Родины » 89м «Советский воин » тиг9н фронт г9зитт9ренд9 х9рби журналист булып хе2м9т ит9. Украинаны , Молдавия , Румыния , Венгрия , Австрияны азат ите7 8у1ыштарында 3атнашыр1а тура кил9. Е4е7 к5н5н ул Австрияны4 баш 3ала8ы Венала 3аршылай . *у1ышта1ы батырлы3тары 5с5н I 89м II д9р9ж9 Ватан 8у1ышы , Кы2ыл Йондо2 ордендары , ми2алдар мен9н наградлана . Ауыр й9р9х9тле 7пк98е мен9н М.К9рим о2а3 яфалана , 40-сы йылдар а2а1ында к7ренекле медицина белгест9ре уны4 17мерен 8а3лап алып 3ала. *у1ыш осоронда я2ыл1ан «Мине4 атым» ,«Ши1ыр2ар »йыйынты3тарына инг9н поэтик 969р29р2е4 б5т98енд9 л9 3ыйыу характерлы , ихтиярлы , ны3лы рухлы совет 8алдаттарыны4 батырлы3тарына 8о3ланып дан йырлана.

Был 969р29 ша1ир2ы4 Ватан1а м5х9бб9т , дошман1а утлы н9фр9т той1олары са1ыл1ан , ул 72 хал3ына бирг9н анты булара3 та я41ыраны . Шул у3 мотивтар2ы4 76терелеше , совет кешел9рене4 фронт шартттарында1ы батырлы3тары , баш3орт 8алдатыны4 индивидуалл9штерелг9н милли характеры ша1ир2ы4 «7лм96бай» поэма8ында ю1ары художество алымдары мен9н у4ышлы 87р9тл9н9.

Тыныс т525л5ш к5нд9ренд9 л9 М.К9рим ижадында Б5й5к Ватан 8у1ышы тема8ы , фронтташтар2ы4 батырлы3тарын данлау 2ур урын алып тора .

2. (1942-1944 йылдар2а я2ыл1ан поэма тура8ында у3ытыусыны4 3ы63а инеш 872е.)

а) *е22е4с9 поэма 89м унда1ы герой –патриот 7лм96бай образы я2ыусы ижадында нинд9й урын тота ? ( Совет 8алдаттарыны4 8у1ышта к7р89тк9н батырлы1ын , фи2ак9рлеген 87р9тл97 )

б) «7лм96бай » поэма8ына проблемалы анализ я8ау .

Поэманы у3ыу 8е2г9 нисек т9ь6ир итте , нинд9й уй- той1олар уятты ? (3ы63аса 94г9м9 . У3ыусылар2ы4 9йтк9нд9ре 969рг9 анализ ва3ытында фай2аланыла )

Проблемалы ситуация тыу2ырыу .М.К9римде4 Ватан 8у1ышыны4 и4 ауыр йылдарында уйлан1ан 89м я2ыл1ан «7лм96бай » поэма8ыны4 гуманистик 969р булыуы ним9л9 ? Поэманы4 атама8ыны4 патриотизм идея8ына нинд9й м5н9с9б9те бар ? – Был 8орау2ар проблемалы ситуация тыу2ыра .

Проблемалы ситуацияны тикшереп , д9ресте4 т5п проблема8ын билд9л97 . 3уйыл1ан 8орау1а нисек яуап бирерг9 ? Бе2г9 ним9 билд9ле ? ( Поэманы4 тексы )

Ним9 билд98е2 ? Фашист 19ск9р29рен9 3аршы 3аты 3анлы 8у1ыш бар1ан к5нд9р29 я2ыл1ан поэмала гуманизм , патриотизм темалары нисек х9л ител9 ? Поэманы тикшер9 башла1анда 3уйыл1ан 8орау1а нисек яуап бирерг9 ? Д9ресте4 проблема8ын нисек тип билд9л9рг9 ? ( «7лм96бай » поэма8ында гуманизм , патриотизм идеяларын асыу2ы4 72енс9леге ним9л9 ? –

(Д9ресте4 т5п проблемалы 8орауын ошол ай тип билд9л9рг9 м5мкин )

Проблеманы х9л ите7 . Поэмала патриотизм тема8ы нисек , нинд9й образдар2а асыла ? ( 7лм96бай , Теребай 89м батыр егетт9р )

а) 7лм96бай образы поэманы4 идея – художество й5км9ке8енд9 нинд9й урын тота ?

( 7лм96бай образы поэманы4 729генд9 тора . (69р2е4 композиция8ы ошо образ1а б9йле ойоша , 85й57 89м н9фр9т , актив патриотизм идея8ы уны4 аша бирел9 . 7лм96бай 72 хал3ын яуыз дошман1а 3аршы к5р9шк9 рухландырыусы 89м к7т9ре7се , у1а 3е79т , е4е7г9 ышаныс 89м ны3лы3 бире7се булып к72 алдына ба6а . )

б)«Тау баш3орто то3омонан Салауат затлы булам » тиг9н юлдар2ы4 м919н98е т5п герой2ы4 нинд9й 8ы2аттарын аса ?

( Тыу1ан ил образын бире729 ша1ир халы3 ижадына м5р9ж919т ит9 . (ки9т алымдары , м939л 89м 9йтемд9р , халы3ты4 85йл97 телм9рен9н алын1ан 872 89м фразалар2а тыу1ан 89м 85йг9н иле булып к9729л9н9 . Баш3ортостан 8у1ыш йылдарында фронт3а к9р9к 3929р 3орал биреп тор1ан , илде4 3е79тен к9729л9ндерг9н тыл булып та халы3 к74еленд9 урын ал1ан . )

в)Поэмала 8алдаттар образы нисек бирелг9н ?

(*у1ышты4 т97ге йылдарында 72ене4 и1тибарын ша1ир фронт герой2арына , Ватанды 8а3лап фи2ак9р к5р9шк9н батыр2арына туплай .)

г)«7лм96бай » поэма8ында геройлы3 идея8ын бире72е4 узенсэлеге ним9л9 ?

(Б5т9 халы3 геройлы1ын к7р89те7 , художестволы д5й5мл9штере729 .)

д )Поэмала гуманизм идея8ын бире72е4 72енс9леге ним9л9 ?

(Проблемалы 8орау )

(69р29 фашистар2ан 9се к5л9л9р ?

( (69р29н к729те7 , 525мт9л9р у3ыу )

Н9фр9т той1о8оно4 ижади к5с булып 97ереле7е ним9л9 к7рен9 ?

( Н9фр9т той1о8о азатлы3 , е4е7 яулап алыу1а рухландыра . Текс3а таянып и6бат итеге2 . )

е )Поэманы4 патриотик – гуманистик идея8ын асыр2ай художестволы форма8ы нисек тыу2ырыла ? ( Проблемалы 8орау )

ж )Поэманы4 публицистик я41ырашы , 85й57 89м н9фр9т хисене4 к5с5 3ай8ы образ аша бирел9 ?

з )Поэманы4 тел , стиль 72енс9лект9ре ним9л9 ?

Поэманан халы3ты4 85йл97 телен9н инг9н фразалар2ы табыу . ( Тел ас3ысы – тел9ге ; 1929т- 3ылы3ты4 эне8е ; 9йтк9н 872 – ат3ан у3 ; эшт9р 9к9м9т , малай ; 872емде йы3ма , 3о2а )

Дошмандар2ы сатирик са1ылдырыу1а автор нинд9й саралары аша иреш9 ?

« х26ер у7ыусылар бе6 16ебе66е8 ауылдан сы77ан «1лм2сбай» мен2н танышып 1т2йек. (презентация 7арау)

4.Йом1а3лау . (69р29ге 9ки9т алымдары , м939л 89м 9йтемд9р , халы3ты4 85йл97 телм9рен9н алын1ан 872 89м фразалар уны4 публицистик я41ырашын к5с9йт9 . Тел саралары ( оригиналлеген ю1алтма1ан к5сл5 872 , эпитет , метафоралар 8айлау) яр2амында ша1ир 969р2е халы33а я3ынайт3ан.

5.%йг9 эш .

1.«7лм96бай » поэма8ыны4 5с 5л5ш5н д9 тасуири у3ыу .

2.Поэманы4 72еге2г9 айырыуса о3ша1ан б7леген9н 525мт9 ятлау .

3.Индивидуаль эш . (69р2е4 идея- художество й5км9тке8енд9 7лм96бай образы нинд9й урын тота ? ( *орау1а я2ма яуап бирерг9 . 72аллы эшл97 , телм9р 76тере7 , 87229р2е экономиялы 3улланыу к7некм98е бире7 ма3саты 3уйыла . )

Эш у3ытыусы 8айла1ан бер нис9 у3ыусы1а бирел9 , эште 7т97 ва3ыты ла к7р89тел9 .