Разработка урока на тему "Строение нервной системы" (Жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметі)

Сабақтың тақырыбы: Жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметі. Жүйке жүйесінің бөлімдері. Рефлекс және рефлекстік доға

Сабақтың мақсаты:

-          Жүйкесінің құрылысы мен қызметін оқып-үйрену арқылы адамның сыртқы ортамен байланысын қамтамасыз етуде жүйке жүйесінің маңызын анықтау;

Күтілетін нәтиже:

-          Жүйке жүйесінің және жүйке жасушасының құрылысын анықтайды;

-          адамның сыртқы ортамен байланысын жүзеге асыру үшін жүйке жүйесінің маңызын түсіндіре алады;

-          рефлекстік доғаның құрылысын атау арқылы, рефлекстің  мәнін ажыратады;

Сабақтың әдісі: RWST стратегиялары, Блум таксономиясы

Көрнекіліктер:  презентация, видео, flаsh – анимациялар, ресурстар, үлестірме материалдар

Сабақтың барысы:

1.      Ұйымдастыру:

2.      Үй тапсырмасын тексеру: «Ішкі секреция бездері» сәйкестік тестісі, «Адасқан гормондар» ойыны.

3.      Жаңа сабақ:

І. Қызығушылықты ояту:  (флипчарт арқылы тірек-сызбамен жұмыс)

Мүшелер жүйесі --- мүше --- ұлпа --- жасуша

Жүйке жүйесі --- ми, жұлын --- жүйке ұлпасы ---- нейрон

ІІ. Мағынаны тану:  тақырыпты Блум таксономиясы бойынша топтармен жұмыс жасайды:

Блум таксономиясы

Білу	Түсіну	Қолдану	Талдау	Синтез	Бағалау
жүйке жүйесіне қатысты түсініктер тізбесін құрасты-рыңдар	Нейронның түрлері мен синапстар арасындағы байланысты көрсетіңдер	Рефлекс доғасын дәлелдей тін тәжірибе жасаңдар. №2 зертхана лық жұмыс	Ми мен жұлынның ақ заты және сұр затының ерекшелік- терін ашып көрсету	Жүйке жүйесінің негізгі бөлімдері нің жіктелуінің нұсқасын ұсыныңыз	Осы жағдайға байланысты сараптама жасаңыз
Нейрон ның құры лысын атаңдар	Синапстың қызметіне қатысты жағдайды сипаттаң дар	Рефлекс пен тітір-кендіргіш тікті салыс-тырып негіздең дер	Рефлекстік доғаның моделін құрастырып, құрылымын талда	Жүйке жүйесінің маңызы туралы көзқарасыңызды эссе түрінде білдіріңіз	Рефлекстің маңызды лығын бағалаңыз

Нейронның құрылысы, нейронның түрлері.

Жүйке үлпасының негізін жүйке жасушалары — нейрондар түзеді. Олар акпаратты қабылдау, беру жөне сақтау қызметін атқарады. Жүйке жасушалары дене, өсінді жөне жүйке ұштарынан тұрады. Дене пішіні әр түрлі: қыскалары — дендриттер, ұзындары — аксондар деп аталады. Нейрон денелері мен қысқа өсінділерінің жиналуы ми мен жұлынның сұр затын құрайды. Ал май қабығымен қапталгған ұзын өсінділер ақ затты түзеді. Нейронның ұзын өсінділерінің тармақталуы жүйке ұштарын — рецепторларды құрайды. Нейрондар сезімтал (орталыкка тепкіш), қимыл- қозгалыс (орталықтан тепкіш) және аралық болады.

Синапс, оның құрылысы

Нейрон импульстерді қысқа өсінділер аркылы алады, сигналды жүйке талшықтарын түзетін ұзын өсінділермен береді. Сезімтал талшықтар бойынша импульс орталык жүйке жүйесіне беріледі, ал козғалғыш нейрон талшыктары аркылы керісінше орталык жүйке жүйесінен бұлшық ет синапсы — қозғалғыш талшыктың бұлшық етпен түйісуі арқылы жұмыс мүшесіне беріледі.

Жүйке жасушаларының қыска өсінділері қосылып, жүйке синапсын түзеді. Қимыл-қозқалыс нейрон талшык тары безге баратын жерде безді синапс түзіледі.

Жүйке жүйесінің  маңызы

Жүйке жүйесі мүшелер мен мүшелер жүйесінің жұмысын реттейді; бүкіл организмнің өзара үйлесімді жұмысын реттейді, организмнің қоршаған ортамен байланысын қамтамасыз етеді. Адамның саналы мінез-құлқы, ойлауы мен сөйлеуі жүйке жүйесінің күрделі дамуына байланысты.

Рефлекс. Рефлекстік доға. Зертханалық жұмыс №2

«Тізе рефлексін зерттеу және тәжірибе жүзінде тізе рефлексін бақылау»

Бір окушы орындыққа аяғын бірінің үстіне бірін қойып, яғни аяғын айқастырып отырады. Екінші окушы резеңке балғамен немесе алақанның кырымен тізенің төменгі бөлігін жайлап ұрады. Осы кезде сіңір жалғамасында пайда болған қозу санның алдыңғы қабырғасының бүлшық етіне беріледі де, аяқ тізе буынынан бүгіліп, алға жоғары қарай тебіледі. Бүгілу сезімтал және кимыл-козғалыс нейрондар есебінен болады, сондықтан тізе рефлексі деп аталады.

Рефлекс доғасының суретін салындар. Оның бөліктерін түрлі түсті бояумен көрсетіңдер. Бұл жұмысты түрлі түсті қағаздан аппликация (жапсырма) түрінде де жасауға болады.

Биологиялық есептер:

·        Гидраның денесіне иненің ұшын тигізгенде барлық тері-бұлшық ет жасушалары жиырылады.

·        Амебасы бар су тамшысына ас тұзының кристалын салса, олар одан кері бағытқа қозғалады.

·        Эвгленаның су қойманың жарық жеріне шоғырланады.

·        Пияздың қабығын аршығанда көзің жасаурайды.

·        Бақбақ гүлінің жарыққа байланысты ашылып, жабылады.

Рефлексия:  видео арқылы ой қорыту

Бағалау: топ басшысы топ мүшелерін бағалайды.   Бағалау парағы:

Топ мүшелері								Қоры Тынды
	Мәтін құру	Сурет пен жұмыс	Сызба, видеоны талдау	Сипат тау	Тәжіри бе жасау	Есеп шыға ру	Эссе жазу

Бағалау парағы:

Топ мүшелері								Қоры Тынды
	Мәтін құру	Сурет пен жұмыс	Сызба, видеоны талдау	Сипат тау	Тәжіри бе жасау	Есеп шыға ру	Эссе жазу

Бағалау парағы:

Топ мүшелері								Қоры Тынды
	Мәтін құру	Сурет пен жұмыс	Сызба, видеоны талдау	Сипат тау	Тәжіри бе жасау	Есеп шыға ру	Эссе жазу

Бағалау парағы:

Топ мүшелері								Қоры Тынды
	Мәтін құру	Сурет пен жұмыс	Сызба, видеоны талдау	Сипат тау	Тәжіри бе жасау	Есеп шыға ру	Эссе жазу

Бағалау парағы:

Топ мүшелері								Қоры Тынды
	Мәтін құру	Сурет пен жұмыс	Сызба, видеоны талдау	Сипат тау	Тәжіри бе жасау	Есеп шыға ру	Эссе жазу